Ο Μίκης επί χούντας: Πνευματικό Εμβατήριο (1970/1974)

Μπαίνοντας στο δεύτερο 10/ήμερο του Νοέμβρη και με ορίζοντα την επερχόμενη επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, σκέφτηκα να κάνουμε ένα αφιέρωμα στην πολτική εργογραφία του Μίκη Θεοδωράκη κατά την περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας, μια πλουσιότατη και εξαιρετικά σημαντική εργογραφία που μάλιστα δημιουργήθηκε κάτω από δύσκολες συνθήκες, άλλοτε στη φυλακή, άλλοτε στην εξορία και άλλοτε στο εξωτερικό, όταν κάποια στιγμή κατάφερε να διαφύγει.

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιόδους αυτής της πολύπλαγκτης ζωής του ήταν το διάστημα 1968-1969, όταν το καθεστώς τον υποχρέωσε σε περιορισμό υπό στενή επιτήρηση στη Ζάτουνα της Αρκαδίας. Η βασανιστική μοναξιά δεν είχε άλλο αντίδοτο από τη δημιουργικότητα, καθώς μάλιστα ο συνθέτης διήνυε μια εξαιρετικά δημιουργική και εμπνευσμένη φάση της ζωής του. Αυτό είχε την ευτυχή συνέπεια να γράψει μια μεγάλη σειρά δέκα κύκλων τραγουδιών, που ονομάστηκαν "Αρκαδίες". Κάποιοι από τους κύκλους αυτούς είχαν δικούς του στίχους, κάποιοι άλλοι στίχους του Μάνου Ελευθερίου, ενώ οι περισσότεροι βασίζονταν σε στιβαρά κείμενα μεγάλων μας ποιητών.

Ο πέμπτος από τους κύκλους αυτούς περιλαμβάνει το περίφημο "Πνευματικό Εμβατήριο" του μεγάλου μας ποιητή Άγγελου Σικελιανού (1884-1951), ένα πολύστιχο ποίημα παρμένο από την ποιητική συλλογή "Επίνικοι Β'" που είχε δημοσιευθεί το 1945. Το ποίημα είναι γραμμένο σε ελεύθερο στίχο με λόγο έντονα διεγερτικό, ο οποίος στάθηκε πηγή έμπνευσης για το συνθέτη σε ώρες που ένιωθε την ανάγκη της εξέγερσης και της κραυγής διαμαρτυρίας. Το εμβληματικό "Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω απ' την Ελλάδα" απέκτησε αργότερα την αξία μαζικού συνθήματος ξεσηκωμού. 

Η μελοποίηση του έργου έγινε στη Ζάτουνα τον Φλεβάρη και Μάρτη του 1969 σε μορφή ορατορίου για τρεις φωνές, χορωδία και συμφωνική ορχήστρα με συμμετοχή λαϊκών οργάνων. Παίχτηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο τον Ιούνιο του 1970, όπου και έγινε η παρούσα ζωντανή ηχογράφηση στην αίθουσα του Albert Hall. Συμμετείχε η περίφημη London Symphony Orchestra και μαζί η Χορωδία της New Opera London και η Ανδρική Χορωδία Ουαλλών Ανθρακωρύχων. Τα τραγούδια ερμήνευσαν συγκλονιστικά η Μαρία Φαραντούρη, ο Αντώνης Καλογιάννης και ο Γιάννης Θεοχάρης. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο συνθέτης Χρίστος Πίττας.

Ο δίσκος συμπληρώνεται με μια παλιότερη συμφωνική σελίδα του συνθέτη με τίτλο "Οιδίπους Τύραννος", μια ωδή για ορχήστρα εγχόρδων, που γράφτηκε στο διάστημα 1956-1958 και πρωτοπαίχτηκε στην Αθήνα τον Δεκέμβρη του 1958 με διευθυντή ορχήστρας τον Ανδρέα Παρίδη. Στην παρούσα βέβαια ηχογράφηση το έργο ερμηνεύεται από τη London Symphony Orchestra με διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη.

(c) LP | Polydor | 1970/1974 | Πηγή: d58