Μίκης Θεοδωράκης, Μιχάλης Κατσαρός: Κατά Σαδδουκαίων Πάθη (1983)

Ο Μιχάλης Κατσαρός (1919-1998) αποτελεί μια ιδιότυπη περίπτωση ποιητή (και ζωγράφου) με εντελώς ξεχωριστό ύφος και γλώσσα γραφής που επιστρατεύει, για να συνθέσει μακροσκελή κείμενα με καταγγελτικό λόγο μέσα από μιαν απροσποίητη αριστερή οπτική, την οποία υπηρέτησε με συνέπεια σε όλο του το βίο, αν και έξω από τις συμβατικές κομματικές αρχές. 

Το 1953 έγραψε ένα από τα πιο εμβληματικά του ποιητικά έργα με τον συμβολικό τίτλο "Κατά Σαδδουκαίων", όπου στο όνομα της αντιδραστικής εβραϊκής αυτής πολιτικοθρησκευτικής ομάδας (που δρούσε στα χρόνια της εγκόσμιας παρουσίας του Ιησού μαζί με τους Εσσαίους και Φαρισαίους) ο ποιητής στήνει ένα ηχηρό πολιτικό μανιφέστο καταγγέλλοντας κάθε μορφή εξουσίας, οργανωμένης (κρατικής) ή ανοργάνωτης, με τα ισχυρά όπλα της ποιητικής τέχνης που του επιτρέπει κάθε είδους ιστορικές αυθαιρεσίες και αναχρονισμούς, προκειμένου να εντάξει στο στοχοθεσία του πλήθος άλλα ετερόκλητα και διαχρονικά ιστορικά δεδομένα από τα βάθη του ιστορικού χρόνου ως τη σοβιετική επανάσταση ή τον ελληνικό εμφύλιο.

Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε ο πρώτος συνθέτης που αξιοποίησε την ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού. Η αρχή έγινε το με δυο τραγούδια ("Αυτούς που βλέπεις", "Ο Μίμης ο τσιγγάνος") για τη "Μαγική πόλη" (1963) και τη δεύτερη "Πολιτεία" (1964). Ακολούθησε ο γόνιμη συνεργασία του ποιητή με τον Γιάννη Μαρκόπουλο ("Τραγούδια του νέου πατέρα", 1972, "Οροπέδιο", 1976) και το 1981 ο Μίκης επέστρεψε στον ποιητή με μια μεγάλη σύνθεση.

Ήταν η χρονιά που έφυγε πρόωρα από τη ζωή ο αγωνιστής και μεγάλος συνοδοιπόρος του συνθέτη Δημήτρης Δεσποτίδης (1924-1981) και ο Μίκης αποφάσισε να γράψει ένα έργο αφιερωμένο στη μνήμη του. Επέλεξε λοιπόν το "Κατά Σαδδουκαίων" του Μιχάλη Κατσαρού και συνέθεσε τη συμφωνική καντάτα "Κατά Σαδδουκαίων Πάθη" για τρεις ανδρικές φωνές (τενόρο, βαρύτονο, μπάσο), αφηγητή, χορωδία και ορχήστρα. Η σύνθεση του έργου ολοκληρώθηκε το 1982, ενώ στις 23 Φεβρουαρίου 1983 έγινε η πρώτη του εκτέλεση στο Metropol-Theater του Βερολίνου, όπου και ηχογραφήθηκε στη γερμανική γλώσσα σε μετάφραση του Dirk Mandel. Στη εκτέλεση του έργου έλαβαν μέρος οι: Joachim Vogt (τενόρος), Jurgen Freier (βαρύτονος), Hermann Christian Polster (μπάσος), Friedrich Wilhelm Junge (αφηγητής). Την ορχήστρα Berliner Sinfonie-Orchester διηύθυνε ο Hans-Peter Frank. Η συγκεκριμένη ηχογράφηση του 1983 αποτελεί την πρώτη δισκογραφική έκδοση του έργου που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά από τη Minos. 

Ωστόσο το 1999 από τη σειρά εκδόσεων του Αρχείου Ελληνικής Ραδιοφωνίας κυκλοφόρησε και μια δεύτερη εκτέλεση, αυτή τη φορά στην ελληνική γλώσσα, υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Λουκά Καρυτινού από ζωντανή εκτέλεση του έργου στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 1989. Σημειώνω πάντως ότι πολύ νωρίτερα, το 1977, το έργο του Μιχάλη Κατσαρού είχε εκδοθεί από τη Minos και σε μορφή απαγγελίας με τη φωνή του ποιητή.

(c) 2LP | Minos | 1983 | Πηγή: d58