Νίκος Μπαξεβάνης: Στη μαγεία του ακορντεόν, αρ.4 (1990)

Ας κλείσουμε μελωδικά το ζεστό μήνα Σεπτέμβρη με τη γοητεία των ήχων του ακορντεόν και πάλι. Πιο συγκεκριμένα, έχω σήμερα τον 4ο και τελευταίο δίσκο της σειράς "Στη μαγεία του ακορντεόν" που ηχογράφησε για τη Philips ο σπουδαίος σολίστας του οργάνου Νίκος Μπαξεβάνης κατά το διάστημα 1985-1990.

Ο τελευταίος λοιπόν δίσκος της σειράς εκδόθηκε το 1990 και διαφέρει σημαντικά από τους προηγούμενους ως προς το ρεπερτόριο, απ' όπου αντλεί την πρώτη ύλη του. Εδώ δεν έχουμε πια ένα μουσικό κορφολόγημα με διάσημες μελωδίες του ελαφρού ήχου, αλλά μια όμορφη ανθολογία χαρακτηριστικών κομματιών από το πεδίο της λόγιας μουσικής που προσφέρονται για τις εμπνευσμένες διασκευές του σολίστα. Έτσι λοιπόν έχουμε ένα θέμα από την οπερέτα "Ο Ορφέας στον Άδη" του Γάλλου συνθέτη Jacques Offenbach, άλλο ένα ωραίο θέμα από την οπερέτα "Ο ποιητής και ο χωρικός" του Αυστριακού Frederick Suppe, την εισαγωγή από την όπερα "Η νυχτερίδα" του Johann Strauss, όπως και την πασίγνωστη εισαγωγή από τη δημοφιλέστατη κωμική όπερα "Ο κουρέας της Σεβίλλης" του Gioachino Rossini και στο φινάλε την περίφημη "Serenade" του Franz Schubert βασισμένη σε ένα από τα αγαπημένα του lieder (Standchen").

Αναμφίβολα πολύ όμορφο ακρόαμα με έξοχα δεξιοτεχνικά μέρη που καθηλώνουν τον ακροατή. Δυστυχώς δεν έχω βρει τον 3ο δίσκο της σειράς, για να την έχουμε ολοκληρωμένη, αλλά πιστεύω πως στο μέλλον θα καλύψουμε κι αυτό το κενό.

Μάνος Λοΐζος: Να 'χαμε, τι να 'χαμε (1972)

Ο δίσκος "Να 'χαμε, τι να 'χαμε" κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1972 και αποτελεί τον τρίτο κατά σειρά ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών του Μάνου Λοΐζου, αλλά και την τρίτη συνεχόμενη συνεργασία του με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, μετά τον "Σταθμό" (1968) και τις "Θαλασσογραφίες" (1970).

Επτά καινούργια τραγούδια και άλλα τρία από πρoηγούμενες δουλειές αποτελούν το περιεχόμενο αυτού του δίσκου. Τα τρία παλιότερα τραγούδια είχαν κυκλοφορήσει τον προηγούμενο χρόνο, τα δύο ("Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας", "Κουταλιανός") στο soundtrack της ταινίας "Ευδοκία" του Αλέξη Δαμιανού, ενώ το τρίτο ("Πάνε να πεις") στον προσωπικό δίσκο του Γιώργου Νταλάρα "Ο Μέτοικος". Ωστόσο και τα τρία αυτά κομμάτια δίνονται εδώ σε νέα ενορχήστρωση. Ο πολυτραγουδισμένος "Κουταλιανός" βασίστηκε στο οργανικό "Τσιφτετέλι", πάνω στο οποίο προσάρμοσε τους στίχους του ο Λευτέρης Παπαδόπουλος. Μάλιστα έγινε και μια απόπειρα να μπουν στίχοι και στο "Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας", αλλά τελικά ο συνθέτης προτίμησε (και καλά έκανε) την ορχηστρική εκδοχή.

Βασικό χαρακτηριστικό των τραγουδιών αυτού του δίσκου είναι οι πολλές έμμεσες αναφορές στο καθεστώς της εποχής και είναι απορίας άξιο πώς "πέρασαν" κάποια τραγούδια, όπως το "Ήλιε μου σε παρακαλώ" ή ο "Λιόντας". Κατά μαρτυρία μάλιστα του στιχουργού, ακόμα κι ο "Κουταλιανός" είχε τον ίδιο προσανατολισμό, καθώς υπαινισσόταν τον δικτάτορα και τη σχέση του με τη διαβόητη σύζυγό του!

Ένα άλλο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του δίσκου είναι οι ευθείες αναφορές στη δημοτική παράδοση είτε σε μελωδικό είτε σε στιχουργικό επίπεδο. Για παράδειγμα, το "Παποράκι" στηρίζεται εν μέρει σε παλιό λαϊκό τραγούδι της Πόλης, ενώ οι στίχοι "Μήλο μου και μανταρίνι, κείνο που 'παμε θα γίνει" προέρχονται από δημοτικό τραγούδι. Ανάλογα στοιχεία ανιχνεύονται και σε άλλα τραγούδια, όπως η "Ελισσώ" ή το "Μια πάπια, μια χήνα". Λέγεται μάλιστα ότι ο Λοΐζος σκεπτόταν να μελοποιήσει ολόκληρο κύκλο με στίχους δημοτικών τραγουδιών για επόμενη δισκογραφική του δουλειά, η οποία (δυστυχώς) δεν έγινε ποτέ.

Ως γενική αποτίμηση αυτού του σπουδαίου δίσκου θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για την πιο "ψαγμένη" ενορχηστρωτικά δουλειά του συνθέτη ως εκείνη τη στιγμή. Μια ενορχήστρωση εξαιρετικά λεπτοδουλεμένη με ευφάνταστους ηχοχρωματικούς πειραματισμούς στα έγχορδα και τα ξύλινα πνευστά, οι οποίοι συμβάλλουν στο ιδιαίτερα γοητευτικό αποτέλεσμα. Και φυσικά δεν πρέπει να παραβλέψουμε την άρτια ερμηνεία των δύο αγαπημένων λαϊκών τραγουδιστών του συνθέτη, του Γιώργου Νταλάρα και του Γιάννη Καλατζή. Αμφότεροι βρίσκονται στην καλύτερη στιγμή τους και μας δίνουν αξεπέραστες ερμηνείες. Στις δεύτερες φωνές ακούγονται η Χαρούλα Αλεξίου και η Μαίρη Δαλάκου.

Να μην παραλείψουμε ασφαλώς και τους εξαιρετικούς μουσικούς που διεκπεραιώνουν ιδανικά το σπουδαίο αυτό υλικό: Θανάσης Πολυκανδριώτης, Χρήστος Νικολόπουλος (μπουζούκι, λαούτο, τζουρά), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι), Τίτος Καλλίρης, Κώστας Καραγιαννόπουλος (κιθάρα), Νίκος Τσεσμελής (μπάσο), Δημήτρης Βράσκος, Παντελής Δεσποτίδης (μαντολίνο, λαούτο), Γιώργος Λαβράνος (κρουστά), Στέλλα Γαδέδη (φλάουτο), Θανάσης Αραπίδης (κλαρίνο). Το εξώφυλλο και πάλι επιμελήθηκε ο ζωγράφος Γιώργος Βακιρτζής.

Μάνος Λοΐζος: Θαλασσογραφίες (1970)

Σειρά έχει ο αγαπημένος συνθέτης τραγουδιών Μάνος Λοΐζος, του οποίου θα ήθελα να ολοκληρώσω την παρουσίαση του πρώτου δισκογραφικού του τρίπτυχου στη Minos κατά την τετραετία 1968-1972 με τρεις αμιγώς λαϊκούς δίσκους, πριν στραφεί σε κάπως διαφορετικά μονοπάτια εισάγοντας στα τραγούδια του και σαφή πολιτικά στοιχεία.

Η αρχή λοιπόν έγινε με τον "Σταθμό" το 1968, ο οποίος υπήρξε και ο παρθενικός δίσκος της νεοσύστατης Minos. Δυο χρόνια αργότερα ακολούθησαν οι "Θαλασσογραφίες" που αποτελούν τη δεύτερη ολοκληρωμένη συνεργασία του Μάνου Λοΐζου με τον κορυφαίο στιχουργό και προσωπικό του φίλο Λευτέρη Παπαδόπουλο. Και όπως και στην προηγούμενη δουλειά, έτσι κι εδώ τα περισσότερα τραγούδια είχαν ήδη ακουστεί με διάφορες αφορμές, άλλοτε σε δίσκους 45 στροφών ή προσωπικούς δίσκους τραγουδιστών, άλλοτε πάλι σε διάφορες ελληνικές ταινίες του καιρού ("Η νεράιδα και το παλικάρι", "Λεβεντόπαιδο"), αλλά κυρίως στη μουσική παράσταση "Γη SOS" του Άλκη Παππά που ανέβηκε το 1970 στο θέατρο Μινώα με πρωταγωνιστή τον Αλέκο Αλεξανδράκη και ερμηνευτές τον Μιχάλη Βιολάρη και την Αλέκα Μαβίλη.

Ο δίσκος περιλαμβάνει 11 υπέροχα τραγούδια με κοινό σημείο αναφοράς τη θάλασσα, πράγμα που εξηγεί και τον τίτλο. Ο συνθέτης έχει επεξεργαστεί ιδιαίτερα το ορχηστρικό μέρος με καινούργιους οργανικούς συνδυασμούς που δημιουργούν γοητευτικά ηχοχρώματα. Η μελωδική του φλέβα είναι έκδηλη στα χαμηλόφωνα τραγούδια, όπως το "Μήνυμα" ή το "Νανούρισμα". Το λαϊκό στοιχείο φυσικά έχει πάντα τον πρώτο λόγο κι εκφράζεται με πολύ δυνατό τρόπο σε σπουδαία τραγούδια, όπως τα: "Ένα γέρικο καράβι", "Δέκα παλικάρια" (που το περιποιήθηκε δεόντως η λογοκρισία!), "Τζαμάικα", "Έχω έναν καφενέ" και - πάνω απ' όλα - στο αριστούργημα του δίσκου, το "Μάνα δε φυτέψαμε" με τη συναρπαστική εισαγωγή του. Πλάι σ' αυτά, και κάποια ανάλαφρα κι εξωστρεφή χορευτικά κομμάτια, όπως το "Σ' αγαπώ, σ' αγαπώ" ή η χιλιοτραγουδισμένη "Γοργόνα" που με παρότρυνση του Λευτέρη Παπαδόπουλου βασίστηκε εν μέρει στην παραδοσιακή μελωδία "Μάρε γιε μου κανακάρη". Μάλιστα πρέπει να πω ότι η συγκεκριμένη εκτέλεση του τραγουδιού είναι η δεύτερη, γιατί προηγήθηκε μια άλλη νωρίτερα σε δισκάκι 45 στροφών. Και φυσικά η υπέροχη θεατρικού τύπου μπαλάντα "Σεβάχ ο Θαλασσινός", όπου ο συνθέτης μας συστήνεται για πρώτη φορά και ως ερμηνευτής και μάλιστα εξαιρετικά εκφραστικός!

Τα τραγούδια ερμηνεύει το δυνατό δίδυμο της εποχής, ο Γιάννης Καλατζής και ο Γιώργος Νταλάρας. Μαζί τους ο Γιάννης Πάριος σε ένα από τα ωραιότερα τραγούδια της καριέρας του ("Ένα γέρικο καράβι"), καθώς και η Μαρίζα Κωχ που είχε μέχρι εκείνη τη στιγμή μια μικρή νεοκυματική προϋπηρεσία στο ελληνικό τραγούδι πλάι στον Νίκο Χουλιαρά.

Στο μπουζούκι είναι δυο κορυφαίοι δεξιοτέχνες του οργάνου, ο Στέλιος Ζαφειρίου και ο Χρήστος Νικολόπουλος. Το εξώφυλλο επιμελήθηκε ο ζωγράφος Γιώργος Βακιρτζής, ενώ το ωραίο κεραμικό της μπροστινής πλευράς ανήκει στην Αργυρώ Καρύμπακα (σύζυγο του Γιάννη Νεγρεπόντη).

Αν θα πρέπει να κάνω κάποιο αξιολογικό σχόλιο για το δίσκο, θα έλεγα πως τον θεωρώ έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της "έντεχνης" λαϊκής μας δισκογραφίας, ασφαλώς μέσα στην πρώτη δεκάδα του συνόλου της ελληνικής δισκογραφικής παραγωγής και προφανώς την κορυφαία προσωπική δουλειά του Μάνου Λοΐζου. Είναι μια εκτίμηση που έχω παγιωμένη στο μυαλό μου από πολύ παλιά και δε βρίσκω κανένα λόγο να την αλλάξω...

Γιάννης Σπανός: Το Σαββατόβραδο (1970)

Ο δίσκος "Το Σαββατόβραδο" του Γιάννη Σπανού αποτελεί τη φυσική συνέχεια του "Μια Κυριακή" (1969), με τους ίδιους πάνω κάτω συντελεστές. Οι στίχοι αυτή τη φορά ανήκουν εξολοκλήρου στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ο οποίος θα συνδεθεί στενά για τα επόμενα χρόνια με τον συνθέτη σε μια πληθώρα ανεξάρτητων τραγουδιών, αλλά και κάμποσους ολοκληρωμένους δίσκους ("Μέρες αγάπης", "Γλυκιά Ίρμα", "Οδός Αριστοτέλους").

Και σ' αυτόν το δίσκο βρίσκουμε τραγούδια που ακούστηκαν πολύ στην εποχή τους. Ξεχωρίζουν, νομίζω, αυτά που ερμηνεύει η Βίκυ Μοσχολιού, ιδιαίτερα το σπαρακτικό "Τα χέρια", σε μια συγκλονιστική ερμηνεία, αν και σε δεύτερη εκτέλεση, γιατί αυτό το τραγούδι προέρχεται από τη "γαλλική" περίοδο του συνθέτη, όταν το είχε ερμηνεύσει πρώτος ο Richard Anthony δυο χρόνια νωρίτερα με τον γαλλικό τίτλο "Un homme en enfer". Εξαιρετικό επίσης είναι το τραγούδι "Ξύπνησε η πόλη", μια μικρή τοιχογραφία της κοινωνίας των απόκληρων και της εργατιάς σε ώρες δύσκολες για τον τόπο. Τα πιο εξωστρεφή τραγούδια του δίσκου ερμηνεύει ο Σταμάτης Κόκοτας, όπως ο εξαίρετος "Τρελλός" της έναρξης του δίσκου. Με δύο τραγούδια συμμετέχει και ο Μανώλης Μητσιάς, στα πρώτα του ακόμη βήματα. Ένα απ' αυτά, το "Μαρικάκι", γνώρισε τότε αξιόλογη επιτυχία. Το αυθεντικά λαϊκό χρώμα της ορχήστρας αναδεικνύουν ανάγλυφα τα έξοχα μπουζούκια του δίδυμου Κώστα Παπαδόπουλου και Λάκη Καρνέζη. 

Ένας πολύ όμορφος κι αγαπημένος δίσκος λοιπόν που δείχνει καθαρά το πηγαίο ταλέντο του συνθέτη και στους αυθεντικούς λαϊκούς δρόμους. Όμορφη επίσης είναι η σύνθεση που κοσμεί το εξώφυλλο φιλοτεχνημένη από τον ζωγράφο Γιώργο Σικελιώτη.

Γιάννης Σπανός: Μια Κυριακή (1969)

Περνάω σήμερα στην παρουσίαση των δύο πρώτων "έντεχνων" λαϊκών δίσκων του Γιάννη Σπανού που αποτέλεσαν την απαρχή μιας υπέροχης λαϊκής ανθοφορίας του σπουδαίου μας συνθέτη.

Για την πορεία του Γιάννη Σπανού στο ελληνικό τραγούδι ο δίσκος "Μια Κυριακή" (Columbia, 1969) σηματοδοτεί τη μεταπήδησή του από το νεοκυματικό ύφος σε πιο λαϊκούς δρόμους, όπου θα ξεδιπλώσει το αστείρευτο ταλέντο του με υπέροχα τραγούδια σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του '70, αλλά και αργότερα. Και οφείλω εξαρχής να δηλώσω ότι αυτός ο πρώτος του ακραιφνώς λαϊκός δίσκος υπήρξε από τους πιο αγαπημένους των παιδικών μου χρόνων κι εξακολουθώ πάντα να τον ακούω με πολλή αγάπη και νοσταλγία! 

Είναι φανερό ότι τα τραγούδια αυτά γράφτηκαν πάνω στις φωνές που τότε αποτελούσαν το βαρύ οπλοστάσιο της μεγάλης δισκογραφικής εταιρίας. Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Βίκυ Μοσχολιού, Σταμάτης Κόκοτας, και οι τρεις μεσουρανούσαν εκείνη την εποχή. και είχαν πολλαπλές δισκογραφικές συναντήσεις σε έργα του Σταύρου Ξαρχάκου ("Ένα μεσημέρι", "Χρώματα", "Μάρκος ο δάσκαλός μας", "Κόσμε αγάπη μου"). Και ο Σπανός θα ανταποκριθεί με απόλυτη επιτυχία. Δίπλα τους ένας νέος τραγουδιστής προερχόμενος από την ποπ σκηνή της εποχής, ο Χρήστος Εμμανουήλ, με θητεία στους Olympians, ο οποίος ερμηνεύει θαυμάσια δύο από τα τραγούδια του δίσκου.

Τα περισσότερα τραγούδια έχουν στίχους του παραγωγικότατου εκείνη την εποχή Λευτέρη Παπαδόπουλου, στο ξεκίνημα μιας πολύ αποδοτικής συνεργασίας του με τον συνθέτη. Το ομώνυμο τραγούδι ("Μια Κυριακή") και το τελευταίο ("Ο μπαγλαμάς") με τη φωνή του Μπιθικώτση ανήκουν στον Παπαδόπουλο και ακούστηκαν πολύ εκείνα τα χρόνια. Αλλά η μεγαλύτερη επιτυχία που έβγαλε ο δίσκος ήταν το "Πες πως μ' αντάμωσες" με τη φωνή του Κόκοτα και στίχους πάλι του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Με το τραγούδι αυτό ο Κόκοτας βρέθηκε μεμιάς στην κορυφή της δημοτικότητας. Πάντως το τραγούδι που εγώ άκουγα μανιωδώς ήταν το "Θα σου στείλω περιστέρι" με τη φωνή του Εμμανουήλ. Ωραιότατα επίσης είναι τα τραγούδια "Ξέχασες", "Μπρος στο μπαλκόνι σου", "Παίρνει τους δρόμους η καρδιά", "Η πληρωμή" και "Τι σου 'φταιξαν τα νιάτα μου". Στίχους επίσης έγραψαν ο Μάνος Ελευθερίου, ο Κώστας Κωτούλας, ο Γιώργος Παπαστεφάνου και ο Κώστας Γεωργουσόπουλος (λίγο πριν γίνει Κ.Χ. Μύρης).

Χωρίς αμφιβολία, πρόκειται για έναν σπουδαίο κύκλο λαϊκών τραγουδιών που ποτέ δεν ξεχάστηκαν και που ασφαλώς άνοιξαν δρόμους στον καιρό τους, πάνω στους οποίους πάτησαν πολλοί σύγχρονοι και μεταγενέστεροι συνθέτες τραγουδιών.

Δήμος Μούτσης: Συνοικισμός Α (1972)

Επιστρέφω σήμερα στον αγαπημένο συνθέτη Δήμο Μούτση, για να κλείσω ένα κενό που είχα αφήσει πριν από μερικές εβδομάδες που παρουσίασα την αναλογική του δισκογραφία της δεκαετίας του '70. Έλεγα λοιπόν τότε ότι δεν βρήκα στη δισκοθήκη μου το δίσκο "Συνοικισμός Α", οπότε η δισκογραφία του συνθέτη θα έμενε μ' αυτό το σημαντικό κενό. Ωστόσο και πάλι τα αλληλέγγυα αντανακλαστικά των φίλων του Δισκοβόλου έκαναν το θαύμα τους και ξαφνικά ο δίσκος βρέθηκε στα χέρια μου, οπότε φρόντισα αμέσως να τον ψηφιοποιήσω για τη σημερινή παρουσίαση.

Ο "Συνοικισμός Α" λοιπόν ήταν ο δεύτερος προσωπικός κύκλος τραγουδιών του συνθέτη κατά την περίοδο θητείας του στη Philips (Olympic) και εκδόθηκε το 1972, ένα χρόνο μετά τον "Άγιο Φεβρουάριο" και ένα χρόνο πριν από τις "Στροφές". Πρόκειται για ένα άλμπουμ πλημμυρισμένο με υπέροχα τραγούδια, τα περισσότερα από τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες και τραγουδήθηκαν πολύ. Αν και προσωπικά δεν θα το έβαζα στις πρώτες μου επιλογές, το εναρκτήριο τραγούδι "Άσπρα, κόκκινα, κίτρινα, μπλε" αποτέλεσε τη ναυαρχίδα του δίσκου με τεράστια απήχηση στο κοινό της εποχής. Γνώρισε μάλιστα και μια δεύτερη εκτέλεση, επίσης πολύ πετυχημένη, λίγο αργότερα από τη Λιζέτα Νικολάου, αλλά και μια διεθνή με τον Ντέμη Ρούσο, ενώ στη μελωδία του τραγουδιού αυτού στηρίχθηκε το αριστουργηματικό ορχηστρικό "Χορός της λεβεντιάς" που κλείνει το δίσκο. Οι δικές μου αδυναμίες είναι τα τραγούδια "Σαν λυγαριά σε φύτεψα", "Στο παράθυρο αγναντεύοντας", "Η κορδέλα", "Μη γράφεις άλλα γράμματα" και "Σαν τι τραγούδι να σου πω". 

Ερμηνευτές των τραγουδιών είναι η Βίκυ Μοσχολιού και ο Αντώνης Καλογιάννης που τα αποδίδουν με μοναδική εκφραστικότητα. Οι στίχοι στα περισσότερα είναι του Γιάννη Λογοθέτη, ο οποίος σε μερικά υπογράφει και ως Γιάννης Μιχαηλίδης (μάλλον για τη λογοκρισία της εποχής). Δυο τραγούδια επίσης υπογράφει η Βαρβάρα Τσιμπούλη κι από ένα ο Νίκος Γκάτσος και ο Μάνος Ελευθερίου. Το τραγούδι του Γκάτσου ("Κάποια νύχτα") είναι σε δεύτερη εκτέλεση με πρώτο ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσιά δυο χρόνια νωρίτερα.

Επισημαίνω ότι στους τίτλους του οπισθόφυλλου υπάρχουν κάποιες μικρές απροσεξίες, όπως: "Στο παράθυρό σου (το "σου" περιττό) αγνανεύοντας" και "Σαν τι τραγούδι να σας (αντί: σου) πω". Λεπτομέρειες...

Νίκος Μπαξεβάνης: Στη μαγεία του ακορντεόν, Νο.2 (1986)

Από τη μαγεία του πιάνου και των πλήκτρων του Μίμη Πλέσσα επιστρέφουμε "Στη μαγεία του Ακορντεόν" του Νίκου Μπαξεβάνη που τον γνωρίσαμε ήδη στο Δισκοβόλο με τον πρώτο δίσκο της ομώνυμης σειράς.

Το 1986 λοιπόν ο σπουδαίος ακορντεονίστας Νίκος Μπαξεβάνης ηχογράφησε για τη Philips τον 2ο δίσκο από τους τέσσερις συνολικά της σειράς "Στη μαγεία του Ακορντεόν". Η λογική των επιλογών του είναι η ίδια και πάλι. Μια περιδιάβαση στη διεθνή μουσική δημιουργία με επιλεγμένα χορευτικά κομμάτια σε ρυθμούς βαλς, ταγκό, σάμπα, ντίσκο και άλλους, δοσμένα είτε μεμονωμένα, είτε σε μορφή σουίτας (ποτ-πουρί). Ανάμεσά τους και ο περίφημος "Χορός των σπαθιών" από το μπαλέτο "Γκαγιανέ" του σημαντικού Σοβιετικού (Αρμένιου) συνθέτη Αράμ Χατσατουριάν.

Μαζί με τον Μπαξεβάνη, που παίζει επίσης πιάνο και διευθύνει την ορχήστρα, συμμετέχουν οι μουσικοί: Γιώργος Γριτσόπουλος, Γιάννης Σαριόγλου, Κώστας Νικολόπουλος και Νίκος Σακκάς στις κιθάρες, Γιώργος Μεταλλινός, Τάσος Λιβέρης και Αντώνης Κουλούρης στα τύμπανα και τα κρουστά. Απίστευτη δεξιοτεχνία, εξαιρετικός ήχος και ευφάνταστες διασκευές που συναρπάζουν τον ακροατή. 

Στο Πιάνο ο Μίμης Πλέσσας (1979)

Ολοκληρώνουμε σήμερα αυτό το εκτεταμένο αφιέρωμα στην αναλογική δισκογραφία του Μίμη Πλέσσα, ενός κορυφαίου και πολυδιάστατου συνθέτη μας που έχει καταγράψει ήδη μια βαριά κληρονομιά στο μουσικό μας υποθηκοφυλακείο, χωρίς να μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι έχει πει ακόμη την τελευταία του λέξη κι ας υπολείπεται μόλις μια πενταετία για τη συμπλήρωση ενός αιώνα ζωής!

Ο τελευταίος του δίσκος ανήκει επίσης στην κατηγορία των οργανικών του ηχογραφήσεων με πρωταγωνιστή το πιάνο. Ονομάζεται: "Στο πιάνο ο Μίμης Πλέσσας". Εκδόθηκε το 1979 από την Columbia. Περιλαμβάνει δεκατρία ορχηστρικά κομμάτια βασισμένα σε δικά του τραγούδια που περιλήφθηκαν σε προσωπικούς δίσκους διαφόρων τραγουδιστών μέσα στη δεκαετία του '70, κυρίως στο δίσκο Σταθμός 0 (1974). Εδώ η παρέμβαση του συνθέτη περιορίζεται στο ρόλο του πιανίστα που αντικαθιστά την ανθρώπινη φωνή, ενώ το ορχηστρικό μέρος των τραγουδιών παραμένει αυτούσιο. Είναι δηλαδή σαν να ακούμε τα τραγούδια χωρίς τους στίχους τους, αλλά με τη στιβαρή πιανιστική παρέμβαση από τον μεγάλο δεξιοτέχνη Μίμη Πλέσσα. 

Όμορφο αποτέλεσμα, ειδικά αν γνωρίζει κανείς και τα αντίστοιχα τραγούδια που δεν είναι δα και τα γνωστότερα του συνθέτη. Ίσως το ομορφότερο όλων είναι το εναρκτήριο ("Πες μου") από τον ομότιτλο προσωπικό δίσκο (1977) της Βασιλικής Λαβίνα.

Μίμης Πλέσσας: Η μαγεία των πλήκτρων (1988)

Ο δεύτερος δίσκος του Μίμη Πλέσσα από τη σειρά "Για τους φίλους μου" εκδόθηκε από την Athenaeum το 1988. Ο τίτλος, ελαφρά παραλλαγμένος από τον προηγούμενο δίσκο, είναι: "Η μαγεία των πλήκτρων". Κι αυτό, γιατί αυτή τη φορά ο κορυφαίος συνθέτης δεν χρησιμοποιεί το πιάνο ως βασικό όργανο της ορχήστρας, αλλά πειραματίζεται με ηχοχρώματα από διάφορα πληκτροφόρα όργανα, στα οποία με άνεση μπορεί να επιδείξει την ίδια ευκολία και δεξιοτεχνία.

Ο δίσκος περιλαμβάνει δέκα εμπνευσμένες διασκευές δικών του παλιών τραγουδιών, κυρίως ελαφρών, όχι και των πιο γνωστών κατά το μεγαλύτερο ποσοστό, τα οποία έχουν μετασχηματιστεί σε όμορφες οργανικές μελωδίες περισσότερο ακουστικών και λιγότερο χορευτικών ρυθμών. 
Η οργανική συνοδεία έχει έντονα ηλεκτρικό χρώμα (υπό την επιμέλεια του Αντώνη Πλέσσα), πράγμα που έχω τη γνώμη ότι αφαιρεί ένα μέρος από τη φυσική γοητεία των αρχικών μελωδιών, αν και το τελικό ακρόαμα παραμένει συναρπαστικό.

Μίμης Πλέσσας: Η μαγεία του πιάνου (1987)

Το 1987 ο Μίμης Πλέσσας βρέθηκε για μια διετία κάτω από τη στέγη της δισκογραφικής εταιρίας Athenaeum, όπου είχε την ευκαιρία να ηχογραφήσει δυο ξεχωριστούς οργανικούς δίσκους με γενικό τίτλο "Για τους φίλους μου". Ο πρώτος δίσκος αυτής της μίνι σειράς επιγράφεται "Η μαγεία του πιάνου" και περιλαμβάνει υλικό που ερμηνεύεται με βασικό όργανο το πιάνο.

Είναι γνωστό βέβαια ότι ο Πλέσσας είναι και κορυφαίος πιανίστας, γιαυτό άλλωστε σε όλες τις δημόσιες εμφανίσεις του πάντα βρίσκεται δίπλα στο πιάνο του και συχνά πυκνά προσφέρει στο κοινό του πιανιστικές μελωδίες με ξεχωριστή δεξιοτεχνία, αλλά και έντονα αυτοσχεδιαστική διάθεση.

Ο συγκεκριμένος δίσκος περιλαμβάνει οκτώ οργανικές μεταλλάξεις δικών του παλιών τραγουδιών σε μορφή concertante για πιάνο και μικρή οργανική συνοδεία, άλλοτε ηλεκτρονική κι άλλοτε συμβατική με φυσικά όργανα, όπως το κλαρινέτο ή το βιολοντσέλο. Οι μελωδίες βέβαια δεν είναι άμεσα αναγνωρίσιμες, γιατί ο συνθέτης "παίζει" έντονα πάνω στην αρχική μελωδική βάση δημιουργώντας καινούργια ακούσματα με επίμονες τζαζ αποχρώσεις. Πολύ όμορφες στιγμές!

Η έκδοση δυστυχώς δεν αναγράφει τους υπόλοιπους συντελεστές του ηχογραφήματος, πέρα από τη συμμετοχή του γιου του συνθέτη Αντώνη Πλέσσα ως υπεύθυνου για την τεχνική επιμέλεια του ήχου.

Μίμης Πλέσσας, Στράτος Διονυσίου: Πάλι μαζί μας (1976)

Η συνεργασία του Μίμη Πλέσσα με τον σπουδαίο λαϊκό τραγουδιστή Στράτο Διονυσίου (1934-1990) έχει αφήσει ισχυρό αποτύπωμα στην ελληνική δισκογραφία προσφέροντας κλασικές στιγμές που παραμένουν διαχρονικές και αξεπέραστες με κορωνίδα το εμβληματικό ζεϊμπέκικο "Βρέχει φωτιά στη στράτα μου" από το δίσκο "Μαζί με τον Στράτο" (1970).

Οι δυο τους ξανασυναντήθηκαν μερικά χρόνια αργότερα κάτω από "ειδικές" συνθήκες για μια  δεύτερη ολοκληρωμένη συνεργασία, αφού μεσολάβησε το άλμπουμ "Τα 12 του Στράτου" (1974). Πρόκειται για το δίσκο "Πάλι μαζί μας" που κυκλοφόρησε από την Columbia την άνοιξη του 1976. Την εποχή εκείνη ο Στράτος βρισκόταν έγκλειστος στις αγροτικές φυλακές Τίρυνθας για μια κατηγορία, η οποία γύρω στο Πάσχα της ίδιας χρονιάς τελικά αποσύρθηκε κι ο τραγουδιστής αθωώθηκε, χωρίς όμως να καταφέρει εύκολα να αποσείσει από πάνω του τη βαριά σκιά της, πράγμα που επέφερε σοβαρό πλήγμα στην καριέρα του και χρειάστηκε να αλλάξει εταιρία και να βρεθεί στη Minos, όπου μπόρεσε και πάλι να ανακτήσει τη χαμένη εμπιστοσύνη του κοινού του και να ξεκινήσει μια δεύτερη και πιο σημαντική (εμπορικά) καριέρα.

Ο δίσκος λοιπόν "Πάλι μαζί μας", με το προφανές μήνυμα που κωδικοποιείται στον συγκεκριμένο τίτλο, ηχογραφήθηκε μέσα στις φυλακές Τίρυνθας, όπου μεταφέρθηκε ειδικά για το λόγο αυτό κινητό συνεργείο ηχοληψίας. Γιαυτό και ο Στράτος φωτογραφήθηκε - κόντρα στα δικά του στιλιστικά στάνταρ - με ένα απλό ζιβάγκο πουλόβερ, χωρίς το ατσαλάκωτο κοστούμι του! Εντάξει, αυτό δεν έχει και πολλή σημασία, για να μην πω κιόλας ότι ταιριάζει καλύτερα και με το ύφος των τραγουδιών!

Το άλμπουμ περιλαμβάνει δώδεκα καθαρόαιμα λαϊκά τραγούδια του Μίμη Πλέσσα προσαρμοσμένα άριστα στις φωνητικές δυνατότητες του Στράτου. Οι στίχοι γράφτηκαν από τον Κώστα Ρουβέλα. Ο Στράτος τα ερμήνευσε μια κι έξω δείχνοντας ότι η προσωπική του περιπέτεια δεν άγγιξε καθόλου το πηγαίο ερμηνευτικό του ταλέντο. Παρόλο όμως που πρόκειται για όμορφα και καλογραμμένα τραγούδια, δεν γνώρισαν και ιδιαίτερα θερμή αποδοχή από το κοινό κι έτσι, όπως προείπαμε, η καριέρα του μεγάλου τραγουδιστή παρέμεινε μετέωρη για ένα διάστημα, ώσπου ήρθαν οι μεγάλες επιτυχίες ("Γυναίκες γυναίκες", "Υποκρίνεσαι").

Μίμης Πλέσσας: Τα μόρτικα (1975)

Ας πάμε σήμερα πίσω στον τραγουδοποιό Μίμη Πλέσσα, αυτόν τον αρχιμάστορα της απλής τραγουδιστικής φόρμας, όπου άλλωστε μεγαλούργησε για πολλές δεκαετίες κατακτώντας την απάτητη κορυφή του "Δρόμου" (1969) που αποδείχθηκε ο εμπορικότερος ελληνικός δίσκος όλων των εποχών.

Είναι γεγονός ότι ο Πλέσσας δεν φείδονταν ευγενικών χειρονομιών σε κάθε παλιό, αλλά και νεοφώτιστο αοιδό του ελληνικού πενταγράμμου κι έτσι, παρά τον ογκώδη κατάλογο των προσωπικών του δίσκων, είναι πολύ περισσότερα τα τραγούδια που μοίρασε σε προσωπικούς δίσκους διαφόρων καλλιτεχνών και μάλιστα σε μια απίστευτη πολυμορφία ύφους καλύπτοντας με την ίδια άνεση είτε το ρεπερτόριο των ελαφρών ή ποπ τραγουδιστών, είτε των λεγόμενων "έντεχνων", ακόμη και των καθαρόαιμων λαϊκών, καταφέρνοντας με την ίδια ευκολία να αναδεικνύει μεγάλα σουξέ σε κάθε κατηγορία!

Θέλω σήμερα να σταθώ σε έναν πολύ ενδιαφέροντα και αδικαιολόγητα υποτιμημένο προσωπικό δίσκο του Μίμη Πλέσσα που κυκλοφόρησε το 1975 από την Polydor. Επιγράφεται "Τα μόρτικα" και περιλαμβάνει δώδεκα λαϊκά τραγούδια βγαλμένα, λες, κατευθείαν από τη μακρόχρονη παράδοση του αυθεντικού ρεμπέτικου. Ο συνθέτης κατάφερε να μας δώσει έναν δυνατό λαϊκό κύκλο με στιβαρούς ρυθμούς και πηγαίες μελωδίες αυθεντικής ομορφιάς. 

Σημαντικό στοιχείο των τραγουδιών αυτών οι καλοστημένοι στίχοι του Γιώργου Καλαμαριώτη, αξιόλογου στιχουργού της δεκαετίας του '70, γνωστού περισσότερο από τις συνεργασίες του με τον Αργύρη Κουνάδη, και παλιού δημοσιογράφου, ο οποίος με το πραγματικό του όνομα Γιώργος Μπέρτσος είχε συμμετοχή στην αποκάλυψη του παρασκηνίου γύρω από τη δολοφονία του βουλευτή της αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη.

Τα μισά τραγούδια του δίσκου ερμηνεύει ο καλός λαϊκός τραγουδιστής της εποχής Γιάννης Ντουνιάς, ενώ από δύο τραγούδια ερμηνεύουν ο παλιός ρεμπέτης Μιχάλης Γενίτσαρης, η σπουδαία Χαρούλα Λαμπράκη και ο νεότερος Δημήτρης Ξενίδης.

Ο Θανάσης Πολυκανδριώτης παίζει μπουζούκι, λαούτο και τζουρά. Μπουζούκι παίζει επίσης και ο Γιάννης Μπιθικώτσης, κιθάρα ο Τίτος Καλλίρης, μπαγλαμά και τζουρά ο Τώνης Άγας, κρουστά και τύμπανα ο Γιώργος Λαβράνος.

Η αναλογική έκδοση που σας δίνω κοσμείται με ένα υπέροχο εξώφυλλο σχεδιασμένο από τον ζωγράφο Γιώργο Σικελιώτη, καθώς και με πλούσιο ένθετο που περιλαμβάνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από την εποχή του μεσοπολέμου, αλλά κι ένα πολύ χρήσιμο "μόρτικο" λεξιλόγιο, για την καλύτερη κατανόηση κάποιων άγνωστων λέξεων που ακούγονται στα τραγούδια.

Μίμης Πλέσσας: Great Film Themes (1985)

Ο τρίτος δίσκος του Μίμη Πλέσσα στην εταιρία United Records του Κώστα Γιαννίκου ήταν κινηματογραφικός και κυκλοφόρησε με τον αγγλόφωνο τίτλο "Great Film Themes" το 1985.

Όπως εύγλωττα δηλώνεται κι από τον τίτλο, πρόκειται για ένα απάνθισμα χαρακτηριστικών μουσικών θεμάτων από τον παγκόσμιο κινηματογράφο, κλασικό και νεότερο, ιδιαίτερα μάλιστα από κάποιες κλασικές χολιγουντιανές υπερπαραγωγές που άφησαν εποχή. 
Εδώ λοιπόν θα βρούμε πασίγνωστες κινηματογραφικές μελωδίες, όπως το "Moon River" του Μαντσίνι, η "Μελωδία της ευτυχίας" των Ρότζερς-Χαμερστάιν, το "Θέμα της Λάρα" από το "Δόκτορ Ζιβάγκο" του Μορίς Ζαρ, το θέμα του κλασικού γουέστερν "High Noon" του Τιόμκιν, το πολυτραγουδισμένο "Que sera, sera" του Λίβινγκστον που αποθανάτισε με την υπέροχη ερμηνεία της η Ντόρις Ντέι στην ταινία "Ο άνθρωπος που γνώριζε πολλά" του Χίτσκοκ, το μαγευτικό "A Summer Place" του Μαξ Στάινερ, αλλά και τα απαραίτητα "Παιδιά του Πειραιά" του Μάνου Χατζιδάκι από την ταινία του Ντασέν "Ποτέ την Κυριακή".

Ο Μίμης Πλέσσας κινείται με άνεση στο μουσικό αυτό πεδίο και διευθύνει με μαεστρία το ορχηστρικό υλικό δίνοντας μια εξαιρετική αλυσίδα αγαπημένων μελωδιών με τη σφραγίδα της προσωπικής του ενορχηστρωτικής αισθητικής.

Μίμης Πλέσσας: Για το θέατρο, αρ.2 (1986)

Πάλι από την ετικέτα της United Records του Κώστα Γιαννίκου κυκλοφόρησε ο δεύτερος κατά σειρά δίσκος με θεατρικές μουσικές του Μίμη Πλέσσα. Τίτλος του: "Για το θέατρο, αρ.2". Την προηγούμενη χρονιά, όπως είδαμε, είχε κυκλοφορήσει ο πρώτος δίσκος της σειράς.

Εδώ λοιπόν έχουν συγκεντρωθεί επιλεγμένα μουσικά μέρη από κάποια μεγάλα μιούζικαλ του διεθνούς ρεπερτορίου που ανέβασαν δυο μεγάλες πρωταγωνίστριες της ελληνικής σκηνής: Η Αλίκη Βουγιουκλάκη την περίφημη "Καμπίρια" και η Ζωή Λάσκαρη την "Πέπσι". Στην "Καμπίρια" οι ελληνικοί στίχου υπογράφονται από τον Παύλο Μάτεσι και τραγουδούν η Αλίκη Βουγιουκλάκη και ο Βασίλης Τσιβιλίκας. Στην "Πέπσι" οι στίχοι γράφτηκαν από τον Δημήτρη Βλάσση και τραγούδησαν η Ζωή Λάσκαρη και ο Γρηγόρης Βαλτινός.

Έχουμε επίσης μουσική και τραγούδια από δυο θεατρικά που πέρασαν και στον ελληνικό κινηματογράφο με την υπογραφή του Γιάννη Δαλιανίδη. Στους "Εραστές του ονείρου" έγραψε στίχους ο Ηλίας Λυμπερόπουλος και τραγούδησε ο Τόλης Βοσκόπουλος. Στο "Κοροϊδάκι της πριγκιπέσσας" οι στίχοι είναι του Άκου Δασκαλόπουλου και του Γιάννη Δαλιανίδη, ενώ τραγούδησαν ο Σταύρος Παράβας, η Μαίρη Χρονοπούλου, η Ελένη Προκοπίου και ο Στράτος Διουνσίου.

Άλλη μια ενδιαφέρουσα θεατρική παραγωγή που παίχτηκε το 1970, στην καρδιά της δικτατορίας, ήταν ο περίφημος "Δρόμος", στον απόηχο του πολυαγαπημένου ομώνυμου κύκλου τραγουδιών. Κι εδώ οι στίχοι είναι του Λευτέρη Παπαδόπουλου, αλλά ο ολοκληρωμένος δίσκος με τα τραγούδια της παράστασης κυκλοφόρησε το 1974 λόγω της λογοκρισίας. Τραγουδούν ο Γιάννης Πουλόπουλος και η Ρένα Κουμιώτη.

Τέλος ο δίσκος περιλαμβάνει ένα μικρό δείγμα από συναυλία του συνθέτη με αποσπάσματα από το παλιό θεατρικό έργο του Νίκου Φατσέα "Με τον έρωτα παρέα", όπου η Άννα Καλουτά ερμηνεύει με το γνωστό της μπρίο τρία τραγούδια.

Μίμης Πλέσσας: Για το θέατρο, αρ.1 (1985)

Συνεχίζουμε με τον θεατρικό Μίμη Πλέσσα και περνάμε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα τριάδα δίσκων (δύο θεατρικών κι ενός κινηματογραφικού) που εκδόθηκαν στο διάστημα 1985-1986 από την ετικέτα United Records που διηύθυνε ο Κώστας Γιαννίκος, ο ίδιος παραγωγός που αργότερα ανέλαβε όλο το ρεπερτόριο της Lyra προχωρώντας σε μαζικές ψηφιακές επανεκδόσεις του πολύτιμου αρχείου της.

Ο πρώτος δίσκος της σειράς έχει τίτλο "Για το θέατρο" και κυκλοφόρησε το 1985. Περιλαμβάνει ένα πλουσιότατο απάνθισμα θεατρικής μουσικής που έγραψε ο συνθέτης σε διάφορες χρονικές στιγμές κατά τις δεκαετίες του '70 και '80. Έτσι λοιπόν έχουν συγκεντρωθεί χαρακτηριστικά τραγούδια και οργανικά θέματα που υπηρέτησαν τις σκηνικές ανάγκες των έργων: "Σκαπίνο" (του Μολιέρου), "Γενικός Γραμματέας", "Ο Μάγος του Οζ", "Ο κουρέας της Σεβίλλης", "Ρομανσέρο", "Οι γάμοι του Φίγκαρο", "Νεκρικοί διάλογοι" (Λουκιανού), "Όλα στον Κήπο" (του Άλμπι), "Πρέβεζα" (του Δημ. Κολλάτου), "Ιησούς υπέρλαμπρο άστρο" (του Λόιντ Γουέμπερ), "Ταμπούρλα μέσα στη νύχτα". 

Οι στίχοι των τραγουδιών υπογράφονται από τους Ντίνο Δημόπουλο, Γιάννη Ξανθούλη, Δημήτρη Βλάσση, Δημήτρη Ποταμίτη, Παύλο Μάτεσι και Κώστα Βίρβο, ενώ περιλαμβάνεται και το μελοποιημένο ποίημα "Πρέβεζα" του Κώστα Καρυωτάκη ερμηνευμένο από τον Πάνο Τσαπάρα. Τα υπόλοιπα τραγούδια ερμηνεύουν κατά κανόνα οι ηθοποιοί των παραστάσεων, μεταξύ των οποίων και οι Γιάννης Αργύρης, Πάνος Χατζηκουτσέλης, Δημήτρης Ποταμίτης, Τάκης Καρνάτσος, Ζανό Ντάνιας, Μιράντα Ζαφειροπούλου, Δημήτρης Μαλαβέτας, Κατιάνα Μπαλανίκα, Γιώργος Μάζης, αλλά και μετέπειτα γνωστοί τραγουδιστές, όπως ο Σάκης Μπουλάς, η Κρίστη Στασινοπούλου, ο Κώστας Μπίγαλης, ο Γιάννης Σαμσιάρης και άλλοι.

Μίμης Πλέσσας: Παράσταση (1974)

Αν η δεκαετία του '60 στάθηκε η περίοδος της απόλυτης καταξίωσης του χαλκέντερου συνθέτη και πιανίστα Μίμη Πλέσσα μέσα από τις ευφάνταστες μουσικές του συνθέσεις για τον ελληνικό κινηματογράφο και κυρίως για τα δημοφιλέστατα μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη στη Finos Film, τα οποία ήταν πλημμυρισμένα και από κοσμαγάπητα τραγούδια, ήρθε η δεκαετία του '70 που τον καθιέρωσε και ως κορυφαίο θεατρικό συνθέτη, γιατί μετά τη Μεταπολίτευση φαινόταν ότι το κλίμα πλέον δεν ευνοούσε το παγιωμένο μουσικό του ύφος, πράγμα που τον οδήγησε και να γράψει κι ο ίδιος κάποιους κύκλους τραγουδιών με πολιτικό προσανατολισμό ("Μίλα μου για τη λευτεριά", "Εκείνη τη νύχτα", "Τα χαμένα χρόνια"), αλλά κυρίως να βρει ασφαλές καταφύγιο το θέατρο, όπου θα μας δώσει σπουδαίες συνθέσεις, πολλές από τις οποίες ευτυχώς πήραν και το δρόμο της δισκογραφίας.

Ένα δείγμα αυτής της μουσικής δραστηριότητας του Μίμη Πλέσσα μας προσφέρει ο δίσκος "Παράσταση" που κυκλοφόρησε το 1974 από την Polydor.  Έξυπνα κείμενα, παρλάτες και τραγούδια σκηνικής αισθητικής με αναφορές και υπαινιγμούς στη δύσκολη πολιτική επικαιρότητα. Είχε μόλις προηγηθεί ο δίσκος "Λουκιανού Νεκρικοί Διάλογοι" με θεματολογία μιας άλλης εποχής, για να έρθει αυτός ο δίσκος να αναδείξει χαρακτηριστικά της ζέουσας σύγχρονης πραγματικότητας με καλογραμμένους στίχους από τους Σοφία Φίλντιση, Ανδρέα Αγγελάκη, Κώστα Βίρβο, Γιώργο Λαζαρίδη, Βεατρίκη Δαλαμάγκα και Τάκη Σπηλιάκο. 

Βασικό προσόν της έκδοσης είναι οι δυο έξοχοι ερμηνευτές της, ο Γιώργος Μαρίνος και η Κατιάνα Μπαλανίκα, και οι δυο άνθρωποι του θεάτρου και με εκφραστικές φωνές, ώστε να μπορούν να αποδώσουν με τη σωστή έκφραση τα λειτουργικά αυτά τραγούδια.

Μεταξύ των μουσικών βρίκουμε τα ονόματα του Φίλιππου Τσεμπερούλη στο φλάουτο, του Άγγελου Μπότση στο μπάσο, του Γιώργου Λαβράνου στα ντραμς και του Νίκου Γκίνου στο κλαρίνο.

Μίμης Πλέσσας: Τέσσερα παιδικά τραγούδια (1960)

Περνάω από σήμερα σε ένα μικρό αφιέρωμα στην αναλογική δισκογραφία του Μίμη Πλέσσα, ενός ξεχωριστού δημιουργού που παραμένει ακμαίος και δημιουργικός για επτά σχεδόν δεκαετίες σπάζοντας έτσι κάθε ρεκόρ χρονικής διάρκειας συνεχούς ενεργού παρουσίας. Κι αυτό γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακό, αν συνυπολογίσουμε ότι παράλληλα είχε και επιστημονική δραστηριότητα με διεθνή αποδοχή. Στο μουσικό πεδίο βέβαια το έργο του είναι κολοσσιαίο σε όγκο, ποιότητα και πολυμορφία, αφού καλύπτει όλες τις μουσικές φόρμες, από το απλό τραγούδι, μέχρι τη σκηνική μουσική (θέατρο, κινηματογράφος), το μιούζικαλ, την ορχηστρική και συμφωνική γραφή, τις διασκευές και φυσικά τη τζαζ. Πιστεύω πως είναι αδύνατον να καταγραφεί με απόλυτη πληρότητα η άμεση ή έμμεση δισκογραφία του, αλλά νομίζω πως μόνο η χαώδης δισκογραφία του Μίκη Θεοδωράκη την υπερβαίνει.

Και ιδού λοιπόν ένα μικρό δείγμα από το πολυδιάστατο μουσικό ταλέντο του Μίμη Πλέσσα. Δυο ξεχασμένα 45άρια της Columbia που κυκλοφόρησαν το 1960 και περιλαμβάνουν τέσσερα παιδικά τραγουδάκια! Το πρώτο με κωδικό 2686 περιλαμβάνει τα τραγούδια: "Η κυρά μας η αλεπού", "Η κοτούλα". Το δεύτερο με κωδικό 2687 τα τραγούδια: "Χρόνια πολλά", "Ένα, δύο, τρία". Τους στίχους έγραψε ο γνωστός κονφερασιέ και ηθοποιός της εποχής Γιώργος Οικονομίδης. Τα ερμηνεύει η "Παιδική Συντροφιά" με πολύ συμπαθητικό και χαριτωμένο τρόπο. Την ορχήστρα διευθύνει φυσικά ο Μίμης Πλέσσας.

Κώστας Μουντάκης: Κρήτη μου λεβεντομάνα (1966)

Είναι απίστευτο πώς ενεργοποιούνται οι κρυφοί αυτοματισμοί των μουσικόφιλων της μικρής παρέας του Δισκοβόλου, ώστε να μην προλαβαίνω να πιάσω έναν καλλιτέχνη και να καταφτάνουν συνεχώς σπάνιες εκδόσεις κι έτσι να εμπλουτίζεται η δισκογραφία του, ακόμη και να ολοκληρώνεται. Έτσι λοιπόν δεν πρόλαβα να παρουσιάσω τον σπανιότατο δίσκο του Κώστα Μουντάκη "Κρήτη μου λεβεντογέννα" και ιδού ένας άλλος δίσκος του μεγάλου Κρητικού λυράρη. 

Μιλώντας λοιπόν χθες για το δίσκο "Κρήτη μου λεβεντογέννα" (1971) είχαμε την ευκαιρία να αναφέρουμε και το δίσκο "Κρήτη μου λεβεντομάνα", ο οποίος εκδόθηκε το 1966 από την Odeon και αποτελεί την παρθενική δισκογραφική κατάθεση του μεγάλου Κρητικού τροβαδούρου Κώστα Μουντάκη. Χορευτικό υλικό από την κρητική παράδοση με συρτά, καλαματιανά, μαντινάδες, ριζίτικα κι ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τον "Ερωτόκριτο" ερμηνευμένο σε διαλογική μορφή με την Καίτη Ρουκουνάκη στο ρόλο της Αρετούσας. Παίζει λύρα και τραγουδά ο Κώστας Μουντάκης, ενώ στο λαούτο είναι ο Γιάννης Ξυλούρης. Όλα υπέροχα κι αυθεντικά!

Κώστας Μουντάκης: Κρήτη μου λεβεντογέννα (1971)

Και πάλι πίσω στον μεγάλο Κρητικό μουσικό Κώστα Μουντάκη (1926-1991)! Ίσως είναι η χρονιά του τελικά στον Δισκοβόλο, αφού ήδη μέσα στο 2019 έχουν φιλοξενηθεί ακόμη τέσσερις δισκογραφικές του καταθέσεις. Τις θυμίζω: "Η Κρήτη τραγουδάει" (1963), "Η μάχη της Κρήτης" (1970), "Around the World" (1973), "Ο Πρωτομάστορας" (1981). Και ιδού ένας ακόμη δίσκος του που μου έστειλε προ ημερών ο Νίκος από την Κρήτη και είπα να σας τον χαρίσω και σε σας.

Τίτλος του δίσκου: "Κρήτη μου λεβεντογέννα". Εκδόθηκε το 1971 υπό την ετικέτα Psiloritis Records και δεν πρέπει να συγχέεται με το δίσκο "Κρήτη μου λεβεντομάνα" που είχε εκδοθεί το 1966. Εδώ έχουμε έναν σπανιότατο δίσκο που μάλιστα δεν βρήκα πουθενά να καταγράφεται στην επίσημη δισκογραφία του Μουντάκη. Το μόνο πληροφοριακό στοιχείο που μας προσφέρει η έκδοση αναφέρει τα εξής: "Ο δίσκος αυτός εκδίδεται εις ανάμνησιν της πρώτης ετήσιας χοροεσπερίδας της Κρητικής Αδελφότητος Νοτιωτέρας Αφρικής, 4 Ιουνίου 1971".

Ως προς το περιεχόμενο φυσικά έχουμε ένα υλικό που προφανώς αντλείται από την αστείρευτη μουσική παράδοση της Κρήτης με χορευτικά κομμάτια σε ποικίλους ρυθμούς: συρτός, σούστα, κοντυλιές, ριζίτικα. Υπέροχος βεβαίως ο Μουντάκης ως ερμηνευτής και λυράρης.

Μάνος Λοΐζος: Ο Σταθμός (1968)

Τον Απρίλη του 1967 ο Μάνος Λοΐζος ηχογράφησε ένα δισκάκι 45 στροφών με τη φωνή της Μαρινέλλας πάνω σε στίχους του Γιάννη Νεγρεπόντη. Ο δίσκος αυτός δεν κυκλοφόρησε ποτέ λόγω του Απριλιανού πραξικοπήματος κι έκτοτε ξεχάστηκε οριστικά. Όμως το ένα από τα δυο τραγούδια του με τίτλο "Πού να σε βρω" αποτέλεσε τη μελωδική αφετηρία του πρώτου μεγάλου δίσκου του συνθέτη που ηχογραφήθηκε το 1968 και ήταν συγχρόνως ο πρώτος δίσκος της εταιρίας Minos, όπως μετονομάστηκε η παλιά Odeon. 

Τίτλος του ιστορικού αυτού δίσκου: "Ο Σταθμός". Συμβολικός τίτλος, γιατί πράγματι υπήρξε σταθμός και για την καριέρα του σπουδαίου συνθέτη και για το ξεκίνημα της νέας εταιρίας και για την πρώτη εμφάνιση δύο μεγάλων λαϊκών ερμηνευτών, του Γιάννη Καλατζή και του Γιώργου Νταλάρα. Το ομότιτλο οργανικό κομμάτι του δίσκου είναι βασισμένο στη μελωδία του τραγουδιού από το δισκάκι του 1967 που προανέφερα.

Τους στίχους υπέγραψε ο στενός φίλος του συνθέτη και ήδη καταξιωμένος στιχουργός Λευτέρης Παπαδόπουλος. Η διάθεση για στιγματισμό του καθεστώτος ήταν έντονη, αλλά αυτό δεν μπορούσε παρά να γίνει πλάγια και υπαινικτικά. Και πράγματι, αρκετοί στίχοι λειτουργούν προς αυτήν την κατεύθυνση, αν και η λογοκρισία έβαλε τελικά το χεράκι της παραμορφώνοντας κάποια τραγούδια, όπως το "Πίσω απ' την πόρτα". Πάντως το γενικότερο κλίμα του δίσκου αποπνέει μια χαρούμενη και αισιόδοξη διάθεση, πράγμα που οφείλεται κυρίως στο εισαγωγικό τραγούδι, το περίφημο "Δελφίνι δελφινάκι", που έγινε τεράστια επιτυχία και λειτούργησε ως το εφαλτήριο για την ευρεία απήχηση ολόκληρου του δίσκου στο κοινό της εποχής.

Σε επίπεδο φόρμας, θα λέγαμε ότι πρόκειται για έναν στερεότυπο κύκλο τραγουδιών που παραπέμπει στο είδος και το ύφος που είχε εισαγάγει λίγα χρόνια νωρίτερα ο Μίκης Θεοδωράκης και αξιοποίησε ιδιαίτερα ο Σταύρος Ξαρχάκος. Από τα 12 κομμάτια του δίσκου τα πέντε είναι ορχηστρικά, βασισμένα σε οργανικές μεταλλάξεις των τραγουδιών. Τα περισσότερα απ' αυτά τα τραγούδια είχαν ήδη ακουστεί σε πρωτόλειες μορφές με διάφορες αφορμές τα προηγούμενα χρόνια, για να πάρουν εδώ την τελική και ολοκληρωμένη τους έκφραση. 

Την ερμηνεία τους ανέλαβαν δύο καινούργια ονόματα που ανέδειξε η νέα εταιρία, τα οποία στα επόμενα χρόνια θα γίνουν πρώτα ονόματα του χώρου: ο Γιάννης Καλατζής, βασικός ερμηνευτής του δίσκου, και ο Γιώργος Νταλάρας που λέει ένα μόνο τραγούδι κι εξ όσων γνωρίζω κι αυτό το είπε μετά την επιμονή του Μάκη Μάτσα και παρά την επιθυμία του συνθέτη! Μαζί τους η παλιότερη Λίτσα Διαμάντη (ερμηνεύει το υπέροχο "Όποιος δει το παλικάρι" σε στίχους του συνθέτη) και ο λαϊκός τραγουδιστής Δημήτρης Ευσταθίου στο βαρύ χασάπικο "Η δουλειά κάνει τους άντρες", που είχε πρωτοπεί ένα χρόνο νωρίτερα η Ελένη Ροδά.

Χωρίς αμφιβολία, πρόκειται για έναν κλασικό δίσκο του "έντεχνου" λαϊκού πενταγράμμου με πολύ αγαπημένα τραγούδια που ποτέ δεν έχουν πάψει να ακούγονται με αγάπη και πολλή νοσταλγία. Παρόλα αυτά, ο ανήσυχος και τελειομανής συνθέτης δεν φάνηκε να ικανοποιείται από το αποτέλεσμα. Ειδικά η ενορχήστρωση του υπέροχου "Το παλιό ρολόι" τον έκανε να νιώθει πολύ άβολα, για του θύμιζε επίμονα την ενορχήστρωση της "Καισαριανής" του Σταύρου Ξαρχάκου! Υπερβολικές ανασφάλειες, θα έλεγα. Σήμερα κανείς δε νιώθει πως αυτά τα δυο τραγούδια μοιάζουν και τόσο και πάντως μπορούμε να τα ακούσουμε και να τα λατρέψουμε και τα δυο με το ίδιο πάθος!

Ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποιεί Λόρκα

Έχουμε μιλήσει πρόσφατα για τον μελοποιημένο Λόρκα από Έλληνες συνθέτες. Κι αν η πιο γνωστή από τις μελοποιήσεις αυτές είναι ο "Ματωμένος Γάμος" του Μάνου Χατζιδάκι πάνω στην κλασική ελληνική μεταγραφή του Νίκου Γκάτσου που μάλιστα ιστορικά προηγείται όλων των άλλων, θα ήθελα σήμερα να παρουσιάσω την πιο αγαπημένη μου μελοποίηση που όχι, δεν είναι αυτή του Μάνου Χατζιδάκι, ούτε οι άλλες θαυμάσιες δουλειές από τόσους συνθέτες μας (Σταύρος Ξαρχάκος, Γιάννης Γλέζος, Χρήστος Λεοντής), αλλά η αριστουργηματική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη πάνω στον κύκλο "Romancero gitano" του μεγάλου Ισπανού ποιητή βασισμένο στην εξαίσια ελληνική απόδοση του Οδυσσέα Ελύτη, που εκδόθηκε σε δίσκο το 1971 από την CBS.

Οφείλω πρώτα να κάνω μια διευκρίνιση: Ο συγκεκριμένος κύκλος μελοποιημένων ποιημάτων του Federico Garcia Lorca από τον Μίκη Θεοδωράκη γράφτηκε το 1967 και αρχικά προοριζόταν να ηχογραφηθεί με τη φωνή της Αρλέτας, πράγμα που δεν ευοδώθηκε τελικά λόγω του Απριλιανού πραξικοπήματος. Έτσι, λίγα χρόνια αργότερα, το 1970, στη Ρώμη όπου βρισκόταν ο συνθέτης, ηχογράφησε με τη Μαρία Φαραντούρη τα πέντε από τα επτά συνολικά τραγούδια του κύκλου χρησιμοποιώντας πλήρη ορχήστρα. Η εκτέλεση αυτή συμπεριλήφθηκε αργότερα στην έκδοση "Ο Μίκης Θεοδωράκης διευθύνει Θεοδωράκη Νο.2" (1974). Στις αρχές του 1971 πραγματοποιήθηκε η πρώτη ολοκληρωμένη ηχογράφηση του έργου πάλι με τη Μαρία Φαραντούρη, αλλά αυτή τη φορά με τη λιτή συνοδεία μιας κλασικής κιθάρας, ενώ μόλις το 1978 εκδόθηκε η εκτέλεση με την Αρλέτα.

Εγώ λοιπόν έχω επιλέξει τη δεύτερη ηχογράφηση, αυτή του 1971, ως την κορυφαία κι αυτήν σας παρουσιάζω σήμερα. Ο αρχικός τίτλος του δίσκου ήταν: "7 Lorca Songs and Guitar Pieces by Mikis Theodorakis", ενώ στη νεότερη ψηφιακή επανέκδοση ο τίτλος μετατράπηκε στο πιο αβανταδόρικο "Songs of Freedom". Και θεωρώ αυτή την εκτέλεση ως την κορυφαία, γιατί πέραν του ότι είναι πλήρης, νομίζω ότι υπερέχει και ερμηνευτικά, με μια Φαραντούρη στην απόλυτη ερμηνευτική της ακμή ως κλασική lieder ερμηνεύτρια συνοδευόμενη μόνο από μια κλασική κιθάρα. Αλλά εδώ ακριβώς εντοπίζεται το άλλο ακαταμάχητο πλεονέκτημα αυτής της εκτέλεσης. Γιατί ο κλασικός κιθαριστής που τη συνοδεύει δεν είναι άλλος από τον διάσημο Αυστραλό σολίστ John Williams (γενν. 1941) που δεν πρέπει να τον συγχέουμε με τον συνονόματό του διάσημο συνθέτη κινηματογραφικής μουσικής στις ταινίες του Σπίλμπεργκ. 

Να προσθέσω ότι ο δίσκος της CBS συμπληρώνεται με άλλα τρία τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη παρμένα από παλιότερους κύκλους τραγουδιών ("Το γελαστό παιδί", "Σίλβα", "Ήρθαν οι άνθρωποι"), καθώς και τέσσερα οργανικά θέματα για σόλο κιθάρα βασισμένα σε τραγούδια από τον "Επιτάφιο" του Μίκη.

Λιτή ερμηνεία με δωρική αφαιρετικότητα και έξοχη οργανική συνοδεία που αφήνουν με ταπεινότητα και σεβασμό το χώρο να περάσουν στο πρώτο πλάνο οι θεσπέσιες μελωδίες του συνθέτη και ο συγκλονιστικός ποιητικός λόγος του Ισπανού ποιητή! Ομολογώ πως αυτός ο δίσκος καταλαμβάνει μια από τις πρώτες θέσεις στον κατάλογο των υποκειμενικών μου επιλογών από το σύνολο της ελληνικής δισκογραφίας!

Ο πρώτος δίσκος του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα

Έφυγε σήμερα απροσδόκητα και τόσο πρόωρα από τη ζωή ένας σπουδαίος εκπρόσωπος της Ελληνικής ροκ σκηνής, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας (1956-2019). Γιος παλιού μουσικού, συμπατριώτης μου απ' το Βόλο, όπου το έφερε η τύχη να αφήσει την τελευταία του πνοή σήμερα τα ξημερώματα εκεί στο πανέμορφο παραθαλάσσιο χωριό του, το Φτελιό, λίγο πιο πέρα από τον Αλμυρό. 

Ο Λαυρέντης έκανε τα πρώτα του μουσικά βήματα στα τέλη της δεκαετίας του '70, όταν σχημάτισε το νεανικό γκρουπάκι PLJ Band, με το οποίο ηχογράφησε τρία δισκάκια, χωρίς όμως να καταφέρει να κάνει αισθητή την παρουσία του. Στα μέσα του '80 όμως με τους Τερμίτες μπόρεσε να στρέψει την προσοχή του κοινού στη δουλειά του σημειώνοντας τις πρώτες επιτυχίες του. Το 1989 με το δίσκο "Ο Μαγαπάς και η Σαγαπώ" ξεκίνησε την πολύ πετυχημένη προσωπική του καριέρα και δυο χρόνια αργότερα σημείωσε την πρώτη εμβληματική του επιτυχία με το αγέραστο "Διδυμότειχο μπλουζ". Ακολούθησαν πολλές άλλες μεγάλες στιγμές μέσα από τις πολυάριθμες προσωπικές του δουλειές και τις επιλεγμένες συνεργασίες του με πρωτοκλασάτα ονόματα, όπως ο Γιώργος Νταλάρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Διονύσης Τσακνής, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Δημήτρης Μητροπάνος, η Δήμητρα Γαλάνη, ο Γιάννης Κότσιρας και άλλοι.

Έχω λοιπόν εδώ σήμερα το πρωτόλειο δισκογραφικό φανέρωμα του νεαρού και άσημου Λαυρέντη με το συγκρότημα PLJ Band. Το 1978 λοιπόν ως Larry μαζί με τους φίλους του Παύλο (Paul) Κικριλή και Δημήτρη (Jimmy) Βασαλάκη σχημάτισε το γκρουπ αυτό που πήρε το όνομά του από τα αρχικά των τριών ονομάτων της παρέας. Την επόμενη χρονιά με προσωπικά τους έξοδα ηχογράφησαν ένα μικρό άλμπουμ με τέσσερις αγγλόφωνες ροκ μπαλάντες που το ονόμασαν "Gaspar". Δυστυχώς η προσπάθειά τους να χτίσουν ένα όνομα δεν ευοδώθηκε, αν και δεν το έβαλαν κάτω και επανεμφανίστηκαν στη συνέχεια με άλλα δυο άλμπουμ σε ανεξάρτητη πάντα παραγωγή επιδιώκοντας μάλιστα κι ένα διεθνές άνοιγμα που δεν καρποφόρησε ποτέ. 
Στο παρθενικό εκείνο άλμπουμ του 1979 ο Λαυρέντης έκανε τα φωνητικά κι έπαιξε μπάσο και κιθάρα. Κιθάρες επίσης έπαιξαν ο Παύλος Κικριλής, ο Δημήτρης Βασαλάκης και ο Αντώνης Μιτζέλος, ενώ ντραμς ο Τόλης Σκαματζούρας. Ατμοσφαιρικός ήχος παλιού μπλουζ με αυθεντικό μεράκι μιας άλλης εποχής. Ιστορική και δυσεύρετη πλέον έκδοση.

Βασίλης Σκουλάς: Ο πόνος μιας αγάπης (1981)

Επιστρέφουμε και πάλι στη μουσική παράδοση της Κρήτης, αυτήν την ανεξάντλητη δεξαμενή υπέροχων χορευτικών σκοπών, αυτοσχεδιασμού και πηγαίας στιχουργικής έμπνευσης. Και θα σταθούμε στον σημαντικότερο εν ενεργεία εκπρόσωπο της Κρητικής σχολής που συνεχίζει ακούραστος, μετά από μια λαμπρή διαδρομή έξι δεκαετιών, να υπηρετεί τη μουσική παράδοση του τόπου του.

Ο λόγος για τον εξαίρετο κύριο Βασίλη Σκουλά (γενν. 1946), απαράμιλλο δεξιοτέχνη της λύρας και μεγάλο τραγουδιστή, συμπατριώτη του Νίκου Ξυλούρη από τα Ανώγεια, που έκανε τα πρώτα μουσικά του βήματα σε ηλικία μόλις 12 χρόνων, ενώ το 1965 πραγματοποίησε την πρώτη του ηχογράφηση, για να ακολουθήσει έκτοτε μια ασταμάτητη δισκογραφική δραστηριότητα που συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό μέχρι σήμερα. Μάλιστα ο Σκουλάς, όπως και ελάχιστοι ακόμη συντοπίτες του (Ξυλούρης, Γαργανουράκης), κάποια στιγμή πέρασε και στο πεδίο του "έντεχνου" τραγουδιού μέσα από επιλεγμένες συνεργασίες με σημαντικούς συνθέτες του είδους, όπως ο Γιάννης Μαρκόπουλος ("Του σίδερου και του νερού"), ο Μάριος Τόκας ("Άσπρο μαντήλι ανέμιζε"), ο Μιχάλης Τερζής ("Εδώ θα μείνουμε"), ο Παναγιώτης Κωνσταντακόπουλος ("Πικραμένος αναχωρητής"), ο Νότης Μαυρουδής, ο Χριστόδουλος Χάλαρης, ο Μιχάλης Νικολούδης και άλλοι.

Αφορμή για την αναφορά μας στον Βασίλη Σκουλά έλαβα από ένα αναλογικό δισκάκι του καλλιτέχνη που βρέθηκε πρόσφατα στα χέρια μου με τίτλο "Ο πόνος μιας αγάπης". Εκδόθηκε το 1981 με την ετικέτα Κρήτη από τη δισκογραφική εταιρία Panivar, όπου ανήκε ο Σκουλάς επί πολλά χρόνια στην πρώτη περίοδο της καριέρας του. Μόλις έξι τραγούδια περιλαμβάνει ο δίσκος, τα περισσότερα στους χαρακτηριστικούς συρτούς χορούς της Μεγαλονήσου, χωρίς να λείπουν και οι σκοποί πάνω σε ευφάνταστες μαντινάδες. Παίζει λύρα και τραγουδά φυσικά ο ίδιος, ενώ στο λαούτο τον συνοδεύει ο Δημήτρης Φουκάκης. 

Σταύρος Ξαρχάκος: Διπλοπενιές (1966/1989)

Ο κορυφαίος μας συνθέτης Σταύρος Ξαρχάκος (γεν. 1939) έχει συνδέσει άρρηκτα τη μουσική του πορεία με το χώρο του σκηνικού θεάματος (κινηματογράφος, θέατρο), όπου έχει καταθέσει το εκλεκτότερο κομμάτι του συνθετικού του έργου. 
Το πρώτο του άλλωστε φανέρωμα ήταν κινηματογραφικό, όταν το 1962 έγραψε μουσική και τραγούδια για την όμορφη ταινία του Ντίνου Δημόπουλου "Το ταξίδι", όπου συναντήθηκε για πρώτη φορά με τη μεγάλη σταρ του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Τρία χρόνια αργότερα ξανασυναντήθηκαν στη χαριτωμένη κομεντί του Αλέκου Σακελλάριου "Μοντέρνα Σταχτοπούτα", ενώ τον επόμενο χρόνο ήρθε η τρίτη κινηματογραφική τους συνεργασία.

Το 1966 λοιπόν γυρίστηκε η μουσική κωμωδία "Διπλοπενιές" σε σενάριο Αλέκου Σακελλάριου και σκηνοθεσία του Γιώργου Σκαλενάκη. Πρωταγωνιστούσε το αγαπημένο δίδυμο Αλίκη Βουγιουκλάκη και Δημήτρης Παπαμιχαήλ. Αν έχει κάποια αξία η ταινιούλα αυτή είναι για τη μουσική της. Μια σειρά υπέροχων λαϊκών θεμάτων του Σταύρου Ξαρχάκου και κάμποσα τραγούδια πάνω σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. Πρόκειται ουσιαστικά για το αριστουργηματικό μουσικό υλικό που με μικρές αλλαγές στην ενορχήστρωση και τους στίχους αποτέλεσε το περιεχόμενο του δίσκου "Ένα μεσημέρι" που εκδόθηκε την ίδια χρονιά από την Columbia. Εδώ λοιπόν ακούγονται μερικά από τα πρώτα μεγάλα τραγούδια του συνθέτη, όπως τα "Μάτια βουρκωμένα", "Στου Όθωνα τα χρόνια", "Λευτέρης", "Με τι καρδιά" ("Αποχαιρετισμός"). Στο δίσκο βέβαια τα ερμήνευσαν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Βίκυ Μοσχολιού και ο Σταμάτης Κόκοτας. Στην ταινία όμως τα ακούσαμε με τη φωνή του πρωταγωνιστή Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Βέβαια δεν ταυτίζεται απολύτως το υλικό του soundtrack με το δίσκο. Στο soundtrack έχουμε τρία μόνο τραγούδια, ενώ στο δίσκο τα τραγούδια αυξήθηκαν στα έξι. Ωστόσο στο soundtrack έχουμε πολύ περισσότερα οργανικά θέματα είτε με αυτοτελείς μελωδίες, είτε παρμένες από τα θέματα των τραγουδιών. Χωρίς αμφιβολία πάντως όλο το υλικό είναι υπέροχο και η ενορχηστρωτική μαεστρία του Ξαρχάκου υποδειγματική.

Διευκρινίζω ότι το αυθεντικό soundtrack εκδόθηκε αρχικά από τη Lyra με τον ξενόγλωσσο τουριστικό τίτλο "Dancing the Sirtaki" (ή γαλλιστί "En dansant le sirtaki"). Το 1989 είχαμε μια δεύτερη ελληνική επανέκδοση, ενώ στη συνέχεια κυκλοφόρησε και σε ψηφιακή μορφή.

Νίκος Μαμαγκάκης, Κώστας Βάρναλης: Σκλάβοι πολιορκημένοι (1974)

Οι "Σκλάβοι Πολιορκημένοι" αποτελούν κατά κάποιο τρόπο το τρίτο μέρος μιας τριλογίας δίσκων του μεγάλου συνθέτη Νίκου Μαμαγκάκη (1929-2013) αφιερωμένων στον Μεγάλο Ξεσηκωμό του 1821. Η αρχή έγινε με το δίσκο "Αγωνιστές της Λευτεριάς" (1971). Την ίδια χρονιά επίσης παρουσίασε το δίσκο "1821, είτε θάνατος, είτε λευτεριά" βασισμένο στα "Απομνημονεύματα" του Μακρυγιάννη. 

Ο τίτλος του δίσκου παραπέμπει ευθέως στους "Ελεύθερους πολιορκημένους" του Διονυσίου Σολωμού και στον εξιδανικευμένο αγώνα των Μεσολογγιτών. Το έργο βασίζεται στην ομώνυμη ποιητική σύνθεση του Κώστα Βάρναλη (1884-1974), που γράφτηκε το 1927. Στο έργο αυτό ο ποιητής επιδιώκει να μετατοπίσει το χριστιανικό θείο Πάθος από το μεταφυσικό και θεολογικό πεδίο στη σφαίρα της κοινωνικοπολιτικής επανάστασης. Ο τίτλος εκφράζει μια διάθεση απομυθοποίησης του "υπερταξικού" χαρακτήρα του πολέμου και λειτουργεί ως ένα είδος αντίλογου στην ιδεαλιστική αντίληψη των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" του Σολωμού.

Στο εσώφυλλο του δίσκου σημειώνει ο συνθέτης:

Οι "Σκλάβοι Πολιορκημένοι" είναι ένα από τα έργα μου που γράφτηκαν στην επταετία ύστερα από την ανάγνωση πολλών κειμένων γύρω από την Επανάσταση του '21. Ήταν αυτό ένα είδος εκτόνωσης από το άγος της δικτατορίας. Εγώ ο κιοτής και βολεμένος έβρισκα τότε παρηγοριά στα νταηλίκια του '21. Ο Βάρναλης ήταν το παν εκείνη την εποχή. Σύμβολο. Αυτά διαβάζαμε και κατά κάποιο τρόπο... εφησυχάζαμε. ( ... ) Ο Πατσιφάς έκανε αγώνα ο δίσκος να βγει μέσα στην επταετία, αλλά επειδή ήταν ο Βάρναλης, δε θέλανε να τον βγάλουνε και τελικά κυκλοφόρησε μετά (1974). Θεωρώ ότι έχει μια συμπαθητική ατμόσφαιρα. Είναι βέβαια αρκετά επικός. Η Δημητριάδη έτσι κι αλλιώς ήταν τότε τραγουδίστρια του Θεοδωράκη και είχε εκ των πραγμάτων επηρεαστεί από όλα αυτά τα μεγαλόστομα. Δεν ξέρω κιόλας... έχω αυτή τη φοβερά κακή "αρρώστια" να μη θέλω τις παλιές μου δουλειές. Εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις. Ας πούμε, εδώ μου αρέσει "Η μάνα του Χριστού". Θυμάμαι, όταν το έγραφα, ήρθε στο σπίτι ο Σαββόπουλος, το άκουσε και μου λέει: "Περίεργο είναι. Σαν ...ναπολιτάνικη καντσονέτα"...

Τα λέει όλα ο συνθέτης που του άρεσε πάντα να αυτοϋπονομεύεται. Ο δίσκος είναι σπουδαίος και μερικά τραγούδια αριστουργηματικά. Προσωπικά ξεχωρίζω πάνω απ' όλα το "Ήσουν ωραίος σαν άγγελος" για τους συνταρακτικούς του στίχους και τη σπαρακτική (διόλου επική) ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη. Εξαιρετικός στέκεται πλάι της ο Δημήτρης Ψαριανός με τον αέρα της δυναμικής του εκκίνησης δύο χρόνια νωρίτερα στα τραγούδια του "Μεγάλου Ερωτικού".

Μιχάλης Τερζής: Αρχαία Λυρικά (1982)

Επανέρχομαι σήμερα σε μια παλιότερη ανάρτησή μου που αναφέρεται στην αξιόλογη μελοποίηση αρχαίων λυρικών ποιητών από τον σημαντικό συνθέτη της νεότερης γενιάς Μιχάλη Τερζή με τίτλο "Αρχαία Λυρικά".

Οι αρχαίοι λυρικοί ποιητές μας (6ος και 5ος αιώνας π.Χ.) στάθηκαν πηγή έμπνευσης πολλών συνθετών μας, λόγιων ή λαϊκών. Η ευαίσθητη ποίησή τους με θεματολογία άμεσα συναρτημένη με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων με έμφαση στο ερωτικό στοιχείο δείχνει να προσφέρεται για τη δημιουργία απλών τραγουδιών που να αφορούν κι έναν σημερινό ακροατή. Το πρώτο παράδειγμα που αυθόρμητα μπορεί κανείς να επικαλεστεί είναι το ωραιότατο "Κέλομαί σε Γογγύλα" από τον "Μεγάλο Ερωτικό" (1972) του Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος μελοποίησε στο πρωτότυπο το ποίημα αυτό της Σαπφώς. Το 1986 ο Σπύρος Βλασσόπουλος παρουσίασε έναν ολόκληρο κύκλο τραγουδιών πάνω σε ποίηση πάλι της Σαπφώς με τη φωνή της Αλέκας Κανελλίδου ("Σαπφώ", 1986). Άλλωστε η Σαπφώ υπήρξε η δημοφιλέστερη ποιήτρια όχι μόνο της αρχαιότητας, αλλά και όλων των εποχών. Η καλύτερη δισκογραφική της παρουσία βρίσκεται στο δίσκο της σπουδαίας ελληνίδας μουσικού Angelique Ionatos "Sappho de Mytilene" (1991) με μελοποιημένα αποσπάσματα στο πρωτότυπο ή στην εξαιρετική απόδοση του Οδυσσέα Ελύτη. Ακολούθησαν πάμπολλες άλλες ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις στο έργο της από τους Άβατον ("Εξ αδοκήτω", 1996), τη Μαρίζα Κωχ ("Στον κήπο της Σαπφούς", 2006), τον Γιάννη Γλέζο ("Ρόδα της Πιερίας", 2006), τον Νίκο Ξυδάκη ("Γρήγορα η ώρα πέρασε", 2006), τον Νίκο Μαμαγκάκη ("Σπαράγματα", 2008) και αρκετούς άλλους.

Η απόπειρα του Μιχάλη Τερζή να μελοποιήσει αρχαίους λυρικούς ποιητές ξεκίνησε το 1981, όταν στους περίφημους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού της Κέρκυρας με εμψυχωτή τον Μάνο Χατζιδάκι πρωτοακούστηκε το γλυκύτατο τραγούδι του "Νυχτωδία" ερμηνευμένο κατανυκτικά από την Κρίστη Στασινοπούλου. Ήταν ένα μελοποιημένο ποίημα της Σαπφώς, που αποτέλεσε τη βάση για μια ολοκληρωμένη δουλειά του συνθέτη πάνω σε επιλεγμένα ποιήματα ή αποσπάσματα λυρικών ποιητών, όπως ο Ανακρέων, ο Αρχίλοχος, ο Αλκμάν, ο Αρίων, ο Εύκλος, ο Βακχυλίδης, ο Αλκαίος και φυσικά η Σαπφώ. Αξιοποιήθηκαν οι δόκιμες μεταφράσεις του κλασικού μεταφραστή της παλιότερης γενιάς Ηλία Βουτιερίδη, αλλά και του νεότερου ποιητή και γνωστού στιχουργού Άκου Δασκαλόπουλου, ο οποίος είχε όλη την επιμέλεια του δίσκου. Σε μερικά ποιήματα επίσης έχουμε μεταφράσεις του Χ. Παρασκευαΐδη και του μεγάλου Κύπριου ποιητή Κώστα Μόντη.

Ο Μιχάλης Τερζής, χωρίς προκαταλήψεις και μεγαλοστομίες, έγραψε μια σειρά απλές μελωδίες και έντυσε αυτά τα ποιήματα με ηχοχρώματα ασυνήθιστα αλλά άμεσα καταληπτά δημιουργώντας ένα πολύ όμορφο αποτέλεσμα. Τραγουδούν: Πέτρος Πανδής, Νικόλας Μητσοβολέας, Βάσια Ζήλου και Νίκος Λόλης.

Νίκος Μπαξεβάνης: Στη μαγεία του ακορντεόν (1985)

Θα κάνω σήμερα μια μικρή παρένθεση στην παρουσίαση κλασικών δίσκων της έντεχνης λαϊκής μας δισκογραφίας, για να σταθώ σ' έναν αλλιώτικο δίσκο κι έναν σημαντικό, αν και διόλου προβεβλημένο όσο θα του άξιζε, μουσικό που υπογράφει το δίσκο αυτό.

Αναφέρομαι στον Νίκο Μπαξεβάνη, κορυφαίo δεξιοτέχνη του ακορντεόν με έντονη παρουσία στη δισκογραφία εδώ και 40 τόσα χρόνια, είτε σε πρωταγωνιστικό ρόλο ο ίδιος ως δημιουργός και εκτελεστής, είτε ως απλός μουσικός στο στούντιο σε ηχογραφήσεις εργασιών άλλων δημιουργών. Ένας πραγματικά αφανής ήρωας με σποραδικές εμφανίσεις και σε ρόλους πρωταγωνιστή.

Το ακορντεόν βέβαια ως μουσικό όργανο λίγο πολύ αρέσει σε όλους τους μουσικόφιλους που το ταυτίζουν με τη σκιώδη οργανική συνοδεία σε μια μεγάλη ορχήστρα. Ωστόσο είναι γεγονός ότι στη μουσική μας ιστορία έχουν αναδειχθεί κατά καιρούς σπουδαίοι σολίστες του οργάνου που συνέβαλαν αποφασιστικά στην καθιέρωσή του ως απαραίτητου μέλους μιας λαϊκής ορχήστρας. Εκείνη η χαρακτηριστική γυναικεία φιγούρα που βλέπουμε στις παλιές φωτογραφίες να συνοδεύει στο πιάνο τον Βασίλη Τσιτσάνη, η συμπαθέστατη Ευαγγελία Μαργαρώνη, υπήρξε ταυτόχρονα και σπουδαία ακορντεονίστρια. Εμβληματική επίσης φιγούρα υπήρξε και ο λαϊκός συνθέτης Τάκης Σούκας που έχουμε συνδέσει όλοι την εικόνα του με ένα ακορντεόν πάντα στα χέρια. Το ίδιο και ο συνθέτης και τραγουδιστής Γιώργος Κοινούσης. Και η παράδοση συνεχίστηκε με τους αδελφούς Λάζαρο και Γιώργο Κουλαξίζη, για να φτάσουμε στη σύγχρονη εποχή με δυο ιδιαίτερα καταξιωμένους ακορντεονίστες, τον Ηρακλή Βαβάτσικα και την υπέροχη Ζωή Τηγανούρια.

Ο Νίκος Μπαξεβάνης ανήκει στην ενδιάμεση γενιά των ακορντεονιστών μας και ήδη έχει καταγράψει πάμπολλες δισκογραφικές δουλειές με σόλο οργανικές εκτελέσεις πασίγνωστων μουσικών θεμάτων από τη διεθνή μουσική σκηνή. Μάλιστα στην πενταετία 1985-1990 παρουσίασε από τη Philips μια σημαντική σειρά τέτοιων ηχογραφήσεων με γενικό τίτλο "Στη μαγεία του ακορντεόν", με τέσσερις συνολικά δίσκους. Εδώ σας παρουσιάζω τον πρώτο δίσκο αυτής της αξιόλογης σειράς που κυκλοφόρησε το 1985 με ένα μουσικό πρόγραμμα που διατρέχει το διεθνές ρεπερτόριο μέσα από γοητευτικές διασκευές αγαπημένων μουσικών θεμάτων με χορευτικό κυρίως ρυθμό (πόλκα, βαλς, σάμπα, ταγκό κλπ.). Μεταξύ αυτών η θρυλική "Κομπαρσίτα", το "Συρτάκι" από τον "Ζορμπά" του Μίκη, αλλά και το "Εμβατήριο αλά Τούρκα" από μια πιανιστική σονάτα του Μότσαρτ! Η δεξιοτεχνία του Μπαξεβάνη είναι πραγματικά αποστομωτική και αλάνθαστη.

Απολαύστε τον!

Ο Γιάννης Πουλόπουλος τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη (1964-1965)

Ο Γιάννης Πουλόπουλος υπήρξε κορυφαίο όνομα του ελληνικού τραγουδιού στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60, όταν κυριαρχούσε στην πρώτη γραμμή του πενταγράμμου με μόνους ίσως ισότιμους ανταγωνιστές τον Στέλιο Καζαντζίδη, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Βίκυ Μοσχολιού, τον Σταμάτη Κόκοτα και τη Μαρινέλλα. Κι αν οι υπόλοιποι είχαν την αβανταδόρικη υποστήριξη των μεγάλων δισκογραφικών τους εταιριών (Columbia, Philips), ο Πουλόπουλος αναδείχθηκε μέσα από τη μικρή ακόμη τότε εταιρία του Αλέκου Πατσιφά, τη Lyra, η οποία ειδικευόταν πιο πολύ στο χαμηλόφωνο τραγούδι του "Νέου Κύματος", πριν αρχίσει να προωθεί πιο συστηματικά και το λαϊκό ρεπερτόριο. Είχε βέβαια την τύχη να συναντηθεί εκεί με τον παραγωγικότατο συνθέτη Μίμη Πλέσσα, ο οποίος - κυρίως μέσω του κινηματογράφου - απογείωσε κυριολεκτικά την καριέρα του.

Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και ο Πουλόπουλος ξεκίνησε από την Columbia, όπου το 1963 είχε συμμετοχή στην ηχογράφηση του δίσκου "Η γειτονιά των αγγέλων" με τα σπουδαία θεατρικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Λίγο αργότερα, στις αρχές του 1964, ο Γιάννης Πουλόπουλος ήταν ο πρώτος που ηχογράφησε για τις 45 στροφές δυο μεγάλα τραγούδια του Μίκη. Πρόκειται για τα τραγούδια: "Γωνιά γωνιά" σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου και "Είναι μακρύς ο δρόμος σου" σε στίχους Πάνου Κοκκινόπουλου. Μερικούς μήνες αργότερα τα ίδια τραγούδια τα ηχογράφησε και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης μαζί με τα υπόλοιπα που αποτέλεσαν τον κύκλο "Πολιτεία Β". Όλοι γνωρίζουμε βέβαια αυτά τα τραγούδια με τη φωνή του Μπιθικώτση, αλλά η αλήθεια είναι ότι η πρώτη τους εκτέλεση ανήκει στον Γιάννη Πουλόπουλο και ήταν η αποχαιρετιστήρια συνεργασία του με την Columbia, αφού στο τέλος του 1964 μετακινήθηκε στη Lyra, όπου και μεγαλούργησε!

Η καριέρα λοιπόν του Γιάννη Πουλόπουλου στη Lyra ξεκίνησε και πάλι με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, τα οποία άρχισε να ηχογραφεί σε δεύτερη εκτέλεση σε δισκάκια 45 στροφών. Το πρώτο του από αυτά τα 45άρια (κωδ. 2014) περιλαμβάνει μια καινούργια εκτέλεση των δυο τραγουδιών που είχε ηχογραφήσει λίγους μήνες νωρίτερα στην Columbia μαζί με άλλα δύο από την "Πολιτεία Β'", δηλαδή τα τραγούδια: "Γωνιά γωνιά, "Είναι μακρύς ο δρόμος σου", "Βραδιάζει" και "Στράτα τη στράτα". Τη νέα ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Γιάννης Διδήλης. Κι αμέσως μετά ηχογράφησε άλλο ένα 45άρι (κωδ. 2019) με τρία παλιότερα τραγούδια του Μίκη: "Το όνειρο", "Από το παράθυρό σου" και "Το τραγούδι της ξενιτιάς". Και πάλι την ενορχήστρωση υπογράφει ο Γιάννης Διδήλης.

Διευκρινίζω ότι το 1974 η Lyra εξέδωσε ένα συγκεντρωτικό άλμπουμ με όλα τα τραγούδια του Μίκη που ερμήνευσε ο Γιάννης Πουλόπουλος σε δισκάκια 45 στροφών στο διάστημα 1964-1965. Το άλμπουμ επανεκδόθηκε αργότερα και ψηφιακά. Στο αρχείο που σας δίνω έχω συγκεντρώσει συνολικά εννέα τραγούδια, δηλαδή τα δύο που ηχογράφησε σε πρώτη εκτέλεση στην Columbia πριν αποχωρήσει και τα άλλα επτά από τα δυο πρώτα 45άρια του Πουλόπουλου στη Lyra. Φυσικά όλα στις αρχικές αναλογικές τους εγγραφές.