Νίκος Τσιριγώτης: Μνήμη Αργύρη Εφταλιώτη (2022)

Ο Αργύρης Εφταλιώτης, κατά κόσμον Κλεάνθης Μιχαηλίδης (1849-1923), με καταγωγή από το Μόλυβο της Λέσβου, υπήρξε σημαντική μορφή της νεοελληνικής λογοτεχνίας ενταγμένος στην ακμαία Γενιά του 1880, τη γενιά του Παλαμά και του Ψυχάρη σε μια εποχή που είχε αρχίσει το κίνημα του δημοτικισμού να παίρνει διαστάσεις κοινωνικής εξέγερσης και αντίδρασης στο λόγιο κατεστημένο της Φαναριώτικης Σχολής που είχε προηγηθεί. Ο Εφταλιώτης, δίπλα στον Γιάννη Ψυχάρη και τον Αλέξανδρο Πάλλη, στάθηκε μπροστάρης αυτής της κίνησης, πράγμα που επισφραγίστηκε με την σπουδαία (ημιτελή ωστόσο) μετάφραση της ομηρικής "Οδύσσειας". Παρόλο που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σε ξένους τόπους (Αγγλία, Ινδία, Γαλλία), είχε πάντα στενή επαφή με τις εγχώριες πνευματικές εξελίξεις και το λογοτεχνικό του ταλέντο κράτησε ολοζώντανη αυτή την επαφή. Φυσικό ήταν πάντως ο ξενιτεμός να αφήσει ισχυρό το αποτύπωμά του στα κείμενα που μας κληροδότησε, ιδιαίτερα στα πεζογραφήματά του που είναι πλημμυρισμένα από συναισθήματα νοσταλγίας. 

Το πρώτο λογοτεχνικό φανέρωμα του Αργύρη Εφταλιώτη εκδηλώθηκε στο πεδίο της ποίησης και μας άφησε πληθώρα ποιημάτων με έντονα λυρικό χαρακτήρα. Πάντως δεν ευτύχησε όσο άλλοι συγκαιρινοί του ποιητές να περάσει στο χώρο της μελοποιημένης ποίησης, με εξαίρεση το "Τραγούδι της ταβέρνας" που είναι και το μοναδικό, διπλά μάλιστα, μελοποιημένο ποίημά του, πρώτα από τον Γιάννη Σπανό για τη δεύτερη "Ανθολογία" του (1968) και πολύ αργότερα από τον Θεσσαλονικιό τραγουδοποιό Ευγένιο Δερμιτάσογλου για το δίσκο του "Βαρύ φορτίο" (2000). Ωστόσο μόλις πρόσφατα ολοκληρώθηκε και ήδη έχει ετοιμαστεί προς έκδοση ένας πλήρης κύκλος μελοποιημένων ποιημάτων του Αργύρη Εφταλιώτη που πρόκειται να συνοδεύσει έναν αφιερωματικό τόμο για τα 100 χρόνια από το θάνατό του μέσα στο 2023. Τίτλος του δίσκου είναι "Μνήμη Αργύρη Εφταλιώτη". Τη μουσική υπογράφει ο συμπατριώτης του δραστήριος δημιουργό Νίκος Τσιριγώτης, για τον οποίο έχουμε ξαναμιλήσει εδώ στο Δισκοβόλο με αφορμή την έκδοση του κύκλου τραγουδιών του "Μουσικές νοστωδίες Λεσβίων ποιητών" (2018), ενώ το 2020 είχε επίσης εκδώσει και τα "21 Οργανικά Κομμάτια" του, πάντα σε προσωπικές του παραγωγές εκεί στη Μυτιλήνη με τη σύμπραξη φίλων και τοπικών μουσικών και ερμηνευτών. 

Πρόκειται για έναν κύκλο με δώδεκα κομμάτια, από τα οποία τα εννέα αποτελούν μελοποιημένα ποιήματα του Αργύρη Εφταλιώτη, ενώ δύο από αυτά ("Μάνα και γιος", "Νανούρισμα") αποδίδονται και σε οργανική εκδοχή. Το εναρκτήριο κομμάτι ("Δοξαστικό") έχει στίχους του Μήτσου Τσιάμη και αποτελεί ένα είδος εισαγωγής στο περιεχόμενο του έργου με μια θαυμάσια μελωδία που παραπέμπει ευθέως σε ηχοχρώματα Σταύρου Κουγιουμτζή! Ο συνθέτης καταφέρνει να αποδώσει με ευθύβολες μελωδίες το πνεύμα των ποιημάτων, άλλοτε με εύθυμους ρυθμούς που ενίοτε κινούνται στο κλίμα των τοπικών ή μικρασιατικών σκοπών, κι άλλοτε με τρυφερά μελωδικά ευρήματα, όλα εύστοχα ενορχηστρωμένα από τον ίδιο, ενώ αξιοποιήθηκαν τα εργαλεία της τεχνολογίας για να αναπαραχθούν κάποια όργανα της ορχήστρας. 

Οι ηχογραφήσεις έγιναν στη Μυτιλήνη και την Αθήνα με την υποστήριξη του ιστορικού παραγωγού της Minos Αχιλλέα Θεοφίλου, ενώ στην τεχνική υποστήριξη της ηχοληψίας συνέβαλε ο Γιάννης Τσιριγώτης. Τα τραγούδια ερμηνεύουν οι: Κατερίνα Βασιλείου, Χρύσα Βέκιου, Νίκος Βερβενιώτης, Γιώργος Γέργος, Μιχάλης Δήσσος, Σίμος Ευθυμιάδης, Κώστας Καλδέλλης, Μυρσίνη Κουτσκουδή, Χάρης Μουρατίδης, Ειρήνη Στεφανοπούλου και Αμέρσσα Τσιριγώτη, ενώ συμμετείχε απαγγέλλοντας ο Θοδωρής Προκοπίου. Συμμετέχει επίσης παίζοντας βιολί ο Θέμης Πατίλας.

(c) CD | Ανεξάρτητη έκδοση | 2022 | Πηγή: Δημ. Πατίλας