Νίκος Μαμαγκάκης: Στεναγμός ανατολίτης (1996)

Ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης είχε μιαν ιδιαίτερη και βαθιά σχέση με το λαϊκό τραγούδι, καθώς η θητεία του στο περιβάλλον των παλιών λαϊκών τραγουδοποιών της μετεμφυλιακής εποχής ήταν μακροχρόνια και γόνιμη. Είναι αλήθεια ότι τα δικά του λαϊκά τραγούδια έχουν πολύ ιδιόμορφα χαρακτηριστικά, συνέπεια της εκκεντρικής φύσης του ιδίου. Σπάνια μας δίνει στρογγυλεμένες μελωδίες που να κυλούν αβίαστα ή να στέκονται πειθαρχημένα στους χορευτικούς βηματισμούς, αν και - όταν το επιδίωξε - απέδειξε μιαν απίστευτη ικανότητα να φτιάχνει "κανονικά" τραγούδια, όπως στη περίπτωση του εξαιρετικού δίσκου "11 Λαϊκά Τραγούδια του Γιάννη Ρίτσου" (1972). Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις έχει μια διάθεση να ντύνει τα τραγούδια του με "τεθλασμένες" μελωδίες που συχνά δίνουν την εντύπωση του πειραματισμού. Το έκανε αυτό και στην αρχή, είτε με τα πρώτα 45άρια του, είτε και σε δίσκους, όπως: "Μπολιβάρ" (1968), "Συλλογή 1" (1970), "Αγωνιστές της λευτεριάς" (1971), "Σκλάβοι πολιορκημένοι" (1974). Το συνέχισε και σε νεότερες δουλειές του, όπως: "Κέντρο Διερχομένων" (1982) και "Μυστικά Τραγούδια" (1991), αλλά και σε πάμπολλα κινηματογραφικά του τραγούδια.

Έτσι, φτάνουμε στο δίσκο "Στεναγμός Ανατολίτης", που κυκλοφόρησε το 1996 και μας σύστησε τη θαυμάσια λαϊκή τραγουδίστρια Σοφία Παπάζογλου, μία από τις τρεις ωραιότερες φωνές της δεκαετίας του '90. Οι άλλες δύο ήταν η Μελίνα Κανά και η Λιζέτα Καλημέρη. Και τι σύμπτωση! Όλες αυτές βγήκαν μέσα από το μουσικό "εργαστήρι" του Νίκου Μαμαγκάκη, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν με πολλές άλλες θαυμάσιες γυναικείες φωνές. 

Ο δίσκος είναι - κατά τη γνώμη μου - από τους σπουδαιότερους εκείνης της δεκαετίας! Εδώ ο συνθέτης αποφασίζει να γίνει λίγο πιο συμβατικός με πιο στρογγυλεμένες μελωδίες. Ράθυμοι λαϊκοί ρυθμοί με ανατολίτικα χρώματα, ζεϊμπέκικα, χασάπικα, τσιφτετέλια ή ακόμη και ταγκό, με μιαν έντονη σοφιστικέ διάθεση ενισχυμένη και από τους στίχους που διάλεξε για τα συγκεκριμένα τραγούδια, γραμμένους από δύο νεοφερμένες στο χώρο γυναικείες δημιουργούς, τη Βικτώρια Μακρή και την Αθηνά Καραταράκη. Προσέξτε, ας πούμε, το "Λόγια του έρωτα" για την εντελώς πρωτότυπη θεματική του. Στα δύο άκρα του δίσκου έχουμε δύο μελοποιημένα ποιήματα των Γιάννη Ρίτσου ("Πουκάμισο") και Ναπολέοντα Λαπαθιώτη ("Το παλιό τραγούδι"). Το τελευταίο γράφτηκε για την ταινία "Μη μου άπτου" του Δημήτρη Γιατζουζάκη. Από τα τραγούδια του δίσκου ξεχωρίζω κυρίως το "Ευτυχώς" και το "Χαλκοκονδύλη", που ακούστηκαν κιόλας λίγο παραπάνω από ένα δίσκο πάντως που, αν και στην εποχή του πέρασε σχεδόν απαρατήρητος, εξακολουθεί να διατηρεί ζωντανούς τους χυμούς του και ίσως "ανακαλυφθεί" σε χρόνο μέλλοντα.

Ο δίσκος εκδόθηκε από τη Lyra και αποτελεί την τελευταία συνεργασία του συνθέτη με τη συγκεκριμένη εταιρεία, με την οποία συμπορεύτηκε πολύ γόνιμα επί 32 χρόνια από την εποχή του ιστορικού "Ερωτόκριτου" (1964). Δέκα χρόνια αργότερα ο συνθέτης θα ηχογραφήσει εκ νέου το συγκεκριμένο κύκλο τραγουδιών με άλλους ερμηνευτές για λογαριασμό της ιδιωτικής του εταιρείας Ιδαία. Ερμηνευτικός πληθωρισμός, σπανιότατο φαινόμενο στην ελληνική δισκογραφία, κάτι που μόνο σε πολύ παλιότερες εποχές μπορούσαμε να το συναντήσουμε! Αλλά έτσι ήταν ο Μαμαγκάκης: Πάντα αντισυμβατικός κι απρόβλεπτος!

(c) CD | Lyra | 1996 | Πηγή: d58