Νίκος Μαμαγκάκης: Η νεράιδα και το παλικάρι (1969/1999)

H δεύτερη μέσα στην ίδια χρονιά και η τρίτη συνολικά συνεργασία του Νίκου Μαμαγκάκη με την Αλίκη Βουγιουκλάκη σε ταινίες του Ντίνου Δημόπουλου για τη Finos Film καταγράφεται το 1969 με την ταινία "Η νεράιδα και το παλικάρι" που έκοψε 626.540 εισιτήρια και κατέλαβε την 4η θέση μεταξύ 99 ταινιών της χρονιάς, ενώ στην 1η θέση είχε καταταγεί η ταινία "Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά", πάλι με τους ίδιους συντελεστές!

Πρόκειται για μια χαριτωμένη κωμωδία σκηνοθετημένη επιδέξια από τον Ντίνο Δημόπουλο πάνω σε σενάριο του Λάκη Μιχαηλίδη που εμφανώς δείχνει επηρεασμένο από την κλασική σεξπιρική τραγωδία "Ρωμαίος και Ιουλιέτα" με τις κατάλληλες προσαρμογές στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Κρήτης, όπου εκτυλίσσεται η ιστορία. Πρωταγωνιστούν και πάλι οι κορυφαίοι σταρ της εποχής Αλίκη Βουγιουκλάκη και Δημήτρης Παπαμιχαήλ πλαισιωμένοι από θαυμάσιους ρολίστες, όπως ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, ο (απαραίτητος) Σπύρος Καλογήρου, ο Γιάννης Αργύρης, ο Νότης Περγιάλης, η Τζόλη Γαρμπή και ο Νίκος Τσούκας.

Ο Νίκος Μαμαγκάκης κλήθηκε να αναλάβει τη μουσική επένδυση της ταινίας, αν και αρχικά η δουλειά αυτή είχε ανατεθεί στον Μάνο Λοΐζο που λόγω της παροιμιώδους ραθυμίας του δεν ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις της παραγωγής, παρόλο που είχε ήδη ετοιμάσει κάποια τραγούδια. Ο Μαμαγκάκης δέχθηκε λίγο απρόθυμα την παραγγελία δηλώνοντας ότι αυτή θα ήταν η τελευταία του ταινία για τη Finos Film, πράγμα που όντως συνέβη. Πάντως τα κατάφερε και πάλι περίφημα γράφοντας θαυμάσια μουσικά θέματα σε ρυθμούς νησιώτικου μπάλου με πολύ μπρίο και κέφι. Ανάμεσά τους και κάμποσα τραγούδια σε δικούς του μάλιστα στίχους, όπως: "Γυρίζω, συγυρίζω", "Ήτανε καποιος άνθρωπος" (σε μορφή κρητικής μαντινάδας), "Κάντε τόπο να χορέψω" (ωραίο απτάλικο ζεϊμπέκικο με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ). 

Κι εδώ αρχίζουν τα "προβλήματα" με το soundtrack. Ιδού:

Νίκος Μαμαγκάκης: Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά (1969/1999)

To 1969 ήταν η χρονιά της τελευταίας συνεργασίας του Νίκου Μαμαγκάκη με τη Finos Film. Και ήταν επίσης άλλη μια παραγωγική χρονιά για τον συνθέτη με τη μουσική επένδυση τεσσάρων ταινιών: Η ωραία του κουρέα, Η δίκη ενός αθώου, Η δασκάλα με τα χρυσά μαλλιά και Η νεράιδα και το παλικάρι.

Η ταινία λοιπόν "Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά" ήταν η δεύτερη κατά σειρά ταινία του ζεύγους Αλίκη Βουγιουκλάκη και Δημήτρης Παπαμιχαήλ με μουσική του Μαμαγκάκη, ένα χρόνο μετά το "Η αρχόντισσα και ο αλήτης" που έσπασε ταμεία. Και πάλι σκηνοθέτης ο Ντίνος Δημόπουλος που καθοδηγούσε αλάνθαστα την "εθνική" μας σταρ στο δρόμο της απόλυτης κυριαρχίας της στα τέλη του '60!

Αυτή τη φορά η Αλίκη πρωταγωνιστεί σε ένα δράμα που εκτυλίσσεται στα χρόνια της γερμανικής κατοχής γυρισμένο στο υπέροχο φυσικό περιβάλλον της Μακρινίτσας στο Πήλιο. Δίπλα στο ακαταμάχητο πρωταγωνιστικό δίδυμο παρελαύνει μια πλειάδα αγαπημένων ηθοποιών, όπως ο Άγγελος Αντωνόπουλος, ο Νότης Περγιάλης, ο Σπύρος Καλογήρου και ο Παντελής Ζερβός. Η ταινία γνώρισε τεράστια επιτυχία και κατετάγη στην 1η θέση μεταξύ των 99 συνολικά ταινιών της χρονιάς κόβοντας στην πρώτη προβολή 739.000 εισιτήρια!

Το soundtrack είναι χορταστικό με 28 συνολικά θέματα ή παραλλαγές. Ανάμεσά τους και δυο παιδικά χορωδιακά τραγουδάκια, το ένα σε στίχους του Ντίνου Δημόπουλου και και το άλλο σε στίχους του Διονύση Σαββόπουλου, του οποίου μάλιστα η καριέρα είχε ξεκινήσει λίγα χρόνια νωρίτερα με τη μεσολάβηση του Νϊκου Μαμαγκάκη! Τα τραγούδια ερμηνεύει η Παιδική Χορωδία Ανακτόρων.

Νίκος Μαμαγκάκης: Η λεωφόρος του μίσους (1968/1999)

Ένα από τα πιο ξεχωριστά soundtrack που έγραψε ο Νίκος Μαμαγκάκης μέσα στό παραγωγικότατο 1968 ήταν και η μουσική για την ταινία της Finos Film "Η λεωφόρος του μίσους" που έκοψε στην πρώτη της προβολή 550.847 εισιτήρια και κατέλαβε την 3η θέση σε μια υπερπαραγωγική χρονιά με 108 συνολικά νέες ταινίες!

Τη δραματική αυτή παραγωγή έγραψε και σκηνοθέτησε ο Νίκος Φώσκολος με όλα τα τυπικά κλισέ του είδους που ο συγκεκριμένος δημιουργός επιστράτευε στις ταινίες του. Είχε μαζί του βέβαια κι ένα ακαταμάχητο καστ πρωταγωνιστών που έδωσαν μια αξία στην ταινία με την παρουσία τους και μόνο, όπως ο Κώστας Καζάκος, η Μαίρη Χρονοπούλου, ο Μάνος Κατράκης, η Νόνικα Γαληνέα, ο Νίκος Γαλανός, ο Σπύρος Καλογήρου και πολλοί άλλοι.

Ο συνθέτης δεν είχε δυσκολία να υπογραμμίσει την καταιγιστική δράση της ταινίας με κατάλληλα ατμοσφαιρικές πινελιές που στο soundtrack συγκροτούν ένα σώμα 17 οργανικών θεμάτων. Ωστόσο υπάρχει κι ένα τραγούδι που επισκίασε όλη την υπόλοιπη δουλειά του συνθέτη για την ταινία και αυτονομημένο σε δίσκο 45 στροφών έκανε τεράστια επιτυχία κι έγινε μία από τις πιο εμβληματικές στιγμές του δημιουργού του. Πρόκειται για το ερωτικό ποπ τραγούδι "Σ' αγαπώ, σ' αγαπώ" σε στίχους του Νίκου Φώσκολου που ερμήνευσε αισθαντικά η Τζένη Βάνου και σημάδεψε ολόκληρη την εποχή του, αλλά και την προσωπική καριέρα της σπουδαίας αυτής ερμηνεύτριας. Μάλιστα στην πρωτόγονη τηλεόραση της εποχής το τραγούδι παιζόταν ασταμάτητα, αλλά το τραγουδούσε ...η Νόνικα Γαληνέα ντουμπλαρισμένη ωστόσο από τη φωνή της Τζένης Βάνου!

Το soundtrack πάντως έχει κι ένα δεύτερο τραγούδι που χάθηκε κάτω από την κυριαρχία του προηγούμενου. Τίτλος του: "Παιδί μου". Στίχοι Λευτέρη Παπαδόπουλου (δεν γνωρίζω άλλη συνεργασία του συνθέτη με τον στιχουργό). Ερμηνεία: Τζένη Βάνου. Και τα δυο τραγούδια ακούγονται και σε οργανικές εκδοχές.

Νίκος Μαμαγκάκης: Μια Ιταλίδα απ' την Κυψέλη, Η ωραία του κουρέα (1968-69/1999)

Το 1968 ήταν η πιο παραγωγική χρονιά του Νίκου Μαμαγκάκη στον τομέα της κινηματογραφικής μουσικής, αφού εκείνη τη χρονιά υπέγραψε τη μουσική σε επτά ελληνικές ταινίες, μερικές από τις οποίες μάλιστα γνώρισαν τεράστια απήχηση στο κοινό της εποχής. Είναι η χρονιά που έγραψε τη μουσική για την "Παρένθεση" του Τάκη Κανελλόπουλου, αλλά και για την κορυφαία εμπορική ταινία της χρονιάς, την ταινία του Ντίνου Δημόπουλου "Η αρχόντισσα και ο αλήτης" με πρωταγωνίστρια του Αλίκη Βουγιουκλάκη.

Η συνεργασία του συνθέτη με τον Ντίνο Δημόπουλου θα μας αποφέρει πολλές ακόμη σημαντικές στιγμές, αφού μέσα στο 1968 βρέθηκαν μαζί και στην απολαυστική κωμωδία της Finos Film "Μια Ιταλίδα απ' την Κυψέλη" βασισμένη σε θεατρικό έργο των Νίκου Τσιφόρου και Πολύβιου Βασιλειάδη με σπουδαίους πρωταγωνιστές, όπως ο Αλέκος Αλεξανδράκης, η Μάρω Κοντού, ο Γιάννης Βογιατζής, ο Αθηνόδωρος Προύσαλης, ο Γιώργος Γαβριηλίδης και άλλοι. Είναι η ταινία που ανέδειξε και μια από τις διαχρονικότερες επιτυχίες του Νίκου Μαμαγκάκη, το νεοκυματικής αισθητικής τραγούδι "Σκληρό μου αγόρι" (στίχοι Ντίνου Δημόπουλου) που ερμήνευσε αισθαντικά η Πόπη Αστεριάδη, για να γίνει το πιο εμβληματικό τραγούδι της καριέρας της. Υπάρχει επίσης κι ένα δεύτερο λαϊκό τραγούδι στην ταινία με τίτλο "Κι όλο ρωτώ" με τη Δέσποινα Σταυρουλάκη.

Η μουσική της ταινίας κυκλοφόρησε ως συγκροτημένο soundtrack για πρώτη φορά το 1999 τη Mercury (PolyGram) σε μια επιμελημένη έκδοση με τη φροντίδα του δημοσιογράφου Ιάσονα Τριανταφυλλίδη. Μάλιστα ο δίσκος περιλαμβάνει συμπληρωματικά κι ένα δεύτερο κινηματογραφικό soundtrack του συνθέτη από την ταινία "Η ωραία του κουρέα" σκηνοθετημένη πάλι από τον Ντίνο Δημόπουλο με πρωταγωνιστές τους Γιάννη Γκιωνάκη και Μάρθα Καραγιάννη που παίχτηκε στις αίθουσες το 1969. Το ενδιαφέρον αυτού του soundtrack εντοπίζεται στα τέσσερα όμορφα τραγούδια που περιέχει, όλα σε στίχους του σκηνοθέτη, που ερμηνεύουν οι Γιάννης Πουλόπουλος, Πόπη Αστεριάδη και Γιώργος Χατζηαντωνίου.

Νίκος Μαμαγκάκης: Μουσική για ταινίες του Τάκη Κανελλόπουλου

Συνεχίζοντας την παρουσίαση εκλεκτών ελληνικών soundtrack από τη χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου θα ήθελα να περάσω σήμερα στην παρουσίαση μιας σειράς κινηματογραφικών συνθέσεων του μεγάλου συνθέτη Νίκου Μαμαγκάκη (1929-2013) από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60 και κυρίως από την άκρως πετυχημένη (και εμπορικότατη) συνεργασία του με τη Finos Film. 

Το πρώτο μέρος αυτής της κινηματογραφικής του ενασχόλησης συνδέεται στενά με τον υπέροχο λυρικό σκηνοθέτη Τάκη Κανελλόπουλο (1933-1990), με τον οποίο συνεργάστηκε στις ταινίες "Eκδρομή" (1966) και "Παρένθεση" (1968). 

Η μουσική της ταινίας "Eκδρομή" περιλαμβάνει μια πανέμορφη λυρική σουίτα (θέμα με παραλλαγές) για κλασική κιθάρα που πρώτος ερμήνευσε ο Γεράσιμος Μηλιαρέσης στο δίσκο που κυκλοφόρησε το 1966 από τη Lyra. Το έργο επανακυκλοφόρησε το 1986 με νέο τίτλο "Νέα Εκδρομή" και με νέα επεξεργασία ερμηνευμένο από την Έλενα Παπανδρέου. Ωστόσο υπάρχει και μια τρίτη εκτέλεση με τον κιθαριστή Χρυσόστομο Καραντωνίου, η οποία εκδόθηκε σε δίσκο από τη Philips το 1999 συμπεριλαμβάνοντας και τρία μέρη από την αρχική ηχογράφηση του 1966 με τον Γεράσιμο Μηλιαρέση στην κιθάρα και την Πόπη Αστεριάδη στα φωνητικά.

Η ίδια έκδοση του 1999 (που επανεκδόθηκε το 2003 από την Alpha Records) περιλαμβάνει επίσης τη μουσική του Νίκου Μαμαγκάκη για την ταινία "Παρένθεση" του Τάκη Κανελλόπουλου που βραβεύτηκε το 1968 στη κινηματογραφικό φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Ο συνθέτης κατέθεσε άλλο ένα εμπνευσμένο soundtrack βασισμένο στo μαντολίνο και την κλασική κιθάρα, αυτή τη φορά όμως όχι σε σόλο μορφή, αλλά με ορχηστρική συνοδεία που ενορχήστρωσε επιδέξια ο συνθέτης. Η σύνθεση αναπτύσσεται σε δώδεκα θέματα εν είδει παραλλαγών της αρχικής μουσικής ιδέας που εκτίθεται στο πρώτο θέμα. Και πάλι ο Γεράσιμος Μηλιαρέσης ερμηνεύει το μέρος της κιθάρας με απαράμιλλη δεξιοτεχνία.

Σταύρος Ξαρχάκος: Κορίτσια στον ήλιο (1968)

Όπως έχουμε ξαναπεί, το είδος της σκηνικής μουσικής (κινηματογράφος, θέατρο) υπήρξε το προνομιακό πεδίο έμπνευσης και δημιουργίας του Σταύρου Ξαρχάκου και σχεδόν το σύνολο του έργου του μέσα στην άκρως γόνιμη για κείνον δεκαετία του '60 γράφτηκε για το χώρο αυτό με λαμπρά μάλιστα αποτελέσματα.

Το 1968 λοιπόν μας παρουσίασε ένα εντελώς διαφορετικό, αλλά από κάθε άποψη υπέροχο soundtrack για την ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη "Κορίτσια στον ήλιο". Πρόκειται για ένα ρομαντικό δράμα τουριστικού ύφους που διασώζεται χάρις στη μουσική του, αλλά και την παρουσία του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ο οποίος έγραψε ένα σενάριο χωρίς το στερεότυπο happy end, διασφαλίζοντας έτσι ένα επίπεδο ρεαλιστικότητας σε μια αφελή ερωτική ιστορία ενός απλοϊκού βοσκού και μιας τουρίστριας με ευαίσθητη καρδιά, αλλά μάλλον ξεκαθαρισμένων προθέσεων. Παίζουν: Ann Lonnberg, Γιάννης Βόγλης, Κώστας Μπάκας, Μιράντα Μυράτ κ.ά. Η ταινία είχε σημαντική απήχηση στην εποχή της και αξιόλογες διακρίσεις σε διεθνές (υποψήφια για τη Χρυσή Σφαίρα στις ΗΠΑ το 1970) και ελληνικό επίπεδο, αφού σάρωσε τα βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μεταξύ των οποίων και το βραβείο καλύτερης μουσικής στον Σταύρο Ξαρχάκο.

Ο συνθέτης έγραψε ένα από τα πιο μοντέρνα και ανάλαφρα σάουντρακ με υπέροχα μουσικά θέματα και τραγούδια που έκαναν αίσθηση και τραγουδήθηκαν πολύ στον καιρό τους γνωρίζοντας μάλιστα και διεθνή καριέρα. Ενορχηστρώσεις σε ύφος ποπ με ευφάνταστους οργανικούς συνδυασμούς που δημιουργούν εξαιρετικά ηχοχρώματα. Οι στίχοι ανήκουν στον Γιώργο Παπαστεφάνου, δοκιμασμένο και έμπειρο στιχουργό του νεοκυματικού ρεύματος της εποχής ("Μια φορά θυμάμαι", "Ανάμνηση"). Τα τραγούδια ερμηνεύει η πρωτόβγαλτη τότε Μαρία Δημητριάδη και μαζί της ακούγεται ο Ιταλός Fefe Aliberti.

Σταύρος Ξαρχάκος: Η Ελλάδα της Μελίνας (1964)

Σχεδόν ταυτόχρονα με τη δουλειά του για την ταινία "Η Ελλάς χωρίς ερείπια" ο Σταύρος Ξαρχάκος γράφει τη μουσική και για μια άλλη ταινία διεθνούς παραγωγής με ανάλογο περιεχόμενο που εκδόθηκε σε δίσκο από την Columbia με τίτλο "Η Ελλάδα της Μελίνας".

Το 1964 λοιπόν το μεγάλο αμερικάνικο τηλεοπτικό δίκτυο ABC γυρίζει μια φιλόδοξη σειρά ντοκιμαντέρ, σε καθένα από τα οποία καλείται ένα διάσημο κινηματογραφικό αστέρι να παρουσιάσει την πρωτεύουσα της χώρας του. Για παράδειγμα, η Ελίζαμπεθ Τέιλορ παρουσιάζει το Λονδίνο, η Σοφία Λόρεν τη Ρώμη, ο Πίτερ Ουστίνοφ τη Μόσχα κλπ. Έτσι η Μελίνα Μερκούρη, ήδη διάσημη και βραβευμένη για την κινηματογραφική της παρουσία τα δέκα προηγούμενα χρόνια, καλείται να παρουσιάσει την Αθήνα, μόνο που η δυναμική της προσωπικότητα επιβάλλει στην παραγωγή να διευρύνει το θέμα και να συμπεριλάβει ολόκληρη την Ελλάδα! Η τηλεοπτική σειρά "Melina's Greece" (Η Ελλάδα της Μελίνας) γυρίζεται με σενάριο των Ιάκωβου Καμπανέλλη και Max Wilk, ενώ η σκηνοθεσία είναι του Cliff Owen.

Τη μουσική και τα τραγούδια της ταινίας γράφει ο Σταύρος Ξαρχάκος. Μια σειρά οργανικές συνθέσεις με ονομασίες από χαρακτηριστικά τοπωνύμια της ελληνικής γης ανακαλούν χρώματα και ήχους από την ελληνική παράδοση με το κλαρίνο και το σαντούρι να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Κλαρίνο παίζει ο Γιάννης Βασιλόπουλος.

Η Μελίνα ερμηνεύει αξεπέραστα τρία μεγάλα τραγούδια του συνθέτη, αν και στην ταινία μπαίνουν τελικά μόνο τα δύο ("Τι έχει και κλαίει το παιδί", "Να με θυμάσαι"), τα οποία περιλαμβάνονται και στον δίσκο που κυκλοφορεί την ίδια εποχή. Το πρώτο έχει στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, ενώ το δεύτερο του Βαγγέλη Γκούφα. Το τραγούδι "Να με θυμάσαι" είναι μία μνημειώδης στιγμή γενικότερα του ελληνικού τραγουδιού και για τη σπαρακτική ερμηνεία της Μελίνας, αλλά και για το σπάνιας ομορφιάς οργανικό ιντερμέδιο με το μπουζούκι του Γιώργου Ζαμπέτα.

Μίκης Θεοδωράκης, Σταύρος Ξαρχάκος: Η Ελλάς χωρίς ερείπια (1964)

Το 1964 ολοκληρώθηκε το τουριστικής προοπτικής ντοκιμαντέρ "Η Ελλάς χωρίς ερείπια" που σκηνοθέτησε ο Άγγελος Λάμπρου μετά από γυρίσματα τριών ετών, μια ταινία που ασφαλώς μας φέρνει αμέσως στο νου μια ανάλογη διεθνή παραγωγή που είχε προηγηθεί με τίτλο "Ελλάς, η χώρα των ονείρων" (1960).

Εκείνο που κάνει τη σύγκριση των δύο αυτών παραγωγών αναπόφευκτη είναι η μουσική τους επένδυση που παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Την παλιότερη ταινία έντυσε μουσικά με πολύ εμπνευσμένες μουσικές ιδέες ο Μάνος Χατζιδάκις. Με βάση αυτή την ιδέα λοιπόν ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ "Η Ελλάς χωρίς ερείπια" εμπιστεύτηκε τη μουσική της ταινίας του στον Σταύρο Ξαρχάκο, ο οποίος ήδη είχε δώσει τα ισχυρά διαπιστευτήριά του με τις αξιόλογες πρώτες κινηματογραφικές μουσικές για τις ταινίες "Το ταξίδι" (1962), "Αμόκ" και "Κόκκινα φανάρια" (1963).

Ο συνθέτης λοιπόν έγραψε μια σειρά πρωτότυπα οργανικά θέματα, κάποια από τα οποία στη συνέχεια αξιοποιήθηκαν για τη δημιουργία μερικών από τα πιο γνωστά του τραγούδια. Το θέμα που κυριαρχεί είναι η μελωδία του τραγουδιού "Τα τρένα που φύγαν" που είχε πρωτοακουστεί στην ταινία "Αμόκ" (1963). Μάλιστα εδώ η μελωδία έχει πάρει και την αρχική της μορφή ως τραγούδι με διαφορετικούς στίχους γραμμένους πάλι από τον Βαγγέλη Γκούφα με τίτλο "Τραγούδι της Αθήνας" και με ερμηνεύτρια την Άννα Χρυσάφη. Η τελική μορφή του τραγουδιού ακούστηκε στο θεατρικό έργο "Μην πατάτε τη χλόη" (1965) μαζί με το τραγούδι "Φως της αυγής" που η αρχική του μελωδία περιλαμβάνεται επίσης στα μουσικά θέματα της ταινίας του Άγγελου Λάμπρου. Επίσης μια άλλη μελωδία με τίτλο "Εισαγωγή στα ελληνικά νησιά" δέκα χρόνια αργότερα διαμόρφωσε το τραγούδι "Η κόρη του πασά" με στίχους του Νίκου Γκάτσου από το δίσκο "Συλλογή" (1974).

Μίκης Θεοδωράκης: Χρυσοπράσινο φύλλο / The Island of Aphrodite (1966)

To 1964 o Μίκης Θεοδωράκης συνέθεσε τη μουσική και τα τραγούδια για την ταινία Το Νησί της Αφροδίτης που κυκλοφόρησε στη διεθνή αγορά δυο χρόνια αργότερα με τον αγγλόφωνο τίτλο The Island of Aphrodite. Επρόκειτο για ένα έγχρωμο ντοκιμαντέρ κυπριακής παραγωγής που σκηνοθέτησε ο Χαρίλαος Παπαδόπουλος, όπου καταγραφόταν η διαχρονική πορεία της Μεγαλονήσου, με σκοπό την τουριστική προβολή της στον ελλαδικό και διεθνή χώρο. Στο σενάριο συνεργάστηκε ο συγγραφέας Λεωνίδας Μαλένης με τον πολιτικό Ανδρέα Χριστοφίδη. Ο πρώτος μάλιστα υπογράφει και το βασικό τραγούδι της ταινίας, το κλασικό "Χρυσοπράσινο φύλλο", που έδωσε τελικά και τον ελληνικό τίτλο του δίσκου αυτού για την εγχώρια αγορά. 

Η σύνθεση περιλαμβάνει τέσσερα υπέροχα τραγούδια, τα δύο σε στίχους του Λεωνίδα Μαλένη ("Χελιδονάκι", "Χρυσοπράσινο φύλλο"), ένα σε στίχους του Νίκου Γκάτσου ("Ματωμένο φεγγάρι") κι άλλο ένα ("Μανούλα μου ο γιόκας σου") σε στίχους του Μίκη. Τα υπόλοιπα κομμάτια είναι οργανικά, εκτός από το εμβατηριακό "Ύμνος της Εθνοφρουράς" που έχει στίχους του Άντη Περνάρη. Τα τραγούδια ερμηνεύει με το γνωστό συγκλονιστικό του τρόπο ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ενώ το τραγούδι "Ματωμένο φεγγάρι" που ερμηνεύει η Μαρία Φαραντούρη συμπεριλήφθηκε αργότερα και στον κύκλο τραγουδιών "Θαλασσινά φεγγάρια" (1967/1974).

Και μια αναγκαία διευκρίνιση: Με τον ίδιο τίτλο, Το Νησί της Αφροδίτης, γυρίστηκε το 1965 και μια άλλη ελληνική ταινία σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκαλενάκη με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού, όπου έγραψε τη μουσική ο Μίμης Πλέσσας, κι εκεί πρωτακούστηκε στο ελληνικό κοινό ο Μιχάλης Βιολάρης ερμηνεύοντας το υπέροχο "Αν βουληθώ".

Μάνος Χατζιδάκις: Χτυποκάρδια στο θρανίο (1963/1997)

Το καλοκαίρι του 1962 στο θέατρο Κοτοπούλη η Αλίκη Βουγιουκλάκη, θέλοντας να ξεφύγει από το στερεότυπο της ξανθιάς και ανώριμης παιχνιδιάρας κοπελίτσας που ενσάρκωνε στον κινηματογράφο, επιχείρησε να αλλάξει δραστικά την εικόνα της πρωταγωνιστώντας σε μια σοβαρή θεατρική παράσταση, όπου μάλιστα η πλούσια (μη φυσική) ξανθιά της κόμη μετατράπηκε σε κατάμαυρη, προκειμένου να ενσαρκώσει την Κλεοπάτρα για το έργο του Μπέρναρ Σο "Καίσαρ και Κλεοπάτρα". 

Η απόπειρά της όμως στάθηκε καταστροφική, γιατί το κοινό τής γύρισε επιδεικτικά την πλάτη, κι έτσι η λαμπερή σταρ επανήλθε άρον άρον στη σιγουριά της δοκιμασμένης της εικόνας και στα έμπειρα χέρια του Αλέκου Σακελλάριου, ο οποίος αμέσως ετοίμασε στα μέτρα της το θεατρικό έργο "Χτυποκάρδια στα θρανία", που θα μπορούσαμε να το θεωρήσουμε σαν sequel της προηγούμενης μεγάλης τους επιτυχίας "Το ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο" (1959). 

Η επιτυχία της θεατρικής αυτής παράστασης, όπως ήταν τότε το σύνηθες, έφερε αμέσως και το γύρισμα της ομότιτλης ταινίας που παίχτηκε το 1963 σκηνοθετημένη από τον Σακελλάριο με πρωταγωνιστές, πέρα από την Αλίκη και φυσικά τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, μια πλειάδα δημοφιλών ηθοποιών της εποχής, όπως οι Λάμπρος Κωνσταντάρας, Γιώργος Κωνσταντίνου, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Θεόδωρος Μορίδης, Δημήτρης Νικολαΐδης, Τζόλη Γαρμπή και πολλοί άλλοι. Η ταινία έκοψε 591.675 εισιτήρια στην πρώτη της προβολή και φυσικά αποκατέστησε άμεσα την πληγωμένη εικόνα της πρωταγωνίστριας! Είναι η ταινία με το περίφημο ...προφιτερόλ του Γιώργου Κωνσταντίνου, αν και προσωπικά θεωρώ ότι την παράσταση κλέβει ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος ως αυστηρός καθηγητής. Ο πιο λατρεμένος φιλόλογος που γνώρισα στη ζωή μου!!! Αξιοσημείωτο μάλιστα είναι ότι η ταινία γυρίστηκε παράλληλα και σε τουρκική βερσιόν με την Αλίκη δίπλα σε Τούρκους ηθοποιούς και την ίδια να τραγουδά στα τουρκικά, αλλά αυτή η εκδοχή δεν παίχτηκε ποτέ στον κινηματογράφο!

Ενώ λοιπόν για την αρχική θεατρική μορφή του έργου τη μουσική είχε γράψει ο Μίμης Πλέσσας, για την ταινία - που πήρε το ελαφρά τροποποιημένο τίτλο "Χτυποκάρδια στο θρανίο" - επιστρατεύτηκε και πάλι ο Μάνος Χατζιδάκις που εδώ και μερικά χρόνια έγραφε σταθερά τη μουσική των ταινιών της Αλίκης με μεγάλη επιτυχία. Νομίζω πάντως ότι με τα "Χτυποκάρδια στο θρανίο" η συνεργασία αυτή έφτασε στην απόλυτη κορύφωσή της, γιατί ο συνθέτης πλημμύρισε την ταινία με υπέροχες μελωδίες και εξαιρετικά τραγούδια, όλα σε στίχους του Αλέκου Σακελλάριου και ερμηνευμένα από την Αλίκη. 

Γιάννης Μαρκόπουλος: Το πιο λαμπρό αστέρι (1967)

Θέλω να περάσω σήμερα σε ένα νέο θεματικό κύκλο που περιλαμβάνει ξεχωριστά soundtrack Ελλήνων συνθετών για ελληνικές ταινίες του παλιού και νέου ελληνικού κινηματογράφου, τα οποία ευτύχησαν να περάσουν αμέσως στη δισκογραφία και να γνωρίσουν σημαντική εμπορική απήχηση ως αυτοτελείς μουσικές εργασίες.

Ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1967 έκανε την πρώτη της προβολή η ταινία του Κώστα Καραγιάννη "Το πιο λαμπρό αστέρι" με πρωταγωνιστές το λαμπερό ζευγάρι της μεγάλης οθόνης εκείνη την εποχή Αλίκη Βουγιουκλάκη και Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Η ταινία έσπασε τα ταμεία κόβοντας πάνω από 650.000 εισιτήρια στην πρώτη της προβολή. Η τσαχπίνα ομορφονιά της ψαραγοράς ανακαλύπτει ότι έχει σπάνια φωνητικά προσόντα κι έτσι εγκαταλείπει το λούμπεν περιβάλλον της γειτονιάς της, για να κατακτήσει την κορυφή ως υπέρλαμπρο αστέρι του τραγουδιού! Όνειρα κι απωθημένα που ικανοποιούσε απλόχερα ο ελληνικός κινηματογράφος στη χρυσή του εποχή.

Ωστόσο, όσο κι αν η ταινία δεν έχει καλλιτεχνικές αξιώσεις, διαθέτει ένα αναμφισβήτητο προσόν: Τα ωραιότατα τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου που πλημμυρίζουν την ταινία από την αρχή ως το τέλος. Όλα σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, γραμμένα με πολύ κέφι και μαστοριά, αλλά και έκδηλη εξωστρεφή και ερωτική διάθεση. Ιδού ένας χαρακτηριστικός στίχος: "... Έλα κι έπιασα σφουγγάρι / για να σβήσω το φεγγάρι / η αγάπη θέλει σκοτεινιά". Κλασικός Λευτέρης Παπαδόπουλος!

Ο συνθέτης δε δυσκολεύτηκε να μπει στο πνεύμα της λαϊκής θεματολογίας της ταινίας και να προσφέρει αφειδώλευτα μια σειρά από όμορφες μελωδίες και χορευτικούς ρυθμούς έξοχα ενορχηστρωμένους, παίζοντας ενίοτε και με τον κυρίαρχο τότε ρυθμό που έγινε παγκόσμιως η πιο αναγνωρίσιμη ελληνική πατέντα: Το συρτάκι. 

Άκης Πάνου: Επειγόντως (1989)

Η σχέση του Άκη Πάνου με τον Μάνο Χατζιδάκι υπήρξε περιπετειώδης και γεμάτη χαριτωμένα επεισόδια μέχρι την απόλυτη αποδοχή του ενός από τον άλλο που υλοποιήθηκε το 1989 με την έκδοση του δίσκου "Επειγόντως" του λαϊκού τραγουδοποιού από τον Σείριο του Χατζιδάκι.

Είναι γνωστή η ευθυκρισία και παρρησία που διέκρινε τον Άκη Πάνου για τα μουσικά πράγματα του τόπου μας με απόψεις που κατά καιρούς έχει εκφράσει είτε προφορικά, είτε και γραπτά, κυρίως μέσα από το περιοδικό Το ντέφι που διηύθυνε ο ίδιος στα χρόνια του '80. Δεν είχε λοιπόν και τόσο θετική γνώμη για τους μεγάλους μας συνθέτες και προπαντός για τον Μίκη Θεοδωράκη, ενώ είχε απορρίψει ολοσχερώς τη δουλειά του Μάνου Χατζιδάκι πάνω στα ρεμπέτικα τραγούδια!

Η άμεση επαφή του Άκη Πάνου με τον Μάνο Χατζιδάκι ξεκινάει το 1975, όταν ο μεγάλος συνθέτης είχε τη διεύθυνση του Τρίτου Προγράμματος. Τότε λοιπόν ο Άκης Πάνου του έστειλε μια επιστολή διαμαρτυρίας για τον αποκλεισμό του έργου του από τις εκπομπές του Τρίτου, στην οποία ο Χατζιδάκις απάντησε με τρόπο μάλλον απαξιωτικό ισχυριζόμενος μεταξύ άλλων ότι "δεν γνώριζε την περίπτωσίν του"! Αυτό έδωσε τη λαβή στον λαϊκό συνθέτη να ανταπαντήσει με μια σπαρταριστή και πανέξυπνη έμμετρη επιστολή, απ' όπου σταχυολογώ μερικούς στίχους:

"Ομολογώ πως τα 'χασα και ντράπηκα λιγάκι

παίρνοντας την απάντηση του Μάνου Χατζιδάκι,

εκ της οποίας φαίνεται σαφώς πως δεν υπάρχω

ή ότι ψύλλους στ' άχυρα επί ματαίω ψάχνω

....................................

Οι οφθαλμοί μου γαλανοί και το ανάστημά μου

δεκαοκτώ εκατοστά (!!!) ή ένα κι εβδομήντα,

άτεκνος με μια σύζυγο, τα τρία τα σκυλιά μου,

πρόπερσι σαραντάρισα και πάω για πενήντα..."

Μετά την επιστολή αυτή ο μεγάλος συνθέτης έδειξε την ψυχική του ανωτερότητα και παραδεχόμενος το λάθος του διαβεβαίωσε ότι εφεξής οι παραγωγοί του σταθμού θε συμπεριλάμβαναν οπωσδήποτε δικά του τραγούδια στο πρόγραμμά τους!

Έτσι έληξε εκείνη η χαριτωμένη "διαμάχη", για να φτάσουμε τελικά στο κλείσιμο της επόμενης δεκαετίας, όταν ο Μάνος Χατζιδάκις φιλοξένησε στον Σείριο μια ζωντανή ηχογράφηση με τραγούδια του Άκη Πάνου από το κέντρο Επειγόντως που έδωσε και τον τίτλο στο δίσκο. Ήταν ο Μανώλης Ρασούλης που είχε μεσολαβήσει γι' αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα παραγωγή που περιλαμβάνει δεκαπέντε τραγούδια του Άκη Πάνου σε ζωντανή επανεκτέλεση, εκτός από το εισαγωγικό "Ιώδιο, καίσιο, στρόντιο" που ήταν καινούργιο. Στο μπουζούκι ήταν ο μεγάλος σολίστας Κώστας Παπαδόπουλος, ενώ τραγούδησαν μαζί με τον συνθέτη οι Μάριος (Κώστογλου), Γιώργος Σαρρής, Θόδωρος Παπαδόπουλος, Λάμπρος Καρέλας και άλλοι.

Άκης Πάνου, Μανώλης Καραντίνης: Χωρίς λόγια (2003)

Ένας δεύτερος εξολοκλήρου ορχηστρικός δίσκος βασισμένος σε τραγούδια του Άκη Πάνου με τίτλο "Χωρίς λόγια" εκδόθηκε το 2003 από την ΜΒΙ. Λες και υπήρχε κάποιο οργανωμένο σχέδιο που επιδίωκε να διαψεύσει τον ισχυρισμό του συνθέτη ότι το παν σε ένα τραγούδι είναι οι στίχοι (τους μετρούσε στο 80%), ενώ στη μουσική έδινε πολύ δευτερεύοντα ρόλο!

Είναι μια όμορφη δουλειά αυτή με ιδιαίτερα επιμελημένη ορχηστρική μεταγραφή που υπογράφει ο γνωστός σολίστ του μπουζουκιού Μανώλης Καραντίνης, ο οποίος έδωσε μια εμφανώς πιο "έντεχνη" ηχοχρωματική έκφραση στα σπουδαία αυτά λαϊκά τραγούδια ενσωματώνοντας στην ορχήστρα όργανα, όπως το πιάνο, το φλάουτο, το ακορντεόν, το βιολοντσέλο, η κλασική κιθάρα, το λαούτο ή το μαντολίνο.

Ο δίσκος είναι χορταστικός με δεκαοκτώ κλασικά τραγούδια του Άκη Πάνου από την περίοδο της μεγάλης του ακμής, δηλαδή από τα μέσα της δεκαετίας του '60 μέχρι το δίσκο "Παρών" (1977). Ο Μανώλης Καραντίνης παίζει μπουζούκι, αλλά και κιθάρα, λαούτο και μαντολίνο. Ο Φίλιππος Τσεμπερούλης φλάουτο, ο Ηρακλής Βαβάτσικας ακορντεόν, ο Ντίνος Γεωργούντζος πιάνο, ο Γιώργος Καλούδης βιολοντσέλο, ο Αντώνης Κουλούρης τύμπανα, ο Γιώργος Ροϊλός κρουστά, ενώ συμμετέχουν και αρκετοί άλλοι μουσικοί.

Άκης Πάνου: Great Greek Composers (1978)

Το 1977 από την Columbia είχε εκδοθεί ο κύκλος τραγουδιών "Παρών" του Άκη Πάνου με ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσιά που ανέδειξε τη συγκλονιστική επιτυχία "Ο τρελός", η οποία ωστόσο επισκίασε τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου που ασφαλώς έχουν το δικό τους ενδιαφέρον.

Ένα χρόνο αργότερα στο πλαίσιο της τουριστικού προσανατολισμού σειράς "Great Greek Composers" της ίδιας εταιρείας κυκλοφόρησε ένα αφιέρωμα στον Άκη Πάνου, το οποίο περιλάμβανε αποκλειστικά το υλικό του δίσκου "Παρών", αλλά σε ορχηστρική μορφή. 

Αυτή τη φορά μαζί με τον συνθέτη εργάστηκε ο σπουδαίος σολίστας του μπουζουκιού Θανάσης Πολυκανδριώτης, ο οποίος με το μπουζούκι του κάλυψε τη φωνή του τραγουδιστή που είχε αφαιρεθεί δίνοντας ένα πολύ όμορφο αποτέλεσμα, το οποίο αποδεικνύει ότι ο τραγουδοποιός Άκης Πάνου δεν ήταν μόνο άξιος στιχουργός, αλλά και μουσικός, έστω κι αν αυτό το κομμάτι ο ίδιος το υποτιμούσε επιδεικτικά.

Η περίπτωση πάντως αυτού του δίσκου με αυτούσιο ορχηστρικό υλικό προηγούμενης έκδοσης δεν είναι και κάτι συνηθισμένο στην ελληνική δισκογραφία. Έχω πρόχειρα στο μυαλό μου μια ανάλογη περίπτωση με το δίσκο "Επιστροφή" (1970) του Μάνου Χατζιδάκι που είχε ενορχηστρώσει ο Δήμος Μούτσης και επανεκδόθηκε εξολοκλήρου ορχηστρικός την επόμενη χρονιά πάλι από την Columbia, αλλά και το δίσκο "Πικροσάββατα" (1984) του Μίκη Θεοδωράκη από τη Philips.

Άκης Πάνου, Μανώλης Μητσιάς: Παρών (1977)

Λέγαμε χθες ότι ο Άκης Πάνου στην πολυκύμαντη πορεία του στο ελληνικό τραγούδι είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με τα περισσότερα μεγάλα ονόματα του λαϊκού πενταγράμμου, αν και στο τέλος της καριέρας του είχε μια τάση να εμπιστεύεται πλέον μάλλον άσημους τραγουδιστές ή ακόμα και τη δική του φωνή. Κι αν η ευτυχής συνεργασία του με τη Βίκυ Μοσχολιού του έδωσε έμμεσα ένα διαβατήριο για το χώρο του λεγόμενου "έντεχνου" λαϊκού τραγουδιού, ο δρόμος αυτός πήρε μια πιο ολοκληρωμένη μορφή, όταν αποφάσισε να γράψει όλα τα τραγούδια μιας προσωπικής δουλειάς του Μανώλη Μητσιά που κυκλοφόρησε από την Columbia το 1977.

Δε χρειάζονται βέβαια και πολλές συστάσεις για τον υπέροχο αυτό τραγουδιστή, αγαπημένο ερμηνευτή του Μάνου Χατζιδάκι, με τον οποίο άλλωστε είχε ηχογραφήσει ένα χρόνο νωρίτερα τον σπουδαίο κύκλο τραγουδιών "Αθανασία". Ο Μανώλης Μητσιάς ασφαλώς καταγράφεται στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού ως ένας από τους πλέον προνομιούχους ερμηνευτές όσον αφορά στο ασυναγώνιστο ρεπερτόριο που κοσμεί την πολύχρονη καριέρα του μέσα από μεγάλες συνεργασίες με τους πιο εκλεκτούς μας συνθέτες, όπως ο Μάνος Χατζιδάκις φυσικά, αλλά και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Δήμος Μούτσης, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, ο Γιώργος Χατζηνάσιος, ο Γιάννης Σπανός, ο Χρήστος Λεοντής, η Ελένη Καραΐνδρου, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Μάριος Τόκας, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Νότης Μαυρουδής, ο Σταμάτης Κραουνάκης και πολλοί άλλοι.

Το 1977 λοιπόν ο Μανώλης Μητσιάς συνεργάστηκε με τον Άκη Πάνου για το δίσκο "Παρών" που περιλαμβάνει δώδεκα λαϊκά τραγούδια - κάποια ήταν γραμμένα από πιο παλιά - προσαρμοσμένα ιδανικά στα φωνητικά του χαρακτηριστικά. Τα περισσότερα δε γνώρισαν ιδιαίτερη επιτυχία, καθώς μάλιστα επισκιάστηκαν πλήρως από ένα τραγούδι που ασφαλώς αποτελεί μια εμβληματική στιγμή στην καριέρα και του τραγουδιστή, αλλά και του συνθέτη, δηλαδή τον περίφημο "Τρελό", ένα ορθόδοξο ζεϊμπέκικο με δυνατούς στίχους που αναδεικνύουν την ποιητική και αλληγορική ευφυία του Άκη Πάνου.

Την ενορχήστρωση έκανε ο συνθέτης με τη σύμπραξη του Νέστορα Δάνα, ο οποίος διηύθυνε την ορχήστρα, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Σπύρος Λιόσης στο μπουζούκι με τη διακριτική παρουσία του Γιώργου Ζαμπέτα, ενώ συμμετέχει και αυτοσχέδιο χορωδιακό σχήμα.

Άκης Πάνου, Μιχάλης Μενιδιάτης: Σεισμός (1978)

Τα τραγούδια του Άκη Πάνου, δωρικά και στέρεα, έχουν απόλυτα αναγνωρίσιμη την ταυτότητα του δημιουργού τους και γιαυτό είναι αυθεντικά και διαχρονικά, παρόλο που δεν είναι και πολλά. Ο ίδιος έτσι κι αλλιώς δεν διακατέχονταν από το άγχος της ακατάπαυστης δημιουργίας, μιας και η περιπετειώδης ζωή του ήταν εμπλουτισμένη και με πάμπολλα άλλα ενδιαφέροντα.

Εκείνο ασφαλώς που ξεχωρίζει στα τραγούδια του είναι ο λόγος, ενίοτε ποιητικών προδιαγραφών, που τον θεωρούσε το παν για ένα σωστό τραγούδι, ενώ τη μουσική την έβλεπε σαν μια δευτερεύουσα υποχρέωση στα όρια της ρουτίνας!

Συνεργάστηκε κατά καιρούς με όλα τα μεγάλα ονόματα του λαϊκού πενταγράμμου, όπως ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Πάνος Γαβαλάς, ο Πρόδρομος Τσαουσάκης, η Γιώτα Λύδια, η Βίκυ Μοσχολιού, η Δούκισσα, η Λίτσα Διαμάντη, ο Γιάννης Πάριος, ο Τόλης Βοσκόπουλος, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Μανώλης Μητσιάς. Επίτηδες άφησα απέξω το όνομα του Στέλιου Καζαντζίδη που ο συνθέτης θεωρούσε - κι όχι άδικα - τη μεγαλύτερη φωνή του λαϊκού τραγουδιού. Κι ενώ ο πολύς κόσμος έχει συνδέσει στενά τον Άκη Πάνου με τον Στέλιο Καζαντζίδη, στην πραγματικότητα η σχέση τους περιορίζεται στα έξι μόνο τραγούδια του εμβληματικού δίσκου "Η ζωή μου όλη", αν και υπήρχαν σχέδια για ευρύτερη συνεργασία, η οποία ωστόσο δεν ευδοκίμησε.

Υπάρχει όμως ακόμη ένας σπουδαίος λαϊκός ερμηνευτής που έχει συνδέσει στενά την καριέρα του με τον Άκη Πάνου. Κι αυτός είναι ο Μιχάλης Μενιδιάτης (1933-2012), ο οποίος, μετά τις επιτυχίες που γνώρισε από τη συνεργασία του με τον Απόστολο Καλδάρα ("Πετραδάκι πετραδάκι"), είχε την τύχη να ερμηνεύσει στις 45 στροφές αρκετά τραγούδια του Άκη Πάνου στα χρόνια του '60 και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία. Ιδού τα πιο γνωστά: "Είδα τα μάτια σου κλαμμένα", "Ξημέρωσε καλή μου", "Παράνομη αγάπη", "Το μέτρο της αγάπης", "Ο Ρουμπής".

Στράτος Διονυσίου: Αξέχαστες επιτυχίες (1982)

Επί μία δεκαετία, στο διάστημα 1969-1979, ο Στράτος Διονυσίου ηχογραφούσε για την ΕΜΙ Columbia προσωπικούς δίσκους με τακτικό ρυθμό έναν κάθε χρόνο. Συνολικά κυκλοφόρησαν ένδεκα προσωπικοί δισκοι, χωρίς να υπολογίζονται και κάμποσες συμμετοχές του σε άλλους δίσκους διαφόρων καλλιτεχνών. Το 1980 πέρασε πλέον στο δυναμικό της Minos, όπου θα ξεκινήσει μια καινούργια ουσιαστικά καριέρα που απογείωσε τη δημοφιλία του και του χάρισε πάμπολλες κοσμαγάπητες επιτυχίες.

Στις αρχές της δεκαετίας του '80 (1982-1983) η Columbia έθεσε σε κυκλοφορία μια εκτεταμένη σειρά αφιερωμάτων στους μεγάλους τραγουδιστές του ρεπερτορίου της με τίτλο Αξέχαστες Επιτυχίες. Κάθε αφιέρωμα περιλάμβανε δύο αναλογικούς δίσκους, ενώ για τους περισσότερους τραγουδιστές κυκλοφόρησε και δεύτερο αφιέρωμα στην ίδια σειρά την επόμενη χρονιά. Ανάμεσα στα αφιερώματα λοιπόν αυτά δε θα μπορούσε να λείπει κι αυτό για τον Στράτο Διονυσίου που κυκλοφόρησε το 1982.

Η έκδοση περιλαμβάνει τριάντα συνολικά τραγούδια μοιρασμένα σε δύο δίσκους που καλύπτουν την εικοσαετή περίπου διαδρομή του τραγουδιστή κάτω από τη στέγη της Columbia από το 1958 ως το 1979. Έχουμε λοιπόν τραγούδια της πρώιμης εποχής που περιλαμβάνουν κυρίως επανεκτελέσεις ρεμπέτικων και λαϊκών τραγουδιών, ακολουθούν κάμποσα τραγούδια από τη μεγάλη συνεργασία του τραγουδιστή με την Άκη Πάνου και τον Μίμη Πλέσσα ως τη συμμετοχή του στο δίσκο "4.5.3" (1972) του Γιώργου Χατζηνάσιου, αλλά και επιτυχίες του με τραγούδια του Αντώνη Κατινάρη και του Αντώνη Ρεπάνη μέχρι τις τελευταίες του συνεργασίες με τον Απόστολο Καλδάρα ("Αργά είναι πια αργά", 1978) και τον Γιάννη Παλαιολόγο ("Γυναίκες γυναίκες", 1979).

Ο Στράτος Διονυσίου τραγουδάει Άκη Πάνου (1975)

Επιμένοντας λαϊκά θα ήθελα σήμερα να σταθούμε σε μια μεγάλη συνεργασία δύο αυθεντικών λαϊκών καλλιτεχνών, οι οποίοι διέγραψαν μια σπουδαία προσωπική διαδρομή στο ελληνικό πεντάγραμμο, αλλά η συνάντησή τους πιθανότατα αποτέλεσε και μια κορύφωση για τον καθένα στην καριέρα του.

Μιλώ για τον ξεχωριστό λαϊκό τραγουδοποιό Άκη Πάνου (1933-2000) και τον εμβληματικό λαϊκό ερμηνευτή Στράτο Διονυσίου (1934-1990). Αμφότεροι - συνομήλικοι άλλωστε όντες - ξεκίνησαν να ηχογραφούν τραγούδια στα τέλη της δεκαετίας του '50 χτίζοντας μια στέρεη καριέρα με πολύ αργά βήματα, αφού χρειάστηκαν αρκετά χρόνια στο πάλκο, μέχρι την πλήρη καταξίωσή τους. 

Ο Στράτος έκανε τα πρώτα του βήματα ως ερμηνευτής ρεμπέτικων τραγουδιών που ηχογραφούνταν μαζικά σε νέες εκτελέσεις εκεί στο ξεκίνημα της δεκαετίας του '60. Οι δυο καλλιτέχνες βρέθηκαν να συνεργάζονται το 1967 κι αυτή η ευτυχής συνάντηση κράτησε ως το 1972 αποφέροντας αρκετά θαυμάσια λαϊκά τραγούδια. Στη συνέχεια ο Στράτος συνάντησε τον Μίμη Πλέσσα σε μια επίσης παραγωγική συνεργασία με επιστέγασμα το σπουδαίο λαϊκό τραγούδι "Βρέχει φωτιά στη στράτα μου" (1969), ενώ λίγο αργότερα η συμμετοχή του στο δίσκο "4.5.3" (1972) του Γιώργου Χατζηνάσιου απέφερε την επιτυχία "Αφιλότιμη". Ακολούθησαν οι δικαστικές του περιπέτειες, η φυλάκιση, η επανεκκίνηση και τελικά η απογείωση της καριέρας του στη δεκαετία του '80 με τεράστιες εμπορικές επιτυχίες μέχρι τον απροσδόκητο θάνατό του το 1990 στα 56 μόλις χρόνια του.

Έχοντας ηχογραφήσει ένδεκα συνολικά προσωπικούς δίσκους στην Columbia, ως επιστέγασμα η εταιρεία αποφάσισε να εκδώσει και μια συλλογή με τα μεγάλα τραγούδια της συνεργασίας του Στράτου Διονυσίου με τον Άκη Πάνου. Ο δίσκος περιλαμβάνει δεκατέσσερα τραγούδια, αλλά υπολογίζω πως είναι καμιά δεκαριά ακόμη διάσπαρτα σε διάφορους δίσκους του συνθέτη ή του τραγουδιστή, όπως το δυσεύρετο "Αν ήτανε κυρία" που είχε κυκλοφορήσει το 1970 σε 45άρι μαζί με το γνωστό "Χαρά σ' αυτόν που σ' έχει". Τα περισσότερα από αυτά τα τραγούδια γνώρισαν μεγάλη επιτυχία και αποτελούν κορυφαίες στιγμές στην καριέρα και των δύο, όπως τα: "Ήταν ψεύτικα", "Να είχα το κουράγιο", "Εγώ καλά σου τα 'λεγα", "Στο σταθμό του Μονάχου", "Του κόσμου το περίγελο", "Γιατί καλέ γειτόνισσα", "Και τι δεν κάνω". Όλα είχαν πρωτοκυκλοφορήσει στις 45 στροφές κατά το διάστημα 1967-1972. Στις δεύτερες φωνές ακούγονται η Χαρούλα Λαμπράκη και η Βούλα Γκίκα.

Σημειώνω ότι ο δίσκος εκδόθηκε σε βινύλιο αρχικά το 1975 και επανακυκλοφόρησε το 1985 ενταγμένος στη σειρά Τα Χρόνια της Columbia ως τελευταίο μέρος της επανέκδοσης όλων των προσωπικών δίσκων του Στράτου Διονυσίου στη συγκεκριμένη εταιρεία κατά το διάστημα 1969-1979.

Γιώργος Ξηντάρης: Ρεμπέτικα βράδια (1979)

Ένας ακόμη αξιόλογος εκπρόσωπος της νεορεμπέτικης σχολής, η οποία άνθισε στις δεκαετίες του '70 και '80, είναι ο σκοπελίτης Γιώργος Ξηντάρης (γενν. 1952), ο οποίος γαλουχήθηκε στον αυθεντικό ρεμπέτικο κόσμο παίζοντας για πολλά χρόνια σε στέκια της ιδιαίτερης πατρίδας του, αλλά και της Αθήνας, μέχρι να γίνει ευρύτερα γνωστός από τη συμμετοχή του στην πετυχημένη τηλεοπτική σειρά "Το Μινόρε της Αυγής" (1983-84).

Ωστόσο μερικά χρόνια νωρίτερα, το 1979, από τη Minos είχε ήδη κυκλοφορήσει η πρώτη προσωπική του δουλειά με τίτλο "Ρεμπέτικα βράδια" με δεκαέξι επιλεγμένα τραγούδια από το θησαυροφυλάκιο του γνήσιου λαϊκού τραγουδιού που φέρουν τις βαριές υπογραφές αρχιμαστόρων του είδους, όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Στέλιος Κερομύτης, ο Βασίλης Τσιτσάνης, αλλά και ανώνυμοι ή λιγότεροι γνωστοί δημιουργοί.

Οι ερμηνείες του Γιώργου Ξηντάρη χαρακτηρίζονται από λιτή, σχεδόν τελετουργική έκφραση στα όρια της θρησκευτικής προσήλωσης που αναβιώνουν πειστικά τον αυθεντικό ρεμπέτικο ήχο. Το ίδιο λιτή, διαυγής και πιστή στα πρότυπά της ηχεί και η συνοδευτική ορχήστρα.

Τάκης Μπουγάς, Βίκυ Μοσχολιού: Γυμνό (1987)

Επιστρέφω  στον πρόσφατα χαμένο συνθέτη Τάκη Μπουγά, για να κλείσω μια εκκρεμότητα που είχα αφήσει στο μικρό μου αφιέρωμα προ ημερών. Πρόκειται για το δίσκο "Γυμνό" που εκδόθηκε το 1987 από τη CBS (μετέπειτα Sony).

Το 1987 ήταν η χρονιά που ο Τάκης Μπουγάς μας παρουσίασε δύο προσωπικές δουλειές, τους δίσκους "Ρινγκ" και "Γυμνό", ευτυχώντας να συνεργαστεί με τρία μεγάλα γυναικεία ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, τη Μαρινέλλα και την Τάνια Τσανακλίδου στο "Ρινγκ", αλλά και τη Βίκυ Μοσχολιού στο "Γυμνό".

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι δυο αυτές δουλειές, αν και για τον ίδιο είναι από τις καλές του στιγμές, ασφαλώς δεν σημαίνουν το ίδιο και για τις ερμηνεύτριες που είχαν διανύσει και ολοκληρώσει την εποχή της ακμής τους, έστω κι αν η Τάνια Τσανακλίδου δεν είχε πει ακόμη την τελευταία της λέξη. Ειδικά για τη Βίκυ Μοσχολιού, ασφαλώς την κορυφαία ερμηνεύτρια του "έντεχνου" λαϊκού τραγουδιού, ήδη είχε παρέλθει η εποχή της φωνητικής της ακμής, παρόλο που επέμενε να παραμένει ενεργή συμβιβαζόμενη με ρεπερτόριο δεύτερης γραμμής.

Ο δίσκος "Γυμνό" είναι ένας άνισος κύκλος ελαφρολαϊκών τραγουδιών με κάμποσες ενδιαφέρουσες στιγμές, ιδιαίτερα κάποια χαμηλόφωνα μελωδικά τραγούδια που δένουν πιο σωστά με την ερμηνευτική μανιέρα της Μοσχολιού. Εμπορικά ξεχώρισαν τα τραγούδια "Γυμνό" και "Κατόπιν εορτής", χωρίς να είναι τα καλύτερα του δίσκου. Δύο από τα δώδεκα τραγούδια έχουν μουσική του Βαγγέλη Γεωργίου, ενώ όλοι οι στίχοι υπογράφονται από τον Κώστα Κινδύνη, έναν από τους πιο στιβαρούς στιχουργούς της χρυσής εποχής του ελληνικού τραγουδιού. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκαν ο Χάρης Ανδρεάδης και ο συνθέτης.

Χρήστος Κυριαζής: Μου θυμίζεις τη μάνα μου (1992)

Έλεγα σήμερα να κάνω μια μικρή παύση, για να πάρουμε μια ανάσα κι εσείς κι εγώ, αλλά ιδού πάλι η δυσάρεστη επικαιρότητα που μας επαναφέρει στην καθημερινή μας ρουτίνα. Αφορμή αυτή τη φορά ο πρόωρος θάνατος, στα 68 του χρόνια, του Χρήστου Κυριαζή, ενός καλλιτέχνη που έλαμψε κάποια στιγμή στα χρόνια του '90 με ένα φως εκτυφλωτικό, αλλά στη συνέχεια χάθηκε και ξεχάστηκε εντελώς.

Πειραιώτης γέννημα θρέμμα ο Χρήστος Κυριαζής γεννήθηκε το 1953 και αρχικά είχε για επαγγελματικό προορισμό την επιπλοποιία, πριν τον κερδίσει το τραγούδι. Το μεράκι του στο σκάλισμα του ξύλου φάνηκε από τα παιδικά του χρόνια, όταν μόνος του μαστόρεψε την πρώτη του κιθάρα κι άρχισε να σκαρώνει τραγουδάκια, ενώ μεγαλώνοντας βρέθηκε σε παρέες της γειτονιάς του παίζοντας μουσική σε πειραιώτικα στέκια, αλλά και στην Ιταλία, όπου έζησε για ένα διάστημα. Το 1976 συμμετείχε ως τραγουδιστής στο δίσκο "Γραφειοκρατία" του Χρήστου Λεττονού, ενώ λίγο αργότερα τραγούδησε πλάι στον Θέμη Ανδρεάδη. Το 1981 ηχογράφησε το πρώτο δικό του τραγούδι που παίχτηκε στους Πρώτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού που διοργάνωσε ο Μάνος Χατζιδάκις στην Κέρκυρα. Ήταν το τρυφερό τραγουδάκι "Κυριακή απόγευμα" με ερμηνευτή τον Βασίλη Λέκκα. Ο πρώτος ολοκληρωμένος προσωπικός του δίσκος με τίτλο "Όταν καθόμαστε σπίτι" κυκλοφόρησε το 1986.

Η μεγάλη στιγμή του Χρήστου Κυριαζή ήρθε το 1992 με το δίσκο "Μου θυμίζεις τη μάνα μου" που ανέδειξε το ομώνυμο ακαταμάχητο σουξέ, το οποίο πραγματικά κυριάρχησε στην εποχή του και έφερε τεράστιες πωλήσεις του δίσκου που έγινε πλατινένιος με πάνω από 100.000 πωλήσεις! Πρόκειται για ένα δίσκο με ελαφρολαϊκούς και ποπ ρυθμούς που άρεσαν πολύ στον κόσμο. Άλλωστε ο δίσκος έβγαλε κι άλλα σουξέ, όπως τα: "Έχω κλάψει", "Τα τσιγάρα, τα ποτά και τα ξενύχτια", "Επιμένω". 

Κατερίνα Κυρμιζή: Το παιδί με την κεραία (2001)

Το 1999 η Κατερίνα Κυρμιζή, μετά το γάμο της με τον στενό της συνεργάτη και τραγουδοποιό Νίκο Γρηγοριάδη, αποφάσισε να αποσυρθεί (προσωρινά, όπως αποδείχθηκε), για να αφοσιωθεί στην οικογένειά της. Πριν συμβεί αυτό όμως, φρόντισε να μας δώσει μια δεύτερη προσωπική της δουλειά ως ολοκληρωμένη τραγουδοποιός με τίτλο "Το παιδί με την κεραία" που εκδόθηκε το 2001 πάντα από τη Virgin.

Το υλικό κι αυτού του δίσκου κινείται στην ίδια γραμμή με τον προηγούμενο, αν και η εμφανής μουσική εξέλιξη της Κατερίνας Κυρμιζή φανερώνει μια δημιουργό πολύ ξεχωριστή ανάμεσα στους ομοτέχνους της γενιάς της κι έτσι αποτελεί ενδιαφέρουσα εξέλιξη η επανενεργοποίησή της την τελευταία δεκαετία. 

Ποπ ανάλαφρες μελωδίες που αποπνέουν φρεσκάδα και παιδική αθωότητα χαρακτηρίζουν το μουσικό ύφος αυτών των τραγουδιών, αν και οι στίχοι ενίοτε εκδηλώνουν μια αιχμηρή διάθεση. Άλλωστε η Κατερίνα Κυρμιζή είχε προσωπική εμπειρία με την αγωγή παιδιών μέσα από τη συμμετοχή της σε παιδικές παραστάσεις της Μαρίζας Κωχ, ενώ πρόσφατα έχει διδάξει μουσικοκινητική αγωγή στο βιωματικό εργαστήρι της Μαρίζας.

Στο δίσκο "Το παιδί με την κεραία" ο Νίκος Γρηγοριάδης επιμελήθηκε την ενορχήστρωση, ενώ συνεργάστηκαν και οι Νίκος Πατρελάκης και Κώστας Παρίσσης.

Κατερίνα Κυρμιζή: Κοντσέρτο για σοκολάτα και τριαντάφυλλα (1996)

Αφού μας συστήθηκε ως ερμηνεύτρια ένα χρόνο νωρίτερα με το δίσκο "Στη μοναξιά του φάρου" του Νίκου Γρηγοριάδη, το 1996 η Κατερίνα Κυρμιζή μας επανασυστήνεται, αυτή τη φορά όμως ως ολοκληρωμένη τραγουδοποιός με οκτώ δικά της τραγούδια σε μουσική και στίχους, τα οποία μαζί με δυο τραγούδια του συντρόφου της Νίκου Γρηγοριάδη συνιστούν το περιεχόμενο του άλμπουμ "Κοντσέρτο για σοκολάτα και τριαντάφυλλα".

Πρόκειται για τρυφερές ποπ μπαλάντες με φρέσκες μελωδίες που μας αποκαλύπτουν ένα πηγαίο ταλέντο. Η ίδια εξηγώντας τον περίεργο τίτλο του δίσκου μιλά για ένα παραμύθι διαμάχης (concerto) ανάμεσα στην αλήθεια και την αθωότητα με την ενοχή, τον έρωτα και τη μοναξιά, στοιχεία που διατρέχουν τη θεματολογία των τραγουδιών της. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε και πάλι ο Χρυσόστομος Μουράτογλου.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ορισμένα από αυτά τα τραγούδια ("Η παραμυθένια", "Στην πίσω τσέπη του μπλουτζίν") γυρίστηκαν σε video clip με σκηνοθέτη τον άγνωστο τότε Γιώργο Λάνθιμο!

Νίκος Γρηγοριάδης, Κατερίνα Κυρμιζή: Στη μοναξιά του φάρου (1995)

Συνεχίζοντας με τη μουσική οικογένεια Κυρμιζή από το Βόλο περνάμε στη δισκογραφική παρουσία της Κατερίνας Κυρμιζή, κόρης του τραγουδιστή Κώστα Κυρμιζή, η οποία εμφανίστηκε στο προσκήνιο στα μέσα της δεκαετίας του '90, αρχικά ως ερμηνεύτρια και στη συνέχεια ως ολοκληρωμένη τραγουδοποιός, δίπλα στον επίσης αξιόλογο τραγουδοποιό Νίκο Γρηγοριάδη, με τον οποίο έκτοτε συμπορεύεται καλλιτεχνικά και προσωπικά.

Η πρώτη λοιπόν συνάντηση του Νίκου Γρηγοριάδη με την Κατερίνα Κυρμιζή σημειώθηκε το 1995 με τον ενδιαφέροντα κύκλο τραγουδιών "Στη μοναξιά του φάρου" που εκδόθηκε από τη Virgin και είχε μάλιστα και διεθνή διανομή. 

Ο δίσκος περιλαμβάνει δέκα κομμάτια, οκτώ τραγούδια και δύο ορχηστρικά θέματα, όλα γραμμένα από τον Νίκο Γρηγοριάδη σε ένα πολυσυλλεκτικό ύφος που ενσωματώνει στοιχεία ελληνικού ρυθμού με ατμοσφαιρικά (ambient) ηχοχρώματα μιας διεθνούς γλώσσας που βοήθησε το δίσκο να περάσει σε ένα κοινό και πέρα από τα ελληνικά σύνορα αφήνοντας πολύ καλές εντυπώσεις.

Το τραγούδι "Θάλασσα" που μας εισάγει στο άλμπουμ είναι αυτό που ξεχώρισε περισσότερο και είναι αυτό που σηματοδοτεί την πηγή έμπνευσης και αναφοράς του δημιουργού στο σύνολο του έργου. Το ίδιο κομμάτι άλλωστε σε οργανική μορφή αποτελεί και τον επίλογο του δίσκου.

Τα τραγούδια ερμηνεύει ο ίδιος ο συνθέτης, ενώ συμμετέχει η Κατερίνα Κυρμιζή και ο Κώστας Βασιλιάγκος. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο Χρυσόστομος Μουράτογλου.

Σάκης Τσιλίκης, Κώστας Κυρμιζής: Τσιμεντένια πόλη (1981)

Ανοίγω σήμερα ένα μικρό αφιέρωμα σε μια μάλλον άγνωστη στο ευρύ κοινό μουσική οικογένεια από την πατρίδα μου το Βόλο. Αναφέρομαι στην οικογένεια Κυρμιζή, τον τραγουδιστή πατέρα Κώστα Κυρμιζή (γενν. 1948) και την κόρη του, πιο γνωστή τραγουδίστρια, αλλά και αξιόλογη τραγουδοποιό Κατερίνα Κυρμιζή (γενν. 1975).

Ο Κώστας Κυρμιζής έχει μία και μοναδική δισκογραφική παρουσία, τον κύκλο τραγουδιών "Τσιμεντένια πόλη", με τραγούδια του Σάκη Τσιλίκη που εκδόθηκε το 1981 από τη Venus.

Ο Σάκης Τσιλίκης έγινε γνωστός το 1978 με το τραγούδι "Τσάρλι Τσάπλιν" που ερμήνευσε η Τάνια Τσανακλίδου στη Eurovision. Το 1980 μας έδωσε τέσσερις μαζεμένους παιδικούς δίσκους (Ο μικρός πρίγκιπας, Ένα τρόλεϊ, Το τζιτζίκι κι η παρέα του, Φραουλί φράουλο), ενώ αμέσως μετά ακολούθησε ο δίσκος "Τσιμεντένια πόλη" με ένδεκα "απλά κοινωνικά τραγούδια", όπως αναφέρονται χαρακτηριστικά στο εξώφυλλο του δίσκου.

Η αλήθεια πάντως είναι ότι ο δίσκος πέρασε μάλλον απαρατήρητος, αλλά ακούγοντάς τον ξανά μετά από πολλά χρόνια ανακαλύπτω μια δουλειά με πολλές καλές στιγμές. Τραγούδια ελαφρολαϊκού κατά πλειοψηφία ήχου, όπως το εναρκτήριο ομότιτλο του δισκου που είναι ένα πραγματικά καλό τραγούδι. Ο τίτλος θυμίζει βέβαια το δίσκο "Τσιμεντένια πρόσωπα" του Γιώργου Κατσαρού που είχε κυκλοφορήσει πέντε χρόνια νωρίτερα, με τον οποίο παρουσιάζει μια αισθητική συγγένεια, ενώ συμπτωματικά και σ' εκείνο το δίσκο συμμετέχει μια καλλιτέχνιδα από το Βόλο (Ρένα Πάντα). 

Οι στίχοι των τραγουδιών γράφτηκαν από τους Δ. Ιατρόπουλο, Γ. Καλαμίτση, Γ. Κανελλόπουλο, Γ. Τζουανόπουλο και Μ. Μαριδάκι, αλλά τα δυο ωραιότερα τραγούδια του δίσκου ("Τσιμεντένια πόλη", "Βασανάκι") έχουν στίχους του συνθέτη. Η ερμηνεία του Κώστα Κυρμιζή είναι τρυφερή κι εκφραστική, ενώ δυο τραγούδια ερμηνεύει η Μάρθα Δρακοπούλου.

Μπάμπης Γκολές: Στο Ταξίμι (1990)

Ο Μπάμπης Γκολές (1947-2015) ανήκει στη νεορεμπέτικη σχολή που εμφανίστηκε δυναμικά ως μουσικό ρεύμα από τα μέσα της δεκαετίας του '70, για να κορυφωθεί την επόμενη δεκαετία με την ανθοφορία των πολυάριθμων ρεμπέτικων κομπανιών, στις οποίες έχουμε αναφερθεί πριν από λίγο καιρό.

Ο Γκολές βέβαια κατάγεται κατευθείαν από τη δεξαμενή του αυθεντικού ρεμπέτικου, καθώς πρωτοεμφανίστηκε επαγγελματικά στην πατρίδα του την Πάτρα από τα μέσα του '60 έχοντας την ευκαιρία να γνωρίσει από πρώτο χέρι τους μεγάλους δημιουργούς του ρεμπέτικου, έστω και στη δύση της καριέρας τους, κι έτσι γαλουχήθηκε με τον αυθεντικό ρεμπέτικο ήχο, τον οποίο στη συνέχεια υπηρέτησε με συνέπεια ως τον πρόωρο θάνατό του γεφυρώνοντας με ξεχωριστή μαεστρία το γνήσιο ρεμπέτικο με το μετέπειτα λαϊκό ύφος του ελληνικού τραγουδιού. Στις αρχές του '80 βρέθηκε για λίγο στην παρέα του συγκροτήματος "Τα Παιδιά από την Πάτρα", ενώ από το 1982 ξεκίνησε με το δίσκο "Τσάρκα στα παλιά" την προσωπική του δισκογραφία, η οποία αριθμεί πάνω από είκοσι δίσκους μέχρι το 2009 που ολοκλήρωσε τη διαδρομή του με το δίσκο "Όμορφα και όχι λησμονημένα".

Το πέρασμα του Μπάμπη Γκολέ από το ιστορικό ρεμπέτικο στέκι Το Ταξίμι στα Εξάρχεια, όπου δούλεψαν κατά καιρούς και πολλοί άλλοι λαϊκοί καλλιτέχνες, όπως ο Ιορδάνης Τσομίδης ή ο νεότερος Μανώλης Πάππος, αποτυπώθηκε στο δίσκο "Ο Μπάμπης Γκολές στο Ταξίμι" με ζωντανή ηχογράφηση ενός προγράμματος δώδεκα γνήσια λαϊκών τραγουδιών των  Λαύκα, Παπαιωάννου, Σκαρβέλη, Τσιτσάνη, Καλδάρα, Μητσάκη, Πετροπουλέα και Κοσμαδόπουλου, μαζί με τέσσερα δικά του καλογραμμένα τραγούδια που ερμηνεύει ο ίδιος συνοδευόμενος από το μουσικό του σχήμα, ενώ το "Ψιλοβρέχει" του Μητσάκη ερμηνεύει ο Γιώργος Σακελλαρίου της Οπισθοδρομικής Κομπανίας.

Τάκης Μπουγάς, Τάνια Τσανακλίδου: Αλλιώτικη μέρα (1990)

Κλείνουμε το μικρό αυτό αφιέρωμα στον πρόσφατα χαμένο συνθέτη Τάκη Μπουγά με ένα δίσκο που ουσιαστικά αποτελεί προσωπική δουλειά της υπέροχης ερμηνεύτριας Τάνιας Τσανακλίδου, αφού η μουσική των τραγουδιών δεν ανήκει εξολοκλήρου στον ίδιο συνθέτη.

Μιλώ για το δίσκο "Αλλιώτικη μέρα" που εκδόθηκε το 1990 από τη CBS και περιλαμβάνει συνολικά δεκατρία τραγούδια, από τα οποία τα εννιά ανήκουν στον Τάκη Μπουγά και τα υπόλοιπα τέσσερα στον Χρήστο Ευθυμίου. 

Στους στίχους έχουμε τη συνεργασία πολλών στιχουργών που ο καθένας καταθέτει και τη δική του αισθητική γραμμή, αν και όλοι συγκλίνουν στην κοινή κατεύθυνση μιας ευαίσθητης οπτικής στην καθημερινότητα με έμφαση βέβαια στην ερωτική ανάγκη. Ο ηθοποιός Ζαχαρίας Ρόχας έγραψε τους στίχους πέντε τραγουδιών, η Τασούλα Θωμαΐδου τριών και ο Μάνος Τσιλιμίδης ενός τραγουδιού, ενώ στα τραγούδια του Χρήστου Ευθυμίου στιχουργός είναι ο ίδιος.

Ο δίσκος περιλαμβάνει μερικές υπέροχες τρυφερές στιγμές, όπως το εναρκτήριο "Αλλιώτικη μέρα" ή το "Για να σου μάθω μοναξιά", και τα δυο ουσιαστικά με απλή συνοδεία κιθάρας και με μια πραγματικά συγκινητική ερμηνεία της Τάνιας Τσανακλίδου. Το υπόλοιπο υλικό είναι ετερόκλητο και περιλαμβάνει ρυθμικά τραγούδια (Σίδερα, Ζάλη, Ξενοδοχείο, Εσύ θα με τρελλάνεις, Χωρίς μύθο), ζεϊμπέκικα (Σαββατόβραδο), αλλά και μπαλάντες (Λες). 

Την ενορχήστρωση υπογράφουν ο Τάκης Μπουγάς, ο Γιάννης Ιωάννου και ο Νίκος Δανίκας. Σημειώνω ότι στην ψηφιακή επανέκδοση για κάποιο λόγο η σειρά των τραγουδιών εμφανίζεται διαφορετική.

Τάκης Μπουγάς: Ρινγκ (1987)

Πέντε χρόνια μετά το πετυχημένο "Μίλα μου απλά" ο Τάκης Μπουγάς μας δίνει άλλη μια ενδιαφέρουσα δουλειά με τίτλο "Ρινγκ" που εκδόθηκε από την PolyGram το 1987.

Ο δίσκος περιλαμβάνει ένδεκα πρωτότυπα τραγούδια, τα οποία στην ψηφιακή επανέκδοση εμπλουτίστηκαν με άλλες τρεις δοκιμαστικές ηχογραφήσεις των τραγουδιών "Τύπισσα", "Παραλία, 6 μμ" και "Παράθυρα". 

Η μουσική εδώ, πέρα από στοιχεία μπαλάντας, υιοθετεί και πιο έντονα ρυθμικά σχήματα με ανάλογα δυναμική ενορχήστρωση που επιμελήθηκε ο ίδιος ο συνθέτης. Οι στίχοι γράφτηκαν από τον Κώστα Άλλο, ενώ δύο τραγούδια ("Ρινγκ", "Παράθυρα") προέρχονται από το ποίημα "Block I" του Κώστα Τριπολίτη.

Δεν ακούστηκαν πολύ αυτά τα τραγούδια, παρόλο που κάποια είναι όμορφα ("Πειρασμός", "Ψεύτικη απάντηση του απογεύματος", "Παράθυρα", "Βρόμικο") και διαθέτουν το πλεονέκτημα της ερμηνείας τους από δύο μεγάλες φωνές, τη Μαρινέλλα και την Τάνια Τσανακλίδου, ενώ συμμετέχει και η Μαρία Κανελλοπούλου που τη γνωρίσαμε στο δίσκο "Οι φόβοι του μεσημεριού" (1986) του Γιώργου Σταυριανού.

Τάκης Μπουγάς: Μίλα μου απλά (1982)

Έφυγε σήμερα από τη ζωή ο Τάκης Μπουγάς, πολυγραφότατος συνθέτης τραγουδιών με άρτιες μουσικές σπουδές στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών πλάι στον σημαντικό λόγιο συνθέτη και μαέστρο Μιχάλη Βούρτση, αλλά και πτυχιούχος του μαθηματικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών. 

Παρά την κλασική του μουσική παιδεία δε δίστασε να περάσει στο πεδίο του λαϊκού τραγουδιού στα τέλη της δεκαετίας του '70 και να συνεργαστεί με μεγάλα ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, όπως η Μαρινέλλα, η Βίκυ Μοσχολιού, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Μανώλης Μητσιάς, ο Γιάννης Πάριος, η Τάνια Τσανακλίδου, ο Δημήτρης Μητροπάνος, ο Μανώλης Λιδάκης, αλλά χωρίς κανένα ενδοιασμό και με εκπροσώπους της εμπορικής λαϊκής σκηνής, όπως ο Βασίλης Καρράς, η Νατάσσα Θεοδωρίδου, η Άντζελα Δημητρίου, η Πέγκυ Ζήνα, η Πάολα και πλήθος άλλοι!

Το 1979 τον πρωτογνωρίζουμε πλάι στον Κώστα Καράλη με το δίσκο "Είναι κάτι στιγμές...", απ' όπου ξεπήδησε η μεγάλη επιτυχία "Άννα", ενώ το 1982 έκανε αίσθηση η συνεργασία του με τον Χάρρυ Κλυνν που απέφερε τον ενδιαφέροντα δίσκο "Γεώργιος Σουρής: Αφιέρωμα". Μέσα στην ίδια δεκαετία ακολούθησαν μερικοί αξιόλογοι κύκλοι τραγουδιών ("Μίλα μου απλά", "Ριγκ", "Αλλιώτικη μέρα") που ανέδειξαν το αδιαμφισβήτητο μουσικό του ταλέντο, έστω κι αν η μεγάλη καθιέρωσή του ήρθε με τις μετέπειτα καθαρά εμπορικές συνεργασίες του.

Το 1982 λοιπόν, αμέσως μετά τη δουλειά του πάνω στον σατιρικό ποιητή Γεώργιο Σουρή, ο Τάκης Μπουγάς μας χάρισε κι έναν όμορφο κύκλο απλών λαϊκών τραγουδιών με τίτλο "Μίλα μου απλά" που εκδόθηκε από τη Minos. Ο δίσκος περιλαμβάνει δέκα καλογραμμένα τραγούδια σε στίχους του πρωτοεμφανιζόμενου Αντώνη Ανδρικάκη, παλαιού συντάκτη του περιοδικού Ήχος και γνωστού ραδιοφωνικού παραγωγού, που διακρίνονται από μια λογοπαικτική και φιλοσοφική διάθεση. Αρκετά από αυτά τα τραγούδια διαθέτουν φρεσκάδα και πρωτοτυπία σε μουσικό και στιχουργικό επίπεδο, όπως το εναρκτήριο "Φως" (στίχος εμπνευσμένος από τον επιθανάτιο ψίθυρο του Γκέτε!), το "Έχεις ένα τρόπο", το "Μίλα μου απλά" και πάνω απ' όλα η "Σιωπή".  

Βασικοί ερμηνευτές των τραγουδιών είναι οι πρωτοεμφανιζόμενοι Μανώλης Λιδάκης και Ελένη Δήμου, ενώ δύο τραγούδια ερμηνεύει ο Γιάννης Πάριος. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο ίδιος ο συνθέτης.

Στέλιος Ζαφειρίου: Διακοπές στην Ελλάδα (1970)

Αρχή του καινούργιου μήνα σήμερα και το φθινόπωρο προχωρημένο πια, ενώ ο χειμώνας παραφυλάει ανυπόμονος και απειλητικός! Ωστόσο εγώ, αθεράπευτος εραστής του ηλιόλουστου καλοκαιριού - αλήθεια, έχετε διαβάσει το συναρπαστικό "Ελληνικό καλοκαίρι" του Γάλλου ελληνιστή και περιηγητή Jacques Lacarriere; - λέω σήμερα να πάω κόντρα στον καιρό και να σας γυρίσω πίσω στις μέρες του καλοκαιριού, με έναν υπέροχο, αν και τουριστικής αισθητικής, ημιορχηστρικό δίσκο του μεγάλου δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Στέλιου Ζαφειρίου που εκδόθηκε το 1970 από τη Zodiac με ελληνικό τίτλο "Διακοπές στην Ελλάδα" και αγγλόφωνο "Greek Holiday". 

Ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα κομμάτια, από τα οποία τα πέντε είναι φωνητικά. Ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας (στο δίσκο αναγράφεται ως Θανάσης Φίλιας) τραγουδά το "Ντιρλαντά" στη γνωστή διασκευή του Διονύση Σαββόπουλου, η Καίτη Χωματά τα αγαπημένα "Καραβάκια" του Βασίλη Κουμπή, ο Γιώργος Μούτσιος με τη Μαρία Δουράκη το "Μύθο" του Μάνου Χατζιδάκι και ο Γιώργος Γερολυμάτος τα "Μίλησέ μου" του Μάνου Χατζιδάκι και "Ο Σταμούλης ο λοχίας" του Γιώργου Κατσαρού (στη δεύτερη φωνή πιθανόν ο Μιχάλης Βιολάρης).

Τα υπόλοιπα επτά κομμάτια είναι οργανικά και αναδεικνύουν την απαράμιλλη δεξιοτεχνία του Ζαφειρίου. Τέσσερα από αυτά προέρχονται από τον περίφημο "Δρόμο" του Μίμη Πλέσσα που είχε κυκλοφορήσει την προηγόυμενη χρονιά κι έσπασε (και σπάζει) ταμεία!