Κώστας Παπαναστασίου: Παρουσία (1978)

Σημαντική η σημερινή επέτειος που σηματοδοτεί την επιστροφή στη δημοκρατία μετά την επτάχρονη χούντα των Συνταγματαρχών και την έναρξη της Μεταπολίτευσης, η οποία μοιραία επέφερε μεγάλες ανατροπές στο πολιτικό σκηνικό. Σε μουσικό μάλιστα επίπεδο η έννοια της Μεταπολίτευσης πήρε το χαρακτήρα μιας έντονης ανάγκης για εκτόνωση που ικανοποιήθηκε με τη μαζική επανέκδοση απαγορευμένων έργων του παρελθόντος, κυρίως του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και την ανεξέλεγκτη κυριαρχία του τραγουδιού διαμαρτυρίας κατά πάντων, η οποία δυστυχώς ανέκοψε βίαια την πορεία του "έντεχνου" λαϊκού τραγουδιού κι εν τέλει οδήγησε στην παρακμή των κατοπινών χρόνων.

Μέσα στο κλίμα αυτό εντάσσεται και ο δίσκος που σας παρουσιάζω σήμερα. Τίτλος του: "Παρουσία". Συνθέτης ο μάλλον άγνωστος Κώστας Παπαναστασίου.

Ο Κώστας Παπαναστασίου υπήρξε ένας από τους αμέτρητους Έλληνες δημιουργούς της διασποράς. Αν και σήμερα πια αγνοούνται τα ίχνη του, ξέρουμε σίγουρα ότι έζησε πολλά χρόνια στη Γερμανία, όπου και παρουσίασε τις δύο δισκογραφικές του καταθέσεις. Η πρώτη ήταν ο δίσκος "Παρουσία" (1978) με δικές του συνθέσεις, ενώ το 1989 εκδόθηκε ένας ακόμη δίσκος του με τίτλο "Der Grieche in Mir", όπου εμφανίστηκε ως τραγουδιστής ερμηνεύοντας μια επιλογή από γνωστά ελληνικά τραγούδια.

Τα τραγούδια του δίσκου "Παρουσία" γράφτηκαν στα χρόνια της δικτατορίας με στόχο, όπως δήλωσε και ο ίδιος ο δημιουργός τους, "να βοηθήσω οικονομικά και ηθικά τον αγώνα". Μετά την άρνηση των ελληνικών δισκογραφικών εταιριών, αποφάσισε να τα εκδόσει στη Γερμανία και να τα διαθέσει μόνος του στο κοινό. Η πρώτη ηχογράφηση έγινε το 1972 και κυκλοφόρησε στη Γερμανία από την ετικέτα Not on Label, ενώ η ελληνική έκδοση είναι μεταγενέστερη. Φυσικά σήμερα ο δίσκος είναι πια ξεχασμένος και προφανώς δυσεύρετος.

Δεν είναι μεγάλα τραγούδια βέβαια αυτά. Μήτε διεκδικούν δάφνες πρωτοτυπίας. Ούτε όμως κραυγάζουν αυτάρεσκα και μεγαλόστομα. Είναι απλά και τίμια τραγούδια. Όμορφες, λιτές, ίσως λίγο προβλέψιμες μελωδίες στο ύφος του μεταθεοδωρακικού πολιτικού τραγουδιού των χρόνων του '70. Έχω την εντύπωση ότι το μελωδικό μέρος συνειδητά υποχωρεί μπροστά στο βάρος του φορτισμένου λόγου. Στίχοι που μετεωρίζονται ανάμεσα στα προσωδιακά στερεότυπα και την ελεύθερη γραφή, καθώς είναι φανερό ότι ο συνθέτης ενδιαφέρεται πρωτίστως να εκτονώσει το βάρος της ψυχής του από τις τραυματικές εμπειρίες μιας δύσκολης εποχής. Πάντως ξεχωρίζω 4-5 τραγούδια που στέκουν με αξιοπρέπεια και ίσως καταφέρνουν να προκαλέσουν μιαν ετεροχρονισμένη συγκίνηση: Το εισαγωγικό "Εκτέλεση" (αναφορά στον Νίκο Μπελογιάννη), επίσης τα "Σαν ήλιος", "Με το 'να χέρι" και το οργανικό φινάλε. Και φυσικά το τρυφερότατο "Γολγοθάς" που έγραψε η Γεωργία Δεληγιάννη-Αναστασιάδου, γνωστή μας και από τα "Τραγούδια του Αγώνα" του Μίκη Θεοδωράκη.

Και βέβαια ο δίσκος έχει να επιδείξει και κάποια αντικειμενικά προτερήματα: Πρώτα πρώτα την ενορχήστρωση, που υπογράφει ο έμπειρος Τάσος Καρακατσάνης. Έπειτα τη συμμετοχή σημαντικών μουσικών στην εκτέλεση των τραγουδιών: Νότης Μαυρουδής και Κώστας Γρηγορέας (κλασική κιθάρα), Θανάσης Πολυκανδριώτης και Γιάννης Μπιθικώτσης (μπουζούκι), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι) και Νίκος Τσεσμελής (μπάσο). 

Τα τραγούδια ερμηνεύουν δύο από τις πιο χαρακτηριστικές φωνές εκείνου του καιρού, που αργότερα χάθηκαν τελείως: Ο Κώστας Καμένος και η Σάνια Κρυστάλλη. Τους γνωρίσαμε (και τους αγαπήσαμε) μέσα από τις δωρικές ερμηνείες τους σε δίσκους, όπως: "Αγία Τηλλυρία" (1973), "Τα 18 Λιανοτράγουδα" (1974), "Η κυρά των αμπελιών" (1975), "Παραλογές" (1975), "Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο" (1976). Ο δίσκος του Κώστα Παπαναστασίου αποτέλεσε το κύκνειο άσμα των δύο αυτών αξιόλογων ερμηνευτών.

(c) LP | ArtePhon | 1978 | Πηγή: d58