Το 1960 υπήρξε ένα σημαδιακό έτος για την ελληνική λαϊκή μουσική. Ήταν η χρονιά που κυκλοφόρησε σε διπλή ερμηνεία ο περίφημος
"Επιτάφιος" του
Μίκη Θεοδωράκη που σηματοδότησε τη ληξιαρχική πράξη γέννησης του λεγόμενου "έντεχνου" λαϊκού τραγουδιού. Εκείνη την εποχή ο Μίκης ζούσε μεταξύ Αθήνας και Παρισιού γράφοντας μουσική για διεθνείς παραγωγές, αλλά η πυρηνική έκρηξη που προκάλεσε ο
"Επιτάφιος" στην εγχώρια πολιτιστική ζωή δεν μπορούσε να τον αφήσει ήσυχο, γιατί ένιωθε την ανάγκη να συνεχίσει στο δρόμο του τραγουδιού διαβλέποντας τη δίψα του κόσμου για το καινούργιο που είχε κομίσει η πρώτη τραγουδιστική του απόπειρα.
Ακριβώς λοιπόν πάνω σ' αυτή την οριακή μετάβαση από τη δεκαετία του '50 στο '60 ο Μίκης συνέλαβε την ιδέα για τη δημιουργία λαϊκών έργων που να βασίζονται στον υψηλό ποιητικό λόγο, για να περάσει ευκολότερα στις μεγάλες μάζες, ενώ παράλληλα απηύθυνε έκκληση στους ποιητές να γράψουν απλούς στίχους για τραγούδια. Κι αυτό βρήκε αμέσως μεγάλη ανταπόκριση. Ο Νίκος Γκάτσος, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Τάσος Λειβαδίτης και ο Δημήτρης Χριστοδούλου ήταν αυτοί που ανταποκρίθηκαν αμέσως κι έδωσαν τη δυνατότητα στον συνθέτη για μια πλουσιότατη σοδειά αριστουργηματικών τραγουδιών, τα οποία οργάνωσε σε κύκλους και τα ηχογράφησε με τους κορυφαίους ερμηνευτές του ελληνικού πενταγράμμου, όπως ο Στέλιος Καζαντζίδης, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Μαίρη Λίντα και η Μαρινέλλα.
Από τους πρώτους λαϊκούς κύκλους τραγουδιών λοιπόν του Μίκη αμέσως μετά την κυκλοφορία του 'Επιτάφιου" ήταν το "Αρχιπέλαγος", μια αριστουργηματική σειρά τραγουδιών σε στίχους του Νίκου Γκάτσου, του Οδυσσέα Ελύτη, του Δημήτρη Χριστοδούλου, του Πάνου Κοκκινόπουλου και του ίδιου του συνθέτη. Τα τραγούδια γράφτηκαν στο διάστημα 1959-1960 και ηχογραφήθηκαν το 1960 σε διπλή μάλιστα εκτέλεση. Μία με βασικό ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και στις δεύτερες φωνές τον Μανώλη Χιώτη, τον Αντώνη Κλειδωνιάρη και την Καίτη Θύμη, κι άλλη μία με αποκλειστική ερμηνεύτρια τη Μαίρη Λίντα. Βασικός συντελεστής και των δύο εκτελέσεων ο απαράμιλλος δεξιοτέχνης του μπουζουκιού Μανώλης Χιώτης, ενώ στην εκτέλεση της Λίντα υπάρχει και συνοδεία ορχήστρας πνευστών και εγχόρδων.
Από τις μικρές ιστορίες πίσω από τα εμβληματικά αυτά τραγούδια θα σταθώ στο πολυαγαπημένο "Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου" που είχε γραφτεί το 1957 για την ταινία "Honeymoon" και το ερμήνευσε πρώτη η Γιοβάννα σε ενορχήστρωση του Μάνου Χατζιδάκι, πριν το πει για το "Αρχιπέλαγος" σε δεύτερη εκτέλεση η Μαίρη Λίντα. Το τραγούδι "Μυρτιά" το έγραψε ο Γκάτσος εμπνευσμένος από την εικόνα της συζύγου του Μίκη. Το τραγούδι "Απαγωγή" είχε κερδίσει το πρώτο βραβειο στο 3ο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού του ΕΙΡ, πριν αυτό μετακομίσει στη Θεσσαλονίκη.
Τέλος, να επισημάνω ότι τα τραγούδια του "Αρχιπελάγους" ηχογραφήθηκαν παράλληλα με τα τραγούδια της "Πολιτείας" σε δισκάκια 45 στροφών, αλλά και 10/ιντσα 33 στροφών με εξώφυλλο του Μποστ. Μεταπολιτευτικά ο δίσκος κυκλοφόρησε με διαφορετικό εξώφυλλο και με δώδεκα συνολικά τραγούδια που επιλέχθηκαν από τις δύο αρχικές εκτελέσεις του 1960, τα περισσότερα με τη φωνή του Μπιθικώτση και μόλις τέσσερα με τη φωνή της Λίντα, χωρίς μάλιστα ανάμεσά τους το σπουδαίο "Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου".
(c) LP | EMI Columbia | 1960/1976 | Πηγή: d58
2 σχόλια:
Για το τραγούδι "Ανάμεσα Σύρο και Τζια" έχει γράψει ο συνθέτης (δεν θυμάμαι που το διάβασα) πως ήταν μέρος ενός κύκλου τραγουδιών σε στίχους του Ελύτη που υποβλήθηκε σε διαγωνισμό του Υπουργείου Παιδείας για τα σχολικά ανθολόγια. Απορρίφθηκε λόγω των πολιτικών φρονημάτων του συνθέτη και επειδή δεν είχε κρατήσει αντίγραφα από τις παρτιτούρες, τα τραγούδια ξεχάστηκαν και διασώθηκε μόνο το προαναφερόμενο. Από μια άποψη ευτυχώς που σώθηκε, από την άλλη σκέφτομαι πόσα διαμάντια χάθηκαν ακόμα από τέτοιες αιτίες. Συγχαρητήρια για την ανάρτηση. Καλή συνέχεια κύριε Δημήτρη.
Θυμήθηκα που το διάβασα. Αναδημοσιεύω σχόλιο του χρήστη netriofron στον ιστότοπο stixoi.info:
"Βρισκόμαστε πάντα τέλη του '60, μετά την κυκλοφορία των δύο ΕΠΙΤΑΦΙΩΝ. Πολλά μεσημέρια τα περνούσαμε στου Φλόκα και συχνά μετά πηγαίναμε στο σπίτι του Μάνου, στο Παγκράτι. Φαίνεται πως κάποιο φθινοπωρινό απόγευμα έπαιξα στο πιάνο ένα από τα τραγούδια σε στίχους Βαλαωρίτη, που τα προόριζα για τους μαθητές. Είχε γράψει μερικά και ο Χατζιδάκις κι όλα μαζί τα υποβάλαμε στο Υπουργείο Παιδείας γι' αυτό το σκοπό. Απάντηση όμως δεν πήραμε κι έτσι οι μουσικές μας χάθηκαν... Όμως το τραγούδι που μου είχε εμπνεύσει ο Βαλαωρίτης, όταν ήμουν 13 ετών στον Πύργο της Ηλείας, άρεσε στον Ελύτη που έβαλε νέους στιχους. Έτσι γεννήθηκε το ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΥΡΟ ΚΑΙ ΤΖΙΑ, που δισκογράφησαν αμέσως η Λίντα και ο Μπιθικώτσης."
(Από τις σημειώσεις του συνθέτη για το ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ και την ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Αύγουστος και Σεπτέμβριος του 1960.)
Δημοσίευση σχολίου