Θάνος Μικρούτσικος, Gary Burton: Music Stories (2003)

Music stories, μουσικές ιστορίες. Φαντασία και αυτοσχεδιασμός. Τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο. Γιατί η μουσική παιδεία του Θάνου Μικρούτσικου απαιτεί πολλαπλές αναγνώσεις στις "σοβαρές" του συνθέσεις. Η φόρμα αποτελεί σταθερή πυξίδα στη μουσική του δημιουργία. Πίσω από ένα υλικό που μοιάζει κάπως χύμα, κρύβεται μια αγωνιώδης προσήλωση στους κανόνες ανάπτυξης μιας μουσικής ιδέας κατά τα πρότυπα της δυτικής λόγιας μουσικής παράδοσης.

Ο δίσκος Music Stories περιλαμβάνει δύο σημαντικά έργα του συνθέτη. Το πρώτο φέρει τον τίτλο "Music Stories" που έδωσε και το γενικό τίτλο της έκδοσης και αποτελεί μια σπουδαία συνάντηση δύο δημιουργών: Του Θάνου Μικρούτσικου με την ιδιότητα του συνθέτη τζαζ και λόγιας μουσικής, και του διάσημου αμερικανού βιμπραφωνίστα Gary Burton (1943-), ξεχωριστής μορφής στο χώρο της διεθνούς τζαζ σκηνής ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60. Το συγκεκριμένο έργο έχει τη φόρμα σύνθεσης τύπου concertante με ορχήστρα εγχόρδων και δύο σόλο όργανα: Το βιμπράφωνο και το κλαρινέτο. Την ορχήστρα συμπληρώνει και μια ομάδα κρουστών. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Φίλων της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 2001. Την Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής διευθύνει ο Αλέξανδρος Μυράτ. Στα σόλο μέρη είναι ο Gary Burton (vibe), ο Νίκος Γκίνος (κλαρινέτο) και ο Δημήτρης Δεσύλλας (κρουστά). Ο Burton σημειώνει χαρακτηριστικά γι' αυτή τη συνεργασία: "Για έναν βιμπραφωνίστα της τζαζ η εκτέλεση και η ηχογράφηση του έργου Music Stories ήταν σαν μια επίσκεψη σε άλλον κόσμο, έναν κόσμο που είχα παρατηρήσει σαν να ήμουν πίσω από ένα τζάμι για πολλά χρόνια. Τώρα ήμουν από την άλλη πλευρά και όχι σαν απλός παρατηρητής, αλλά μέσα στο κέντρο της δράσης φτιάχνοντας αυτή τη μουσική μαζί με μερικούς από τους καλύτερους μουσικούς του κόσμου...".

Το δεύτερο έργο του δίσκου έχει τον τίτλο "Duo" και είναι γραμμένο για δύο σόλο όργανα: Άλτο σαξόφωνο και ηλεκτρικό μπάσο. Το τριμερές αυτό έργο με πιο ακραιφνή τζαζ χαρακτήρα είναι παλιότερο και ηχογραφήθηκε το 1985. Το ερμηνεύουν οι σπουδαίοι σολίστες David Lynch (alto sax) και Γιώργος Φακανάς (ηλεκτρικό μπάσο). Η συγκεκριμένη ηχογράφηση εκδόθηκε για πρώτη φορά στο δίσκο Duo For Alto Sax / Opera For One (1986), ενώ αργότερα συμπεριλήφθηκε και στο άλμπουμ Music For Two (1992).

Οι Κυρίες του κυρίου Θάνου Μικρούτσικου (2001)

Με αφορμή τη χθεσινή παρουσίαση της δυσεύρετης αυτής έκδοσης του 1986 με τον Κώστα Θωμαΐδη σε δύο άγνωστες ηχογραφήσεις τραγουδιών του Θάνου Μικρούτσικου, λέω να ανοίξουμε άλλο ένα αφιέρωμα στον σπουδαίο συνθέτη με τα παραλειπόμενα της πλούσιας δισκογραφίας του από την όψιμη δημιουργική του φάση, δηλαδή με εκδόσεις που κυκλοφόρησαν μετά την έλευση του νέου αιώνα.

Για αρχή επιλέγω ένα δίσκο χωρίς πρωτότυπο υλικό με τίτλο Οι Κυρίες του κυρίου Θάνου Μικρούτσικου που εκδόθηκε από την ΕΜΙ το 2001. Ο τίτλος της έκδοσης υποδηλώνει και το περιεχόμενό της που αποτελεί μια ευρεία συλλογή 18 ερωτικών κατά βάση τραγουδιών του συνθέτη αποκλειστικά με γυναίκες ερμηνεύτριες σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση. Όλα είναι κορυφαία τραγούδια κι έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στο χώρο του ελληνικού πενταγράμμου μέσα στην 25ετία που είχε προηγηθεί, μιας και τα δυο παλιότερα ("Αν η μισή μου καρδιά", "Η πιο όμορφη θάλασσα") ανατρέχουν στα μέσα της δεκαετίας του '70 και συγκεκριμένα στον κύκλο Πολιτικά τραγούδια (1975) που αποτέλεσε και την επίσημη αρχή της δισκογραφικής περιπέτειας του μεγάλου δημιουργού. Έχουμε λοιπόν μαζεμένες εδώ έξι σημαντικές ερμηνεύτριες, τέσσερις Ελληνίδες, τη Μαρία Δημητριάδη, τη Χαρούλα Αλεξίου, τη Δήμητρα Γαλάνη και την Ελευθερία Αρβανιτάκη, καθώς και δύο ξένες, την μεγάλη Ιταλίδα ντίβα Μilva και την Τουρκάλα Sezen Aksu. 

Τα τραγούδια έχουν επιλεγεί από τους δίσκους: Πολιτικά τραγούδια (1975), Τραγούδια της λευτεριάς (1978), Η αγάπη είναι ζάλη (1986), Κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια (1999), Για πιάνο και φωνή (1990), Volpe d' Amore (1994), Ανάσα η τέχνη της καρδιάς (1995) και Ψάξε στ' όνειρό μας (1997). Η Τουρκάλα ερμηνεύτρια αποδίδει υπέροχα σε δεύτερη εκτέλεση το τραγούδι "Her Şeyi Yak" ("Μια πίστα από φώσφορο") από τον προσωπικό της δίσκο Gülümse (1991). Ποίηση και στίχοι υπογράφονται από τους: Ναζίμ Χικμέτ, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Μανόλη Αναγνωστάκη, Κώστα Λαχά, Άλκη Αλκαίο, Λίνα Νικολακοπούλου, Μπάμπη Τσικληρόπουλο, Λάκη Λαζόπουλο και Ανδρέα Μικρούτσικο.

Ο Κώστας Θωμαΐδης σε δυο τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου (1986)

Ο Κώστας Θωμαΐδης (Θεσσαλονίκη, 1953 ή 1955), πραγματικό όνομα Κωνσταντίνος Χατζής, είναι μια από τις αισθαντικότερες φωνές που ανέδειξε το ελληνικό πεντάγραμμο τις τελευταίες δεκαετίες, μια ευαίσθητη και διακριτική παρουσία στο χώρο του ποιοτικού τραγουδιού ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '70, όταν πρωτοεμφανίστηκε συμμετέχοντας στο δίσκο Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας (1975) του Λουκιανού Κηλαηδόνη. 

Η δισκογραφία του περιλαμβάνει πάμπολλες σκόρπιες συμμετοχές σε δίσκους διαφόρων δημιουργών, κυρίως στο άλμπουμ Έρημη πόλη (1982) του Γιώργου Σταυριανού και στον κύκλο μελοποιημένης ποίησης Έρως ανίκατε μάχαν (1985) του Νότη Μαυρουδή, ενώ καταγράφονται και έξι προσωπικές του δουλειές, και συγκεκριμένα: Μοναχικοί σαλτιμπάγκοι (1987) του Θανάση Νικόπουλου, Η πρώτη στιγμή (1988) με δικές του συνθέσεις, Της φαντασίας ταξίδια (1991) πάλι με δικές του συνθέσεις, Τραγούδια της νύχτας (1994) από ζωντανή ηχογράφηση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Ποίηση με μουσική (1997) του Θάνου Μικρούτσικου και Το άρωμα του χρόνου (1999) με συνθέσεις του Νίκου Ζούδιαρη, του Μίνου Μάτσα και δικές του.

Ο Θάνος Μικρούτσικος στάθηκε ο διαχρονικός του μέντορας στο τραγούδι, αφού η συμπόρευσή τους κράτησε ως το τέλος της ζωής του συνθέτη, ο οποίος μάλιστα του έχει εμπιστευτεί και το μουσικό του αρχείο. Η πρώτη τους συνάντηση ήρθε το 1983 με τον κύκλο μελοποιημένης ποίησης Ο γέρος της Αλεξάνδρειας / Ιχνογραφία, ενώ επισφραγίστηκε το 1999 με τη σπουδαία έκδοση Ποίηση με μουσική που περιλαμβάνει υλικό από το άλμπουμ Ο γέρος της Αλεξάνδρειας σε ποίηση Κ.Π. Καβάφη, καθώς και πρόσθετο υλικό με ποίηση του Χριστόφορου Λιοντάκη. 

Στο ενδιάμεσο διάστημα είχε εκδοθεί κι ένας μικρός δίσκος 45 στροφών με τίτλο Ο Κώστας Θωμαΐδης σε δυο τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου που κυκλοφόρησε το 1986 από τη Minos. Περιλαμβάνει δύο τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου που ερμηνεύει ο Κώστας Θωμαΐδης σε πρώτη εκτέλεση. Το πρώτο είναι το γνωστό "Καραντί" σε ποίηση Νίκου Καββαδία που αργότερα συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ Γραμμές των οριζόντων (1991) με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα, ενώ το δεύτερο, η τρυφερή μπαλάντα "Σιωπή" σε στίχους του Ανδρέα Μικρούτσικου, δεν έχει γνωρίσει άλλη εκτέλεση. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Κώστας Γανωσέλλης.

Σώτια Τσώτου: Δέκα χρόνια τραγούδια (1968-1978)

Συμπληρώνονται σήμερα 83 χρόνια από τη γέννηση μιας κορυφαίας Ελληνίδας στιχουργού, της Σώτιας Τσώτου, η οποία ήρθε στον κόσμο στις 14 Μαΐου 1942 κι έφυγε κάπως πρόωρα στις 10 Δεκεμβρίου 2011, αφού πρόλαβε να μας χαρίσει γύρω στα 500 τραγούδια, τα περισσότερα πασίγνωστα κι αγαπημένα, έστω κι αν η ίδια παραμένει μια μεγάλη "άγνωστη" για το ευρύ κοινό που δεν πολυνοιάζεται συνήθως για τους ανθρώπους που κρύβονται πίσω από κάποιες μεγάλες δημιουργίες. Η Σώτια Τσώτου αποτελεί αναμφισβήτητα τον μεσαίο πόλο που γεφυρώνει τρεις γενιές γυναικών στιχουργών, από την παλιότερη που εκπροσωπεί ασφαλώς η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου μέχρι τη νεότερη που εκπροσωπεί επάξια η Λίνα Νικολακοπούλου. Η στιχουργική της χαρακτηρίζεται από λόγο αιχμηρό και ευθύβολο, βαθιά ελληνικό και γυμνό από ανούσιους καλλωπισμούς καταφέρνοντας να εικονίζει εύστοχα και ανάγλυφα την ευρηματική της θεματολογία, η οποία διακρίνεται από έντονη ανθρωπιστική και κοινωνική ευαισθησία και διαρκείς πολιτικές αναφορές.

Η Σώτια Τσώτου άσκησε αρχικά το επάγγελμα του δημοσιογράφου (1960-1967), το οποίο αναγκάστηκε βίαια να εγκαταλείψει από το χουντικό καθεστώς, για να βρεθεί έτσι στο χώρο του τραγουδιού μετά τη μεσολάβηση του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Είχε βέβαια μια επαφή με το χώρο και νωρίτερα, αφού το 1966 είχαν ηχογραφηθεί για τη Lyra σε δίσκο 45 στροφών δυο άγνωστα τραγούδια της ("Παλικάρι μας μη φεύγεις", "Βράδυ των φτωχών"), αλλά το ουσιαστικό βάπτισμα του πυρός ήρθε το 1968 με δυο ιστορικά τραγούδια της ("Ο Στρατής", "Δε βαριέσαι αδερφέ") που μελοποίησε ο Κώστας Χατζής σηματοδοτώντας μια μακροχρόνια εμβληματική συνεργασία, η οποία κορυφώθηκε το 1976 με το περίφημο Ρεσιτάλ. Τα δυο αυτά τραγούδια αρχικά κυκλόφόρησαν σε δίσκο 45 στροφών, αλλά αμέσως μετά ενσωματώθηκαν και στο άλμπουμ Αναγέννησις Αλόννησος (1968), ενώ παράλληλα η στιχουργός ξεκινούσε και τη συνεργασία της με άλλους συνθέτες, όπως ο Σταύρος Κουγιουμτζής με το ιστορικό "Νάτανε το '21" και ο Γιώργος Κριμιζάκης με την πολυτραγουδισμένη "Στέλλα". Αργότερα ήρθε η στενή συνεργασία της με τον Δώρο Γεωργιάδη, αλλά και με άλλους συνθέτες, όπως ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιώργος Χατζηνάσιος, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Χρήστος Νικολόπουλος και πολλοί άλλοι.

Παρόλο που στις τέσσερις περίπου δεκαετίες της ενεργού παρουσίας της η Σώτια Τσώτου παρουσίασε πολλές ολοκληρωμένες δουλειές αποκλειστικά με δικούς της στίχους, ασφαλώς οι σημαντικότερες εντοπίζονται στη δεκαετία του '70. Πρόκειται για τους δίσκους: Φωτογραφίες (1971) του Γιώργου Κριμιζάκη, Αν ήμουν πλούσιος (1972), Δύσκολη ζωή (1973), Χίλια εννιακόσια τίποτα (1974) και Αγάπα με για να υπάρχω (1978) του Δώρου Γεωργιάδη, Άσπρο μαύρο (1974) του Γιώργου Χατζηνάσιου και Σκόρπια φύλλα (1975) του Απόστολου Καλδάρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι με τον Κώστα Χατζή δεν προέκυψε κανένας ολοκληρωμένος δίσκος, παρόλο που η παρουσία της είναι ανελλιπής σε όλη την προσωπική του δισκογραφία.

Το μικρό πορτρέτο της κορυφαίας στιχουργού που σας παρουσιάζω έχει περιορισμένο χρονικό ορίζοντα την πρώτη και σημαντικότερη δεκαετία της στη δισκογρφαία (1968-1978) και περιλαμβάνει 25 επιλεγμένες στιγμές που αποτελούν ωστόσο όλες σπουδαία τραγούδια με αμείωτη τη γοητεία τους μετά από μισό σχεδόν αιώνα. Τα τραγούδια υπογράφονται από τους συνθέτες Κώστα Χατζή (που ασφαλώς κατέχει τη μερίδα του λέοντος), Γιώργο Κριμιζάκη, Σταύρο Κουγιουμτζή, Χρήστο Λεοντή, Απόστολο Καλδάρα, Δώρο Γεωργιάδη, Γιώργο Χατζηνάσιο και Χρήστο Γκάρτζο. Τα ερμηνεύουν οι: Κώστας Χατζής, Κώστας Βενετσάνος, Καίτη Χωματά, Ρένα Κουμιώτη, Γιώργος Νταλάρας, Γιάννης Καλατζής, Μαρινέλλα, Δώρος Γεωργιάδης, Άννα Βίσση, Γιάννης Πάριος, Χάρις Αλεξίου και Δημήτρης Μητροπάνος.

Μιχάλης Τερζής: Παράβασις (2003)

Τρία χρόνια μετά την Ωδή των οδών κι αφού μεσολάβησε μια σειρά ορχηστρικών δίσκων για λογαριασμό των εταιρειών Arc Music και Sosaphone, καθώς και το soundtrack της ταινίας Ο ψύλλος (2002), ο Μιχάλης Τερζής μας χάρισε έναν ακόμη κύκλο τραγουδιών με τίτλο Παράβασις που κυκλοφόρησε το 2003 από την FM Records. 

Πρόκειται για μια από τις ωραιότερες δουλειές του άξιου συνθέτη με όμορφα τραγούδια και θαυμάσιες ερμηνείες. Η αρχή μάλιστα είναι εντυπωσιακή με το σπουδαίο τραγούδι "Η κόμη της Βερενίκης", ένα από τα ωραιότερα που έγραψε ποτέ ο Τερζής. Εξίσου όμορφο επίσης το "Κόκκινο ιώδιο". Οι στίχοι ανήκουν στον Δημήτρη Λέντζο, εκτός από δύο ("Τα αγριολούλουδα", "Φτου ξελευθερία") που έγραψε ο ίδιος ο συνθέτης, ενώ από ένα τραγούδι υπογράφουν στιχουργικά ο Κώστας Νέος ("Το σχολείο") και η Κατερίνα Παπαγεωργίου ("Με ουζάκι Μυτιλήνης"). 

Τα τραγούδια ερμηνεύουν άξιοι ερμηνευτές της νεότερης γενιάς. Τα περισσότερα (πέντε συνολικά) ερμηνεύει ο Μπάμπης Τσέρτος, τρία ο Κώστας Μάντζιος, δύο η Νάντια Καραγιάννη (αδελφή του Τσέρτου), ένα η Μαρία Σουλτάτου, ενώ αξιοσημείωτη είναι η επανεμφάνιση του ίδιου του συνθέτη σε ρόλο ερμηνευτή και μάλιστα με τρία τραγούδια. Ευρηματικοί στίχοι με ταξιδιάρικη διάθεση και καλογραμμένες μελωδίες και ρυθμοί συνιστούν ένα πολύ ενδιαφέρον υλικό που δεν είχε την αποδοχή που του άξιζε και νομίζω πως δικαιούται ένα ξανακοίταγμα.

Μιχάλης Τερζής: Η ωδή των οδών (2000)

Την ίδια χρονιά που τραγούδησε στο δίσκο το Γιώργου Σταυριανού Πού να τελειώνει η θάλασσα ο Κώστας Μάντζιος ήταν ο βασικός ερμηνευτής κι ενός άλλου κύκλου τραγουδιών. Πρόκειται για το δίσκο Η ωδή των οδών που κυκλοφόρησε το 2000 από την ΜΒΙ με δεκατρία καινούργια τραγούδια του συνθέτη Μιχάλη Τερζή, ενός σημαντικού, αν και αθόρυβου δημιουργού που είχε ήδη πίσω του πάνω από 25 χρόνια δημιουργικής πορείας από το 1974 που πρωτοεμφανίστηκε με το άλμπουμ Του έρωτα τ' αντάρτη από κοινού με τον πρόωρα χαμένο συνθέτη Αμάραντο Αμαραντίδη.

Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά αυτή με πολλά όμορφα τραγούδια ("Θέλω έναν πρίγκιπα", "Αχ η ζωή", "Ηπειρώτισσα γη", "Η ωδή των οδών"), βασισμένη κυρίως σε στίχους του Δημήτρη Λέντζου, ενώ από ένα τραγούδι υπογράφουν οι Άννα Μπιθικώτση (κόρη του μεγάλου βάρδου), Ευσταθία Μαντζούφα, Κώστας Νέος, Τάκης Συρέλης και ο συνθέτης. 

Ο Κώστας Μάντζιος ερμηνεύει πέντε τραγούδια, από τα οποία ξεχωρίζει το στιβαρό ζεϊμπέκικο "Ηπειρώτισσα γη" (αναφορά στο γενέθλιο τόπο του), ενώ η εξαιρετική Μαρία Σουλτάτου αποδίδει άλλα τέσσερα τραγούδια, μεταξύ των οποίων το εναρκτήριο "Θέλω έναν πρίγκιπα", μια θαυμάσια λυρική μπαλάντα σε στίχους της Άννας Μπιθικώτση. Συμμετέχει επίσης η λαϊκή ερμηνεύτρια Λένα Αλκαίου και ο Παντελής Θεοχαρίδης που ερμηνεύει το ωραιότερο ίσως τραγούδι του δίσκου ("Αχ η ζωή"). Ο συνθέτης μάλιστα ερμηνεύει το ομότιτλο τραγούδι, ενώ ο ίδιος επιμελήθηκε την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας.

Γιώργος Σταυριανός: Πού να τελειώνει η θάλασσα (2000)

Συνεχίζουμε το μικρό αφιέρωμα στον εκλεκτό τραγουδιστή Κώστα Μάντζιο με τρεις ακόμη αξιόλογες δισκογραφικές δουλειές που δεν ανήκουν στην προσωπική του δισκογραφία, αφού ο ίδιος συμμετέχει ως κύριος ή συμπληρωματικός ερμηνευτής μαζί με άλλους καλλιτέχνες.

Το 2000 λοιπόν από την FM Records κυκλοφόρησε ο όγδοος κατά σειρά κύκλος τραγουδιών του ευαίσθητου τραγουδοποιού Γιώργου Σταυριανού με τίτλο Πού να τελειώνει η θάλασσα. Το υλικό του δίσκου περιλαμβάνει ένδεκα καινούργια τραγούδια και δύο οργανικά θέματα. Οι στίχοι στα περισσότερα ανήκουν στον γνωστό Θεσσαλονικιό στιχουργό Φίλιππο Γράψα, ενώ τέσσερα τραγούδια έχουν στίχους του συνθέτη. Το τραγούδι "Μικρές μουσικές" συνυπογράφεται μουσικά από τον Σταυριανό και τον Παναγιώτη Καλαμπόκα. Το πρώτο οργανικό ("Stretto Cafe") είναι ένα όμορφο βαλσάκι, ενώ το δεύτερο ("Η κρύπτη των αιώνων") αποτελεί οργανική απόδοση του ομότιτλου τραγουδιού. 

Η μουσική του συνθέτη διακρίνεται πάντα από τη διάχυτη λυρική της ευαισθησία που διαμορφώνει μια πολύ ιδιότυπη ατμόσφαιρα, χαρακτηριστική του προσωπικού του ύφους, η οποία τονίζεται από τη χρήση ακουστικών οργάνων, όπως η κιθάρα, το λαούτο, ο τζουράς, ο μπαγλαμάς, το βιολί και τα κρουστά. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Γιάννης Ιωάννου, χωρίς να ξεφεύγει πάντως από μια τυποποίηση του ήχου που ήταν κυρίαρχος εκείνη την εποχή.

Αξίζει ιδαίτερα να σταθούμε στους δύο θαυμάσιους ερμηνευτές του δίσκου, τον Κώστα Μάντζιο που αποδίδει οκτώ τραγούδια και τον Παντελή Θεοχαρίδη στα υπόλοιπα τρία. Αμφότεροι ξεπήδησαν από τη γόνιμη δεκαετία του '90 έχοντας ήδη πίσω τους εξαιρετικές ερμηνείες, ο πρώτος κυρίως με τραγούδια του Γιώργου Σταυριανού και ο δεύτερος ως βασικός ερμηνευτής του σημαντικού δίσκου Μικρή πατρίδα (1996) του Γιώργου Ανδρέου. Στα φωνητικά συμμετέχει η Άννα Ιωαννίδου.

Κώστας Μάντζιος: Μέρα νύχτα (1999)

Με το κλείσιμο της δεκαετίας του '90 η FM Records παρουσίασε ένα πορτρέτο του ερμηνευτή Κώστα Μάντζιου με τις καλύτερες στιγμές του από τη μέχρι τότε δισκογραφική του παρουσία στη συγκεκριμένη εταιρεία. Το άλμπουμ έχει τον τίτλο Μέρα νύχτα που προέρχεται από το ομότιτλο τραγούδι του Γιώργου Ζαμπέτα σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου, το οποίο είχε ερμηνεύσει πρώτος το 1967 ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ στην ταινία "Δημήτρη μου, Δημήτρη μου".

Το άλμπουμ περιλαμβάνει δεκαεπτά συνολικά τραγούδια, από τα οποία τέσσερα αποτελούν επανεκτέλεση παλιών λαϊκών επιτυχιών, όπως το τραγούδι του Ζαμπέτα που προαναφέραμε, καθώς και το τραγούδι "Να ζει κανείς ή να μη ζει" σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη από την ομώνυμη ταινία του 1968, όπου το ερμήνευε ο ίδιος ο συνθέτης. Τα άλλα δυο τραγούδια φέρουν την υπογραφή του λαϊκού τραγουδιστή και συνθέτη Αντώνη Ρεπάνη. Παλιότερο είναι το "Πού να γυρνάς" που είχε ερμηνεύσει το 1965 ο Πάνος Γαβαλάς, ενώ το πολύ γνωστότερο "Δυο γυναίκες, δυο αγάπες" το είχε ερμηνεύσει το 1972 ο ίδιος ο Ρεπάνης.

Τα υπόλοιπα τραγούδια του άλμπουμ είναι ανθολογημένα από τις πρωτότυπες ηχογραφήσεις τους με τον ίδιο το Μάντζιο μέσα από τη μικρή του ως τότε δισκογραφία. Έχουν επιλεγεί επτά τραγούδια του Γιώργου Σταυριανού από τους δίσκους Καθαρός ουρανός (1993) και Στην πολιορκία πέφτει πάντα η Τροία (1995), ένα τραγούδι του Οδυσσέα Εισαγγελέα από το δίσκο Τελευταίο φως (1995), άλλο ένα του Χρήστου Παπαδόπουλου από το δίσκο Κάτι απ' τα παλιά (1998) και τέσσερα τραγούδια από τον προσωπικό δίσκο του τραγουδιστή Αν ήταν εύκολη η ζωή... θα κράταγε αιώνες (1997) σε μουσική του Γιάννη Νικολάου και της Γεωργίας Αναστασοπούλου. Τις ενορχηστρώσεις των τραγουδιών επιμελήθηκαν οι Πέτρος Αθανασίου, Γιάννης Ιωάννου, Αντώνης Γούναρης και Γιάννης Σαββίδης.

Κώστας Μάντζιος: Αν ήταν εύκολη η ζωή... (1997)

Σαν σήμερα, 9 Μαΐου, γεννήθηκε πριν από 62 χρόνια ο ηπειρώτης τραγουδιστής Κώστας Μάντζιος, από τους αξιολογότερους λαϊκούς ερμηνευτές της νεότερης γενιάς, αυτής που αναδείχθηκε κατά τη δεκαετία του '90 και παραμένει πάντα στο προσκήνιο. 

Με καταγωγή από τα Γιάννενα ο Μάντζιος σε ηλικία δέκα ετών εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, ενώ από τις αρχές της δεκαετίας του '80 άρχισε τη μουσική του ενασχόληση ως ακορντεονίστας. Το 1992 είχε την πρώτη δισκογραφική του εμφάνιση στο δίσκο Μπουζουξήδες με πυξίδες του Βαγγέλη Κορακάκη, για να ακολουθήσει η συμμετοχή του στο δίσκο Καθαρός ουρανός (1993) του Γιώργου Σταυριανού, ο οποίος του έδωσε και το υλικό για τον πρώτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο Στην πολιορκία πέφτει πάντα η Τροία (1995) που στάθηκε η αφορμή για την πανελλήνια πλέον αναγνώρισή του. Ακολούθησαν άλλε δυο προσωπικές δουλειές (Αν ήταν εύκολη η ζωή..., Μέρα νύχτα), καθώς και πάμπολλες συμμετοχές του σε διάφορες δουλειές, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αραιώσει πλέον την παρουσία του.

Το 1997 λοιπόν κυκλοφόρησε από την FM Records ο δεύτερος προσωπικός δίσκος του Κώστα Μάντζιου με τον μακροσκελή τίτλο Αν ήταν εύκολη η ζωή... θα κράταγε αιώνες, αυτή τη φορά με πολυσυλλεκτικό χαρακτήρα, αφού τα δεκατρία τραγούδια του άλμπουμ υπογράφουν επτά διαφορετικοί συνθέτες και συγκεκριμένα οι: Γιώργος Αρσενίδης, Νίκος Λαβράνος, Γιάννης Νικολάου, Γιάννης Σαββίδης, Πέτρος Βαγιόπουλος, Γεωργία Αναστασοπούλου και Θόδωρος Λαχανάς. Και οι στίχοι επίσης προέρχονται από διαφορετικούς στιχουργούς, όπως ο Ηλίας Κατσούλης, ο Οδυσσέας Εισαγγελέας, ο Γιώργος Λεκάκης, ο Βαγγέλης Βελώνιας και άλλοι. 

Απλά λαϊκά τραγούδια χωρίς εξάρσεις, σε μια ισορροπημένη γραμμή που δεν ανατράπηκε από κάποιο σουξέ, αφού ο δίσκος δεν πέρασε και τόσο στο ευρύ κοινό. Διαθέτει όμως καλά στοιχεία και καλοδουλεμένη ενορχήστρωση από τον Αντώνη Γούναρη με τη συμμετοχή αξιόλογων μουσικών, όπως ο Μανώλης Καραντίνης που παίζει μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά και μαντολίνο, ο Νίκος Χατζόπουλος στο σόλο βιολί και ο Θανάσης Βασιλόπουλος στο κλαρίνο. Το καλύτερο πάντως στοιχείο του δίσκου είναι η στέρεη ερμηνεία του Κώστα Μάντζιου με τη σύμπραξη της Αφεντούλας Ραζέλη στα φωνητικά.

Χάρρυ Κλυνν: Δοξάστε με (1979)

Ένα χρόνο μετά το πετυχημένο δισκογραφικό βάπτισμα του πυρός με το άλμπουμ Για δέσιμο (1978) ο δαιμόνιος Χάρρυ Κλυνν επανήλθε με καινούργια δουλειά πλημμυρισμένη με ξεκαρδιστικά σκετσάκια και αντίστοιχα τραγούδια. Ο δίσκος έχει τίτλο Δοξάστε με και το περιεχόμενό του μοιάζει να συνεχίζει φυσιολογικά το πνεύμα της προηγούμενης δουλειάς με τον σπαρταριστό Τραμπάκουλα να κρατάει πάντα τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Τη μουσική έγραψε και πάλι ο Γιώργος Κριμιζάκης, ενώ στα κείμενα έχουμε την παρουσία δύο σημαντικών και δοκιμασμένων στιχουργών μας, του Γιάννη Κακουλίδη και του Γιάννη Καλαμίτση.

Αλλά καλύτερα ας αφήσουμε τους ίδιους τους δημιουργούς να μας μιλήσουν για τη δουλειά τους: 

Το σύνθημα ΔΟΞΑΣΤΕ ΜΕ ήρθε ξαφνικά από τις Σέρραις Μάντρες. Το υπέγραφε ο μυστηριώδης διευθυντής της ΕΜΙΑΛ Marco Bognotti. Ο (ν)μυστικός παραγωγός Γιώργος Πετσίλας αντέδρασε αμέσως. Την άλλη μέρα έλυσε τον Χάρρυ Κλυνν που τον κρατούσε δεμένο σχεδόν ένα χρόνο και του είπε: Ετοιμάσου. Δεν απέμενε παρά να βρεθούν οι συνεργοί του εγκλήματος. Τους αναζήτησε στην ομάδα Γ.Κ. Ο ένας ήταν γνωστός. Είχε ήδη αφήσει τα μουσικά του αποτυπώματα και στο προηγούμενο έγκλημα. Ήταν ο Γιώργος Κριμιζάκης. Οι άλλοι δύο μπασμένοι από καιρό στους παραχαρακτικούς κύκλους ήταν ο Γιάννης Καλαμίτσης και ο Γιάννης Κακουλίδης. Όλοι μαζί άρχισαν να καταστρώνουν τα ύποπτα σχέδιά τους. Ήταν μια μελετημένη δουλειά (...). Η μεγάλη στιγμή είχε έρθει. Τότε όμως χτύπησε η αντίδραση. Η διπλή πράκτωρ Βίκυ Γαλάτου υπομαγνητοφώνησε τις ταινίες και παρέδωσε τα κείμενα στην Επιτροπή Ερευνών (υποεπιτροπή υπόπτων συζητήσεων). Οι συλληφθέντες αρνήθηκαν την ενοχή τους. Τα τεκμήρια όμως ήταν αδιάσειστα (....). Ο Διευθυντής των POLICE-ων Σταύρος Ξανθόπουλος καθοδηγούσε την ανάκριση. Η απολογία των κατηγορουμένων ήταν σύντομη αλλά θαρραλέα και ευκρινής. ΟΥΓΚΑΓΚΑ ΜΠΟΥΜ ΜΠΟΥΜ ΧΙΚΑΠ ΑΓΚΟΥΠ ΜΠΙΡΙΛΙ ΓΚΑΓΚΑ ΑΟΥΓΚΙΓΚΙ ΑΟΥΓΚΙΓΚΙ ΜΠΑΓΚΑΛΑΓΚΑ ΟΥΓΚΑ ΓΚΑ. Δεν τους λυπήθηκε κανείς. Αργότερα μόνο, την ώρα που μπαίνανε στην κλούβα που θα τους μετέφερε στην απομόνωση μια φωνή μας ειδοποίησε: Να προσέχετε την πόρτα...

Χάρρυ Κλυνν: Για δέσιμο (1978)

Σήμερα είναι η επέτειος της γέννησης του Χάρρυ Κλυνν - πραγματικό όνομα: Βασίλης Τριανταφυλλίδης (1940-2018) -, ο οποίος ήρθε στον κόσμο στις 7 Μαΐου 1940 στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης. Υπήρξε πολυτάλαντος κωμικός ηθοποιός και σόουμαν, αλλά και ζωγράφος, ποιητής, πολιτικός και ποδοσφαιρικός παράγοντας! 

Ξεπήδησε στα τέλη της δεκαετίας του '50 μέσα από τα περίφημα "Ταλέντα" του Γιώργου Οικονομίδη, στη συνέχεια μπήκε για σπουδές στη Δραματική Σχολή του Πέλου Κατσέλη και άρχισε τις πρώτες του εμφανίσεις σε μπουάτ της εποχής, ενώ το 1964 είχε κι ένα διπλό πέρασμα από τον ελληνικό κινηματογράφο με σύντομα, αλλά πολύ χαρακτηριστικά ρολάκια στις ταινίες "Γάμος αλά ελληνικά" (του Βασίλη Γεωργιάδη) και "Τα 201 καναρίνια" (του Γρηγόρη Γρηγορίου). Την ίδια χρονιά βρέθηκε στην Αμερική, όπου άρχισε να εμφανίζεται σε ελληνικά καφεθέατρα υιοθετώντας την τεχνική της stand-up comedy, στην οποία βασίστηκε η μετέπειτα μεγάλη του καριέρα στην Ελλάδα μετά τον οριστικό του επαναπατρισμό στα μέσα της δεκαετίας του '70, όταν και κατάφερε να εδραιωθεί ως ο δημοφιλέστερος σκηνικός καλλιτέχνης της μεταπολιτευτικής εποχής με αδιάλειπτη ζωντανή παρουσία σε μπουάτ και κοσμικά κέντρα, αλλά και με πλούσια δισκογραφία, καθώς και αρκετούς πρωταγωνιστικούς πλέον ρόλους στον κινηματογράφο ("Αλαλούμ", "Εις μνήμην Χάρρυ Κλυνν...", "Χάρρυ Κλυνν... και πάσης Ελλάδος", "Η φάπα της χρονιάς", "Made in Greece" κ.ά.).

Η δισκογραφική περιπέτεια του Χάρρυ Κλυνν ξεκίνησε το 1978 με το άλμπουμ Για δέσιμο, το οποίο κυκλοφόρησε από την Columbia και τον έκανε αμέσως πασίγνωστο στο πανελλήνιο. Ευρηματικό και πηγαίο χιούμορ, ανελέητη σάτιρα της τρέχουσας πολιτικής επικαιρότητας, εντυπωσιακές μιμήσεις πολιτικών προσώπων και ευφάνταστες ατάκες που πέρασαν στα χείλη όλου του κόσμου ήταν τα χαρακτηριστικά αυτής της πρώτης του δουλειάς που περιλαμβάνει τραγούδια με αιχμηρούς στίχους κυρίως του άγνωστου ακόμη τότε Κώστα Τριπολίτη και μουσική του Γιώργου Κριμιζάκη, σταθερού συνεργάτη του για πολλά χρόνια, καθώς και ξεκαρδιστικές παρλάτες με δικά του κείμενα, μέσα από τις οποίες αναδείχθηκε η εμβληματική μορφή του σπαρταριστού Τραμπάκουλα! 

Θάνος Μικρούτσικος: Έργα για φλάουτο (2007)

Το 2007 από την αξιόλογη σειρά Classics της Legend εκδόθηκε ένα σημαντικό άλμπουμ του Θάνου Μικρούτσικου με τον περιληπτικό τίτλο Έργα για Φλάουτο που περιλαμβάνει τρεις συνθέσεις λόγιου ύφους με απόλυτο πρωταγωνιστή τον ήχο του αγαπημένου αυτού ξύλινου πνευστού, το οποίο έχουν τιμήσει με εκλεκτές συνθέσεις τους διαχρονικά πολλοί μεγάλοι δημιουργοί από την εποχή του Μπαρόκ κυρίως και εντεύθεν.

Αφορμή για τη δημιουργία της συγκεκριμένης δισκογραφικής δουλειάς έδωσε η Πολωνέζα σολίστ του φλάουτου Ivona Glinka, η οποία ανέσυρε από τη λήθη και ηχογράφησε εκ νέου ένα παλιότερο έργο του συνθέτη με τίτλο Opera for One που είχε γραφτεί 1984 και είχε πρωτοπαιχτεί στις Βρυξέλλες από τον Βέλγο φλαουτίστα Marc Grauwels, με τον οποίο άλλωστε είχε κυκλοφορήσει και σε δίσκο το 1986 από την Εταιρεία Νέας Μουσικής. Το έργο είναι υψηλών τεχνικών απαιτήσεων και ο σολίστ, πέρα από την εκτέλεση του φλάουτου, είναι επιφορτσιμένος και με υποκριτικές υποχρεώσεις στην απόδοση του ευρηματικού κειμένου που έγραψε ο θεατρικός συγγραφέας Γιώργος Μανιώτης. Όπως εξηγεί ο συνθέτης, "... η αξία του έργου έγκειται στη δυνατότητα που δίνει σ' έναν αποκλειστικά ερμηνευτή να διηγηθεί μία ιστορία με όλους τους δυνατούς τρόπους...".

Η νέα εκτέλεση του παλιού αυτού έργου δημιούργησε την ανάγκη σύνθεσης και πρόσθετου υλικού με επίκεντρο το φλάουτο, προκειμένου να συμπληρωθεί η έκδοση. Έτσι προέκυψε η σύντομη σύνθεση για σόλο φλάουτο "A Music Story For a Flutist" (Μια μουσική ιστορία για μια φλαουτίστρια) που γράφτηκε το 2004 για την Ivona Glinka και παραπέμπει ευθέως σε ιμπρεσιονιστικές συνθέσεις του Claude Debussy ή ακόμη και του νεωτερικού συνθέτη Edgar Varese. 

Το τρίτο έργο του δίσκου γράφτηκε το 2007 ειδικά γι' αυτή την έκδοση και φέρει τον τίτλο "Κόσμος χωρίς ταξιδιώτες". Είναι ένα έργο για φωνή και φλάουτο σε τέσσερα μέρη και βασίζεται στην ομώνυμη ποιητική σύνθεση του Πατρινού ποιητή Γιώργου Κοζία (γενν. 1958). Την αφήγηση έκανε ο ηθοποιός Δημήτρης Παπανικολάου, ενώ το μέρος του φλάουτου φυσικά απέδωσε η Ivona Glinka. 

Η έκδοση της Legend είναι ιδιαίτερα προσεγμένη με πλούσιο ένθετο φυλλάδιο που περιλαμβάνει κι ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό κείμενο του μουσικοκριτικού Γιώργου Μονεμβασίτη για τα τρία έργα που περιέχονται στο δίσκο. Αξίζει εδώ να προσθέσω ότι ο Θάνος Μικρούτσικος λίγο αργότερα έγραψε κι ένα δεύτερο έργο σε ποίηση του Γιώργου Κοζία με τίτλο "Η γη τσακισμένο καράβι" (για φωνή και πιάνο), το οποίο μαζί με το "Κόσμος χωρίς ταξιδιώτες" διαμόρφωσαν το περιεχόμενο ενός ψηφιακού δίσκου που συνόδευε την έκδοση του συγγραφικού πονήματος του συνθέτη "Πέντε κείμενα μετά μουσικής", το οποίο κυκλοφόρησε το 2013 από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδης.

Σπύρος Ράντος: Recital (1983)

Άλλος ένας σπουδαίος Έλληνας σολίστ έχει σειρά σήμερα. Πρόκειται για τον Σπύρο Ράντο (Κέρκυρα, 1945), διακεκριμένο δεξιοτέχνη του βιολιού με διεθνή καριέρα και σημαντική δισκογραφική παρακαταθήκη. Ο σπουδαίος μαέστρος και παιδαγωγός Στέλιος Καφαντάρης ήταν ο πρώτος του δάσκαλος και στη συνέχεια ο εμβληματικός βιολονίστας Τάτσης Αποστολίδης. Στα 19 του βρέθηκε στην Αυστρία ως πρώτο βιολί στην Ορχήστρα της Κρατικής Όπερας του Λιντς, ενώ στη Βιέννη είχε την ευκαιρία να σπουδάσει στην περίφημη Μουσική της Ακαδημία με δάσκαλο το Eduard Melkus, με τον οποίο συνεργάστηκε και δισκογραφικά σε ηχογραφήσεις με την ορχήστρα εποχής Capella Academica για τη μεγάλη εταιρεία Archiv (θυγατρική της Deutsche Grammophon). Εμφανίστηκε σε πολλές πρωτεύουσες της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου ως σολίστ, ενώ κάποια στιγμή δημιούργησε στην Ελλάδα κι ένα πετυχημένο τρίο μουσικής δωματίου με τον πιανίστα Γιάννη Βακαρέλη και τον βιολοντσελίστα (και μαέστρο) Βύρωνα Φιδετζή. Από τα μέσα της δεκαετίας του '70 είναι εγκατεστημένος στην Αυστραλία, όπου αναπτύσσει έντονη μουσική δραστηριότητα με διάφορες ορχήστρες, όπως η ορχήστρα δωματίου Rantos Collegium.

Το 1983 από τη Grevillea Records κυκλοφόρησε ένας αναλογικός δίσκος που αποτυπώνει ανάγλυφα την υψηλή τέχνη του Σπύρου Ράντου. Ο δίσκος έχει τον απλό τίτλο Recital και περιλαμβάνει συνθέσεις για Βιολί και Πιάνο, τις οποίες ερμηνεύει με θαυμαστή δεξιοτεχνία συνοδευόμενος στο πιάνο από την Ισραηλινή πιανίστα και σύζυγό του Brachi Tilles. 

Το υλικό του δίσκου καλύπτει μια μακρά περίοδο μουσικής δημιουργίας από την εποχή του Μπαρόκ ως τον 20ο αιώνα. Στη μία πλευρά του δίσκου έχουμε μια τετραμερή Σονάτα για Βιολί και Πιάνο του Γάλλου συνθέτη Jean-Marie Leclair (1697-1764), καθώς και μια Σουίτα για Βιολί και Πιάνο του Έλληνα συνθέτη Γιάννη Κωνσταντινίδη (1903-1984) δομημένη σε έξι μέρη με εναλλασσόμενη ρυθμική αγωγή. Στην άλλη πλευρά του δίσκου έχουμε σύντομες συνθέσεις του Βραζιλιάνου συνθέτη Heitor Villa-Lobos (1887-1959) και του Αμερικανού Harold Melvin Triggs (1900-1984), ενώ το κύριο μέρος καταλαμβάνουν οι Πέντε Μελωδίες για Βιολί και Πιάνο του κορυφαίου Ρώσου δημιουργού Sergei Prokofiev (1891-1953).

Η Πάρρυ Δερέμπεη ερμηνεύει τη "Μικρή Λευκή Αχιβάδα" του Μάνου Χατζιδάκι (1962)

Συνεχίζοντας την παρουσίαση εκλεκτών Ελλήνων σολίστ θα σταθούμε σήμερα σε μιαν όχι και τόσο γνωστή, αλλά σίγουρα σημαντική δεξιοτέχνη του πιάνου, την Πάρρυ Δερέμπεη-Παπασταύρου (γενν. 1942), σύζυγο του βιολοντσελίστα Ελευθέριου Παπασταύρου (1920-2008), με τον οποίο άλλωστε υπήρξε εκλεκτό ντούο στην εκτέλεση έργων της λόγιας μουσικής για πιάνο και βιολοντσέλο. Η δράση της κατά τις δεκαετίες του '60 και '70 είχαν αποσπάσει διθυραμβικά σχόλια από τη διεθνή κριτική. Ιδού τι έγραφε εκείνη την εποχή ο Γάλλος κριτικός Φρανσουά Βελλάρ: «Η μουσική μόρφωσις της Πάρρυ Δερέμπεη, που απέκτησε στο Ωδείον Αθηνών και κατόπιν στην Βιέννη, της επιτρέπει να αποδίδει κάθε έργο με τον πιο πιστό τρόπο. Μία τεχνική άμεμπτη, οι λεπτομέρειες με απόλυτη ακρίβεια. Στις Παραλλαγές και την Φούγκα σ’ ένα θέμα του Χαίντελ του Μπραμς, για τις οποίες η Κλάρα Σούμαν εδήλωνε ότι υπερέβαιναν τις δυνάμεις της, η Πάρρυ Δερέμπεη κυριαρχεί επ’ αυτών και κατά το γράμμα και κατά το πνεύμα». Την ίδια εποχή Άγγλοι κριτικοί στους Times και τη Daily Telegraph μιλούσαν για «ελληνικό κατόρθωμα τεχνικής» και δε φείδονταν επαίνων, όπως: «Διαύγεια, ευχέρεια και αμετάβλητος ευχάριστος ποιότης του ήχου εχαρακτήρισαν το παίξιμο της Ελληνίδος πιανίστας Δίδος Δερέμπεη. Η ειλικρινά απόλυτα πιανιστική ενατένισις της νεαρής Ελληνίδος πιανίστας ουδέποτε εξένισε, αλλά αντιθέτως εδικαίωσε με το πάρα πάνω τον συμπατριώτη της συνθέτη Χατζιδάκι στα πρελούντια των Ελληνικών λαϊκών χορών».

Η μνεία του ονόματος του Μάνου Χατζιδάκι, ο οποίος τότε, στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '60, ήταν ήδη διάσημος για το όσκαρ τραγουδιού που είχε αποσπάσει το 1961, έχει να κάνει βέβαια με το έργο Για μια μικρή λευκή αχιβάδα, το οποίο καταγράφεται ως η πρώτη σύνθεσή του στον επίσημο κατάλογο της εργογραφίας του. Στην πραγματικότητα ο συνθέτης είχε ήδη καταθέσει τις πρώτες του συνθέσεις για το θέατρο από το 1944 ξεκινώντας με το θεατρικό του Αλέξη Σολομού "Ο τελευταίος ασπροκόρακας", ενώ ακολούθησαν πολλές ακόμη θεατρικές μουσικές ως το 1947 που άρχισε να συνθέτει την "Αχιβάδα", έργο για σόλο πιάνο σε μορφή σουίτας αποτελούμενης από πέντε πρελούδια και πέντε χορούς σε ζευγαρωτή διάταξη. Το έργο μάλιστα παρουσίασε στο διεθνές κοινό ο διάσημος Αμερικανός πιανίστας Julius Katchen, για να αναγκάσει μια γνωστή Ελληνίδα τεχνοκριτικό της εποχής τα γράψει στην εφημερίδα Τα Νέα (20/1/1949): "Δε θα συγχωρήσω ποτέ τον εαυτό μου ότι το νέο αυτό μουσικό ελληνικό δαιμόνιο που ονομάζεται Μάνος Χατζιδάκις μού το παρουσίασε χθες στο πρόγραμμα του ρεσιτάλ του ένας ξένος (εννοεί τον Julius Katchen) με τις εκτελέσεις μιας σειράς από δέκα συνθέσεις που συγκλόνισαν τον κόσμο σαν μια αποκάλυψη...".

Αν και στη δισκογραφία καταγράφονται πάμπολλες εγγραφές του έργου, είναι παράδοξο ότι ο ίδιος ο συνθέτης δεν υπογράφει καμία! Η πρώτη δισκογράφησή του έγινε το 1954 από τον Γιάννη Παπαδόπουλο (μαζί με το έργο "Έξι λαϊκές ζωγραφιές") και ακολούθησε η εκτέλεση της Πάρρυς Δερέμπεη είναι η δεύτερη και κυκλοφόρησε το 1962 από τη Philips, για να έρθει δυο χρόνια αργότερα η τρίτη εκτέλεση με τη Μαρίκα Παπαϊωάννου, ενώ στα πιο πρόσφατα χρόνια ξεχωρίζουν οι εκτελέσεις της Δανάης Καρά (1989) και της Ντόρας Μπακοπούλου (2000). 

Ο δίσκος της Δερέμπεη συμπληρώνεται και με τρεις ξένες πιανιστικές συνθέσεις και συγκεκριμένα με δυο θέματα του Franz Liszt (1811-1886), δηλαδή το "La leggerezza" (η δεύτερη από τις τρεις σπουδές κοντσέρτου) και μια Étude (Σπουδή) βασισμένη σε ένα θέμα του Niccolo Paganini (1782-1840), καθώς και ένα "Πρελούδιο" του σημαντικού Ρώσου (Σοβιετικού) συνθέτη Sergei Prokofiev (1891-1953).

Εύα Φάμπα: Capriccio Diabolico (2007)

Σαν σήμερα, στις 3 Μαΐου 1996, έφυγε από τη ζωή ο πατριάρχης της ελληνικής κιθαριστικής τέχνης Δημήτρης Φάμπας (1921-1996) αφήνοντας σε μας τη σημαντική δισκογραφική του κληρονομιά, αλλά και την κόρη του Εύα Φάμπα (γενν. 1964), η οποία αποτελεί σήμερα μία από τις λαμπρότερες Ελληνίδες σολίστ της κλασικής κιθάρας. Πρώτος μάλιστα δάσκαλός της ήταν ο πατέρας της, ενώ ανώτερα θεωρητικά διδάχθηκε από το μεγάλο συνθέτη Δημήτρη Δραγατάκη. 

Η Εύα Φάμπα ξεκίνησε ρεσιτάλ στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση, αλλά και στις μουσικές σκηνές ήδη από την ηλικία των 12 χρόνων, ενώ κατά καιρούς έχει συνεργαστεί με πολλές διεθνείς και ελληνικές ορχήστρες. Κέρδισε μάλιστα το πρώτο βραβείο στον 16ο Διεθνή Διαγωνισμό Κιθάρας της Ακαδημίας του Μιλάνου (όπου παλιότερα είχε χρηματίσει δάσκαλος ο Νότης Μαυρουδής). Παράλληλα αναπτύσσει αξιόλογο παιδαγωγικό και συγγραφικό έργο, αλλά και ενδιαφέρουσα δισκογραφική δραστηριότητα με ελληνικές και ξένες δισκογραφικές εταιρείες, όπως η συνεργασία της με την εταιρεία Naxos που απέφερε τον σπουδαίο δίσκο Greek Guitar Music (2014).

Σημαντική δισκογραφική κατάθεση της Εύας Φάμπα αποτελεί το άλμπουμ Capriccio Diabolico που εκδόθηκε στην Ιταλία το 2007. Ο δίσκος περιλαμβάνει επιλεγμένες συνθέσεις για κλασική κιθάρα, οι οποίες μάλιστα στο μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι σε πρώτη παγκόσμια ηχογράφηση. Συγκεκριμένα, την πρώτη τους δισκογραφική εμφάνιση γνωρίζουν εδώ οι συνθέσεις: Σπουδή σε Αρχαίες Ελληνικές Αρμονίες σε έξι μέρη του Πέτρου Ταμπούρη (γενν. 1964), έργο που προσπαθεί να αναπλάσει τους αρχαιοελληνικούς μουσικούς τρόπους, εδώ σε μεταγραφή για κιθάρα από την Εύα Φάμπα, Four Brazilian Pieces σε τέσσερα μέρη του Waltel Branco (1928-2018), Βαρκαρόλα του Γεράσιμου Πυλαρινού (γενν. 1949) και Ελληνικοί Χοροί για Δύο Κιθάρες σε τρία μέρη του Δημήτρη Φάμπα. 

Ο δίσκος συμπληρώνεται με συνθέσεις των Mario Castelnuovo-Tedesco (1895-1968) και Andersen Viana (γενν. 1962) μαζί με πέντε κινηματογραφικές μελωδίες του Μάνου Χατζιδάκι (1925-1994) σε μεταγραφή του Τάσου Καρακατσάνη και του Δημήτρη Φάμπα, καθώς και τρεις από τις δώδεκα Σπουδές για Κιθάρα του πρόωρα χαμένου συνθέτη Αμάραντου Αμαραντίδη (1947-1995) από το έργο του "Σπουδές ύφους". Σημειώνω ότι στο έργο για δύο κιθάρες του Δημήτρη Φάμπα στη δεύτερη κιθάρα είναι ο Κώστας Τσερεγκώφ (γενν. 1965), μαθητής επίσης του μεγάλου δασκάλου.

Δημήτρης Ρεγγίνος: Guitar Recital (2004)

Θα σταθούμε σήμερα σε άλλον έναν αξιόλογο Κύπριο μουσικό, τον κλασικό κιθαριστή και συνθέτη Δημήτρη Ρεγγίνο (γενν. 1968), ο οποίος ξεκίνησε τις σπουδές του στη κιθάρα το 1982 με τον Χρίστο Σαββόπουλο, μετά από τρία χρόνια απέκτησε το Licentiate Diploma των Royal Schools of Music, ενώ την ίδια χρονιά (1985) έδωσε το πρώτο του σόλο ρεσιτάλ με αφορμή τον εορτασμό των 300 χρόνων από τη γέννηση των Bach, Handel και Domenico Scarlatti. Συνέχισε ανώτερες σπουδές στη Ρωσική Ακαδημία Μουσικής Gnessins, ενώ το 1990 κατέκτησε το πρώτο βραβείο στο Διεθνή Διαγωνισμό Κιθάρας στο Βόλο κι αργότερα πολλά βραβεία σε διάφορους διεθνείς διαγωνισμούς. Έχει δώσει εκατοντάδες ρεσιτάλ σε πολλές χώρες της Ευρώπης με ένα ευρύτατο ρεπερτόριο που καλύπτει ολόκληρο το φάσμα της κιθαριστικής φιλολογίας.

Ένα καλό δείγμα της τέχνης του Δημήτρη Ρεγγίνου αποτελεί ο ψηφιακός δίσκος Guitar Recital που κυκλοφόρησε το 2004 με υλικό που καλύπτει ένα χρονικό ορίζοντα πέντε αιώνων μουσικής για κιθάρα, ξεκινώντας από τον Ιταλό συνθέτη της Αναγέννησης Francesco da Milano (1497-1543) και τον Άγγλο John Dowland (1563-1626), διατρέχει την εποχή του Μπαρόκ με τον μεγάλο Γερμανό δημιουργό Joahann Sebastian Bach (1685-1750) και τον Ισπανό Fernando Sor (1778-1839), φυσικά επιμένει στην ισπανική κιθαριστική σχολή με τον κύριο εκπρόσωπό της Francisco Tarrega (1852-1909), ο οποίος μας έχει χαρίσει τη μνημείωδη κιθαριστική σύνθεση "Αναμνήσεις από την Αλάμπρα" (Recuerdos de l' Alhabra), για να καταλήξει στον 20ο αιώνα με τον Κουβανό συνθέτη Leo Brouwer (γενν. 1939), καθώς και τρία μουσικά κομμάτια (μεταγραφή από σύνθεση για σόλο πιάνο) του Κύπριου συνθέτη Νίκου Οικονόμου (1954-1994) και μια σύνθεση του ίδιου του κιθαριστή με τίτλο "Κυπριακή Ραψωδία" βασισμένη σε δυο λαϊκά κυπριακά θέματα.

Όμορφος δίσκος και όμορφες μελωδίες ερμηνευμένες με άψογη δεξιοτεχνία από τον σημαντικό κιθαριστή. Η ηχοχγράφηση πραγματοποιήθηκε στο Grand Hall of the Gnessins Russian Academy of Music της Μοσχας στο διάστημα 3-5 Ιουλίου 2004.

Ευαγόρας Καραγιώργης, Λεύκιος Ζαφειρίου: Στιγμές (2024)

Έχουμε ασχοληθεί κι άλλες φορές στο παρελθόν με τον εκλεκτό Κύπριο συνθέτη Ευαγόρα Καραγιώργη (Πάφος, 1957) με αφορμή τις μουσικές του εργασίες Κεντήματα (2017) και 10 Χαϊκού (2019). Πρόκειται για μια σημαντική μουσική προσωπικότητα που αποτελεί τον κορυφαίο εν ζωή εκπρόσωπο της κυπριακής μουσικής ζωής και μάλιστα με ένα έργο και μια δραστηριότητα που έχει διεθνή χαρακτηριστικά, καθώς γαλουχήθηκε μουσικά στη Νέα Υόρκη, όπου έζησε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 έχοντας μαθητεύσει πλάι σε μεγάλους συνθέτες της μουσικής πρωτοπορίας, όπως ο Philip Glass, ο Steve Reich και ο Brian Eno. Το 1992 κέρδισε το πρώτο βραβείο τραγουδιού σε σχετικό διαγωνισμό του ΡΙΚ, ενώ το πλούσιο και πολυδιάστατο έργο του καλύπτει ευρύ φάσμα της μουσικής, από το απλό τραγούδι μέχρι τη συμφωνική γραφή. Τα πρώτα του τραγούδια τα συνέθεσε κατά την περίοδο 1975-1980, ενώ η διπλωματική του εργασία το 1988 περιλάμβανε τη σύνθεση ενός κουαρτέτου εγχόρδων με τίτλο "Νεφέλες". Έχει μελοποιήσει πολλούς Κύπριους και Ελλαδίτες ποιητές (Παλληκαρίδης, Λιπέρτης, Πασιαρδής, Καβάφης, Δροσίνης κ.ά.), ενώ έχει γράψει μουσική για διάφορα θεατρικά σχήματα της Κύπρου, για την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, και έχει ήδη και μια πλούσια δισκογραφία.

Η πιο πρόσφατη δισκογραφική κατάθεση του Ευαγόρα Καραγιώργη εκδόθηκε το 2014 με το λιτό τίτλο Στιγμές. Περιλαμβάνει δέκα μελοποιημένα ποιήματα του Κύπριου ποιητή Λεύκιου Ζαφειρίου (1948-2022), τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από την ποιητική συλλογή «Σχεδόν μηδίζοντες» (1977) που αποτελείται από σύντομα κείμενα συμπυκνωμένης και αλληγορικής γραφής, τα οποία κουβαλούν τις νωπές ακόμη μνήμες από την τραγική περιπέτεια της μαρτυρικής Μεγαλονήσου. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο συνθέτης, «... ποιητής είχε την ικανότητα να συμπυκνώνει τα πράγματα, όπως ένας μινιμαλιστής: Να λέει λίγα και ν’ αφήνει να εννοηθούν πολλά». Επτά από τα τραγούδια του δίσκου είναι παλιότερα, καθώς γράφτηκαν για τη θεατρική παράσταση «Ο γάμος της Χαρούλας» που επρόκειτο να ανέβει στη σκηνή το 1992, κάτι που τελικά ματαιώθηκε εξαιτίας του τολμηρού της θέματος (ο έρωτας μιας Ελληνοκύπριας με έναν έποικο στα κατεχόμενα). Τα υπόλοιπα τρία τραγούδια είναι καινούργια και γράφτηκαν ειδικά για τη συγκεκριμένη έκδοση.

Τα τραγούδια ερμηνεύει ο Πάρης Παράσχος, ενώ τον συνοδεύει στο πιάνο η Κλειώ Παπαδιά. Το εικαστικό μέρος της έκδοσης επιμελήθηκε ο Ευάγγελος Χατζηκυριάκος σε συνεργασία με τη σχεδιάστρια Σέφανη Παντελίδου. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2024 με την υποστήριξη του Ιδρύματος Φώτου Φωτιάδη, του Δήμου Λευκωσίας και διαφόρων εκκλησιαστικών ιδρυμάτων.