Μανώλης Λιδάκης: Καράβι απόψε το φιλί (1992)

Δυο χρόνια μετά την πετυχημένη συνεργασία του Μανώλη Λιδάκη με τον εκλεκτικό παραγωγό Κώστα Χατζηδουλή που απέφερε το πρώτο σημαντικό άλμπουμ του τραγουδιστή με τίτλο Ούτε που ρώτησα (1990), ήρθε και η συνέχεια με ένα δεύτερο δίσκο ανάλογης αισθητικής με λαϊκό περιεχόμενο που ανατρέχει στην εποχή του αυθεντικού ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού. Ο ποιητικός τίτλος του άλμπουμ Καράβι απόψε το φιλί υποδηλώνει και την ερωτική θεματολογία των τραγουδιών που είναι αφιερωμένα στη μνήμη του Γιάννη Παπαϊωάννου, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά στο εσώφυλλο ο παραγωγός: "Καράβι απόψε το φιλί. Δίσκος-χρέος στον Πανάγιο του τραγουδιού μας Γιάννη Π. Παπαϊωάννου (Κίος 18.1.1913-Πειραιάς 3.8.1972)... Σεργιάνι δέκα τραγουδιών στο μαγικό κάστρο της πάναγνης αγάπης, εκεί όπου η ψυχή κάθε κουρασμένου ρακοσυλλέκτη (και συνοδοιπόρου...) σίγουρα θα βρει λιμανάκι για να ξαποστάσει, γαλήνη για να προσευχηθεί, ελπίδα για αθόλωτη πίστη σε ιδανικά... Μπάρμπα-Γιάννη, καράβι απόψε το φιλί...".

Δέκα τραγούδια συγκροτούν το σώμα του δίσκου, από τα οποία τα οκτώ είναι ακυκλοφόρητες συνθέσεις μερικών από τους σκαπανείς του λαϊκού μας τραγουδιού, του Γιάννη Παπαϊωάννου, του Βασίλη Τσιτσάνη, του Μπαγιαντέρα και του Τάκη Μπίνη. Το εναρκτήριο τραγούδι ("Στον μπάρμπα Γιάννη") του Τάκη Μπίνη εμφανίζει ως στιχουργό τον Κώστα Ερνάνη που δεν είναι άλλος από τον Κώστα Χατζηδουλή. Ξεχώρισαν κι ακούστηκαν πολύ τα δυο τραγούδια του Τσιτσάνη ("Μάτια παλάτια", "Μωρό μου"). Μάλιστα το πρώτο ("Μάτια παλάτια") συμπεριλήφθηκε δυο χρόνια αργότερα και στο soundtrack της ταινίας "Quartet in 4 Movements" της Λουκίας Ρικάκη που είχε μουσική του διάσημου Πολωνού συνθέτη Zbigniew Preisner. Το ωραίο ζεϊμπέκικο του Μπαγιαντέρα "Και καρτερώ" είχε πρωτοακουστεί δέκα χρόνια νωρίτερα από την ερμηνεύτρια του Βασίλη Τσιτσάνη Ελένη Γεράνη, ενώ το χασάπικο "Τι καλά που θα 'μουνα" του Γιάννη Παπαϊωάννου έχει στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου.

Ο δίσκος συμπληρώνεται με δύο όμορφα τραγούδια του νεότερου συνθέτη Τάσου Γκρους. Ακούστηκε πολύ το τραγούδι "Χαλκίδα" σε στίχους του Ηλία Κατσούλη που πρώτος είχε ερμηνεύσει ένα χρόνο νωρίτερα ο Κώστας Χατζημιχαλης στο δίσκο Λέξεις μυστικές, αλλά η εκτέλεση του Λιδάκη ήταν αυτή που το έκανε επιτυχία, ενώ το τραγούδι "Δυο φεγγάρια" έχει στίχους του ποιητή Δημήτρη Χριστοδούλου.

Ο δίσκος γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία κι έγινε πλατινένιος συμβάλλοντας αποφασιστικά στην καταξίωση του Μανώλη Λιδάκη στην πρώτη γραμμή των ερμηνευτών μας. Ο Θύμιος Παπαδόπουλος επιμελήθηκε την ενορχήστρωση, ενώ στα μπουζούκια ήταν ο Σπύρος Ιωαννίδης και ο Δημήτρης Μαριολάς. Στο τραγούδι "Χωρίς τίτλο" του Βασίλη Τσιτσάνη παίζει πιάνο ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος.

Μανώλης Λιδάκης: Ούτε που ρώτησα (1990)

Μπορεί μέσα στη δεκαετία του '80 (από το 1982 που πρωτοεμφανίστηκε) ο Μανώλης Λιδάκης να ευτύχησε να βρεθεί κάτω από τη μεγάλη στέγη της Minos και να έχει έντονη δισκογραφική δραστηριότητα που απέφερε τέσσερις συνολικά προσωπικούς δίσκους (Μετά από σένανε, Κουράστηκα να υποκρίνομαι, Ζήσε όπως σ' αρέσει, Κοίτα τι έγινε) και αρκετές σκόρπιες συμμετοχές, αλλά όλα αυτά δε στάθηκαν ικανά να τον καθιερώσουν στην πρώτη γραμμή του πενταγράμμου και χρειάστηκε με την αλλαγή της δεκαετίας και τη μετακίνησή του στη CBS/SONY να ηχογραφήσει το πέμπτο και πιο καθοριστικό για την καριέρα του προσωπικό άλμπουμ με τίτλο Ούτε που ρώτησα, το οποίο κυκλοφόρησε το 1990 και γνώρισε μεγάλη επιτυχία κάνοντας μεμιάς τον ερμηνευτή γνωστό στο πανελλήνιο.

Πρόκειται όντως για έναν πολύ αξιόλογο κύκλο δεκατριών λαϊκών τραγουδιών που διατρέχουν στιχουργικά ένα μακρύ χρόνο στο παρελθόν με αμελοποίητους στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, του Μπαγιαντέρα, του Γιάννη Λελάκη και του Κώστα Βίρβου, μαζί με καινούργιο υλικό που υπογράφουν νεότεροι στιχουργοί, όπως η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Σταμάτης Κραουνάκης, η Αρλέτα και ο Τάκης Μαυροκέφαλος. Εκτός από ένα παλιό ανέκδοτο τραγούδι του Μανώλη Χιώτη ("Το τελευταίο ποτηράκι"), όλα τα υπόλοιπα τραγούδια είναι πρωτότυπα ή καινούργια κι έχουν γραφτεί από τους Γιώργο Ζαμπέτα, Χρήστο Νικολόπουλο, Γιάννη Σπανό, Αρλέτα, Κώστα Παπαδόπουλο, Σπύρο Ιωαννίδη, Σταμάτη Κραουνάκη και Βαγγέλη Γεωργίου. Χασάπικα, ζεϊμπέκικα, καρσιλαμάδες συνυπάρχουν με ρυθμούς βαλς, τσα-τσα και μπολερό σε μια αρμονική συνύπαρξη που ακούγεται άκρως συναρπαστική. Και μαζί με όλα αυτά και μια μεγάλη έκπληξη: Ένα ποίημα ("Στη φυλακή με κλείσανε") του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888-1944) μελοποιημένο από τον παλιό ρεμπέτη Τάκη Μπίνη σε ακραιφνώς λαϊκή φόρμα. Πρόκειται για ένα δημοφιλές ποίημα που έχει γνωρίσει κι άλλες μελοποιήσεις στην ελληνική δισκογραφία (Χρήστος Νικολόπουλος, Σταύρος Κουγιουμτζής, Ορφέας Περίδης).

Το υλικό του δίσκου διέπεται από μια λογική μουσικού χρονικού που φέρει τη σφραγίδα της εγγυημένης επιμέλειας του παραγωγού Κώστα Χατζηδουλή, γνωστού για την εκλεπτυσμένη αισθητική του στην ανάδειξη ξεχασμένων θησαυρών του λαϊκού μας τραγουδιού. Ο μεγάλος σολίστ Κώστας Παπαδόπουλος ηγείται της ορχήστρας μαζί με τους μπουζουξήδες Χρήστο Παπαδόπουλο, Χρήστο Κωνσταντίνου και Σπύρο Ιωαννίδη. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Νίκος Κούρος. 

Γιώργος Κατσαρός, Μανώλης Λιδάκης: Μετά από σένανε (1982)

Είχα προγραμματίσει για μεθαύριο ένα μικρό αφιέρωμα στον Μανώλη Λιδάκη με αφορμή την 65η επέτειο από τη γέννησή του (28 Φεβρουαρίου 1960), αλλά με πρόλαβε η ξαφνική είδηση του πρόωρου θανάτου του σήμερα το πρωί μετά από μακρά νοσηλεία στο νοσοκομείο του Ηρακλείου, της γενέθλιας πόλης του, οπότε επισπεύδω το αφιέρωμα αυτό κατά δύο ημέρες.

Ο Μανώλης Λιδάκης (Σπυρλιδάκης) υπήρξε ένας από τους κορυφαίους λαϊκούς ερμηνευτές της νεότερης γενιάς, της γενιάς δηλαδή που ξεπετάχτηκε μέσα από τη δεκαετία του '80. Μεγάλωσε στο Ηράκλειο σπουδάζοντας κιθάρα και τραγουδώντας στις τοπικές φιλαρμονικές, ώσπου βρέθηκε στην Αθήνα κι έλαβε μέρος στην ιστορική εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης "Νά η ευκαιρία" το 1982, όπου διακρίθηκε κι οδήγησε τον καταξιωμένο συνθέτη Γιώργο Κατσαρό - μέλος της κριτικής επιτροπής της εκπομπής - να του δώσει την πραγματική ευκαιρία με έναν κύκλο τραγουδιών αποκλειστικά για τη φωνή του. Το αποτέλεσμα ήταν η κυκλοφορία του άλμπουμ Μετά από σένανε από τη Minos, ενώ παράλληλα συμμετείχε και στο δίσκο του Τάκη Μπουγά Μίλα μου απλά που κυκλοφόρησε λίγο αργότερα μέσα στην ίδια χρονιά. Ακολούθησαν κι άλλοι προσωπικοί δίσκοι και συμμετοχές του σε εργασίες του Νίκου Ξυδάκη (Πρώτο βράδυ στην Αθήνα, 1983), του Γιάννη Μαρκόπουλου (Ρεπορτάζ, 1985) και του Νότη Μαυρουδή (Κάπου Ανατολικοδυτικά, 1989), αλλά η πραγματική του καταξίωση ήρθε στο ξεκίνημα της επόμενης δεκαετίας και κυρίως με το πολύ πετυχημένο άλμπουμ Ούτε που ρώτησα (1990) που τον επέβαλε στις κορυφαίες δυνάμεις του ελληνικού πενταγράμμου.

Ο πρώτος λοιπόν προσωπικός δίσκος του Μανώλη Λιδάκη με τίτλο Μετά από σένανε είχε τη σφραγίδα του πολυγραφότατου συνθέτη Γιώργου Κατσαρού, πρωτομάστορα του ελαφρολαϊκού τραγουδιού, ο οποίος τού έγραψε δέκα τραγούδια ανάλογου ύφους που θυμίζουν πολύ το είδος τραγουδιού που υπηρετούσε εκείνα τα χρόνια ο Γιάννης Πάριος. Και η αλήθεια είναι ότι η άγουρη ακόμη φωνή του Λιδάκη θυμίζει πολύ τη φωνή του Πάριου, ο οποίος άλλωστε δίνει και το δικό του παρών στο δίσκο υπογράφοντας τους στίχους δύο τραγουδιών, μεταξύ των οποίων και το ομότιτλο που ακούστηκε περισσότερο από τα υπόλοιπα. Στίχους επίσης έγραψαν ο Θάνος Σοφός, ο Δημήτρης Ιατρόπουλος, ο Ηλίας Λυμπερόπουλος, ο Πάνος Φαλάρας και ο Γ. Μυλωνάς. 

Πέρα από το τραγούδι του τίτλου που έχει ένα ενδιαφέρον και το ερμηνεύει πολύ πειστικά ο νεαρός ερμηνευτής, τα υπόλοιπα κινούνται στο τυπικό ελαφρολαϊκό ύφος του συνθέτη πατώντας πάνω στη δοκιμασμένη μανιέρα του που στο παρελθόν είχε δώσει πάμπολλα σουξέ και δεκάδες όμορφα τραγούδια, αλλά τώρα πια έμοιαζε να έχει εξαντλήσει το απόθεμα της έμπνευσής του. Κοντολογίς, πρόκειται για μια μέτρια δουλειά που δεν ακούστηκε σχεδόν καθόλου κι έτσι δε στάθηκε ικανή να βοηθήσει αποφασιστικά τον τραγουδιστή στα πρώτα του βήματα.

Γιώργος Ζήκας, Σοφία Παπάζογλου: Πάμε Νότια (1998)

Η δεκαετία του '90 στάθηκε η πιο γόνιμη για τη δισκογραφική παραγωγή του τραγουδοποιού Γιώργου Ζήκα μέσα από μια σειρά προσωπικών κύκλων τραγουδιών, αλλά και σκόρπιων συμμετοχών του σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών. Η τελευταία ολοκληρωμένη του δουλειά σ' αυτή τη δεκαετία ήρθε το 1998, για να κλείσει αυτή η φάση της καριέρας του το 2000 με το δίσκο Τα υπάρχοντα που αποτελεί ένα απάνθισμα τραγουδιών του από την περίοδο 1985-1998.

Το 1998 λοιπόν o συνθέτης επέστρεψε στη Lyra εκδίδοντας την 6η προσωπική του δουλειά με τίτλο Πάμε Νότια, ο οποίος υπαινίσσεται τη διαρκή φυγή του από τη γενέθλια γη με προορισμό τα κυκλαδίτικα νησιά, όπου περνούσε τα καλοκαίρια εμπορευόμενος χειροποίητα κοσμήματα. Σημειώνει άλλωστε χαρακτηριστικά ο ίδιος στο εσώφυλλο της έκδοσης: «Ένας κύκλος τραγουδιών που έχουν τη διάθεση να μας ταξιδέψουν, να μας θυμίσουν και να μας ψυχαγωγήσουν πάνω απ’ όλα. Κοινός τόπος δράσης-αντίδρασης το Αιγαίο, η Άσπρη θάλασσα, όπως θα λέγανε οι παλιοί ναυτικοί. Σημείο αναφοράς μια ερωτική ιστορία που δεν λέει να τελειώσει». 

Δώδεκα δροσερές στιγμές σε παρεΐστικο κλίμα με ένα οργανικό θέμα ανάμεσά τους συνιστούν το σώμα του δίσκου. Τραγούδια γραμμένα σε διάφορες εποχές με παλιότερο το θαλασσινό "Αρμενάκι" (1986) και νεότερο το "Αμάν, αμάμ, αμάνι" (1998) που δεν είχε αποφασίσει ως τότε να ηχογραφήσει αναζητώντας τον ιδανικό τρόπο ερμηνείας τους. Τελικά η φωνή που έψαχνε βρέθηκε στο πρόσωπο της νεοφώτιστης τότε λαϊκής ερμηνεύτριας Σοφίας Παπάζογλου, την οποία μας είχε πρωτοπαρουσιάσει επίσημα ο Νίκος Μαμαγκάκης το 1996 με το άλμπουμ Στεναγμός Ανατολίτης, αλλά και με το soundtrack της ταινίας "Προστάτης οικογενείας" την επόμενη χρονιά. Πρόκειται για μια θαυμάσια ερμηνεύτρια με υπέροχο φωνητικό χρώμα και με μεγάλη έκτοτε διαδρομή στο ελληνικό πεντάγραμμο μέχρι σήμερα. Αν και η Παπάζογλου είναι η βασική ερμηνεύτρια του δίσκου κι αυτός λογίζεται ως η πρώτη προσωπική της δουλειά, στο δίσκο συμμετέχει και ο συνθέτης ως ερμηνευτής τριών τραγουδιών, μεταξύ των οποίων και το ομότιτλο, καθώς και ο Γεράσιμος Ανδρεάτος που μοιράζεται μαζί της την ερμηνεία του τραγουδιού "Αχ, φεγγαράκι μου". 

Όλη τη μουσική επιμέλεια του δίσκου και την τελική ενορχήστρωση υπογράφει ο καλός τραγουδοποιός και φίλος του συνθέτη Τάκης Μπουρμάς. Μπουζούκι παίζει ο σπουδαίος Κώστας Παπαδόπουλος μαζί με τον Γιώργο Κοντογιάννη, κιθάρα ο Τάκης Μπουρμάς και ακορντεόν ο Dasso Kourti.

Γιώργος Ζήκας, Δημήτρης Ζερβουδάκης: Μια ζωή στην ίδια τάξη (1996)

Μετά την ωραία συνεργασία του με τη Μαριώ και το δίσκο Σβήσ' τα όλα (1990) ο Γιώργος Ζήκας μπαίνει δυναμικά στη δεκαετία του '90, την πιο παραγωγική της καριέρας του, αρχικά με κάμποσες σκόρπιες συμμετοχές του σε δίσκους του Νίκου Παπάζογλου (Σύνεργα, 1990) και της Ελευθερίας Αρβανιτάκη (Μένω εκτός, 1991), ενώ το 1994 έγραψε τα μισά τραγούδια του προσωπικού δίσκου του Γιώργου Νταλάρα Καλώς τους και παράλληλα τον ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών Γουστάρω με τον Κώστα Μακεδόνα, για να φτάσουμε πια στο 1996, όταν μας έδωσε άλλη μια ολοκληρωμένη δουλειά, την πέμπτη κατά σειρά, η οποία έκανε μεγάλη εντύπωση, τόσο για το ύφος των τραγουδιών, όσο και για τον ερμηνευτή που επέλεξε.

Ο λόγος λοιπόν για το δίσκο Μια ζωή στην ίδια τάξη που κυκλοφόρησε από την ετικέτα Μεσόγειος της Minos-EMI το 1996 με ερμηνευτή τον επίσης Θεσσαλονικιό Δημήτρη Ζερβουδάκη, τον οποίο μας είχε συστήσει την προηγούμενη δεκαετία ο Γιάννης Μαρκόπουλος με τις συμμετοχές του σε μια σειρά αξιόλογων έργων του κατά το διάστημα 1985-1988 (Ρεπορτάζ, Τολμηρή επικοινωνία, Ηλεκτρικός Θησέας), ενώ στη συνέχεια τον γνωρίσαμε καλύτερα ως αξιόλογο τραγουδοποιό σε ένα ροκ ύφος μέσα από μια σειρά προσωπικών ηχογραφήσεων (Ακροβάτης, Από Μάρτη καλοκαίρι, Έχε το νου σου). 

Ο δίσκος λοιπόν του Γιώργου Ζήκα ήταν ο τέταρτος προσωπικός του Ζερβουδάκη σε μια προσπάθεια του συνθέτη να διευρύνει το εκφραστικό του ύφος με τραγούδια που στέκονται στον ενδιάμεσο χώρο γεφυρώνοντας το ύφος και των δύο καλλιτεχνών. Χωρίς να λείπουν οι αυθεντικές λαϊκές στιγμές, εδώ βρίσκουμε και τραγούδια πιο αισθαντικής έκφρασης και συναισθηματικής δύναμης που προσεγγίζουν ακόμη και το ύφος του παλιού ελαφρού τραγουδιού. Ξεχωρίζει το εναρκτήριο "Θεωρία και πράξη" και το μελαγχολικό "Αποκλεισμένος στη Σαλονίκη" που αναδεικνύουν την εκφραστική δύναμη του ερμηνευτή, ο οποίος ανταποκρίνεται άριστα και στο καθαρώς λαϊκό μέρος του άλμπουμ. Συμμετέχει επίσης η Μαρία Φωτίου αποδίδοντας όμορφα το ρετρό ύφους "Ξεχειμωνιάζει", ενώ ο συνθέτης ερμηνεύει το τραγούδι "Η άσχετη" και συμμετέχει στο τραγούδι "Το χάλι μας" μαζί με τον μπουζουξή και ενορχηστρωτή του δίσκου Μανώλη Πάππο.

Γιώργος Ζήκας, Μαριώ: Σβήσ' τα όλα (1990)

Ο τρίτος προσωπικός δίσκος του Γιώργου Ζήκα ήρθε το 1990 με τίτλο Σβήσ' τα όλα που εκδόθηκε και πάλι από τη Lyra. Και δίχως αμφιβολία είναι ο δίσκος, όπου ο καλός τραγουδοποιός μοιάζει πλέον να αποκρυσταλλώνει το προσωπικό του ύφος δίνοντας μια σειρά καθαρόαιμων λαϊκών τραγουδιών με τη λιτή οργανική σύνθεση μιας μπάντας ρεμπέτικου χρώματος, έτσι που το τελικό αποτέλεσμα να ηχεί ως μια ομαδική δουλειά χωρίς την πρωτοκαθεδρία κάποιου, με ήχους φυσικούς που αναβλύζουν πηγαία χρώματα του ελληνικού τοπίου και της θαλασσινής αύρας.

Το ύφος λοιπόν των τραγουδιών αυτών έφερε και τη συνάντηση του δημιουργού με μιαν άγνωστη ως τότε αυθεντική λαϊκή ερμηνεύτρια, τη Θεσσαλονικιά (γενν. 1945) Μαριώ (Μαρία Κωνσταντινίδου), η οποία είχε ήδη μακρά προϋπηρεσία στο ρεμπέτικο και λαϊκό τραγούδι από τη δεκαετία του '60, αλλά στη δισκογραφία είχε πρωτοεμφανιστεί μόλις το 1988 με το άλμπουμ Η Θεσσαλονίκη στα ρεμπέτικα μαζί με τον ρεμπέτη και παλιό της συνεργάτη Χοντρονάκο (Στέφανο Κιουπρούλη). Τα τραγούδια του Ζήκα τής έδωσαν την ευκαιρία να βγει από την αφάνεια και να γίνει γνωστή στο πανελλήνιο χτίζοντας από εκεί και πέρα μια σπουδαία καριέρα πάντα στο πεδίο του καθαρού λαϊκού τραγουδιού.

Εκτός από τη Μαριώ πάντως τραγούδια στο δίσκο ερμηνεύουν και οι μπουζουξήδες Μανώλης Πάππος και Χρήστος Μητρέντζης, καθώς και ο ίδιος ο συνθέτης. Μουσική και στίχοι πάντα από τον Γιώργο Ζήκα με εξαίρεση δύο τραγούδια ("Το 'ξερα", "Λάθος") που έχουν στίχους της Μαρίας Αρκουλή και του Πάνου Φαλάρα αντίστοιχα. Στην ορχήστρα συμμετέχουν μεταξύ άλλων ο Ηρακλής Βαβάτσικας (ακορντεόν) και ο Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί). Όλοι μαζί οι μουσικοί της ορχήστρας συνέβαλαν από κοινού στην ενορχήστρωση του υλικού, το οποίο ηχογραφήθηκε στο στούντιο Αγροτικόν της Θεσσαλονίκης με ηχολήπτη τον Νίκο Παπάζογλου. Σημειώνω ότι στην ψηφιακή επανέκδοση του δίσκου το 2007 ο τίτλος έχει μετατραπεί στο εμπορικό: Η Μαριώ τραγουδά Γιώργο Ζήκα, ενώ έχει πειραχτεί και η σειρά των τραγουδιών, ώστε να νομίζει τελικά κανείς ότι πρόκειται για διαφορετικό δίσκο!

Γιώργος Ζήκας, Ελένη Τσαλιγοπούλου: Σώπα κι άκουσε (1987)

Δυο χρόνια μετά την παρθενική δισκογραφική του δουλειά (Με τα φεγγάρια χάνομαι, 1985) με τη φωνή του Σταύρου Λογαρίδη ο Θεσσαλονικιός λαϊκός τραγουδοποιός Γιώργος Ζήκας μας έδωσε το δεύτερο προσωπικό του δίσκο πάλι από τη Lyra με τον υποβλητικό τίτλο: Σώπα κι άκουσε. Μουσική και στίχοι δικοί του με τη στιχουργική συνδρομή της Μαρίας Αρκουλή στο ομότιτλο τραγούδι και στο "Αν τύχει". 

Ο δίσκος έχει μια μια ξεχωριστή σημασία, αφού σηματοδοτεί την παρθενική δισκογραφική εμφάνιση της Ελένης Τσαλιγοπούλου, μιας από τις δημοφιλέστερες γυναικείες φωνές της νεότερης γενιάς, η οποία έκτοτε παραμένει σταθερά στις κορυφαίες θέσεις του πενταγράμμου μας. Στο δίσκο συμμετέχει και ο Γιώργος Νταλάρας με δυο τραγούδια ("Ατζέντα", "Μαύρα άσπρα"), γνωστός άλλωστε για τη γενναιοδωρία του στους νέους καλλιτέχνες, των οποίων στάθηκε σε πολλές περιπτώσεις ο κύριος υποστηρικτής στα πρώτα τους μουσικά βήματα. Χαρακτηριστικό είναι το εσώκλειστο σημείωμα που υπογράφει ο ίδιος για το δίσκο: "Όταν  πρωτάκουσα τα τραγούδια του Ζήκα τα ζήλεψε. Είναι πολύ καλά τραγούδια, γραμμένα με τη μαστοριά του τεχνίτη και το μεράκι του ερασιτέχνη. Γιαυτό με χαρά και ενδιαφέρον δέχτηκα την πρόσκλησή του να πάρω μέρος στην καινούργια του δουλειά. Και για ένα λόγο ακόμα: Πιστεύω πως ο Ζήκας, αλλά και ο Πεντζίκης και η Ελενίτσα μ' αυτήν την παράξενη φωνή της, ανήκουν σ' αυτή την "καλή" γενιά της Θεσσαλονίκης που έχει πολλά να μας πει".

Ο Γιώργος Πεντζίκης που αναφέρει ο Γιώργος Νταλάρας είναι ο παραγωγός και ενορχηστρωτής του δίσκου, ο οποίος έδωσε στο λαϊκό υπόβαθρο των τραγουδιών μια πιο ανάλφρη απόχρωση ντύνοντας τους ήχους των λαϊκών οργάνων (μπουζούκι, βιολί, κλαρίνο, τζουράς) με μια ηλεκτρονική φορεσιά που τελικά τα κάνει να ακούγονται πιο νεανικά και δροσερά. Μπουζούκι παίζει ο Δημήτρης Ρακιντζής, ενώ βιολί ο Γιώργος Μαγκλάρας. Συμμετέχει κι ο άγνωστος τότε Σωκράτης Μάλαμας παίζοντας ακουστική κιθάρα. Στα φωνητικά συμβάλλουν ο Δημήτρης Ζερβουδάκης και η Μαρία Φωτίου.

Γιώργος Ζήκας, Σταύρος Λογαρίδης: Με τα φεγγάρια χάνομαι (1985)

Από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης και ιδιαίτερα από το ξεκίνημα της δεκαετίας του '80 είχε εμφανιστεί μια τάση επιστροφής στο ρεμπέτικο και το κλασικό λαϊκό τραγούδι μέσα από την ανθοφορία διαφόρων ρεμπέτικων κομπανιών που γνώρισαν μεγάλη απήχηση στο κοινό της εποχής. Παράλληλα εμφανίστηκαν και μεμονωμένοι δημιουργοί που κινήθηκαν στο ίδιο μήκος κύματος με πρώτο και καλύτερο τον Νίκο Ξυδάκη και τους δύο πρώτους δίσκους του (Η εκδίκηση της γυφτιάς, Τα δήθεν) κατά τη διετία 1978-1979 που έδωσαν ένα ξεχωριστό ποιοτικό κύρος σ' αυτό το μουσικό ρεύμα. 

Στην ίδια γραμμή και την ίδια πάνω κάτω εποχή άρχισε να καταπιάνεται με το λαϊκό τραγούδι και ο Θεσσαλονικιός τραγουδοποιός Γιώργος Ζήκας (1949-2019), ερασιτέχνης μουσικός που είχε για κύρια ενασχόληση την κατασκευή και εμπορία κοσμημάτων περνώντας τα καλοκαίρια του σε διάφορα ελληνικά νησιά. Τα πρώτα του τραγούδια άρχισε να τα σκαρώνει στα τέλη του '70 και χάρις στη γνωριμία του με τον Σταύρο Λογαρίδη (1953-2022) - μέλος του παλιού ποπ συγκροτήματος Poll (μαζί με τον Κώστα Τουρνά, τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς και τον Κώστα Παπαϊωάννου) και καλό συνθέτη που μάλιστα μας έδωσε ενδιαφέρουσες δουλειές για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο ("Η φόνισσα", "Οικογένεια Ζαρντή", "Οι απέναντι") - αυτά πήραν το δρόμο της δισκογραφίας κι αποτέλεσαν τον πρώτο προσωπικό δίσκο του με τίτλο Με τα φεγγάρια χάνομαι που εκδόθηκε το 1985 από τη Lyra.

Το άλμπουμ περιλαμβάνει δέκα λαϊκά τραγούδια, όλα με μουσική και στίχους του Γιώργου Ζήκα μαζί με ένα οργανικό ("Ταξίμι"). Ο Σταύρος Λογαρίδης επιμελήθηκε την ενορχήστρωση και την παραγωγή του δίσκου καταφέρνοντας να δείξει και την ικανότητά του στο λαϊκό ήχο πέρα από το ροκ και ηλεκτρικό ύφος των δικών του συνθέσεων. Είναι μάλιστα και ο βασικός ερμηνευτής των τραγουδιών, ενώ συμμετέχει και η Ελευθερία Αρβανιτάκη με τρία τραγούδια, από τα οποία το ένα ("Στις άκρες απ' τα μάτια σου") γνώρισε τεράστια επιτυχία κι έγινε ένα από τα πιο εμβληματικά τραγούδια του προσωπικού της ρεπερτορίου. Μουσικοί φίλοι του συνθέτη από τη Θεσσαλονίκη και τη Νάουσα της Πάρου συγκρότησαν την ορχήστρα, επικεφαλής της οποίας στο μπουζούκι ήταν ο σπουδαίος Κώστας Παπαδόπουλος, ενώ ο Λογαρίδης έπαιξε συνθεσάιζερ και κιθάρες.

Κώστας Μακεδόνας: Του έρωτα το φως (2000)

Ολόκληρη η δεκαετία του '90 στάθηκε πολύ ευνοϊκή για τον Κώστα Μακεδόνα, αφού ήταν το διάστημα της απόλυτης καταξίωσής του στο ελληνικό πεντάγραμμο με συνεχείς δισκογραφικές καταθέσεις που τον έφεραν στις πρώτες θέσεις της δημοτικότητας μέσα από μια σειρά πολύ δημοφιλών προσωπικών δίσκων (Μόνο μια φορά, Τι είν' η πατρίδα μας, Γουστάρω, Πάμε για ορθοπεταλιές), αλλά και πάμπολλων συμμετοχών σε δίσκους πολύ διαφορετικού αισθητικού περιεχομένου, όπως διάφορες δουλειές του Σταμάτη Κραουνάκη (Όταν έρχονται οι φίλοι μου, Service, Σπεράντζα), του Χρήστου Νικολόπουλου (Άνθη ευλαβείας), του Πέτρου Βαγιόπουλου (Σελοτέιπ). του Παντελή Αμπαζή (Παντελώς χειροποίητα), του Διονύση Τσακνή (Χωρικά ύδατα, Παίζοντας με δυο ορχήστρες), του Θάνου Μικρούτσικου (Ψάξε στ' όνειρό μας) και του Γιάννη Μαρκόπουλου (Δεκαοκτώ Tribute).

Η γόνιμη λοιπόν αυτή δεκαετία επισφραγίστηκε με την κυκλοφορία του πέμπτου προσωπικού δίσκου του ερμηνευτή που εκδόθηκε το 2000 από την ΑΚΤΗ με τίτλο Του έρωτα το φως. Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον πολυσυμμετοχικό άλμπουμ με δεκατρία καλογραμμένα τραγούδια που υπογράφουν μουσικά οι: Δήμητρα Γαλάνη, Βάσος Αργυρίδης, Θύμιος Παπαδόπουλος, Χρήστος Νικολόπουλος, Πέτρος Αθανασίου, Ζωή Τηγανούρια, Δημήτρης Χριστοδούλου και Μανώλης Λιδάκης, ενώ τους στίχους υπογράφουν οι: Νίκος Μωραΐτης, Αντώνης Ανδρικάκης, Θοδωρής Γκόνης, Μπάμπης Αναγιωτός και Χριστίνα Κόκοτα. Ο ίδιος ο Κώστας Μακεδόνας έγραψε τους στίχους στο ομώνυμο τραγούδι που μελοποίησε η εξαιρετική ακορντεονίστρια Ζωή Τηγανούρια.

Η πολυσυμμετοχή δομή του δίσκου εύλογα μας δίνει κι ένα ετερόκλητο περιεχόμενο που πάντως ισορροπεί επιδέξια μεταξύ λαϊκού ύφους και μπαλάντας, χωρίς κραυγές και κορυφώσεις σε ένα καλοζυγισμένο μέσο επίπεδο που υπερασπίζεται με τιμιότητα και αξιοσύνη η ώριμη ερμηνεία του τραγουδιστή. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Θύμιος Παπαδόπουλος. Σίγουρα μια πολύ αξιοπρεπής δουλειά.

Γιώργος Ζήκας, Κώστας Μακεδόνας: Γουστάρω (1994)

Γενέθλια ημέρα η σημερινή για τον ερμηνευτή Κώστα Μακεδόνα, ο οποίος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 20 Φεβρουαρίου 1967 κι εδώ και 35 χρόνια - από το 1989 που μας τον σύστησε ο Σταμάτης Κραουνάκης - βρίσκεται σταθερά στο προσκήνιο μέσα από μια πορεία γεμάτη επιτυχίες με πάμπολλες συνεργασίες (Γιώργος Ζήκας, Χρήστος Νικολόπουλος, Θάνος Μικρούτσικος, Γιάννης Μαρκόπουλος, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Διονύσης Τσακνής και φυσικά ξανά Σταμάτης Κραουνάκης) που απέφεραν αλλεπάλληλες προσωπικές δουλειές και αρκετές σκόρπιες συμμετοχές.

Ολοκληρώνοντας την πρώτη φάση (1989-1992) της δισκογραφικής του παρουσίας δίπλα στον Σταμάτη Κραουνάκη (Δεν έχω ιδέα, Μόνο μια φορά, Τι είν' η πατρίδα μας) ο Κώστας Μακεδόνας μας έδωσε τον τρίτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο Γουστάρω που κυκλοφόρησε από την ΑΚΤΗ το 1994. Το υλικό αυτού του δίσκου φέρει την υπογραφή του λαϊκού τραγουδοποιού Γιώργου Ζήκα (1949-2019), Θεσσαλονικού επίσης, ο οποίος είχε για κύρια δραστηριότητά του το χώρο της μόδας και της κοσμηματολογίας, ενώ παράλληλα ανέπτυξε και μια πολύ ενδιαφέρουσα ερασιτεχνική μουσική δραστηριότητα ήδη από το 1985 με το άλμπουμ Με τα φεγγάρια χάνομαι, για να ακολουθήσουν πάμπολλες ακόμη δουλειές του που ανέδειξαν πολλές επιτυχίες μέσα από εκλεκτές συνεργασίες με πολλούς γνωστούς ερμηνευτές, όπως ο Γιώργος Νταλάρας, η Ελευθερία Αρβανιτάκη, ο Νίκος Παπάζογλου, ο Δημήτρης Ζερβουδάκης, η Μαριώ, η Κατερίνα Κούκα, η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η Σοφία Παπάζογλου και βέβαια ο Κώστας Μακεδόνας.

Ο δίσκος Γουστάρω ανήκει εξολοκλήρου στον Γιώργο Ζήκα σε μουσική και στίχους, εκτός από το τραγούδι "Τα φράγκα" που έχει στίχους του Σταμάτη Κραουνάκη, ο οποίος άλλωστε επιμελήθηκε και την παραγωγή. Λαϊκά τραγούδια με εύπεπτους ρυθμούς και λαϊκή στιχουργία απόλυτης απλότητας στα όρια του καθημερινού λόγου, δίνουν την ευκαιρία στον Κώστα Μακεδόνα να αναδείξει τις λαϊκές φωνητικές του αρετές. Στα φωνητικά συμμετέχουν ο συνθέτης, ο Σταμάτης Κραουνάκης, ο Χρήστος Στεργιόγλου, ο Δημήτρης Μπάσης και η Άλκηστη Πρωτοψάλτη. Μπουζούκια παίζουν ο Δημήτρης Χριστοδούλου, ο Μανώλης Πάππος και ο συνθέτης, ενώ ο ίδιος ο Κώστας Μακεδόνας παίζει μπαγλαμά και τσουμπούς. Τη μουσική διεύθυνση έχει ο μαέστρος Γιώργος Ζαχαρίου. 

Μιχάλης Νικολούδης: Αιολία 2 (2008)

Κλείνοντας αυτόν το δισκογραφικό κύκλο του Μιχάλη Νικολούδη θα σταθούμε σε έναν ακόμη ορχηστρικό του δίσκο με τίτλο Αιολία 2 που κυκλοφόρησε το 2008 από την Polymusic και μοιάζει να σφραγίζει ιδανικά την πρώτη δημιουργική φάση του συνθέτη με την επιστροφή στο ξεκίνημα αυτής της διαδρομής ορίζεται με την πρώτη  Αιολία (1995). 

Κι αν μ' εκείνο το άλμπουμ ο δημιουργός θέλησε να μας συστηθεί με παραδοσιακές πινελιές του Ανατολικού Αιγαίου, απ' όπου αντλεί την πατρογονική καταγωγή του, στην καινούργια Αιολία του έχει ενσωματώσει και την πλούσια πείρα που στο μεταξύ έχει αποκομίσει από το διαρκές αυτό ταξίδι στη μουσική παράδοση κι έτσι απλώνεται πια σε ευρύτερα πεδία καλύπτοντας όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, την κοιτίδα έτσι κι αλλιώς όλου του νεότερου πολιτισμού.

Η Αιολία 2 λοιπόν είναι ένα πανόραμα των μεσογειακών ήχων με έντονα ρυθμικά θέματα που ζωντανεύουν από τη γόνιμη συνεργασία Ελλήνων και ξένων μουσικών. Μεταξύ αυτών η υπέροχη Τυνήσια ερμηνεύτρια Lamia Bedioui, μόνιμα εγκατεστημένη στην Ελλάδα από το 1992 και γνωστή μας κυρίως από τις συνεργασίες της με τη Σαβίνα Γιαννάτου, καθώς και ο Αιγύπτιος Hossam Ramzy (1953-2019) που παίζει κρουστά. Το οργανικό σύνολο συμπληρώνουν η κόρη του συνθέτη Τάνια Νικολούδη στα πλήκτρα και ο ίδιος ο Μιχάλης Νικολούδης που παίζει διάφορα έγχορδα, όπως ούτι, μαντολίνο κλπ.  

Στο δίσκο περιέχεται κι ένα τραγούδι με τίτλο "Για τη θεά Σελήνη" σε στίχους του Γιώργου Πολυμενάκου που ερμηνεύει η Σοφία Τσέρου, η οποία ήταν παρούσα και στην πρώτη Αιολία του συνθέτη.

Μιχάλης Νικολούδης, Αναστασία Μουτσάτσου: Magenta (2006)

Συνεχίζοντας τη δισκογραφική του δραστηριότητα ο Μιχάλης Νικολούδης μας έδωσε το 2005 έναν ακόμη κύκλο τραγουδιών με τίτλο Γυναίκες που ερμήνευσαν η Σωτηρία Λεονάρδου και η Φωτεινή Βελεσιώτου, για να φτάσουμε στο 2006 και στην κορυφαία, κατά τη γνώμη μου, δισκογραφική δουλειά του συνθέτη στο χώρο του τραγουδιού. Αναφέρομαι στο άλμπουμ με τον αινιγματικό τίτλο Magenta που επεξηγηματικά (;) συνοδεύεται από ολόκληρο το ελληνικό αλφάβητο σαν να αναφέρεται στη γνωστή γραμματοσειρά της υπολογιστικής γραφής. 

Στην πραγματικότητα βέβαια Magenta ονομάστηκε ένα βραχύβιο μουσικό τρίο που δημιούργησε ο συνθέτης μαζί με τον κορυφαίο κιθαριστή Βασίλη Ρακόπουλο και την ερμηνεύτρια Αναστασία Μουτσάτσου, καρπός του οποίου στάθηκε αυτό το εξαιρετικό άλμπουμ που περιλαμβάνει δώδεκα τραγούδια, όλα σε στίχους του Μιχάλη Κουμπιού, από τα οποία τα δύο είναι σε επανεκτέλεση. Συγκεκριμένα, το τραγούδι "Έλα πάρε με" εδώ αποδίδεται σε τρίτη εκτέλεση, καθώς είχαν προηγηθεί η Σοφία Τσέρου από το άλμπουμ Αιολία (1995) και ο Γιάννης Χαρούλης από το άλμπουμ Γύρω μου κι εντός (2003), όπου επίσης πρωτοακούστηκε και το τραγούδι "Θάλασσα γυαλί". 

Θαυμάσιες μελωδίες που αποκτούν μια ξεχωριστή ομορφιά μέσα από τη λιτή ενορχήστρωση με βασικά όργανα το ούτι και την κλασική κιθάρα πλαισιωμένα από ήχους κρουστών. Νωχελικοί ήχοι που απλώνονται από το μπλουζ ως πορτογαλικό fado, το ισπανικό flamenco ή το αργεντίνικο tango διαμορφώνουν γοητευτικά ηχοχρώματα, πάνω στα οποία πατάει αρμονικά η συναρπαστική ερμηνεία της Αναστασίας Μουτσάτσου σε μια μεγάλη ασφαλώς δισκογραφική της στιγμή. Η κορύφωση του δίσκου έρχεται στο φινάλε με το υπέροχο "Μπλουζ του κόσμου", στην ερμηνεία του οποίου συμπράττει και ο Μιλτιάδης Πασχαλίδης. Την παραγωγή του δίσκου έκανε ο Νότης Μαυρουδής.

Μιχάλης Νικολούδης, Γιάννης Χαρούλης: Γύρω μου κι εντός (2003)

Με το δίσκο Μελισσόκηπος (1997) ο Μιχάλης Νικολούδης μας συστήθηκε και ως ικανός τραγουδοποιός δείχνοντας τον παράλληλο δρόμο που θα ακολουθούσε στη μουσική του διαδρομή. Την επόμενη χρονιά μάλιστα μας έδωσε άλλο ένα φωνητικό δίσκο με τίτλο Gaia (Γαία, 1998) που περιλαμβάνει παραδοσιακό υλικό ερμηνευμένο από τη σπουδαία ιέρεια του δημοτικού μας τραγουδιού Γιώτα Βέη, για να ακολουθήσουν κάποιες διεθνείς συνεργασίες με κυριότερη τον ορχηστρικό δίσκο Deja Vu (2001).

Κι έτσι φτάνουμε στο δεύτερο σημαντικό κύκλο τραγουδιών του με τίτλο Γύρω μου κι εντός που εκδόθηκε από τη δισκογραφική εταιρεία Polymusic το 2003. Με το δίσκο αυτό ο συνθέτης μας συστήνει άλλη μια καινούργια φωνή σε πρώτη εμφάνιση. Πρόκειται για τον Κρητικό ερμηνευτή Γιάννη Χαρούλη που με την πρώτη του αυτή εμφάνιση έκανε αμέσως μεγάλη εντύπωση χάρις στο θαυμάσιο φωνητικό του χρώμα που συνειρμικά μας φέρνει στο νου τον αλησμόνητο βάρδο της Κρήτης Νίκο Ξυλούρη. Ο δίσκος αυτός τού έδωσε την ευκαιρία μέσα από τις θαυμάσιες μελωδίες του συνθέτη που πατάνε πάντα στα χρώματα της παράδοσης να ξεδιπλώσει ένα σπουδαίο ερμηνευτικό ταλέντο κι έκτοτε να παραμένει στην πρώτη γραμμή του σύγχρονου πενταγράμμου μας.

Ο δίσκος περιλαμβάνει δεκατρία συνολικά τραγούδια, από τα οποία ένα ("Έλα πάρε με") αποδίδεται σε δεύτερη εκτέλεση. Μεταξύ των τραγουδιών έχουμε δύο μελοποιημένα ποιήματα του παλιού ποιητή Γιάννη Κουγιούλη (1906-2002), άλλο ένα της Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη (1898-1977) κι ένα του Διονύση Καψάλη (γενν. 1952), ενώ τα υπόλοιπα έχουν στίχους των Μανώλη Γαλιάτσου, Φάνη Καβαδά, Νίκου Γεωργιάδη, Γιώργου Κοροπούλη, Μαρίας Στρίγγου και Μιχάλη Κουμπιού, ο οποίος μάλιστα υπογράφει και τη μουσική στο τραγούδι "Στους ουρανούς". Το τραγούδι "Τραγουδώ βαθιά μου" του Γιάννη Κουγιούλη ξεκινά με τους στίχους: "Πόση καλοσύνη / γύρω μου κι εντός / από του παντός / τη μεγαλοσύνη...". Τι μας θυμίζουν άραγε; Μα, τον Διονύση Σαββόπουλο που τους μελοποίησε πολλά χρόνια νωρίτερα για το soundtrack της ταινίας Happy Day (1976).  

Εξαιρετική η ερμηνεία του Γιάννη Χαρούλη, καθώς και της Αναστασίας Μουτσάτσου που συμμετέχει αποδίδοντας δύο τραγούδια του δίσκου ("Ανταπόκριση", "Μια φίλη"). Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Μιχάλης Νικολούδης, ενώ την παραγωγή ο Μιχάλης Κουμπιός.

Μιχάλης Νικολούδης, Σοφία Τσέρου: Μελισσόκηπος (1997)

Μπορεί το κύριο στοιχείο της συνθετικής ταυτότητας του Μιχάλη Νικολούδη να αποτελεί η οργανική μουσική, αλλά δεν είναι λίγα και τα πειστικά δείγματα της τραγουδοποιητικής του ικανότητας με μια μεγάλη σειρά συνεργασιών που έχει αναπτύξει επί πολλά χρόνια με παλιούς και νεότερους ερμηνευτές, όπως ο Βασίλης Σκουλάς, η Γιώρα Βέη, η Αναστασία Μουτσάτσου, ο Γιάννης Χαρούλης, η Φωτεινή Βελεσιώτου και η Σωτηρία Λεονάρδου. 

Στον κατάλογο ωστόσο αυτό θα πρέπει να προστεθεί ακόμη μία εκλεκτή ερμηνεύτρια λιγότερο γνωστή, η οποία ωστόσο διαθέτει εξαιρετικό φωνητικό ηχόχρωμα και αποτελεί δημιούργημα του συνθέτη. Αναφέρομαι στη Σοφία Τσέρου (γενν. 1976), η οποία πρωτοεμφανίστηκε στη δισκογραφία το 1995 με δύο τραγούδια του Μιχάλη Νικολούδη από το δίσκο Αιολία, ένα από τα οποία μάλιστα ("Έλα πάρε με") αποτελεί το σήμα κατατεθέν του συνθέτη με αλλεπάλληλες επανεκτελέσεις. 

Στη Σοφία Τσέρου λοιπόν ο συνθέτης αφιέρωσε έναν εξολοκλήρου προσωπικό δίσκο με τον ποιητικό τίτλο Μελισσόκηπος που κυκλοφόρησε το 1997 από τη Libra Music. Πρόκειται για έναν θαυμάσιο κύκλο δέκα λυρικών στιγμών που βασίζονται στους υπέροχους στίχους του Ηλία Κατσούλη (1939-2008), ενός παραγωγικότατου στιχουργού μας με ποιητικές καταβολές, ο οποίος εμφανίστηκε όψιμα στη δισκογραφία (στα 50 του χρόνια), αλλά άφησε βαθύ το αποτύπωμά του με πληθώρα θαυμάσιων τραγουδιών από τις συνεργασίες του με νεότερους κυρίως συνθέτες. Ο Μελισσόκηπος ανήκει στις καλύτερες στιγμές του με τραγούδια που ξεχειλίζουν από αρώματα και χρώματα του ελληνικού τοπίου και ερωτικά φτερουγίσματα με ατέρμονες ονειρικές φαντασιώσεις. Γοητευτικές μελωδίες ατμοσφαιρικής σαγήνης και ομορφιάς ντύνουν τους στίχους και μια αέρινη φωνή τις ζωντανεύει προσφέροντας γνήσια απόλαυση. Όλα τα τραγούδια κινούνται σε υψηλά αισθητικά επίπεδα. Κορυφαία στιγμή το μαγευτικό "Ψίθυρος στο αίμα". Θαυμάσια επίσης τα: "Με στίχους του Ερωτόκριτου", "Μέντα και λεβάντα", "Φερνάντες" και "Μελισσόκηπος".

Μιχάλης Νικολούδης: Χρησμός (1997)

Ο δρόμος είχε ανοίξει διάπλατος για τον Μιχάλη Νικολούδη μετά τα ισχυρά διαπιστευτήρια που κατέθεσε με την Αιολία (1995), την πρώτη επίσημη προσωπική δουλειά του, με την οποία ξεδίπλωσε γενναιόδωρα ένα χαρισματικό ταλέντο στην αναδίφηση αχαρτογράφητων πεδίων που πατούν στην παράδοση περνώντας μέσα από αυστηρά έντεχνα πλαίσια και περίτεχνα οργανικά σχήματα με εξαίσιες ηχοχρωματικές μαρμαρυγές. Μέσα στο 1996 λοιπόν προχώρησε στην ηχογράφηση ενός νέου κύκλου οργανικών συνθέσεων που εκδόθηκε το 1997 από τη Libra Music με τον συμβολικό τίτλο Χρησμός.

Κι εδώ έχουμε να κάνουμε με παραδοσιακούς ήχους που διαπερνούν τη φολκ παράδοση και διαλέγονται λειτουργικά με το πεδίο της τζαζ. Η κεντρική ιδέα του έργου αντλείται από τις αρχέγονες πηγές του μύθου και της παράδοσης διαπλέκοντας το παρελθόν με το μέλλον σε μια αισιόδοξη οπτική. Ρυθμικά και ατμοσφαιρικά θέματα που μοιάζουν να υπερβαίνουν τα στεγανά του χρόνου αποκαλύπτοντας τους μυστικιστικούς ψιθύρους των πρωτόγονων πηγών της ζωής. Ανάλογο και το εξώφυλλο που εικονίζει ένα συμβολικό μνημείο από το Cosmedin της Ιταλίας που ονομάζεται "Στόμα της Αλήθειας" (Bocca della Verita), το οποίο - σύμφωνα με την παράδοση - παγιδεύει όποιο χέρι αγγίζει το στόμα χωρίς να λέει την αλήθεια!

Ο Μιχάλης Νικολούδης φέρει την πλήρη ευθύνη της παραγωγής και ενορχήστρωσης του υλικού έχοντας ωστόσο στο πλευρό του σπουδαίους μουσικούς, Έλληνες και ξένους, όπως οι Art Tuncboyaciyan (κρουστά), Ross Daly (κρητική λύρα), Tigran Sarkissian (πνευστά), Γιώργος Μπαγκλάρας (βιολί), Ανδρέας Τράπαλης (βιολί), Ορέστης Μουστίδης (κρουστά) και Νίκος Ζηλάκος (μπάσο). Ο ίδιος ο συνθέτης παίζει τζουρά, μαντολίνο, κρουστά, μπάσο, τσέμπαλο και κιθάρα, ενώ η κόρη του Τάνια Νικολούδη παίζει πλήκτρα και προσφέρει τους υποβλητικούς βοκαλισμούς της σε κάποια θέματα του έργου.

Μιχάλης Νικολούδης: Αιολία (1995)

Από τον Αντώνη Απέργη περνάμε σε έναν άλλο επιιφανή εκπρόσωπο της σύγχρονης φολκ ελληνικής μουσικής. Ο λόγος για τον επίσης Πειραιώτη μουσικό και συνθέτη Μιχάλη Νικολούδη (γενν. 1949), ο οποίος θήσευσε για πολλά χρόνια στο παρασκήνιο της δισκογραφίας ως μουσικός σε πάμπολλες ηχογραφήσεις έργων άλλων δημιουργών, ώσπου να αποφασίσει να βγει στο προσκήνιο και να ξεκινήσει από τα μέσα της δεκαετίας του '90 μια πολύ παραγωγική συνθετική πορεία που τον καταξίωσε όχι μόνο στο ελληνικό κοινό, αλλά και στο διεθνές, όπου έχει κατοχυρώσει μια ξεχωριστή θέση ως κορυφαίος μουσικός στο πεδίο της έθνικ μουσικής, συχνά μάλιστα συνεργαζόμενος με διάσημους ομοτέχνους του, όπως οι Ross Daly, Arto Tuncboyaciyan, Haig Yazdjian, Dragan Dautovski, Lakshmi Shankar, Djivan Gasparian, Eberhart Weber και Omar Faruk Tekbilek.

Πρώτος σταθμός αυτής της λαμπρής διαδρομής ήταν το κλασικό πλέον άλμπουμ Αιολία, το οποίο εκδόθηκε το 1995 από τη Libra Music και γνώρισε ευρεία αποδοχή από το κοινό που επισφραγίστηκε με την απονομή πλατινένιου δίσκου, πράγμα ιδιαίτερα εντυπωσιακό για το συγκεκριμένο μουσικό είδος που υπηρετεί ο δημιουργός. Ο τίτλος του άλμπουμ παραπέμπει στην πατρογονική καταγωγή του συνθέτη από τα νησιά που γειτονεύουν στα μικρασιατικά παράλια (Χίος, Ικαρία), απ' όπου άντλησε την πρώτη ύλη της έμπνευσής του με πρωτότυπες συνθέσεις πλημμυρισμένες με υπέροχα παραδοσιακά ηχοχρώματα από τα ανάλογα μουσικά όργανα της Ανατολής, όπως το νέι, το ούτι και το κανονάκι συνδυασμένα με ατμοσφαιρικές ηλεκτρονικές πινελιές σε έναν εξαίσιο διάλογο ανάμεσα στους ήχους του Αιγαίου με τις μουσικές παραδόσεις της Ανατολικής Μεσογείου.

Ανάμεσα στα όμορφα οργανικά θέματα παρεμβάλλονται και τέσσερα τραγούδια ("Ο τόπος", "Ο ήλιος θεός", "Κάνε Θε' μου να φανεί", "Έλα πάρε με") σε στίχους των Γιώργου Πολυμενάκου, Πάρη Μήτσου και Μιχάλη Κουμπιού που ερμηνεύουν ο Βασίλης Σκουλάς και η Σοφία Τσέρου. Κορυφαία στιγμή το πανέμορφο "Έλα πάρε με" που ακούστηκε πολύ στην εποχή του.

Σπουδαίοι μουσικοί συμπ΄ραττουν για την άρτια διεκπεραίωση του δίσκου, όπως ο Omark Faruk Tekbilek (νέι), ο Haig Yazdjian (ούτι), Γιώργος Μπαγκλάρας (βιολί), Δημήτρης Μαριολάς (μπουζούκι) και άλλοι. Διακριτική και η παρουσία του Γεράσιμου Ανδρεάτου στα φωνητικά.

Αντώνης Απέργης: Νύχτα με αστέρια (2007)

Κλείνοντας την παραγωγική του τριετία 2005-2007 ο Αντώνης Απέργης μας δίνει άλλη μια προσωπική δουλειά σε μορφή κύκλου τραγουδιών με τίτλο Νύχτα με αστέρια που περιλαμβάνει δώδεκα τραγούδια και το ομότιτλο οργανικό θέμα, όλα και πάλι σε δική του μουσική, στίχους και ενορχήστρωση. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε το 2006, ενώ ο δίσκος εκδόθηκε το 2007 από τη Libra Music, όπου είχε εκδοθεί δυο χρόνια νωρίτερα το ορχηστρικό άλμπουμ Ίκαρος.

Τα τραγούδια έχουν έντονα ανατολίτικα ηχοχρώματα που τονίζονται κατάλληλα και από την ανάλογη ενορχήστρωση που περιλαμβάνει όργανα, όπως νέι, σάζι, λύρα, κανονάκι, ούτι συνδυασμένα και με άλλα ακουστικά όργανα, όπως κιθάρες, φλάουτα, βιολιά και πιάνο. Την ερμηνεία των τραγουδιών μοιράζονται η Λιζέτα Καλημέρη και ο Κώστας Παυλίδης, παλιοί γνώριμοι του συνθέτη από προηγούμενες δουλειές του. 

Ο συνθέτης σημειώνει στο εσώφυλλο: "Υπάρχουν τόσα πράγματα, τόσες κινήσεις μέσα μας και τόσες ψυχές που αντανακλούν το φως του ήλιου “όταν μοιραία έρχεται σκοτάδι”. Άλλες φορές όσο χρειάζεσαι και άλλες όσο μπορείς να χωρέσεις". Η απώλεια, η νοσταλγία, τα παιδικά όνειρα, ο έναστρος ουρανός, η ερωτική ανησυχία τροφοδοτούν τη θεματολογία των τραγουδιών που βρίσκουν τη δικαίωσή τους από τις θαυμάσιες ερμηνείες των δύο καλών τραγουδιστών.

Αντώνης Απέργης, Σοφία Ασσυχίδου: Το στεφάνι (2006)

Η τριετία 2005-2007 υπήρξε η πιο παραγωγική για το συνθετικό έργο του Αντώνη Απέργη, αφού στο διάστημα αυτό μας έδωσε τρεις συνεχόμενες προσωπικές δουλειές με ρυθμό ένα το χρόνο, ενώ στη συνέχεια αραίωσε πολύ το δισκογραφικό του παρών. 

Ένα χρόνο λοιπόν μετά το όμορφο άλμπουμ Ίκαρος (2005) που είδαμε χθες, ήρθε ένα καινούργιο με τίτλο Το στεφάνι, όπου ο ίδιος υπογράφει τη μουσική, τους στίχους και την ενορχήστρωση.

Το συγκεκριμένο άλμπουμ αποτελεί συγχρόνως και τον πρώτο και μοναδικό δυστυχώς προσωπικό δίσκο της καλής λαϊκής ερμηνεύτριας Σοφίας Ασσυχίδου (1968-2005), η οποία έφυγε πολύ πρόωρα από τη ζωή μετά από τροχαίο ατύχημα στη Θεσσαλονίκη την περίοδο που ετοιμαζόταν ο δίσκος. Η άτυχη αυτή ερμηνεύτρια είχε πρωτοεμφανιστεί στο προσκήνιο το 1992 συμμετέχοντας στο 31ο Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης, ενώ στη συνέχεια είχε μερικές σκόρπιες συμμετοχές σε διάφορες δουλειές με πιο ξεχωριστή τη Λίστα αναμονής (2004) σε μουσική του Μωυσή Ασέρ, όπου μοιραζόταν την ερμηνεία με τον Κοσμά Κοκόλη.

Ο δίσκος του Αντώνη Απέργη έδωσε την ευκαιρία στη Σοφία Ασσυχίδου να μας χαρίσει μια όμορφη ερμηνευτική παρακαταθήκη με δεκατέσσερα τραγούδια λαϊκού και παραδοσιακού χρώματος, στα οποία τη συνοδεύει ο τραγουδιστής Γρηγόρης Παναγιωτόπουλος. Το τραγούδι "Μπολερό" έχει στίχους του Πέτρου Δουρδουμπάκη, ενώ το "Θαλασσάκι" είναι ένα παραδοσιακό κυκλαδίτικο τραγούδι κατάλληλα διασκευασμένο από τον συνθέτη. Πάντως το υλικό του δίσκου αποτελεί ένα συμμάζεψα σκόρπιων ηχογραφήσεων, άλλων από ζωντανή εκτέλεση και άλλων σε στούντιο, μιας και η πρόωρη φυγή της ερμηνεύτριας δεν έδωσε το χρόνο για μια ολοκληρωμένη τελική ηχογράφηση στο στούντιο. Ο δίσκος μάλιστα συμπληρώνεται και με δυο αυτοσχεδιαστικούς οργανικούς "Επιλόγους" με τον συνθέτη να παίζει ηλεκτρική κιθάρα. Την παραγωγή υπογράφει ο συνθέτης Γιώργος Καζαντζής.

Αντώνης Απέργης: Ίκαρος (2005)

Ο Αντώνης Απέργης (Πειραιάς, 1963) - καμία σχέση με τον συνονόματό του εικαστικό - είναι ένας εκλεκτός μουσικός που παίζει ούτι, κανονάκι, κιθάρα και κοντραμπάσο. Θα τον χαρακτήριζα ως έναν από τους αφανείς ήρωες της ελληνικής δισκογραφίας, αφού είναι ο άνθρωπος που κρύβεται πίσω από πάμπολλες δισκογραφικές δουλειές γνωστών δημιουργών, όπως ο Νίκος Ξυδάκης, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ο Χρήστος Τσιαμούλης, ο Παντελής Θαλασσινός, ο Πέτρος Δουρδουμπάκης, η Οπισθοδρομική Κομπανία και πολλοί άλλοι. 

Στη μουσική σκηνή πρωτοεμφανίστηκε το 1980 κι έκτοτε έχει διαγράψει μια γόνιμη διαδρομή όχι μόνο ως μουσικός, αλλά και ως συνθέτης. Οι πρώτες δισκογραφικές του δουλειές είχαν για αντικείμενο το ούτι (1995-1996), ενώ το 1998 μας έδωσε την πρώτη προσωπική του συνθετική εργασία με τίτλο Βγάλε τα φτερά και πέτα εγκαινιάζοντας τη μακροχρόνια συνεργασία του με τον τραγουδιστή Κώστα Παυλίδη.

Το 2005 από τη Libra Music, ειδικευμένη στο έθνικ ρεπερτόριο, μας έδωσε το πολύ ενδιαφέρον άλμπουμ Ικαρος με ένδεκα οργανικά κομμάτια πλημμυρισμένα από χρώματα και μελωδίες που ζωντανεύουν φανταστικούς μικρόκοσμους και ταυτόχρονα σε ταξιδεύουν σε φαντασιακά τοπία. Πλούσια ηχοχρώματα που παίζουν ελεύθερα μεταξύ τζαζ και φολκ αρμονικά συνταιριασμένα από την προσεγμένη ενορχήστρωση. Η έμπνευση του συνθέτη πηγάζει από τον ομώνυμο μύθο του ασυμβίβαστου ταξιδευτή Ίκαρου που αγνόησε τις πατρικές συμβουλές και πέταξε για το άπιαστο ιδανικό, για να καταλήξει στο θάνατο και μαζί στη συμβολική αθανασία. Τη ροή των οργανικών θεμάτων διακόπτει το μοναδικό τραγούδι του δίσκου ("Θάλασσα και ουρανός") σε στίχους του συνθέτη που αποδίδει όμορφα η Λιζέτα Καλημέρη. Η διάρκεια του δίσκου ξεπερνάει τη μία ώρα!

Σταμάτης Κραουνάκης: ...Ύστερα ήρθαν οι μέλισσες (2000)

Κλείνουμε αυτό το ευρύ αφιέρωμα στη δισκογραφία του Σταμάτη Κραουνάκη με μια ξεχωριστή δουλειά για την τηλεόραση, με την οποία εγκαινίασε τη μουσική του παρουσία στο ξεκίνημα του νέου αιώνα. 

Πρόκειται για το έργο ...Ύστερα ήρθαν οι μέλισσες του παλιού συνεργάτη και φίλου του συνθέτη Γιάννη Ξανθούλη, ένα μυθιστόρημα μυστηρίου, νοσταλγίας και έρωτα (Εκδ. Καστανιώτη, 1998) που μεταφέρθηκε στην τηλεόραση (ΕΤ-1) σε 18 επεισόδια με πρεμιέρα στις 31 Ιανουαρίου 2000. Την τηλεοπτική σκηνοθεσία υπέγραψε ο μετρ του είδους Κώστας Κουτσομύτης, ενώ τους βασικούς ρόλους ερμήνευσαν οι: Κάτια Δανδουλάκη, Γιώργος Βογιατζής, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Άγγελος Παπαδημητρίου, Υβόννη Μαλτέζου, Μαρίνα Ψάλτη, Νατάσα Μανίσαλη, Ρένη Πιττακή, Χρήστος Στεργιόγλου, Θάλεια Ματίκα, Κώστας Φαλελάκης κ.ά. 

Η σειρά άρεσε πολύ στο κοινό, ενώ παίχτηκε και στο εξωτερικό, όπου απέσπασε πολύ θετικά σχόλια. Μάλιστα στα τηλεοπτικά βραβεία “Πρόσωπα” του 2000 η σειρά βραβεύτηκε συνολικά σε τρεις κατηγορίες. Μεταξύ των πρωταγωνιστών ήταν και η Μαρινέλλα σε μια εντυπωσιακή παρουσία κι ας ήταν η πρώτη τηλεοπτική της εμφάνιση ως ηθοποιού που υποδυόταν τη θεατρίνα Μαρίκα Σουέζ, η οποία περιόδευε με το μπουλούκι της σε διάφορες λουτροπόλεις στα χρόνια του εμφυλίου.

Η σειρά ήταν πλημμυρισμένη με μελωδίες και τραγούδια του Σταμάτη Κραουνάκη σε μια από τις πιο εμπνευσμένες μουσικές του για την τηλεόραση. Τα τραγούδια έχουν στίχους του ίδιου, αλλά και του Γιάννη Ξανθούλη και της Λίνας Νικολακοπούλου. Θαυμάσια οργανικά θέματα με χρώματα εποχής διανθίζουν το πολύ ενδιαφέρον αυτό soundtrack. Η Μαρινέλλα με το γνωστό ερμηνευτικό της μπρίο αποδίδει εξαιρετικά το κύριο σώμα των τραγουδιών, ενώ συμμετέχουν ως ερμηνευτές και οι: Χρήστος Στεργιόγλου, Άγγελος Παπαδημητρίου, Νατάσα Μανίσαλη, Μαρίνα Ψάλτη, Δήμος Γιγαντάκης, Γιώργος Χριστοδούλου, Σία Κοσκινά και μέλη της ομάδας ηθοποιών της σειράς. Την ενορχήστρωση έκανε ο συνθέτης με τον Γιώργο Ζαχαρίου.

Σταμάτης Κραουνάκης: Σπεράντζα (1998)

Με το δίσκο Σπεράντζα ο Σταμάτης Κραουνάκης κλείνει πανηγυρικά τον προηγούμενο αιώνα προσφέροντάς μας τον τελευταίο αξιόλογο κύκλο τραγουδιών του, καθώς έκτοτε επιδίδεται με ζήλο σχεδόν αποκλειστικά σε δημιουργίες μετά θεάματος και γράφει σωρηδόν μουσικές για παραστάσεις πάσης φύσεως.

Ο δίσκος είναι ένα μουσικό καλειδοσκόπιο της κραουνάκειας τέχνης, αφού συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά που ανέπτυξε ανυπόμονα μέσα στη γόνιμη εικοσαετία που προηγήθηκε με την πληθωρικότατη παραγωγή του. Λαϊκά τραγούδια, χαμηλόφωνεςς μπαλάντες, λάτιν σκοποί, κλασικίζουσες πινελιές και άλλα υλικά συνθέτουν αυτό το πολύχρωμο μωσαϊκό. Η διονυσιακή φύση του συνθέτη αποτυπώνεται εύγλωττα στο χαρακτηριστικό εξώφυλλο και στο υπόλοιπο εικαστικό υλικό της πολύ προσεγμένης έκδοσης. Μαζί του, πιστή πάντα, η Λίνα Νικολακοπούλου, αν και στα περισσότερα τραγούδια οι στίχοι είναι του ίδιου. Το ομότιτλο τραγούδι, που είναι και το καλύτερο, έχει στίχους του Γιώργου Θεοφανόπουλου, υιού Χατζιδάκι. 

Ο συνθέτης σημειώνει χαρακτηριστικά: "Η Σπεράντζα είναι λαϊκά τραγούδια. Το έργο ανήκει σε όσους έχουν ζήσει ή σε όσους θα ανακαλύψουν τη μυθολογία του. Τον ακριβό του κώδικα. Την ελληνικότητα και το μεσογειακό του ταμπεραμέντο. Ακριβά όλα για το λόγο και την αφορμή τους...".

Ο δίσκος έχει και μια επιπλέον αξία για μένα, αφού μου έδωσε την ευκαιρία ...να εμπλουτίσω τη φτωχή δισκοθήκη μου με τις φωνές ενός Σάκη Ρουβά και μιας Κατερίνας Στανίση που συμμετέχουν στην ερμηνεία των τραγουδιών! Ο Κραουνάκης το έχει δηλώσει ρητά ότι δεν έχει καμία προκατάληψη για οτιδήποτε! Βασικός ερμηνευτής του υλικού είναι ο ίδιος και μαζί του η Λίνα Νικολακοπούλου και ο Κώστας Μακεδόνας. Α, και η σοπράνο Τζούλια Σουγλάκου με τα ξεχωριστά φωνητικά της στο ομώνυμο τραγούδι και στη "Μύγα"! Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Γιώργος Ζαχαρίου. Νομίζω πως είναι ο πιο προσωπικός δίσκος του Κραουνάκη μέχρι σήμερα.

Σταμάτης Κραουνάκης: Service (1997)

Σε παραγωγή της FM Records και διανομή μέσω του περιοδικού ΚΛΙΚ κυκλοφόρησε το 1997 το άλμπουμ Service με δεκαέξι συνολικά τραγούδια και οργανικά θέματα του Σταμάτη Κραουνάκη, τα περισσότερα ανέκδοτα μέχρι τότε από την επίσημη δισκογραφία του.

Πρόκειται για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συγκεντρωτική έκδοση που φιλοδοξεί να συμμαζέψει τις σκόρπιες ηχογραφήσεις του συνθέτη από την πλημμυρίδα των σκηνικών του εργασιών κατά το διάστημα 1987-1997, είτε για το θέατρο και τον κινηματογράφο, είτε και για τη μικρή οθόνη. Το ανέκδοτο υλικό, συνολικά δέκα κομμάτια, προέρχεται από τις τηλεοπτικές παραγωγές: "Οδός Ιπποκράτους" (1992), "Ιστορίες για αγρίους" (1993), "Τσάι με Κανέλλη" (1993) και "Το χρώμα του φεγγαριού" (1996). Επίσης από τις θεατρικές και κινηματογραφικές παραγωγές: "Ξανά μαζί" (1991), "Τα Χριστούγεννα των Κουπιέλο" (1992), "Δύο μέτρα γης" (1993) και "Πλούτος" (1997).

Ο δίσκος συμπληρώνεται και με κάποια θέματα που εκδόθηκαν και στην επίσημη δισκογραφία του συνθέτη, όπως: "Κόκκινα γυαλιά" από το δίσκο Δεν έχω ιδέα (1989), "Μπάντα στο S.C." από το δίσκο Tennessee (1991), "Lady Stiletto" από το δίσκο Γόβα στιλέτο και την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά (1993), "Το ποντίκι" από το δίσκο Όταν έρχονται οι φίλοι μου (1995), "Libido" και "Χορός των Εϊβαλάδων" από τα Τραγούδια του Καραγκιόζη (1996). Το σύντομο εισαγωγικό θέμα με τίτλο "Σήμα του Σταθμού των Αθηναίων" γράφτηκε κατά παραγγελία του τότε δημάρχου Γιάννη Τζανετάκου για το νεοσύστατο ραδιοφωνικό σταθμό του Δήμου Αθηναίων.

Τα τραγούδια ερμηνεύουν: Σταμάτης Κραουνάκης, Αρλέτα, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Κώστας Μακεδόνας, Έλλη Πασπαλά, Αλέξια και ο ηθοποιός Χρήστος Στεργιόγλου που κλέβει την παράσταση με τη θεατρική ερμηνεία του στο σπαρταριστό "Libido".

Σταμάτης Κραουνάκης, Κώστας Μακεδόνας: Τι είν' η πατρίδα μας (1992)

Ο δεύτερος προσωπικός δίσκος του τραγουδιστή Κώστα Μακεδόνα ήρθε ένα χρόνο μετά το άλμπουμ Μόνο μια φορά (1991), με το οποίο μας τον σύστησε ο Σταμάτης Κραουνάκης. Με τη μουσική επιμέλεια πάλι του Σταμάτη Κραουνάκη λοιπόν ετοιμάστηκε το άλμπουμ Τι είν' η πατρίδα μας που κυκλοφόρησε το 1992 από την ΑΚΤΗ παίρνοντας τον τίτλο από το ομώνυμο παλιό ποίημα του Ιωάννη Πολέμη. Ο τίτλος αποδίδει εν πολλοίς και το ετερόκλητο υλικό του δίσκου που μοιάζει σαν ένα μουσικό καλειδοσκόπιο ή ένα πανόραμα του ελληνικού τραγουδιού, όπως διαμορφώθηκε από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τα τέλη του 20ου.

Έχουμε λοιπόν μικρά μουσικά δείγματα που διατρέχουν το χρόνο και αποτυπώνουν ενδεικτικά την εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού. Παλιότερο όλων το παραδοσιακό "Μια βοσκοπούλα αγάπησα" σε ποίηση του Γεώργιου Ζαλοκώστα πάνω σε μια ιταλική μελωδία του 19ου αιώνα που μεταφέρθηκε στα καθ' ημάς από τον επτανήσιο συνθέτη Παύλο Καρρέρ, αλλά έγινε γνωστό στο πανελλήνιο από μια νεότερη διασκευή του για την ταινία "Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας" που έκανε ο επίσης επτανήσιος Διονύσης Λαυράγκας και ερμήνευσε ο σπουδαίος ερμηνευτής του δημοτικού μας τραγουδιού Δημήτρης Ζάχος. Έχουμε επίσης την άρια "Ψηλά στο μέτωπο" του Θεόφραστου Σακελλαρίδη από την οπερέτα "Βαφτιστικός" (1918), καθώς και τα παραδοσιακά "Ο Γιάννης κι η Παγώνα" που εναρμόνισε ο Κώστας Γιαννίδης για την επιθεώρηση "Σιλουέτα" (1938) και "Άνοιξαν τα δέντρα" από τη Δυτική Μακεδονία.

Ο δίσκος περιέχει επίσης δείγματα από το κλασικό λαϊκό τραγούδι με συνθέσεις των Βασίλη Τσιτσάνη, Απόστολου Χατζηχρήστου, Γιώργου Ζαμπέτα και Γρηγόρη Μπιθικώτση από τους παλιότερους, καθώς και των Γιώργου Ζήκα και Αργύρη Μπακιρτζή από τους νεότερους, μαζί με ένα τραγούδι του Ορφέα Περίδη. Ο ίδιος ο Κραουνάκης υπογράφει δύο καινούργια τραγούδια, το "Πατάρι" σε στίχους του Στρατή Καρρά και το "Θεσσαλονίκη" σε ποίηση του Νίκου Καββαδία, το τελευταίο σε δεύτερη μελοποίηση μετά την εμβληματική πρώτη του Θάνου Μικρούτσικου από το Σταυρό του Νότου (1979).

Όλο το υλικό του δίσκου επεξεργάστηκε μουσικά ο Σταμάτης Κραουνάκης και ενορχήστρωσε ο Νίκος Δανίκας. Εξαιρετικός ο Κώστας Μακεδόνας με θαυμαστή προσαρμοστικότητα στις απαιτήσεις ενός τόσο ετερόκλητου υλικού. Στις δεύτερες φωνές συμμετέχουν η Άννα Παναγιωτοπούλου, η Λίνα Νικολακοπούλου, η Μαριάνθη Σοντάκη και η Αφεντούλα Ραζέλη.

Σταμάτης Κραουνάκης, Κώστας Μακεδόνας: Μόνο μια φορά (1991)

Ο δίσκος Δεν έχω ιδέα (1989) στάθηκε η απαρχή της μακράς συνεργασίας του Σταμάτη Κραουνάκη με τον τραγουδιστή Κώστα Μακεδόνα, της οποίας o πρώτος μεγάλος σταθμός υπήρξε το άλμπουμ Μόνο μια φορά που κυκλοφόρησε το 1991 κι αποτέλεσε και τον πρώτο προσωπικό δίσκο του ερμηνευτή.

Ο δίσκος περιλαμβάνει εννέα συνολικά "λαϊκά τραγούδια για τον Κώστα Μακεδόνα", όπως επισημαίνεται και στο εξώφυλλο κάτω από τον τίτλο. Όλα έχουν μουσική και στίχους του Κραουνάκη, σε μια από τις σπάνιες περιπτώσεις που ο συνθέτης αυτονομείται από τη στενή συνεργάτιδά του Λίνα Νικολακοπούλου και μας δίνει μια δουλειά εξολοκλήρου δική του. 

Τα τραγούδια ακολουθούν τους κλασικούς λαϊκούς δρόμους με την ιδιότυπη μουσική γλώσσα και στιχουργική του Κραουνάκη που κινείται στο ερωτικό πλαίσιο με συνεχείς τάσεις σκανδαλιστικής εξωστρέφειας, όπως το σουξεδάκι του δίσκου "Η Λίζα και η κορνίζα". Το ομώνυμο τραγούδι είναι αυτό που ξεχώρισε αμέσως κι ακούστηκε πολύ, αλλά δεν μπορώ να πω το ίδιο και για τα υπόλοιπα, τα οποία στηρίζονται περισσότερο σε γοργούς και πιασάρικους ρυθμούς συνδυασμένους με λεκτικά πυροτεχνήματα προσπαθώντας ν' αποσπάσουν μάλλον εκβιαστικά το ενδιαφέρον του ακροατή. Πάντως ο Μακεδόνας τα υπερασπίζεται φιλότιμα. 

Στα φωνητικά συμμετέχει η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Την ενορχήστρωση μοιράστηκαν ο συνθέτης με τον Νίκο Δανίκα.

Σταμάτης Κραουνάκης: Δεν έχω ιδέα (1989)

Με το δίσκο Δεν έχω ιδέα ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου μας συστήνουν ένα νέο τραγουδιστή, ο οποίος με την πρώτη κιόλας αυτή δουλειά του θα καθιερωθεί ως μια σημαντική καινούργια δύναμη στο χώρο. Πρόκειται για τον Κώστα Μακεδόνα, επί σειρά ετών στενό συνεργάτη του συνθέτη. Το τραγούδι που περισσότερο βοήθησε προς αυτή την κατεύθυνση είναι το ρεμβαστικό "Κόκκινα γυαλιά", ερμηνευμένο από κοινού με τον συνθέτη, ένα από τα ωραιότερα που έγραψε ποτέ ο Κραουνάκης, ο οποίος μάλιστα υπογράφει και τους στίχους.

Ο δίσκος πάντως έχει κι άλλα ενδιαφέροντα πράγματα: Την απροσδόκητη παρουσία της Αρλέτας στη χαμηλόφωνη μπαλάντα "Τι τα θες", της Αλίκης Βουγιουκλάκη στο αυτοσαρκαστικό "Τραγούδι της Αλίκης" και της Βίκυς Μοσχολιού στο σοφιστικέ τσιφτετέλι "Σήκω παιδί μου" που αποτέλεσε την συνέχεια της παλιότερης συνεργασίας της την με τον συνθέτη, αλλά και τον ενδιάμεσο σταθμό μιας ενδιαφέρουσας συνέχειας. Τον τρυφερό διάλογο του Σταμάτη και της Λίνας στο νοσταλγικό βαλσάκι "Αγάπη μου, λατρεία μου". Το ζεϊμπέκικο "Η βέρα της Ευτυχίας" σε στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, μελοποιημένης για δεύτερη φορά από τον Κραουνάκη μετά τη διονυσιακή "Μαλάμω" από το Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ (1985). Τέλος, την πετυχημένη συνθετική απόπειρα της Λίνας με το ωραιότατο "Ανεβάσαμε" που ερμηνεύει μάλιστα η ίδια! 

Ο Σταμάτης Κραουνάκης σε μεγάλα κέφια συνεπικουρούμενος άψογα από τη λειτουργική ενορχήστρωση του Νίκου Κούρου. Απολαυστικός δίσκος!

Ο Μανώλης Μητσιάς τραγουδάει Δερβενιώτη και Κραουνάκη (1984)

Μετά τη μεγαλειώδη πορεία του μέσα στη δεκαετία του '70 ο Μανώλης Μητσιάς ανέκοψε σταδιακά ρυθμούς και μέσα σ' ολόκληρη τη δεκαετία του '80 δε μας έδωσε παρά μόνο τρεις αξιόλογους προσωπικούς δίσκους: Στου καιρού τα ρέματα (1982), Εξ αδιαιρέτου (1984) και Χειμωνιάτικος ήλιος (1986). Η κάμψη του ελληνικού τραγουδιού έτσι κι αλλιώς εκείνη την περίοδο δεν μπορούσε να μην επηρεάσει και καλλιτέχνες ενός τόσο υψηλού διαμετρήματος.

Ο δίσκος Εξ αδιαιρέτου, όπως υπαινίσσεται κι ο τίτλος, είναι αποτέλεσμα της συνύπαρξης δύο εντελώς ετερόκλητων δημιουργών ή μάλλον δύο δημιουργικών δίδυμων που έχουν ήδη γράψει μεγάλη ιστορία στο ελληνικό τραγούδι. Το ένα δίδυμο αποτελούν ο λαϊκός συνθέτης Θόδωρος Δερβενιώτης και ο λαϊκός στιχουργός Κώστας Βίρβος, αμφότεροι με μεγάλες περγαμηνές από τη μακρόχρονη θητεία τους στο καθαρό λαϊκό τραγούδι του παρελθόντος. Το άλλο δίδυμο, ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου, αποτελούν τις νέες δυνάμεις του χώρου, οι οποίες εκείνη την εποχή βρίσκονταν σε ραγδαία ανοδική πορεία.

Το πρώτο μισό του δίσκου καλύπτεται με έξι λαϊκά τραγούδια των Δερβενιώτη - Βίρβου, από τα οποία προέκυψε η μεγάλη επιτυχία "Σου 'χω έτοιμη συγνώμη", ένα καλογραμμένο ορθόδοξο ζεϊμπέκικο βγαλμένο απ' τον παλιό καλό καιρό. Το υπόλοιπο μέρος του δίσκου περιλαμβάνει επτά τραγούδια των Κραουνάκη - Νικολακοπούλου σε ύφος μπαλάντας, αλλά και με ισχυρές δόσεις λαϊκού χρώματος και ρυθμών. Δύο τραγούδια ξεχώρισαν εδώ, τα αισθαντικά "Ποτέ" και "Επέτειος". Ο Μανώλης Μητσιάς προσαρμόζεται με μεγάλη άνεση και ευκολία στο ετερόκλητο ύφος των τραγουδιών και τα ερμηνεύει υποδειγματικά.

Σταμάτης Κραουνάκης, Τάνια Τσανακλίδου: Μαμά γερνάω (1988)

Ο Σταμάτης Κραουνάκης έχτισε την προσωπική του καριέρα με μια σειρά θαυμάσιων κύκλων τραγουδιών κατά τη δεκαετία του '80 συνεργαζόμενος με κορυφαία ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, όπως η Βίκυ Μοσχολιού, η Χριστιάνα, ο Γιώργος Μαρίνος, ο Μανώλης Μητσιάς, η Δήμητρα Γαλάνη, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη και η Τάνια Τσανακλίδου. Μετά το δίσκο Μόνον άντρες (1983) ακολούθησε η συμμετοχή του συνθέτη στον προσωπικό δίσκο του Μανώλη Μητσιά Εξ αδιαιρέτου (1984) και την ίδια χρονιά η συνάντησή του με τη Δήμητρα Γαλάνη που απέφερε τον όμορφο δίσκο Κανονικά. Το 1985 μας έδωσε το άλμπουμ Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη που υπήρξε η πρώτη μεγάλη εμπορική επιτυχία του. 

Κι έτσι φτάνουμε στα 1988 και στο δίσκο Μαμά γερνάω που αποτελεί μία από τις δισκογραφικές κορυφώσεις του συνθέτη. Πρόκειται για ένα άλμπουμ με ετερόκλητο μουσικό υλικό, όπου συνυπάρχουν τραγούδια εξωστρεφή με διονυσιακούς ρυθμούς, αλλά και γοητευτικές μελωδικές στιγμές που έδωσαν την ευκαιρία στην υπέροχη Τάνια Τσανακλίδου, αποκλειστική ερμηνεύτρια του δίσκου, να μας δώσει μία από τις πλέον εκφραστικές ερμηνευτικές στιγμές της καριέρας της. Η Λίνα Νικολακοπούλου έγραψε τους στίχους επιστρατεύοντας τη γνωστή ευρηματική της θεματολογία, στην οποία ανταποκρίθηκε απόλυτα ο συνθέτης. Το διονυσιακό "Η σουλτάνα η Φωφώ" θυμίζει πολύ το ανάλογης αισθητικής τραγούδι "Μαλάμω" από το Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ. Το ομότιτλο τραγούδι αποτελεί μια ακριβή μελωδική στιγμή, όπου η ερμηνεύτρια καταθέτει μια απόλυτα συγκινητική ερμηνεία, καθώς το τραγούδι πατούσε άμεσα και στα προσωπικά της βιώματα. Το τραγούδι ακούγεται σε διπλή εκτέλεση και μάλιστα στη δεύτερη έχει αποτυπωθεί ο αυθόρμητος λυγμός της ερμηνεύτριας που λίγο καιρό νωρίτερα είχε χάσει τη μητέρα της. Υπέροχες επίσης οι τρυφερές στιγμές "Πάμε κάπου" και "Πάτωμα", αλλά και το δυνατό ζεϊμπέκικο "Οι μοίρες".   

Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Νίκος Κούρος με τη σύμπραξη του συνθέτη, ενώ τον προγραμματισμό στο συνθεσάιζερ έκανε ο Κώστας Χαριτωδιπλωμένος.

Σταμάτης Κραουνάκης, Γιώργος Μαρίνος: Μόνον άντρες (1983)

Με την είσοδο της δεκαετίας του '80 ξεκινά η πιο γόνιμη φάση της καριέρας του Σταμάτη Κραουνάκη με μια σειρά εξαιρετικών κύκλων τραγουδιών που επέβαλαν άμεσα την παρουσία του στο ελληνικό πεντάγραμμο. Η πρώτη δουλειά ευρείας αποδοχής ήρθε το 1981 με το άλμπουμ Σκουριασμένα χείλια που ερμήνευσε η Βίκυ Μοσχολιού, ενώ την επόμενη χρονιά ήρθε το υπέροχο Σαριμπιντάμ με τη Χριστιάνα. Κι έτσι φτάσαμε στα 1983 και στο δίσκο Μόνο άντρες με αποκλειστικό ερμηνευτή τον Γιώργο Μαρίνο.

Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό και τολμηρό κύκλο τραγουδιών, όπου για πρώτη φορά έχουμε σε πλήρη ανάπτυξη μια θεματολογία τραγουδιών με επίκεντρο την ομοφυλοφιλία, πράγμα που επιθυμούσε διακαώς ο ερμηνευτής κι έκανε πράξη ο νεαρός Κραουνάκης αξιοποιώντας στίχους του Γιώργου Παυριανού, του Γιώργου Ευσταθίου και της Λίνας Νικολακοπούλου, στίχους άλλοτε υπαινικτικούς και μελαγχολικούς κι άλλοτε με μιαν αποκαλυπτική ελευθεροστομία διανθισμένη με λεπτό χιούμορ και υπονομευτική σάτιρα. 

Ο Γιώργος Μαρίνος (γενν. 1939), ηθοποιός, σόουμαν και τραγουδιστής ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60, είχε στο ενεργητικό του μια σειρά προσωπικών δίσκων από τη δεκαετία του '70 (Μια ζωντανή παράσταση, Ροζ προκηρύξεις, Γιώργος Μαρίνος), ενώ μόλις το 1982 είχε παρουσιάσει την πιο πρόσφατη δουλειά του με τίτλο Ό,τι ανεβαίνει κατεβαίνει, για να φτάσουμε έτσι στη συνεργασία του με τον Κραουνάκη που ήταν η πρώτη των δύο καλλιτεχνών, ενώ ακολούθησαν κι άλλες συνεργασίες τα επόμενα χρόνια (Στον αστερισμό της Μέδουσας, Αυτός ο Γιώργος). Ο ερμηνευτής, έχοντας κάνει γνωστή την ιδιαίτερη σεξουαλική του επιλογή, φάνηκε να κινείται με απόλυτη άνεση στο υλικό αυτού του δίσκου και να το διεκπεραιώνει με τον καλύτερο τρόπο και εν γνώσει του ότι θα σοκάριζε το συντηρητικό κοινό της εποχής.

Την ενορχήστρωση του δίσκου έκανε ο Νίκος Δανίκας, παλιός συνεργάτης του Γιώργου Μαρίνου. Ξεχωρίζει το τρυφερό "Ξενοδοχείον Κέκρωψ", αφιερωμένο στις μητέρες των δύο καλλιτεχνών, το οποίο αργότερα ερμήνευσε σε δεύτερη εκτέλεση και η Άλκηστις Πρωτοψάλτη που το έκανε ευρύτερα γνωστό. 

Σταμάτης Κραουνάκης: Το σπίτι του Αγαμέμνονα (1978)

Λέω σήμερα να περάσουμε σε έναν από τους πιο χαρισματικούς τραγουδοποιούς και συνθέτες της νεότερης γενιάς που ανέδειξε η στείρα δεκαετία του '80, ο οποίος συνεχίζει ακούραστος μέχρι σήμερα να γράφει μουσική και να την παρουσιάζει συχνά ο ίδιος σε ποικίλες μορφές σκηνικών δρώμενων, είτε στη θεατρική σκηνή, είτε και στη μεγάλη οθόνη.

Ο λόγος για τον εβδομηντάρη πια Σταμάτη Καραουνάκη (γενν. 1955). Η πρώτη του δισκογραφική στιγμή ήρθε το 1978 με το τραγούδι "Επεισόδιο" που έγραψε για τον πρώτο προσωπικό δίσκο της Τάνιας Τσανακλίδου Τσάρλυ Τσάπλιν. Την ίδια χρονιά παρουσίασε και τη δική του πρωτόλεια ολοκληρωμένη δουλειά με τίτλο Το σπίτι του Αγαμέμνονα που κυκλοφόρησε από τη Zodiac και είναι ένας κύκλος θεατρικών τραγουδιών που βασίζονται στις ποιητικές συλλογές "Ανάμεσα στα φίδια και στ' αηδόνια" και "Διαφάνεια" του ποιητή Πέτρου Χρονά. Πρόκειται για καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Μελλόπουλου, ιδιοκτήτη της γνωστής σοκολατοποιίας Μέλλο, ο οποίος μας έχει δώσει ήδη σημαντικό λογοτεχνικό έργο (ποίηση, πεζογραφία, παιδική λογοτεχνία).

Αν και πρωτόλεια εργασία ο Κραουνάκης δείχνει από την πρώτη του κιόλας εμφάνιση τα μουσικά του χαρίσματα που στη συνέχεια θα δώσουν εκλεκτούς καρπούς. Απλές κι ευφάνταστες μελωδίες με στοιχεία ποπ και μπαλάντας ντύνουν λειτουργικά τους στίχους που δείχνουν τη θεατρική τους δομή μέσα από παράδοξους αναχρονισμούς και αναφορές στο μυθικό ήρωα, αλλά και στη φόρμα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Το πρωταγωνιστικό ερμηνευτικό ρόλο αποδίδει ο Γιάννης Σαμσιάρης. Στο ρόλο της Κασσάνδρας η Πηνελόπη Πατσούκη και του ψάλτη και φρουρού ο Χρήστος Καρακώστας. Αφηγητής ο Σταμάτης Κραουνάκης. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Νέστωρ Δάνας έχοντας ως βασικό ορχηστρικό εργαλείο το συνθεσάιζερ του Κώστα Γανωσέλλη.

Σημειώνω ότι η πρώτη ψηφιακή έκδοση του δίσκου συνδυάστηκε με το αλμπουμ Το όνειρο του Βασίλη (1980) και γιαυτό κυκλοφόρησε με τον τίτλο Τα δυο πρώτα νούμερα.