Μάνος Χατζιδάκις: Έξι λαϊκές ζωγραφιές, Καταραμένο φίδι, Ερημιά (2003)

Αμέσως μετά την ιστορική ομιλία του μόλις 24χρονου Μάνου Χατζιδάκι εκείνο το χειμωνιάτικο βράδυ του Γενάρη του 1949 στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν για το ρεμπέτικο τραγούδι, ο νεαρός συνθέτης προχώρησε στην έμπρακτη επιβεβαίωση των θεωριών του παρουσιάζοντας ένα δικό του έργο βασισμένο σε επιλεγμένα ρεμπέτικα τραγούδια. Έτσι προέκυψαν οι αριστουργηματικές "Έξι λαϊκές ζωγραφιές" σε μορφή μπαλέτου που ολοκληρώθηκε το 1950 και κατέχει τον αριθμό 5 στην αναθεωρημένη εργογραφία του συνθέτη, ενώ αρχικά είχε τον αριθμό 4 (τον οποίο έλαβε το χαμένο έργο "Μαρσύας"). Το έργο βασίστηκε στις μελωδίες έξι κλασικών ρεμπέτικων τραγουδιών των Βασίλη Τσιτσάνη, Γιώργου Μητσάκη, Απόστολου Χατζηχρήστου και Απόστολου Καλδάρα σε μεταγραφή για δύο πιάνα αρχικά και παρουσιάστηκε στη σκηνή το 1951 από τα Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου με σκηνικά και κοστούμια του ζωγράφου Γιάννη Μόραλη και παρέμβλητα κείμενα του Νίκου Γκάτσου, ενώ στο πιάνο ήταν ο συνθέτης μαζί με τον Αργύρη Κουνάδη. Η πρώτη ηχογράφηση του έργου έγινε το 1954 (κυκλοφόρησε από τη Philips μαζί με την "Αχιβάδα"), ενώ μερικά χρόνια αργότερα σε μορφή για σόλο πιάνο το ηχογράφησε εκ νέου ο συνθέτης παίζοντας ο ίδιος πιάνο, για να κυκλοφορήσει το 1959 από τη Fidelity. Είναι η ηχογράφηση που περιέχεται στην παρούσα έκδοση.

Το δεύτερο έργο που περιέχει η έκδοση του 2003 είναι άλλο ένα μνημειώδες αριστούργημα του συνθέτη που γράφτηκε ταυτόχρονα με τις "Έξι λαϊκές ζωγραφιές". Πρόκειται για το υπ' αριθμόν 6 έργο από την επίσημη εργογραφία του συνθέτη με τίτλο "Το καταραμένο φίδι", σύνθεση σε μορφή μπαλέτου για πιάνο με δυο τραγούδια βασισμένη στο κλασικό έργο "Ο Μέγας Αλέξανδρος και το καταραμένο φίδι" του Ευγένιου Σπαθάρη. Το μπαλέτο παρουσιάστηκε επί σκηνής επίσης από το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου το 1951 (αλλά και το 1957). Τα δυο εμβόλιμα τραγούδια σε στίχους των Ευγένιου Σπαθάρη ("Ακούσατε, ακούσατε") και Αλέξη Σολομού ("Άρια για το φιδάκι") ερμήνευσε ο ηθοποιός και βαρύτονος Γιώργος Μούτσιος συνοδευόμενος στο πιάνο από τον Μάνο Χατζιδάκι σε ηχογράφηση του 1958 για τη Fidelity, όπως το ακούμε στην παρούσα έκδοση. Πολλά χρόνια αργότερα  η διάσημη πιανίστα Martha Argerich συμπεριέλαβε το έργο στις θερινές της συναυλίες του 2005 στο Λουγκάνο της Ελβετίας.

Ο δίσκος φιλοξενεί επίσης το έργο "Ερημιά" (τέσσερις χοροί σε μεταγραφή για σόλο πιάνο), με αριθμό καταλόγου 10, σύνθεση του 1958, αρχικά σε μορφή μπαλέτου με χορωδία και ορχήστρα για το Ελληνικό Χορόδραμα σε λιμπρέτο του συνθέτη, ο οποίος σημειώνει για το έργο: "...εμπνευσμένο από ένα αίσθημα ερημιάς που περιέχουν οι νέοι λόγω κληρονομημένων ενοχών και φυσικής δειλίας να δεχθούν τις αντιθέσεις τους". Δύο από τα θέματα του έργου ("Το παιδί και το κορίτσι του", "Χορός του χαρταετού") αποτελούν αναμφίβολα κορυφαίες στιγμές του συνθέτη, στιγμές αληθινής ψυχικής ανάτασης! Η πρώτη ηχογράφηση του έργου με τον ίδιο τον συνθέτη στο πιάνο εκδόθηκε σε δίσκο από τη Fidelity το 1960.

(c) CD | Fidelity, 1958-1960 | Επανέκδοση: Universal, 2003 | Πηγή: d58