Νίκος Κυπουργός: Εν Αθήναις (1986)

Ο Νίκος Κυπουργός είναι ένας σύγχρονος Έλληνας συνθέτης με την ολοκληρωμένη σημασία του όρου. Κινείται με άνεση από τις φόρμες της συμφωνικής γραφής μέχρι τις απλές μορφές του τραγουδιού. Ανήκει στη λεγόμενη «σχολή Χατζιδάκι», της οποίας είναι ίσως το επιφανέστερο μέλος. Ο μεγάλος συνθέτης εκτιμούσε ιδιαίτερα τα προσόντα του και τον «έχρισε», κατά κάποιο τρόπο, διάδοχό του. Από πολύ νωρίς («Εδώ Λιλιπούπολη», 1980) ο Κυπουργός βρέθηκε στο περιβάλλον του Μάνου Χατζιδάκι και σύντομα έγινε η σκιά του στις ποικίλες μουσικές του δραστηριότητες. Το 1984 κυκλοφόρησε το soundtrack της ταινίας «Memed, γεράκι μου», το οποίο ουσιαστικά αποτελεί συνδημιουργία των δύο συνθετών. Το ίδιο έγινε και με το soundtrack της ταινίας «Ελεύθερη Κατάδυση» (1995). Τέλος, το 2005, βασιζόμενος στα σχέδια που άφησε ο Χατζιδάκις, ο Κυπουργός ανασύνθεσε σε ολοκληρωμένη μορφή το έργο «Αμοργός».

Η πρωτότυπη συνθετική εργασία του Νίκου Κυπουργού είναι ιδιαίτερα αξιόλογη και πλούσια. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι ότι έχει σχεδόν πάντα ως αφετηρία την εικόνα. Έτσι τα περισσότερα έργα του είναι γραμμένα για το θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια η αναγνώριση του ταλέντου του πέρασε τα σύνορα της χώρας και δεν είναι λίγες οι συνεργασίες του με μουσικές επενδύσεις σε διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές. Το πρώτο σημαντικό έργο του στο πεδίο της σκηνικής μουσικής έχει τίτλο "Εν Αθήναις". Γράφτηκε για το "Ελληνικό Χοροθέατρο" της Ραλλούς Μάνου και παρουσιάστηκε στο Λυκαβηττό στις 23 Αυγούστου 1985, ενώ σε δίσκο εκδόθηκε την επόμενη χρονιά από τη Lyra.

Τι λέει ο συνθέτης για το δίσκο:

[…] Στο studio του Δράκου στη Φιλοθέη, και μάλιστα σ’ ένα μικρό βοηθητικό δωμάτιο στο πάνω πάτωμα, δούλευα με τον Λάκη, έναν εικοσάχρονο εκκολαπτόμενο ηχολήπτη, σε μια κονσόλα της δεκαετίας του '60. Η κονσόλα αυτή ασκούσε και στους δυο μας μια ιδιαίτερη έλξη, γιατί ήταν αγορασμένη από τα studio της Abbey Road και έλεγαν ότι σ' αυτήν ηχογράφησαν τα πρώτα τους τραγούδια οι Beatles. Τέλος πάντων, στα οχτώ κανάλια της έπρεπε να χωρέσουμε κάποτε δεκάδες όργανα και ήχους και δεν θα ξεχάσω τις πολύπλοκες ακροβασίες των είκοσι δαχτύλων μας στη διάρκεια της μίξης. Ούτε θα ξεχάσω ότι κάποτε φέραμε μια μοτοσικλέτα μέσα στο studio, και το γεμίσαμε καυσαέρια, για να ηχογραφήσουμε το μαρσάρισμα και τον ήχο του μοτέρ και της εξάτμισης, για τη "Disco του δακτυλίου". Ήθελα, βλέπεις, το ρυθμό του μοτέρ σαν φυσικό κρουστό που παίζει δέκατα έκτα! [...] 'Οταν είπα στη γλυκύτατη Ραλλού Μάνου την ιδέα μου να τελειώσει το μπαλέτο μ’ ένα τσιφτετέλι, στη διάρκεια του οποίου ο "χορός" θα "δοξάζει" τον λαϊκό τραγουδιστή, τρόμαξε στ’ αλήθεια. Σιγά σιγά όμως άρχισε να της αρέσει η ιδέα και στο τέλος την υποστήριξε όσο κανένας άλλος. Υπέροχη συνεργασία. Κι έμελλε, δυστυχώς, να είναι η τελευταία της.

Από το σημείωμα της Ραλλούς Μάνου για την πρώτη παράσταση του έργου:

Το καινούργιο μας μπαλέτο, "Αθήνα η Πόλη μου", είναι, όπως φαίνεται από τον τίτλο του, αφιερωμένο στην Αθήνα που γιορτάζει φέτος. Πρόκειται, θα έλεγα, για ένα σύντομο χορευτικό περίπατο που αρχίζει από την μυθολογία και τελειώνει με τη θορυβώδη και λαχανιασμένη σημερινή της όψη που μας προβληματίζει. Θα ήταν βέβαια αλαζονεία να πιστεύει κανείς πως μπορεί να αποδώοει αε μια ώρα περίπου, και δη χορευτικά, τις διάφορες φάσεις και όψεις αυτής της πόλης, που τόσα προσέφερε και τόσα υπέφερε. Γι' αυτό και το όλο μπαλέτο διαπνέεται από μια δόση χιούμορ και ειρωνείας, ειρωνείας που στρέφεται κυρίως εναντίον μας, εμάς που την κατοικούμε, την αγαπούμε και την καταστρέφουμε. Για μας λοιπόν που ζούμε στην Αθήνα και την αγαπούμε, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά της, περνάν από το νου μας εικόνες διάφορες. Κάποτε δεν ξέρουμε πού είναι ο μύθος και πού η πραγματικότητα, ποια επεισόδια ζήσαμε και για ποια ακούσαμε ή διαβάσαμε. Παρόμοια στιγμιότυπα, παρμένα από την καθημερινή ζωή της πόλης, του χθες και του σήμερα. με κάποια χρονολογική συνέχεια αποτελούν το μπαλέτο μας αυτό. Ας πούμε πως είναι μόνον αναμνήσεις που ζουν μες στο αίμα μας και εντυπώσεις που μας πολιορκούν σήμερα, άσχετα αν μας αρέσουν ή όχι. Τη μουσική σύνθεση του έργου την ανέθεσα στον Νίκο Κυπουργό, έναν νέο ταλαντούχο και πολύ "Ρωμηό" καλλιτέχνη, που μπορεί να κινείται με άνεση μες στις ποικίλες μορφές ήχου, που απαιτούνται από τα τόσο διαφορετικά επεισόδια.

Το Ελληνικό Χορόδραμα:

Το "Ελληνικό Χορόδραμα" ιδρύθηκε το 1951 από τη Ραλλού Μάνου ως καλλιτεχνικό και μη κερδοσκοπικό σωματείο με τη συμμετοχή των σημαντικότερων καλλιτεχνικών δυνάμεων του τόπου (θέατρο, μουσική, ζωγραφική κλπ). Πρώτος καλλιτεχνικός Διευθυντής του ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις. Βασικός ακοπός του "Ελληνικού Χοροδράματος" είναι η χρησιμοποίηση των χορογραφικών, ρυθμικών και ενδυματολογικών στοιχείων της πλούσιας ελληνικής παράδοσης για τη δημιουργία χαρακτηριστικής Ελληνικής θεατρικής χορευτικής τέχνης και η προβολή της Ελλάδας μεσ’ απ’ το χορό της.. Παράλληλα όμως επιδιώκει να βρίσκεται στην πρωτοπορία της Τέχνης τόσο στο χορό, όσο και στη μουσική και στη σκηνογραφία. Ο Οδυσσέας Ελύτης, που διετέλεσε πρόεδρος του "Ελληνικού Χοροδράματος", έχει πει: "... Δεν είναι τυχαίο ότι οι κυριότεροι, οι πιο ζωντανοί ζωγράφοι, ποιητές και μουσικοί, που πρωτοστατήσανε στις καλλιτεχνικές ζυμώσεις της εποχής μας και που δώσανε με την προσωπικότητά τους τον τόνο στην πνευματική μας ζωή, συγκεντρώθηκαν γύρω από την Ραλλού Μάνου […]"

ΥΓ. Θυμίζω ότι και ο Αργύρης Κουνάδης είχε ηχογραφήσει το 1976 ένα δικό του soundtrack με τον τίτλο "Εν Αθήναις", το οποίο φυσικά δεν έχει καμία σχέση με τη σύνθεση του Κυπουργού.

(c) CD | Lyra | 1986 | Πηγή: d58