Μίκης Θεοδωράκης: Ένας Όμηρος (α' εκτέλεση, Lyra 1964)

Το 1962 στάθηκε μια εξαιρετικά γόνιμη χρονιά για τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος ήδη είχε εδραιώσει την πρωτοκαθεδρία του στα μουσικά πράγματα της εποχής έχοντας καταθέσει την προηγούμενη διετία μια μεγάλη σειρά εμβληματικών έργων, όπως ο "Επιτάφιος", οι "Λιποτάκτες", τα "Επιφάνια", το "Αρχιπέλαγος" και η πρώτη "Πολιτεία". Μέσα στο 1962 στρέφει το ενδιαφέρον του κυρίως στη σκηνική μουσική γράφοντας νέα αριστουργήματα, πρώτα για το θέατρο με τρεις σχεδόν παράλληλες παραγωγές ("Ένας όμηρος", "Τραγούδι του νεκρού αδελφού", "Όμορφη πόλη"), αλλά και τον κινηματογράφο ("Ηλέκτρα", "Φαίδρα").

Την άνοιξη λοιπόν του 1962 παρουσιάστηκε στο Κυκλικό Θέατρο του Λεωνίδα Τριβιζά η ιστορική παράσταση του έργου "Ένας Όμηρος" του Ιρλανδού θεατρικού συγγραφέα Brendan Behan (1923-1964) με θέμα τον αγώνα του Ιρλανδικού απελευθερωτικού στρατού κατά των Άγγλων. Πάνω στην έξοχη ελληνική απόδοση του κειμένου από τον Βασίλη Ρώτα ο Λεωνίδας Τριβιζάς έστησε μια σπουδαία παράσταση με σκηνικά και κουστούμια του Γιάννη Τσαρούχη και πρωταγωνιστές τους Κώστα Μπάκα, Χρήστο Πάρλα, Νέλλη Αγγελίδου, Ντόρα Γιαννακοπούλου και Τασσώ Καββαδία. Η παράσταση ήταν πλημμυρισμένη από τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη βασισμένα σε στίχους του Βασίλη Ρώτα. Μεταξύ των τραγουδιών αυτών και το αξεπέραστο "Γελαστό παιδί" που έμελλε να περάσει στα χείλη όλου του κόσμου συνδυασμένο με την αποτρόπαιη δολοφονία του βουλευτή της αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη (Μάιος 1963), ιδιαίτερα όταν αργότερα αποτέλεσε το βασικό μουσικό θέμα της ταινίας "Ζ" (1969) του Κώστα Γαβρά που πραγματευόταν το αποτρόπαιο αυτό γεγονός.

Η πρώτη ολοκληρωμένη ηχογράφηση του έργου σε φόρμα σουίτας για φωνή και ορχήστρα έγινε το 1962 με τον ίδιο τον Μίκη ερμηνευτή, ο οποίος εξηγώντας την επιλογή αυτή διευκρίνισε ότι ήθελε έτσι να τονίσει την εσωτερική μουσική ενότητα της σύνθεσής του, αν και στην παράσταση τα τραγούδια τα ερμήνευαν οι ηθοποιοί. Η συγκεκριμένη ηχογράφηση κυκλοφόρησε σε δίσκο το 1964 από τη νεοσύστατη τότε δισκογραφική εταιρεία Lyra με την υπέροχη ξυλογραφία του εξωφύλλου από τον χαράκτη Τάσσο. Στη μικρή συνοδευτική ορχήστρα που διευθύνει ο συνθέτης πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει το τσέμπαλο. 

Για την ιστορία πάντως του έργου αξίζει να επισημάνουμε ότι το 1963 είχαν κυκλοφορήσει σε δίσκους 45 στροφών τα τέσσερα βασικά τραγούδια του έργου ("Άνοιξε λίγο το παράθυρο", "Το γελαστό παιδί", "Τον Σεπτέμβριο θυμάμαι", "Ποιος δε μιλά για τη Λαμπρή") με τη φωνή της Ντόρας Γιαννακοπούλου και τη λιτή συνοδεία της κιθάρας του Δημήτρη Φάμπα, ενώ διασώζεται και μια ανέκδοτη ηχογράφηση του 1963 για φωνή και πιάνο με τον ίδιο τον Μίκη να τραγουδά και να παίζει πιάνο. Και οι δυο αυτές σπάνιες ηχογραφήσεις εκδόθηκαν το 2005 ως συμπληρωματικό υλικό στη remaster ψηφιακή επανέκδοση της δεύτερης ολοκληρωμένης ηχογράφησης του έργου που έγινε το 1966 με ερμηνεύτρια τη Μαρία Φαραντούρη.

(c) LP | Lyra | 1964 | Επανέκδοση: 1973 | Πηγή: d58