Ο σκηνικός Ξυδάκης: Το μελτεμάκι, Το φιντανάκι, Ο Λεπρέντης (2000)

Ολοκληρώνοντας το αφιέρωμά μας στη σκηνική μουσική του Νίκου Ξυδάκη θα σταθούμε σε άλλες τρεις ενδιαφέρουσες συνεργασίες του με τον διαχρονικό συνοδοιπόρο του Θοδωρή Γκόνη, πάντα με τη διπλή του ιδιότητα, του στιχουργού και του σκηνοθέτη.

Πρόκειται για παραστάσεις που παρουσιάστηκαν κατά τη δεκαετία του '90 σε διάφορα περιφερειακά θέατρα, όπου εργάστηκε ο Γκόνης επιλέγοντας νεοελληνικά έργα παλιότερων εποχών με έντονα τα ηθογραφικά χαρακτηριστικά. 

Χρονικά προηγείται το έργο "Ο Λεπρέντης" του πρωτοπόρου νεοέλληνα θεατρικού δημιουργού Μ. (Μιχάλη ή Μιλτιάδη) Χουρμούζη (1804-1882), μια έξυπνη σάτιρα της νεοφώτιστης ελληνικής αστικής τάξης στα χρόνια της βαυαροκρατίας γραμμένη το 1835. Σε σκηνοθεσία του Θοδωρή Γκόνη το έργο έκανε πρεμιέρα στις 16 Μαρτίου 1994 με πρωταγωνιστές τους Μανώλη Δεστούνη, Παναγιώτη Σταματόπουλο, Νίκο Βεργίδη, Άννα Παχτίτη, Αδριανή Τουντοπούλου, Μιχάλη Καϊμάκη και άλλους. Το θέμα του έργου και η εποχή του έδωσαν την ευκαιρία στον Νίκο Ξυδάκη να γράψει μια σειρά οργανικών θεμάτων λειτουργικού χαρακτήρα με έντονα παραδοσιακά χρώματα που αποδίδονται από κανονάκι, ούτι, βιολί, πιάνο και κρουστά. Θυμίζω ότι το 1982 με αφορμή τα 100χρονα από το θάνατο του Χουρμούζη το έργο είχε ανέβει και από τον Εταιρικό Θίασο ΣΕΗ με μουσική του Δήμου Μούτση.

Οι άλλες δύο παραστάσεις που σκηνοθέτησε ο Θοδωρής Γκόνης συνεργαζόμενος με διάφορα ΔΗΠΕΘΕ (Β. Αιγαίου, Αγρινίου, Σταυρούπολης) βασίζονταν σε δυο κλασικά ηθογραφικά έργα του Παντελή Χορν (1881-1941), πατέρα του μεγάλου ηθοποιού Δημήτρη Χορν. Πρώτα ανέβηκε το έργο "Το φιντανάκι", γραμμένο το 1921, μια χαριτωμένη ερωτική ηθογραφία που εκτυλίσσεται σε μια πλακιώτικη αυλή. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 5 Ιανουαρίου 1996. Πρωταγωνίστησαν οι: Ελένη καλλιγά, Στέλλα Καζάζη, Βασίλης Σπυρόπουλος, Νίκος Βρεττός, Κατερίνα Χέλμη, Λάζαρος Ανδρέου, Ηλέκτρα Γεννατά και άλλοι. Η μουσική του Νίκου Ξυδάκη περιλαμβάνει κυρίως οργανικά θέματα παιγμένα με βιολί, κιθάρα, σαξόφωνο, κοντραμπάσο και κρουστά, ενώ παρεμβάλλονται και τρία τραγούδια πάνω σε σκόρπιους στίχους του έργου που ερμηνεύουν η Κερασία Σαμαρά και η Δώρα Μασκλαβάνου.

Τέλος, έχουμε και το έργο του Παντελή Χορν "Το μελτεμάκι" γραμμένο το 1927, μια καλοστημένη ηθογραφική κωμωδία σε νησιώτικο περιβάλλον με θέμα τη συζυγική απιστία. Το έργο είχε ανεβάσει πρώτος ο θίασος της μεγάλης θεατρικής ηθοποιού Κυβέλης, ενώ παρουσιάστηκε αρκετές φορές έκτοτε σε θεατρικές σκηνές, καθώς και στην ιστορική τηλεοπτική σειρά Το Θέατρο της Δευτέρας. Η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Θοδωρής Γκόνης έκανε πρεμιέρα στις 15 Ιουλίου 2000 με πρωταγωνιστές τους Υβόννη Μαλτέζου, Νίκο Αλεξίου, Κερασία Σαμαρά, Γιώργο Μωρογιάννη, Γιολάντα Μπαλαούρα και άλλους. Ο Νίκος Ξυδάκης έγραψε ένα πολύ όμορφο μουσικό υλικό για την παράσταση αυτή με οργανικά θέματα και αρκετά τραγούδια σε στίχους του Γκόνη που ερμήνευσαν οι ηθοποιοί Νίκος Αλεξίου, Κερασία Σαμαρά, Υβόννη Μαλτέζου και Ιωάννα Παππά. Πιάνο, πνευστά, κρουστά, όμποε, βιολί, ακορντεόν και κοντραμπάσο ενορχηστρωμένα επιδέξια από την Kora Michaelian διαμορφώνουν ένα σαγηνευτικό ηχητικό σύμπαν με έντονα νοσταλγικά ηχοχρώματα. Ένα ξεχωριστό αναμφίβολα soundtrack του Νίκου Ξυδάκη που δυστυχώς πέρασε απαρατήρητο, αλλά αξίζει να το ανακαλύψουμε!

(c) CD | Lyra | 2000 | Πηγή: d50