Μάνος Χατζιδάκις: Ρυθμολογία (1971)

Ολοκληρώνουμε σήμερα την παρουσίαση των πρώτων εκτελέσεων από το σώμα των λόγιων συνθέσεων που καταγράφονται στην επίσημη εργογραφία του Μάνου Χατζιδάκι, οι οποίες βασίζονται στο πιάνο ή στο συνδυασμό φωνής και πιάνου.

Aνάμεσα στις πολυάριθμες ηχογραφήσεις λοιπόν που πραγματοποίησε ο Μάνος Χατζιδάκις κατά την παραμονή του στη Νέα Υόρκη (1966-1972) περιλαμβάνεται και η σύνθεση "Ρυθμολογία", έργο 28 για σόλο πιάνο, που γράφτηκε κατά το διάστημα 1969-1971. Πρόκειται για μια ευφυή γεφύρωση της λαϊκής και της λόγιας μουσικής γλώσσας. Ρυθμοί χασάπικου με κρυπτογραφικές αναφορές στους αστερισμούς σε φόρμα σουίτας χορών με αφετηρία το ρεμπέτικο τραγούδι που αποτελούσε τη μεγάλη αδυναμία του συνθέτη, καθώς εκεί διέκρινε ένα βαθύ ερωτικό και συνάμα θρησκευτικό υπόβαθρο. Ο ίδιος περιέγραφε τη Ρυθμολογία ως ένα παιχνίδι τρόπων και ρυθμών. Ακόμη και οι αναφορές στους αστερισμούς ήταν ένα παιχνίδι, χωρίς συμβολικές ερμηνείες. Η έμπνευσή του επίσης παραπέμπει στον ποιητή Γιώργο Σεφέρη και στο δικό του "παιχνίδι" με τα Τετράδια Γυμνασμάτων του. Σ' αυτόν άλλωστε είναι αφιερωμένο το έργο που ηχογραφήθηκε την ίδια εκείνη χρονιά που έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος ποιητής.

Η πρώτη δισκογραφική εμφάνιση του έργου έγινε το 1971 με την προσθήκη της παλιότερης σύνθεσης "Ο Κύκλος του CNS" στην ερμηνεία της Φλέρυς Νταντωνάκη, στο πιάνο τον συνθέτη κι εξώφυλλο του Γιάννη Μόραλη. Στην πρώτη εκείνη έκδοση το έργο έφερε τον αριθμό καταλόγου 40, ο οποίος ωστόσο στην τελική μορφή του αναθεωρημένου καταλόγου έγινε 28. Από τις μεταγενέστερες εκτελέσεις του ξεχωρίζει αυτή του 1995 με τη Δανάη Καρά. Προσθέτω ότι μεταθανάτια ο μαθητής του συνθέτη Νίκος Κυπουργός διασκεύασε και ενορχήστρωσε δύο θέματα από τη Ρυθμολογία, για να διαμορφώσει το soundtrack της ταινίας Ελεύθερη Κατάδυση (1995) που δεν πρόλαβε να συνθέσει ο Μάνος Χατζιδάκις. Τέλος, αναφέρω και μια αφήγηση της Δήμητρας Γαλάνη που περιγράφει μια βόλτα της με τον συνθέτη στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης:

"Διασχίζοντας ένα στενό δρομάκι από ένα ανοιχτό παράθυρο ακούσαμε να παίζει η μουσική από τη Ρυθμολογία. Κοντοστάθηκε και χωρίς καμία αναστολή χτύπησε την πόρτα. Μια παρέα νέων άκουγε το δίσκο με προσοχή. Τους ρώτησε τι μουσική ήταν αυτή κι όταν του απάντησαν, κάθησε στο πιάνο κι άρχισε να παίζει τη συνέχεια της μελωδίας που άκουγαν! Όλοι κοιτούσαν έκπληκτοι..."

(c) CD | Lyra | 1971 | Ψηφιακή επανέκδοση: 2009 | Πηγή: d58