Richard Strauss: Don Quixote (George Szell, 1969)

Βλέποντας (ή μάλλον ξαναβλέποντας) χθες το μεσημέρι την κλασική ταινία του Χίτσκοκ "Foreign Correspondent" (Ο ξένος ανταποκριτής, 1940) κόλλησα και πάλι στην καθοριστική σκηνή του έργου με τον πρωταγωνιστή χαμένο ανάμεσα στους ανεμόμυλους της Ολλανδίας κι ο νους αμέσως ανέτρεξε στον αριστουργηματικό "Δον Κιχώτη" του μεγάλου Ισπανού μυθιστοριογράφου Μιχαήλ Θερβάντες (1547-1616), όπου βρίσκουμε τον κεντρικό ήρωα να κυνηγάει ...ανεμόμυλους! Θυμίζω ότι το έργο εκδόθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα με αυθεντικό τίτλο: El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha (Ο ευφάνταστος ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσα). Περιγράφει τις απίθανες περιπέτειες ενός χωρικού που φαντασιώνεται τον εαυτό του ως ιππότη και ξεκινά μια σειρά ταξιδιών καβάλα σ' ένα κοκκαλιάρικο άλογο με τη συντροφιά του αστείου φίλου του Σάντσο Πάντσα προσπαθώντας να σώσει τη φανταστική ερωμένη του Δουλτσινέα και αδιαφορώντας για τη γενική χλεύη των γύρω του...

Η μια σκέψη φέρνει την άλλη. Κι από τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες πέρασα εύκολα στον Δον Κιχώτη, έργο υπ' αριθμόν 35 του Γερμανού συνθέτη και αρχιμουσικού Richard Strauss (1864-1949), ενός λαμπρού εκπροσώπου της όψιμης ρομαντικής περιόδου με σπουδαίο συμφωνικό έργο (Τάδε έφη Ζαρατούστρα, Δον Κιχώτης, Δον Ζουάν, Μάκβεθ, Η συμφωνία των Άλπεων κλπ), αλλά και δημιουργού μιας βαρυσήμαντης σειράς οπερών (Αριάδνη στη Νάξο, Ηλέκτρα, Σαλώμη). Το κλασικό μυθιστόρημα του Θερβάντες λοιπόν του ενέπνευσε το ομώνυμο αριστουργηματικό συμφωνικό ποίημα που γράφτηκε το 1897 και εκτελέστηκε για πρώτη φορά την επόμενη χρονιά στην Κολωνία. Ο συνθέτης χαρακτηρίζει το έργο ως "Φανταστικές παραλλαγές πάνω σ' ένα θέμα ιπποτικού χαρακτήρα" και το ανέπτυξε σε τρία βασικά μέρη, δηλαδή μια σχετικά μακροσκελή Εισαγωγή, δέκα Παραλλαγές κι έναν Επίλογο. Στην πραγματικότητα το έργο έχει τη μορφή σύνθεσης concertante για Βιολοντσέλο και Ορχήστρα, αφού όλη η ανάπτυξή του βασίζεται στο διάλογο μεταξύ των δύο αυτών μερών, όπου το βιολοντσέλο αντιπροσωπεύει τον Δον Κιχώτη και οι δέκα παραλλαγές περιγράφουν διαφορετικές σκηνές από τις περιπέτειες του ήρωα. Στο έργο επίσης περιλαμβάνονται και μέρη για σόλο βιόλα, η οποία αντιστοιχεί στον Σάντσο Πάντσα.

Από τις αμέτρητες ηχογραφήσεις του έργου έχω επιλέξει μια παλιά που εκδόθηκε to 1969 από την αμερικανική εταιρεία CBS. Βιολοντσέλο παίζει ένας μυθικός Γάλλος δεξιοτέχνης του οργάνου Pierre Fournier (1906-1986). Συμμετέχει επίσης ο Abraham Skernick στη βιόλα και ο Rafael Druian στο βιολί. Το έργο ερμηνεύει η αμερικανική ορχήστρα The Cleveland Orchestra υπό τη στιβαρή διεύθυνση του George Szell (1897-1970), εμβληματικού αρχιμουσικού της μεταπολεμικής περιόδου,  ουγγρικής καταγωγής, ο οποίος διηύθυνε τη συγκεκριμένη ορχήστρα για μακρό διάστημα (1946-1970) καταφέρνοντας να τη μετατρέψει σε μια από τις κορυφαίες της αμερικανικής ηπείρου.

(c) LP | CBS | 1969 | Πηγή: d58