Τάνια Τσανακλίδου: Τσάρλυ Τσάπλιν (1978)

Η πρώτη δισκογραφική εμφάνιση του συνθέτη Σάκη Τσιλίκη σημειώθηκε το 1978 με το τραγούδι Τσάρλυ Τσάπλιν σε στίχους του συγγραφέα Γιάννη Ξανθούλη, το οποίο μάλιστα εκπροσώπησε τη χώρα μας την ίδια χρονιά στον διεθνή διαγωνισμό της Eurovision που διεξήχθη στο Παρίσι καταλαμβάνοντας την 8η θέση. 

Το τραγούδι ενορχηστρωμένο από τον έμπειρο Χάρη Ανδρεάδη ερμηνεύτηκε από την Τάνια Τσανακλίδου και αποτέλεσε τη βάση του ομώνυμου προσωπικού δίσκου της εκλεκτής ερμηνεύτριας που ήταν και ο πρώτος ολοκληρωμένος της καριέρας της, η οποία είχε ξεκινήσει το 1974 με αρκετές συμμετοχές σε σπουδαίους δίσκους (Θητεία, Αχ έρωτα, Παραστάσεις, Καπνισμένο τσουκάλι, Ερωτόκριτος) κορυφαίων μας συνθετών (Μαρκόπουλος, Λεοντής, Χάλαρης).

Ο δίσκος περιλαμβάνει δέκα ακόμη τραγούδια σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση. Τα περισσότερα, τέσσερα συνολικά, υπογράφει ο τραγουδοποιός Περικλής Χαρβάς. Σε πρώτη δισκογραφική εμφάνιση επίσης έχουμε τον Σταμάτη Κραουνάκη με το τραγούδι "Επεισόδιο". Ο Γιάννης Ζουγανέλης επίσης συμμετέχει με το "Ξημέρωμα", ένα μελοποιημένο ποίημα του Bertolt Brecht. Σε δεύτερη εκτέλεση ακούμε το εμβληματικό "Μια θάλασσα μικρή" του Διονύση Σαββόπουλου και δυο τρυφερά τραγούδια του Γιάννη Καραλή ("Όπου να 'ναι θα φανεί", "Πάει η αγάπη μου") που είχε ερμηνεύσει πρώτη ένα χρόνο νωρίτερα η Άλκηστις Πρωτοψάλτη. Βασικός ενορχηστρωτής του δίσκου είναι ο Κώστας Γανωσέλλης.

Σάκης Τσιλίκης, Γιάννης Ρίτσος: Πρωινό άστρο (2009)

Το 2009 γιορτάστηκε η εκατοστή επέτειος της γέννησης ενός από τους κορυφαίους ποιητές που έβγαλε αυτός ο τόπος, του Γιάννη Ρίτσου (1909-1990). Με αφορμή λοιπόν αυτή την επέτειο κυκλοφόρησε ένας πολύ ενδιαφέρων κύκλος μελοποιημένων ποιημάτων του από την ποιητική συλλογή "Πρωινό άστρο", την οποία έγραψε το 1955 με αφορμή τη γέννηση της κόρης του Έρης. Πρόκειται για τον ομότιτλο κύκλο που υπογράφει ο συνθέτης Σάκης Τσιλίκης, μια αξιόλογη περίπτωση δημιουργού που δεν κατάφερε ποτέ να βρεθεί στην πρώτη γραμμή, αλλά που από τη δεκατία ήδη του '70 μας είχε δώσει αρκετά δείγματα του συνθετικού του ταλέντου, κυρίως με παιδικές και θεατρικές μουσικές, αλλά και κάποιους αξιοπρόσεκτους κύκλους τραγουδιών, όπως: Τσιμεντένια πόλη (1981) και Άλλοθι (1985).

Η εργασία του πάνω στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου ασφαλώς αποτελεί την πιο φιλόδοξη δημιουργία του και το αποτέλεσμα είναι άκρως ενδιαφέρον. Η σύνθεση της μουσικής είχε γίνει τριάντα χρόνια νωρίτερα, όταν το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε με τη συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ με ερμηνευτή τον Δημήτρη Ψαριανό, αλλά έκτοτε έμεινε στο περιθώριο λόγω απροθυμίας των δισκογραφικών εταιρειών να το εκδώσουν, πράγμα που τελικά συνέβη τη χρονιά της εκατοναετηρίδας από το γέννηση του ποιητή. 

Το έργο περιλαμβάνει δέκα μελοποιημένα ποιήματα που ερμηνεύουν καταξιωμένοι, αλλά και νεότεροι ερμηνευτές, όπως οι: Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Πέτρος Πανδής, Πάνος Κατσιμίχας, Αλέξανδρος Χατζής, Βαγγέλης Μαρκαντώνης, Γιώργος Μιχαήλ και Βασίλης Παγώνης. Τα τραγούδια εναλλάσσονται με πεζές απαγγελίες (πρόζες) συνοδευόμενες από μουσική υπόκρουση που αποδίδουν οι ηθοποιοί Δανάη Παπουτσή και Αλέξανδρος Κομπόγιωργας. Τρυφερές μελωδικές στιγμές και νοσταλγικά ηχοχρώματα συνθέτουν ένα όμορφο ακρόαμα. Ξεχωρίζουν τα τραγούδια "Σ' ένα μαξιλαράκι φεγγαράκι" με την τρυφερή ερμηνεία του Παπακωνσταντίνου, "Η δροσιά τ' ουρανού" με τον Πάνο Κατσιμίχα και "Εκεί που σμίγει η αγάπη" με τη συμμετοχή του Αλέξανδρου Χατζή και της σοπράνο Ζωής Σολδάτου. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκαν ο συνθέτης και ο Κίμων Πολλάτος.

Αξίζει βέβαια να επισημάνουμε ότι δυο χρόνια αργότερα το ίδιο έργο του ποιητή είχε και νέα μελοποίηση και μάλιστα διπλή, μία με μουσική του Χρήστου Λεοντή κι άλλη μια με μουσική του Σαράντη Κασσάρα, αυτή που παρουσιάσαμε χθες στο Δισκοβόλο. Η τριπλή αυτή, σχεδόν ταυτόχρονη, δισκογραφική εμφάνιση του έργου μας δίνει την ευκαιρία να τις ακούσουμε μαζί και να κάνουμε τις σχετικές συγκρίσεις. Σπάνια δισκογραφική συγκυρία!

Σαράντης Κασσάρας, Γιάννης Ρίτσος: Carmina Graeca (2011)

Ο δίσκος Carmina Graeca του πιανίστα Σαράντη Κασσάρα περιλαμβάνει μελοποιημένα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου (1909-1990) από την ποιητική του σύνθεση "Πρωινό άστρο", την οποία έγραψε το 1955 με αφορμή τη γέννηση της κόρης του Έρης. Πρόκειται για ένα λυρικό κείμενο πλημμυρισμένο από τρυφερά αισθήματα στοργής και αγάπης με έκδηλο εκπαιδευτικό χαρακτήρα και κοινωνικό προσανατολισμό που εκφράζεται μέσα από το σταθερό όραμα του ποιητή για έναν κόσμο καλύτερο. Πόσο ειρωνικό μοιάζει αυτό το μήνυμα στη σημερινή ελληνική και παγκόσμια συγκυρία! Ή μήπως ακριβώς μια εποχή σαν τη σημερινή καθιστά το ποίημα ακόμη πιο επίκαιρο και χρήσιμο;

Ο Σαράντης Κασσάρας, καταξιωμένος πιανίστας και συνθέτης με ευδόκιμη θητεία στο χώρο της λόγιας και τζαζ μουσικής, είναι η δεύτερη φορά που καταφεύγει στην οικεία φόρμα του τραγουδιού μετά τους θαυμάσιους Αφορισμούς του που μας έδωσε το 1986 πάνω σε ποίηση του Γιάννη Σκαρίμπα. Η μουσική του για το έργο του Ρίτσου δεν είναι καινούργια, αλλά ανατρέχει στα χρόνια των πρώτων του μουσικών βημάτων στη δεκαετία του '70. Μάλιστα το 1978 ο ίδιος ο ποιητής άκουσε για πρώτη φορά τη συγκεκριμένη μουσική σύνθεση, ενώ λίγο πριν από το θάνατό του, το 1989 ζήτησε για μια φορά ακόμη να την ξανακούσει, γεγονός που εμφανώς υποδηλώνει την επιδοκιμασία του απέναντι στην εργασία του νεαρού συνθέτη. Πάντως στη σημερινή εκδοχή του το έργο δεν δείχνει τα χρόνια που έχει στην πλάτη του, αλλά αντίθετα ηχεί εξαιρετικά σύγχρονο και ενδιαφέρον. Πρόκειται βέβαια για μουσική που απευθύνεται περισσότερο σε μυημένους ακροατές και δεν προσφέρεται για απλή διασκέδαση, καθώς ο συνθέτης έχει επιστρατεύσει όλη τo πλούσιο μουσικό του οπλοστάσιο αξιοποιώντας στοιχεία και από τη λόγια, αλλά και από τη λαϊκή μουσική. Η λυρική εισαγωγή του είναι ένα καθαρά συμφωνικό adagio, ενώ στην ανάπτυξη του έργου εναλλάσσονται φωνητικά μέρη οπερατικής μορφής με απλά λαϊκά τραγούδια. Η ίδια λογική επικρατεί και στο ενορχηστρωτικό μέρος με την ανάμιξη οργάνων από το χώρο της κλασικής και της λαϊκής μουσικής. Και φυσικά το ίδιο ισχύει και με τις φωνές που κλήθηκαν να αποδώσουν το ετερόκλητο, αλλά απόλυτα αρμονικό αυτό φωνητικό υλικό.

Ο συνθέτης έδωσε στο έργο του τον τίτλο Carmina Graeca (στα ελληνικά θα το αποδίδαμε ως "Ελληνικά Άσματα") παραπέμποντας εμφανώς σε ανάλογους τίτλους έργων του Carl Orff ("Carmina Burana", "Catulli Carmina"). Στην εκτέλεση των τραγουδιών συμμετέχουν οι Χορωδίες: Παιδική Χορωδία του Δημήτρη Τυπάλδου, Χορωδία "Γιάννης Ρίτσος" Μονεμβασιάς, Χορωδία του ΟΤΕ Θεσσαλονίκης. Σολίστ είναι οι: Σαράντης Κασσάρας (πιάνο), Χάρης Χατζηγεωργίου (βιολί), Νίκος Κιάκος (βιολί), Μανόλης Ανδρουλιδάκης (κιθάρα), Δημήτρης Ρέπας (μπουζούκι), Βασίλης Καραχούτης (μπάσο). Τα τραγούδια ερμηνεύουν οι: Μανώλης Μητσιάς, Τζένη Δριβάλα, Σοφία Μιχαηλίδου, Μπάμπης Τσέρτος, Καλλιόπη Βέττα, Νίκος Ανδρουλάκης, Τάκης Φάβιος, Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, Θόδωρος Πάντσιος, Απόστολος Σωτηρούλης και Αλέξανδρος Τζιοβάνης. Το έξοχο χαρακτικό του εξωφύλλου είναι της Βάσως Κατράκη.

Μίμης Πλέσσας: Τα χαμένα χρόνια (1977)

Με αφορμή τη σημερινή μεγάλη επέτειο θα επιστρέψουμε και πάλι στον πρόσφατα θανόντα συνθέτη Μίμη Πλέσσα και σε έναν επίκαιρο κύκλο τραγουδιών του με τίτλο Τα χαμένα χρόνια που εκδόθηκε το 1977 από τη Lyra. Ο κύκλος αυτός μάλιστα αποτελεί το τρίτο μέρος μιας άτυπης "πολιτικής" τριλογίας του συνθέτη, η οποία συμπληρώνεται με τα έργα Μίλα μου για τη Λευτεριά (1974) και Εκείνη τη νύχτα (1974). Βρισκόμασταν βέβαια στην εποχή της Μεταπολίτευσης και έμοιαζε ως απαίτηση των καιρών η εναρμόνιση του δημιουργού στο κυρίαρχο κλίμα, αν και οφείλουμε να πούμε ότι η δική του προσέγγιση δεν έχει και μεγάλη σχέση με το ύφος των πολιτικών τραγουδιών της εποχής, καθώς ο συνθέτης διατηρεί πάντα το διακριτό μουσικό του ύφος με τα λαϊκά στοιχεία της μουσικής του που τον είχαν κάνει τόσο δημοφιλή τα προηγούμενα χρόνια, έστω κι αν εδώ είναι φανερή επίσης μια προσπάθεια πιο σύνθετων μελωδιών, γεγονός που τελικά δεν επέτρεψε σ' αυτά τα τραγούδια να γνωρίσουν επιτυχία. 

Επικεντρώνοντας ειδικά στον κύκλο Τα χαμένα χρόνια θα έλεγα ότι είναι από τις λιγότερο εμπνευσμένες δουλειές του συνθέτη, καθώς οι δύσκολες μελωδίες δεν καταφέρνουν να δώσουν άρτια τραγούδια στα γνωστά στάνταρ του. Εξαίρεση αποτελούν δυο θαυμάσιες στιγμές, το συγκινητικό εναρκτήριο "Η Παναγιά στα τζάμια" και το τρυφερό "Νανούρισμα". Θα πρόσθετα μάλιστα ότι εξίσου μέτριας έμπνευσης είναι και οι στυλιζαρισμένοι και ακατέργαστοι στίχοι του Γιάννη Κακουλίδη σε μια μάλλον επιφανειακή και περιγραφική απόδοση της δύσκολης εποχής που σημάδεψε ανεξίτηλα τη νεότερη ιστορία μας, δηλαδή της περιόδου από τα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας και τη σκληρή Κατοχή μέχρι και τον εμφύλιο σπαραγμό. Ο δίσκος αντιμετώπισε σοβαρές αντιδράσεις από το συντηρητικό κατεστημένο της πρώτης μεταπολιτευτικής περιόδου και η λογοκρισία τον απαγόρευσε με το αιτιολογικό ότι αναζωπύρωνε παλιά πάθη! Εύλογα ενοχλημένος ο συνθέτης δήλωσε: "Το δύσκολο είναι να υπάρχει το έργο. Κι όταν υπάρχει, θα έρθει η στιγμή που θα το ανακαλύψουν...". 

Πάντως, πέρα από τις παραπάνω επιφυλάξεις, πρέπει ασφαλώς να επισημάνουμε την άρτια ενορχήστρωση που υπογράφει ο συνθέτης, αλλά και τις θαυμάσιες ερμηνείες που μας χαρίζουν ο Δημήτρης Ψαριανός, η Βούλα Σαββίδη και ο Γιώργος Μαρίνος. Αρκούν όμως αυτά, για να δικαιώσουν την προσδοκία του συνθέτη; 

Σαράντης Κασσάρας: Μουσικές ιστορίες της Μακεδονίας (1992)

Ο Σαράντης Κασσάρας (Θεσσαλονίκη, 1948) είναι ένας αφανής εργάτης της ελληνικής δισκογραφίας, καθώς κρύβεται επιμελώς πίσω από δεκάδες μουσικές εργασίες διαφόρων δημιουργών είτε ως ενορχηστρωτής, είτε ως απλός πιανίστας. Πρόκειται για έναν σημαντικό μουσικό που σπούδασε στη γενέτειρά του, αλλά και στη Γερμανία, ενώ από τις αρχές της δεκαετίας του '70 εμφανίστηκε στο μουσικό προσκήνιο με σχήματα τζαζ ή σύνολα σύγχρονης μουσικής. Μόλις το 1986 μας έδωσε το πρώτο δείγμα του συνθετικού του ταλέντου με τον κύκλο μελοποιημένης ποίησης Αφορισμοί, βασισμένο σε ποίηση του Γιάννη Σκαρίμπα. Μια δεύτερη ανάλογου προσανατολισμού εργασία του κυκλοφόρησε το 2011 με τίτλο Carmina Graeca, βασισμένη αυτή τη φορά σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου.

Στο ενδιάμεσο αυτών των δύο κύκλων τραγουδιών ο Κασσάρας μας έδωσε κι ένα άλλο εξαιρετικά ενδιαφέρον δισκογραφικό πόνημα με τίτλο Μουσικές Ιστορίες της Μακεδονίας, έργο για σόλο πιάνο δομημένο σε εννέα ενότητες που αναφέρονται σε τόπους και μνημεία της Μακεδονίας (Δίον, Πρέσπες, Έδεσσα, Αλιάκμονας, Βεργίνα, Πέλλα). Ο συνθέτης εμπνεύστηκε από το φυσικό χώρο, τους θρύλους, τις παραδόσεις και την ιστορία της μακεδονικής γης σε μια διαδρομή που απλώνεται από το μύθο ως τη σύγχρονη εποχή και μας χαρίζει όμορφες λυρικές τοιχογραφίες με νότες που εικονίζουν έναν σφύζοντα από ζωή πολιτισμό. Την πρώτη ύλη άντλησε από την τοπική μουσική παράδοση, όπως αυτή μπολιάστηκε μέσα στο χρόνο από ποικίλες επιδράσεις γειτονικών χώρων, όπως η Ήπειρος, η Θράκη, η Θεσσαλία και το Αιγαίο. Ο ίδιος επισημαίνει: "Οι τίτλοι των κομματιών είναι συμβολικοί, έχουν όμως απόλυτη σχέση με την επεξεργασία που έκανα πάνω στα μουσικά θέματα".

Είναι χαρακτηριστικό ότι η έκδοση πραγματοποιήθηκε με τη χορηγεία του Δήμου Έδεσσας και κυκλοφόρησε το 1992 σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία, όταν ο τόπος αυτός βρέθηκε στη δίνη διπλωματικών και πολιτικών αναταράξεων με πατριωτικές και εθνοκαπηλικές εξάρσεις. Η ηρεμία που αποπνέουν οι μελωδίες του συνθέτη μας επαναφέρει στην ουσία των πραγμάτων και μας βοηθά να αναζητήσουμε βαθύτερα τους χυμούς μιας ζωής και μιας ιστορίας που δε συμβιβάζεται με επίπλαστα διαχωριστικά σύνορα.

Τα τραγούδια του Δημήτρη... (συλλογή)

Αγίου Δημητρίου σήμερα, γιορτή της Θεσσαλονίκης και των χρυσανθέμων, αλλά και μεγάλου αριθμού ανθρώπων - κι εμού συμπεριλαμβανομένου - που φέρουν το πολύ συνηθισμένο και πολυτραγουδισμένο όνομα Δημήτρης ή Δήμητρα και όλες τις παραλλαγές τους, όπως Μήτσος, Τάκης, Μίμης, Μιμή, Δημητρούλα κλπ. 

Για το λόγο αυτό λοιπόν σκέφτηκα να αφιερώσουμε τη σημερινή μας ανάρτηση στα ελληνικά τραγούδια  που έχουν γραφτεί κατά καιρούς και μιλούν για κάποιο Δημήτρη ή κάποια Δήμητρα με οποιαδήποτε ιδιότητα, ερωμένου, φίλου, μηχανορράφου, εχθρού, αλήτη, απατεώνα και πολλά άλλα που συμπορεύονται με την ανήσυχη ανθρώπινη φύση. Και είναι αμέτρητα τα τραγούδια αυτά. Τα βρίσκουμε στο δημοτικό μας τραγούδι (διάλεξα ένα μικρασιάτικο με τη Δόμνα Σαμίου κι ένα κυπριακό με τον Μιχάλη Βιολάρη), στο προπολεμικό ελαφρό τραγούδι, όπως στον Αττίκ, στο σμυρνέικο και το ρεμπέτικο (Παναγιώτης Τούντας, Γιώργος Μητσάκης) και στο νεότερο τραγούδι που γνώρισε μεγάλη ακμή κυρίως κατά τις δεκαετίες του '60 και '70 με ένα απάνθισμα τραγουδιών που υπογράφουν μεταξύ άλλων οι: Μίκης Θεοδωράκης, Γιώργος Ζαμπέτας, Σταύρος Ξαρχάκος, Γιώργος Κατσαρός, Μίμης Πλέσσας, Θόδωρος Τζίφας, Γιώργος Κοτσώνης, Αμάραντος Αμαραντίδης, Νίκος Δανίκας και Νίκος Κυπουργός. Μερικά από τα τραγούδια αυτά είναι πασίγνωστα και όλοι τα έχουμε σιγοψιθυρίσει κάποια στιγμή, όπως: "Δημήτρη μου, Δημήτρη μου", "Δημητρούλα μου", "Έδιωξες το Δημητράκη", "Άγιε Δημήτρη μου", "Στην εποχή του Πάγκαλου", "Κι εσύ Δημητράκη". 

Στη συλλογή αυτών των 20 τραγουδιών που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη σημερινή γιορτή θα βρείτε μαζί με τα πολύ γνωστά τραγούδια που μιλούν για τον Δημήτρη ή τη Δήμητρα με πιο άμεσο τρόπο και αρκετά άλλα που με μια πρώτη ματιά μοιάζουν άσχετα με το θέμα, αλλά με λίγη προσοχή μπορείτε να ανακαλύψετε την κρυφή παρουσία κάποιου πονηρού Μήτσου που ...κινεί τα νήματα! 

Χαρείτε τα και χαρείτε αυτή τη μέρα με τους φίλους και συγγενείς σας που γιορτάζουν. Χρόνια σας πολλά!

Ο Νίκος Τσιριγώτης μελοποιεί Αίσωπο: Η σοφία του Αισώπου (2024)

Με πολλή χαρά επιστρέφω σήμερα στον φίλο Μυτιληνιό συνθέτη Νίκο Τσιριγώτη που πρόσφατα μας έδωσε ένα ακόμη πειστικό δείγμα της γνήσιας μελωδικής του φλέβας μελοποιώντας αυτή τη φορά στίχους εμπνευσμένους από τους μύθους του Αισώπου.

Ο Αίσωπος (περ. 620-560 π.Χ.) μας είναι γνωστός μέσα από ένα μεγάλο αριθμό διδακτικών μύθων σε μορφή αλληγορικών αφηγήσεων ή παραβολών με πρωταγωνιστές κυρίως ζώα, οι πράξεις των οποίων λειτουργούν συμβολικά για την ανθρώπινη ζωή και συμπεριφορά, καθώς κάθε μύθος καταλήγει στο χαρακτηριστικό "επιμύθιο", όπου με πολύ εύληπτο τρόπο επεξηγείται το μήνυμα της αφήγησης. Θρακικής ή Φρυγικής καταγωγής έζησε ως δούλος στην Αθήνα στα τελευταία αρχαϊκά χρόνια. Έγραψε στην απλή γλώσσα της εποχής του, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ανήκει στον ίδιο όλο το σώμα των Αισώπειων μύθων που μας παραδόθηκε από την ιστορική πρώτη του έκδοση στο Μιλάνο το 1479, αλλά και τις πολλαπλές μεταγενέστερες εκδόσεις, όπως αυτή που επιμελήθηκε ο Αδαμάντιος Κοραής στο Παρίσι το 1810.

Μόλις πριν από μερικούς μήνες λοιπόν εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Μένανδρος μια καινούργια έκδοση των Αισώπειων μύθων που επιμελήθηκαν οι φιλόλογοι και συγγραφείς Γιάννης Παπάνης και Μίνα Καραγιαννάκου μαζί με τον εικονογράφο Αντώνη Κυριαζή. Η έκδοση έχει τον τίτλο Η σοφία του Αισώπου και υπότιτλο: Ο παραμυθένιος κόσμος του Αισώπου σε ποίηση, μουσική και τραγούδια. Η βασική πρωτοτυπία της έκδοσης έγκειται στο γεγονός ότι οι επιλεγμένοι μύθοι, συνολικά 50, αποδίδονται σε έμμετρη μορφή με έξυπνα στιχουργικά ευρήματα των δύο μεταφραστών που έχουν αναμορφώσει προσφυώς το αρχικό κείμενο σε μορφή απλών στίχων προσφέροντας ένα ευφρόσυνο και διδακτικό ανάγνωσμα για μικρούς και μεγάλους.

Ο Νίκος Τσιριγώτης έντυσε με όμορφες μελωδίες δεκατρία από αυτά τα στιχουργήματα μεταμορφώνοντάς τα σε ωραιότατα παιδικά τραγούδια με ευρηματική ρυθμική ποικιλία και απλή ενορχήστρωση με όργανα που έπαιξε ο ίδιος, ενώ τα τραγούδησαν οι Χρύσα Βέκιου, Νίκος Καρακαλπάκης, Αμέρσσα Τσιριγώτη και ο συνθέτης. Μια δεύτερη πολύ ενδιαφέρουσα πρωτοτυπία της έκδοσης είναι ότι όλα τα μελοποιημένα ποιήματα συνοδεύονται από ένα QR κώδικα, τον οποίο μπορεί ο αναγνώστης να διαβάσει μέσω σαρωτή από το κινητό του και να ακούσει τα τραγούδια, αλλά και να βρει την αντίστοιχη παρτιτούρα της μουσικής μαζί με τους στίχους.

Το Νέο Κύμα τραγουδά Μάνο Χατζιδάκι (1969)

Χθες ήταν η επέτειος της γέννησης του Μάνου Χατζιδάκι, ενώ σήμερα έχουμε μια σημαδιακή μέρα για μια αγαπημένη ερμηνεύτρια του Νέου Κύματος που ερμήνευσε και Μάνο Χατζιδάκι. Αναφέρομαι στην Καίτη Χωματά (1946-2010) που γεννήθηκε και πέθανε την ίδια ημέρα σαν σήμερα, 24 Οκτωβρίου, κι έφυγε πολύ νωρίς από κοντά μας, αφού πρόλαβε να μας δώσει μερικές απόλυτα αισθαντικές ερμηνείες στα νεοκυματικά χρόνια, κυρίως με τραγούδια του Γιάννη Σπανού.

Το 1969 λοιπόν από τη Lyra κυκλοφόρησε ένα διπλό αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι με δεύτερες εκτελέσεις τραγουδιών του. Το ένα, με τίτλο 12+1 τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι με αποκλειστική ερμηνεύτρια την Αρλέτα, το έχουμε ήδη παρουσιάσει στο Δισκοβόλο. Το δεύτερο αφιέρωμα έχει τίτλο Το Νέο Κύμα τραγουδά Χατζιδάκι και περιλαμβάνει δώδεκα κλασικά τραγούδια του συνθέτη παρμένα από σημαντικά έργα, κυρίως θεατρικά, όπως: Ματωμένος Γάμος (1948), Λεωφορείον ο Πόθος (1949), Καταραμένο φίδι (1950) και Παραμύθι χωρίς όνομα (1959), αλλά και κινηματογραφικά (Aliki my Love, 1962), καθώς και από τον σημαντικό κύκλο τραγουδιών Μυθολογία (1965) σε στίχους του Νίκου Γκάτσου.

Τα τραγούδια ερμηνεύουν, από δύο ο καθένας, οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του Νέου Κύματος, δηλαδή ο Γιώργος Ζωγράφος, η Αρλέτα, η Πόπη Αστεριάδη και φυσικά η Καίτη Χωματά. Συμμετέχουν επίσης ο Γιώργος Ρωμανός, ο οποίος ήδη από την προηγούμενη χρονιά είχε ενταχθεί στο δυναμικό της Lyra με πρώτη του δουλειά το δίσκο Στα Διονύσια και στο Studio (1968), καθώς και ο ηθοποιός και τραγουδιστής (βαρύτονος) Γιώργος Μούτσιος, σταθερός ερμηνευτής του συνθέτη από την προηγούμενη δεκαετία, εδώ με δυο τραγούδια από τη δεύτερη εγγραφή του έργου Καταραμένο φίδι που πραγματοποιήθηκε για τη Lyra το 1964.

Μάνος Χατζιδάκις: Καπετάν Μιχάλης (1966)

Πριν από 99 χρόνια, στις 23 Οκτωβρίου 1925, ήρθε στον κόσμο μια κορυφαία μουσική ιδιοφυία που λάμπρυνε την ελληνική μουσική από τα μέσα της δεκαετίας του '40 που πρωτοεμφανίστηκε καταφέρνοντας μάλιστα να ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα, να μεγαλουργήσει ακόμη και στην Αμερική επί σειρά ετών, όπου απέσπασε και το oscar τραγουδιού του 1961. Φυσικά αναφέρομαι στον Μάνο Χατζιδάκι (1925-1994), έναν μεγάλο αυτοδίδακτο που κατέκτησε μόνος του όλες τις πτυχές της μουσικής τέχνης χαρίζοντάς μας μια πολύτιμη κληρονομία σπουδαίων κύκλων τραγουδιών, αλλά και θεατρικής και κινηματογραφικής μουσικής, από την οποία μάλιστα μεγάλο μέρος παραμένει δυστυχώς ανέκδοτο.

Το καλοκαίρι του 1966 ο Μάνος Κατράκης και το θεατρικό του σχήμα Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο ανέβασε στο Θέατρο Βεάκη την ιστορική παράσταση Καπετάν Μιχάλης βασισμένη στο ομώνυμο επικό ιστορικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη που είχε εκδοθεί το 1953. Τη θεατρική προσαρμογή υπέγραψαν ο Γεράσιμος Σταύρου και ο Κώστας Κοτζιάς. Μάλιστα η θεατρική αυτή εκδοχή είχε ήδη ανέβει για πρώτη φορά το 1959 από το θίασο Νίκου Χατζίσκου με μουσική του λόγιου συνθέτη Αλέκου Ξένου. Η παράσταση του Κατράκη αποτέλεσε σταθμό στη θεατρική ιστορία του τόπου. Έπαιξαν οι: Μάνος Κατράκης, Καίτη Παπανίκα, Ιορδάνης Μαρίνος, Βύρων Πάλλης, Σπύρος Κωνσταντόπουλος, Δημήτρης Καλλιβωκάς, Τώνης Ιακωβάκης, Ηλέκτρα Παπαθανασίου κ.ά. 

Τη μουσική της παράστασης συνέθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις και μάλιστα πέρασε αμέσως και στη δισκογραφία. Ο συνθέτης κατέθεσε ένα εξαιρετικά εμπνευσμένο έργο με επτά ωραιότατα τραγούδια, αν και στην παράσταση ακούγονταν άλλα δύο που παραμένουν ανέκδοτα, καθώς και τέσσερα οργανικά θέματα που αναβλύζουν χαρακτηριστικά αναγεννησιακά ηχοχρώματα μέσα από όργανα εποχής, όπως το λαούτο και το τσέμπαλο. Τα τραγούδια βασίστηκαν σε στίχους που έγραψε ο Γεράσιμος Σταύρου συναρμολογώντας με προσφυή τρόπο διάσπαρτες φράσεις του Καζαντζάκη μέσα στο μυθιστόρημα. Τα ερμήνευσε με θρησκευτική προσήλωση κι εφραστικότητα ο Γιώργος Ρωμανός, τον οποίο ο συνθέτης μας είχε πρωτοσυστήσει αρχικά με το τραγούδι "Τ' αστέρι του Βοριά" στο soundtrack America America (1963) και λίγο αργότερα ως αποκλειστικό ερμηνευτή του εμβληματικού κύκλου τραγουδιών Μυθολογία (1965).

Σημειώνω ότι το τραγούδι "Δεν ήταν νησί" είχε τη δική του αυτόνομη πορεία μέσα στο χρόνο με ποικίλες επανεκτελέσεις, τις οποίες εκ των υστέρων απέρριψε εξ ολοκλήρου ο συνθέτης, ο οποίος φρόντισε να αποκαταστήσει το κύρος του έργου με μια δεύτερη εκτέλεση στην απλή φόρμα για φωνή και πιάνο με ερμηνεύτρια τη Φλέρυ Νταντωνάκη και τον ίδιο στο πιάνο. Η συγκεκριμένη εκτέλεση ηχογραφήθηκε το 1973 (αμέσως μετά την οριστική επιστροφή του συνθέτη από την Αμερική) και κυκλοφόρησε σε δίσκο το 1975 μαζί με τα έργα Ο κύκλος του CNS και Δυο ναυτικά τραγούδια (με ερμηνευτή τον Σπύρο Σακκά). Επίσης μεταθανάτια κυκλοφόρησε και μια τρίτη εκτέλεση του έργου βασισμένη στην αρχική ενορχήστρωση του 1966 ανασκευασμένη εν μέρει από τον Νίκο Κυπουργό με ερμηνευτές τον Μανώλη Λιδάκη και τον Αλκίνοο Ιωαννίδη (Σείριος, 2006).

Μίμης Πλέσσας, Γιάννης Κούτρας: Ξαφνικά (1992)

Ολοκληρώνουμε σήμερα το εκτεταμένο αυτό αφιέρωμα στην παραγνωρισμένη δισκογραφία του μεγάλου συνθέτη Μίμη Πλέσσα με ένα ακόμη κύκλο τραγουδιών που εμπιστεύθηκε σε έναν ιδιαίτερο τραγουδιστή της γενιάς του '70, ο οποίος ξεκίνησε δίπλα στον Θάνο Μικρούτσικο ερμηνεύοντας ένα είδος έντεχνου τραγουδιού με έντονη πολιτική χροιά (Μουσική πράξη στον Μπρεχτ), έγινε γνωστός στο πανελλήνιο με τον εμβληματικό Σταυρό του Νότου, ενώ την επόμενη δεκαετία ξανοίχτηκε και σε πιο συμβατικές τραγουδιστικές φόρμες (Πίσω απ΄την βιτρίνα) αποδεικνύοντας ότι μπορούσε να ανταποκριθεί και στο ερωτικό ή ακόμη και στο ροκ τραγούδι. 

Ο λόγος για τον Γιάννη Κούτρα, η φωνή του οποίου καταγράφεται για πρώτη φορά στη δισκογραφία το 1977 με το άλμπουμ Πρώτος συλλογικός, ενώ μετά τη σημαντική συνεργασία του με τον Θάνο Μικρούτσικο είχε αρκετές και πολύ ετερόκλητες συνεργασίες με δημιουργούς, όπως ο Μιχάλης Γρηγορίου, ο Γιώργος Χατζηνάσιος, ο Σταύρος Κουγιουμτζής, ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Σταμάτης Σπανουδάκης και ο Γιάννης Γιοκαρίνης. 

Το 1992 λοιπόν ήρθε και η συνάντησή του με τον Μίμη Πλέσσα, η οποία απέφερε έναν ενδιαφέροντα προσωπικό δίσκο με τίτλο Ξαφνικά. Ο δίσκος περιλαμβάνει δεκατρία συνολικά τραγούδια σε ύφος ηλεκτρικής μπαλάντας βασισμένα σε στίχους των Μάνου Κουφιανάκη, Πάνου Φαλάρα, Γιώργου Κανελλόπουλου, Ιφιγένειας Γιαννοπούλου, Ναταλίας Γερμανού και Λουκίλας Καρρέρ (συζύγου του συνθέτη). Δύο από τα τραγούδια του άλμπουμ αποτελούν επανεκτελέσεις παλιότερων δημιουργιών του συνθέτη. Πρόκειται για τα εμβληματικά τραγούδια "Ποιος το ξέρει" σε στίχους Κώστα Πρετεντέρη με πρώτο ερμηνευτή τον Δημήτρη Χορν και "Τόσα καλοκαίρια" σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου με τον Δάκη στην πρώτη του εκτέλεση. 

Το κλίμα των τραγουδιών αποπνέει μια διάθεση ρομαντικού ερωτικού ρεμβασμού και νοσταλγίας, πράγμα που φρόντισε να υποστηρίξει ο συνθέτης με την ανάλογη ατμοσφαιρική ενορχήστρωση χρησιμοποιώντας ακουστικά και ηλεκτρικά όργανα, όπως σαξόφωνο, φλάουτο, κιθάρες, μπάσο, κρουστά, πιάνο και πλήκτρα. Η ερμηνεία του Κούτρα μοιάζει να δένει αρμονικά με την ατμόσφαιρα και το ύφος των τραγουδιών. Στα φωνητικά συμμετέχουν επίσης η Ευρυδίκη και η Μαριάννα Ευστρατίου.

Μίμης Πλέσσας, Γιάννης Πουλόπουλος: Στα μεγάλα ταξίδια (1986)

Στην εξηντάχρονη καριέρα του στο ελληνικό πεντάγραμμο, πέρα από τις αμέτρητες επιτυχίες που γνώρισαν τα τραγούδια του, ιδιαίτερα αυτά που μας χάρισε κατά τη δεκαετία του '60, ο Μίμης Πλέσσας πιστώνεται ασφαλώς και την παροιμιώδη γενναιοδωρία του προς τους νέους καλλιτέχνες κι αυτό προκύπτει από την πληθώρα των νέων ερμηνευτών που αυτός πρώτος ανέδειξε και τους τροφοδότησε με εκλεκτό ρεπερτόριο, ώστε να χτίσουν ο καθένας τη δική του μεγάλη καριέρα. Θυμίζω λοιπόν ότι ο Μίμης Πλέσσας ήταν αυτός που ουσιαστικά έφερε στο προσκήνιο μια Ζωή Κουρούκλη, μια Νάνα Μούσχουρη, έναν Γιάννη Βογιατζή, μια Τζένη Βάνου, μια Ρένα Κουμιώτη. 

Χωρίς αμφιβολία ωστόσο η σημαντικότερη περίπτωση τραγουδιστή που οφείλει σχεδόν τα πάντα στον Μίμη Πλέσσα δεν είναι άλλη από αυτή του Γιάννη Πουλόπουλου, ο οποίος είχε ξεκινήσει νωρίτερα πλάι στον Μίκη Θεοδωράκη, αλλά ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '60 βρέθηκε στη στέγη της Lyra, όπου λίγο αργότερα (1967) η τύχη του τον έφερε δίπλα στον Μίμη Πλέσσα την εποχή που ο συνθέτης μεγαλουργούσε γράφοντας μουσική για τα κοσμαγάπητα μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη. Ο Πουλόπουλος έγινε μεμιάς γνωστός στο πανελλήνιο με τα όμορφα κινηματογραφικά τραγούδια του συνθέτη, ενώ στη συνέχεια ηχογράφησε δεκάδες τραγούδια για την επίσημη δισκογραφία του με κορυφαία ασφαλώς και αξεπέραστη στιγμή τον θρυλικό κύκλο τραγουδιών Ο δρόμος (1969). Η γόνιμη αυτή συνεργασία συνεχίστηκε και στα πρώτα χρόνια της επόμενης δεκαετίας ως το 1973 με τον κύκλο Θάλασσα πικροθάλασσα, για να διακοπεί απότομα στη συνέχεια, με εξαίρεση μερικά σποραδικά τραγούδια που του έδωσε ο συνθέτης για τον προσωπικό του δίσκο Για σένα (1978). Και φτάνουμε έτσι στο 1986, όταν η παλιά συνεργασία αναθερμαίνεται με το άλμπουμ Στα μεγάλα ταξίδια που εκδόθηκε από τη Minos, όπου ο Πουλόπουλος ηχογραφούσε επί χρόνια τις προσωπικές του δουλειές προσπαθώντας να σταθεί στο χώρο σε μια εποχή που πλέον είχε χάσει την παλιά του λάμψη.

Ο δίσκος Στα μεγάλα ταξίδια αποτελεί και τη μοναδική ολοκληρωμένη συνεργασία των δύο καλλιτεχνών, καθώς όλες οι προηγούμενες κοινές στιγμές τους είτε έγιναν με μεμονωμένα τραγούδια για τις 45 στροφές, είτε με πολυσυμμετοχικούς δίσκους (Ο δρόμος, Μέρες του καλοκαιριού, Θάλασσα πικροθάλασσα, Μίλα μου για τη λευτεριά), όπου συμμετείχε και ο Πουλόπουλος μαζί με άλλους ερμηνευτές (Ρένα Κουμιώτη, Πόπη Αστεριάδη, Γιάννης Θωμόπουλος, Καίτη Αμπάβη). Συνολικά πάντως αυτή η εικοσάχρονη συμπόρευση απέφερε γύρω στα 70 τραγούδια, στον κατάλογο των οποίων τις τελευταίες χρονικά δέκα θέσεις καταλαμβάνουν τα τραγούδια του συγκεκριμένου άλμπουμ. Όλα τα τραγούδια του δίσκου έχουν στίχους του Θάνου Σοφού, ενός πολυγραφότατου στιχουργού της παλιότερης γενιάς, συνομήλικου του συνθέτη, ο οποίος μάλιστα συμπτωματικά έφυγε φέτος από τη ζωή έχοντας κι αυτός πατήσει τα 100 χρόνια! Εδώ μας έδωσε απλούς ερωτικούς στίχους χωρίς κάποια πρωτοτυπία και μάλλον παρωχημένης πλέον αισθητικής για τα γούστα της δεκαετίας του '80. Αυτό το στοιχείο σε συνδυασμό με τη μάλλον διεκπεραιωτική δουλειά του συνθέτη που έγραψε δέκα ελαφρολαϊκά τραγουδάκια χωρίς ιδιαίτερη έμπνευση, έτσι που κανένα δεν κατάφερε τελικά να έχει κάποια εμπορική απήχηση (εκτός ίσως από το συμπαθητικό "Άσε στην πόρτα τα κλειδιά"), μαζί με τα εμφανή σημάδια της φωνητικής φθοράς του ερμηνευτή μάς οδηγούν τελικά σ' ένα μετριότατο αποτέλεσμα που δικαίως πέρασε απαρατήρητο και που ασφαλώς δεν πρόσθεσε τίποτε στη μυθική καριέρα και του συνθέτη και του ερμηνευτή.

Μίμης Πλέσσας, Αντώνης Καλογιάννης: Τραγούδια της γειτονιάς (1980)

Η τριπλή συνεργασία του Μίμη Πλέσσα με τον Αντώνη Καλογιάννη και τον ποιητή-στιχουργό Δημήτρη Χριστοδούλου, μια συνεργασία που απέφερε το 1973 τον εξαιρετικό κύκλο τραγουδιών Για μια σταγόνα αλάτι, είχε τη συνέχειά της με το κλείσιμο της δεκαετίας του '70, όταν κυκλοφόρησε το 1980 από την Polydor το άλμπουμ Τραγούδια της γειτονιάς με τη σύμπραξη και πάλι των τριών καλλιτεχνών. Το αποτέλεσμα είναι ένας καλογραμμένος κύκλος τραγουδιών με λαϊκά χρώματα και απλή λαϊκή ενορχήστρωση που πάντως υστερεί εμφανώς σε σχέση με την παλιότερη δουλειά τους. Η ερμηνεία του Καλογιάννη αποτελεί το καλύτερο στοιχείο του δίσκου, ενώ οι στίχοι του Χριστοδούλου διαθέτουν πάντα το χαρακτηριστικό ποιητικό τους υπόστρωμα, αλλά η θεματολογία τους μοιάζει πια ξεπερασμένη. Τρία τραγούδια ίσως διατηρούν την αύρα των παλιότερων καλών στιγμών του συνθέτη: "Μάζεψε τα παραγάδια", "Έλα και πάρε ό,τι θες", "Στους σταθμούς τους ξεχασμένους". Τα υπόλοιπα είναι σαφώς λιγότερο ενδιαφέροντα.

Στο οπισθόφυλλο του δίσκου υπάρχει ένα ενδιαφέρον σημείωμα που μεταφέρω κι εδώ: «Ο συνθέτης Μίμης Πλέσσας, ο ποιητής Δημήτρης Χριστοδούλου και ο τραγουδιστής Αντώνης Καλογιάννης δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζονται για τη δημιουργία ενός δίσκου. Το πασίγνωστο έργο τους «Για μια σταγόνα αλάτι» με τραγούδια όπως «Είμαι μικρός και σ' αγαπώ», το «Ποτάμι», «Φοράς ένα χρυσό σταυρό», «Αχ ας έβρισκα τα λόγια που τα λέγαμε παιδιά», είναι στιγμές πολύ σημαντικές του τραγουδιού, της μουσικής και της ποίησης, κι έτσι μπορούμε να πούμε ότι με τη συνεργασία Πλέσσα, Χριστοδούλου, Καλογιάννη, ένας νέος λυρισμός ξεπήδησε στον μεγάλο δρόμο του νεοελληνικού τραγουδιού, που γεννήθηκε πριν από πολλά χρόνια και συνεχίζεται και που διάφοροι δημιουργοί αφήνουν τα ίχνη τους στην πορεία του. Τώρα «Τα τραγούδια της γειτονιάς», που βέβαια δεν αρκούν τα λόγια για να συστηθούν, το άκουσμά τους θα πείσει ή όχι, έρχονται με τις ίδιες προθέσεις, την ίδια φιλοδοξία, να θυμίσουν και να προωθήσουν ακούσματα και να ξαναμπολιάσουν με ποίηση ένα χώρο, που όσο να 'ναι μέσα στη φθορά του χρόνου είναι φυσικό να έχει φθορές και να χρειάζεται ανανέωση».

Μίμης Πλέσσας: Ουτοπία (1976)

Η γόνιμη συνεργασία του Μίμη Πλέσσα με τον Κώστα Βίρβο διατρέχει ολόκληρη τη δεκαετία του '70, από το 1971 με το Πανόραμα και το Ζει; ως το 1979 με το Λουκιανού Διάλογοι. Η συνεργασία αυτή απέφερε μπόλικα όμορφα τραγούδια γραμμένα στην τυπική τραγουδιστική φόρμα, την οποία ο συνθέτης γνώριζε άριστα. Υπήρξαν όμως και στιγμές αυτής της συνεργασίας που ήταν εμφανής η προσπάθεια να ξεφύγουν οι δημιουργοί από τις τυπικές μορφές και να μας δώσουν πρωτότυπες δημιουργίες έξω από τα συνηθισμένα πλαίσια. Ασφαλώς σ' αυτή την κατηγορία ανήκουν οι δυο κύκλοι με διασκευασμένα ποιήματα του αρχαίου σατιρικού Λουκιανού, αλλά κυρίως ένας εντελώς ιδιαίτερος κύκλος θεατρικής διάθεσης τραγουδιών με τίτλο Ουτοπία που κυκλοφόρησε το 1976 από την Columbia.

Εδώ ο Βίρβος μοιάζει να εμπνέεται από την προαιώνια λογοτεχνία φαντασίας που πρωτοσυναντάμε στην κλασική αρχαιότητα είτε με το μύθο της χαμένης Ατλαντίδας στα φιλοσοφικά έργα του Πλάτωνα Τίμαιος και Κριτίας, είτε στην εξιδανικευμένη Πολιτεία του ίδιου φιλοσόφου, αλλά και στην ευφάνταστη Νεφελοκοκκυγία από τους Όρνιθες του Αριστοφάνη μέχρι την περίφημη Ουτοπία του Άγγλου Sir Thomas More που σατίριζε τον αντιδραστικό καθολικισμό του Μεσαίωνα ή τη μελλοντολογική λογοτεχνία του Ιουλίου Βερν και φτάνοντας ως το εφιαλτικό 1984 του George Orwell μόλις τον περασμένο αιώνα. Στήνει λοιπόν ένα φανταστικό σκηνικό τοποθετημένο στο μακρινό μέλλον με επίκεντρο την Ουτοπία, την πρωτεύουσα του κράτους του Ουρανού, όπου μια παρέα σπουδαστών γιορτάζει την αποφοίτησή της. Στη μακρινή αυτή χώρα όλες οι φυλές του αστρόκοσμου παρουσιάζονται ενωμένες, τα σύνορα έχουν καταργηθεί και όλη η ζωή ρυθμίζεται από κουμπιά και αυτοματισμούς, ενώ δεν υπάρχουν χρήματα και το μόνο που απασχολεί τους πολίτες της είναι πώς θα ξοδεύουν τον άπλετο χρόνο τους... 

Σ' αυτό λοιπόν το φαντασιακό πλαίσιο που μοιάζει να απηχεί τα ισχυρά μηνύματα των μεγάλων κινημάτων που γέννησε η δεκαετία του '60 (χιπισμός, φολκ ρεύμα) κλήθηκε ο έμπειρος συνθέτης να βάλει τη δική του μουσική πινελιά και το αποτέλεσμα είναι μια ποπ όπερα βασισμένη σε μια σειρά ανάλαφρων θεατρικών και χορευτικών τραγουδιών με την ανάλογη ενορχήστρωση που κινείται εξολοκλήρου στην περιοχή του ποπ ρεύματος, τον οποίο άλλωστε και ο ίδιος είχε ήδη υπηρετήσει δόκιμα στο πρόσφατο παρελθόν. Εμπιστεύτηκε μάλιστα τα τραγούδια του σε μια ομάδα νέων και άγνωστων τότε παιδιών, όπως οι: Βάσια Ζήλου, Αλέξης (Κώστας Μπίγαλης), Χρήστος Γριτσόπουλος, Ιορδάνης Χατζηιωάννου, Σοφία Χρήστου και Μηνάς Κωνσταντόπουλος. 

Μίμης Πλέσσας: Λουκιανού Νεκρικοί Διάλογοι (1974)

Η γόνιμη συνεργασία του Μίμη Πλέσσα με τον λαϊκό στιχουργό Κώστα Βίρβο μάς χάρισε το 1974, χρονιά της Μεταπολίτευσης, ένα πρωτότυπο κι ευφάνταστο έργο σε ύφος λαϊκής οπερέτας με τίτλο Λουκιανού Νεκρικοί Διάλογοι, όπου η πρώτη ποιητική ύλη αντλήθηκε από την σπουδαίο Ασιάτη συγγραφέα και φιλόσοφο Λουκιανό, ο οποίος γεννήθηκε στα Σαμόσατα της Συρίας γύρω στο 125 μ.Χ. κι έδρασε κυρίως στη Ρώμη, αλλά και στην Αθήνα γράφοντας τα κείμενά του πάντα στην ελληνική γλώσσα.

Οι "Νεκρικοί Διάλογοι" του Λουκιανού, γραμμένοι γύρω στο 160 μ.Χ., είναι μια συλλογή τριάντα φιλοσοφικών κωμικοτραγικών διαλόγων, όπου παρελαύνει όλο το πάνθεον της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας με τις μυθικές μορφές να λειτουργούν ως σύμβολα που αποδίδουν την καθημερινότητα του ανθρώπινου βίου. Ο Βίρβος επέλεξε μερικούς από αυτούς τους διαλόγους μεταφέροντάς τους στη σημερινή εποχή μέσα από έξυπνους κι ευρηματικούς στίχους που φωτίζουν με σατιρική διάθεση μικρές λεπτομέρειες από τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου.

Με ανάλογο πνεύμα κινήθηκε και ο συνθέτης που δε δίστασε να συγκεράσει στοιχεία της Ανατολής και της Δύσης, της αρχαίας εποχής και της σύγχρονης. Έτσι στην ορχήστρα και στο μελωδικό μέρος συνυπάρχει η πανδούρα, η άρπα κι ο αυλός με το συνθεσάιζερ, αλλά και οι αρχαίοι τρόποι (δώρειος, φρύγειος, λύδειος) με τη σύγχρονη μουσική γλώσσα. Τραγουδούν: Αντώνης Καλογιάννης, Δημήτρης Μητροπάνος, Γιώργος Μαρίνος, Πασχάλης, Λιλάντα Λυκιαρδοπούλου, Λήδα Χαλκιαδάκη, Σπύρος Βλασσόπουλος, Κατιάνα Μπαλανίκα και χορωδία. Την ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας έχει ο συνθέτης, ενώ η έκδοση κοσμείται με ζωγραφικές συνθέσεις του Τάσου Ζωγράφου.

Σημιεώνω ότι πέντε χρόνια αργότερα συνθέτης και στιχουργός επανήλθαν στα ευφυή κείμενα του Λουκιανού σε μια δεύτερη δουλειά με τίτλο Λουκιανού Διάλογοι που έχουμε ήδη παρουσιάσει στο Δισκοβόλο.

Μίμης Πλέσσας: Ζει; (1971)

Συνεχίζουμε το αφιέρωμά μας στη λιγότερο γνωστή δισκογραφία του Μίμη Πλέσσα με μια σειρά κύκλων τραγουδιών που δεν μπόρεσαν να περάσουν στο ευρύ κοινό, όπως άλλοι δίσκοι του συνθέτη, αλλά έχουν το ενδιαφέρον τους και σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις μπορούμε να μιλήσουμε και για αδικημένες δουλειές που ίσως αξίζουν μια δεύτερη ευκαιρία.

Θα σταθούμε πρώτα σε κάποιους δίσκους από την ευρεία συνεργασία του συνθέτη με τον λαϊκό στιχουργό Κώστα Βίρβο, μια συνεργασία που απλώνεται σε ολόκληρη τη δεκαετία του '70 (1971-1979) και απέφερε συνολικά τους εξής επτά δίσκους: Το πανόραμα (1971), Ζει; (1971), Θάλασσα πικροθάλασσα (1973), Νεκρικοί διάλογοι (1974), Το πανόραμα, β' εκδοχή (1976), Ουτοπία (1976),  Λουκιανού διάλογοι (1979).

Βρισκόμαστε λοιπόν στο σωτήριον έτος 1971 και το Έθνος εορτάζει την 150η επέτειο της παλιγγενεσίας! Τη μεγάλη επέτειο έμελλε να τιμήσει για λογαριασμό των Πανελλήνων η σύγχρονη απριλιανή Επανάστασις! Και φυσικά η δισκογραφία δεν έμεινε άπραγη, αλλά ανταποκρινόμενη στο καλέσμα της επικαιρότητας προχώρησε σε πάμπολλες δισκογραφικές εκδόσεις αφιερωμένες στο '21 και στην ελληνική ιστορία γενικότερα.

Ο Μίμης Πλέσσας και ο Κώστας Βίρβος προτίμησαν να δηλώσουν την παρουσία τους στην πανηγυρική αυτή διαδικασία μ' έναν δίσκο "αλλιώτικο" που πήρε τον αινιγματικό-υπαινικτικό τιτλο Ζει; Η αναφορά στην ιστορία και την παράδοση έγινε μέσω δύο ηρώων ετερόκλητων, αλλά απόλυτα καταξιωμένων στη λαϊκή συνείδηση: Τον Μεγαλέξανδρο και ...τον Καραγκιόζη. Είχαν άλλωστε φροντίσει οι κλασικοί καραγκιοζοπαίκτες του παρελθόντος να γεφυρώσουν έξυπνα τους δύο αυτούς ήρωες μέσα από την αρχετυπική ιστορία του "Καταραμένου φιδιού", την οποία αξιοποίησε με την ομώνυμη αριστουργηματική του σύνθεση ο Μάνος Χατζιδάκις.

Ήταν κατά μία έννοια μια τολμηρή κίνηση των δύο δημιουργών η κυκλοφορία αυτού του δίσκου, καθώς η πρόθεσή τους να στιγματίσουν το καθεστώς λανθάνει με τρόπο σχεδόν προκλητικό μέσα από τη θεματολογία των τραγουδιών, έστω κι αν δε σημείωσαν καμιά ιδιαίτερη επιτυχία και πέρασαν σχεδόν απαρατήρητα. Το έχει η μοίρα κάποιων έργων αυτό. Ίσως και η συγκεκριμένη συγκυρία. Γιατί τα τραγούδια είναι ενδιαφέροντα, μερικά μάλιστα πολύ καλά, ακριβώς πάνω στις προδιαγραφές που είχε διαμορφώσει εκείνον τον καιρό της απόλυτης δημιουργικής ακμής του ο αρχιμάστορας Μίμης Πλέσσας. Ήχος καθαρά λαϊκός με εμφανείς αναφορές στο ρεμπέτικο και το κλασικό λαϊκό ή παραδοσιακό τραγούδι. Ρυθμοί ζεϊμπέκικου ή χασάπικου εναλλάσσονται με τσιφτετέλια ή ζακυνθινές σερενάτες ή ακόμη και τσάμικα, ενώ ξεχωριστή στιγμή του δίσκου είναι ένα ορθόδοξο νεορεμπέτικο που συνοδεύει τη φιγούρα του Σταύρακα ερμηνευμένο από την εμβληματική φωνή του Πρόδρομου Τσαουσάκη. Κάποια τραγούδια έχουν εμφανή θεατρικό χαρακτήρα και ερμηνεύονται από χορωδία. 

Βασικοί ερμηνευτές του δίσκου είναι το δίδυμο Γιώργος Νταλάρας και Γιάννης Καλατζής που εκείνη την εποχή το βρίσκουμε να συνυπάρχει σε πολλούς δίσκους της Minos (Ο Σταθμός, Συνάντηση, Θαλασσογραφίες, Όταν ανθίζουν πασχαλιές, Ο Σταμούλης ο λοχίας, Νάχαμε τι νάχαμε). Ο Καλατζής είχε ήδη συνεργαστεί με τον συνθέτη σε ένα 45άρι του 1969 ("Σε πίκρανα", "Ο φίλος μου ο Παναγής"), αλλά ο Νταλάρας εδώ συναντιέται για πρώτη και μοναδική φορά με τον Πλέσσα. Ένα τραγούδι επίσης ερμηνεύει με τον δικό του πεζολογικό τρόπο ο ηθοποιός Ανέστης Βλάχος. Το εξώφυλλο του δίσκου κοσμεί ζωγραφικός πίνακας του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου.

Μίμης Πλέσσας: Classics Go Bouzouki High (1973)

Πάμε σήμερα πολύ πίσω, στις αρχές της δεκαετίας του '70 και συγκεκριμένα στο 1973, τότε που ο Μίμης Πλέσσας βρισκόταν στο απόγειο του δημιουργικού του οίστρου - εκείνη τη χρονιά μας έδωσε μεταξύ άλλων και τους δημοφιλέστατους κύκλους τραγουδιών Για μια σταγόνα αλάτι και Θάλασσα πικροθάλασσα - για να σταθούμε σε έναν ακόμη ορχηστρικό δίσκο που επιμελήθηκε ο συνθέτης με τον αγγλόφωνο τίτλο Classics Go Bouzouki High για λογαριασμό της Philips.

Πρόκειται για μια πρωτοποριακή για την εποχή της δουλειά, όπου η πρώτη ύλη αντλήθηκε από τη δεξαμενή της λόγιας δυτικής μουσικής, για να προσαρμοστεί στα ελληνικά ηχητικά πλαίσια και την ελληνική λαϊκή ρυθμολογία, την οποία ο συνθέτης γνώριζε άριστα και το είχε ήδη αποδείξει με πανηγυρικό τρόπο μέσα από τα κοσμαγάπητα λαϊκά τραγούδια του. Η ανήσυχη φύση του εδώ τον οδήγησε στο μαγικό κόσμο της λεγόμενης "κλασικής" μουσικής ανατρέχοντας στην ευρωπαϊκή μουσική φιλολογία των δύο προηγούμενων αιώνων, για να κορφολογήσει μερικές από τις ακρώρειες του χώρου αυτού, πασίγνωστες τις περισσότερες, έστω κι αν λίγοι είναι αυτοί που μπορούν να τις ταυτίσουν με τους δημιουργούς τους. Εννοώ ότι δεν υπάρχει άνθρωπος σε οποιοδήποτε μορφωτικό ή κοινωνικό επίπεδο κι αν ανήκει που να μην έχει ακούσει τα ονόματα ενός Μότσαρτ ή ενός Μπετόβεν. Πόσοι όμως είναι σε θέση να απαριθμήσουν έστω και μονοψήφιο αριθμό έργων τους (από τα εκατοντάδες που έχουν γράψει) ή πολύ περισσότερο να ταυτίσουν μια γνωστή μελωδία με τον δημιουργό της; 

Αυτό το ερώτημα φαίνεται ότι προσπάθηε να απαντήσει με το δικό του εκλαϊκευτικό τρόπο ο Μίμης Πλέσσας εξηγώντας μας ότι διάλεξε "εκείνα τα θέματα που θα μπορούσαν να παιχτούν με το δικό μας τρόπο και να μη χάσουν την αναμφισβήτητη ομορφιά τους". Έτσι μας χάρισε ένα συναρπαστικό ακρόαμα με μελωδίες διαχρονικές παιγμένες όμως με μπουζούκι και ορχήστρα και προσαρμοσμένες στους ελληνικούς λαϊκούς δρόμους! Διάλεξε μελωδίες των: Tomaso Albinoni, Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, Gioacchino Rossini, Camille Saint-Saens, Johannes Brahms, Georges Bizet, Nicolai Rimsky-Korsakov, Edvard Grieg και Isaac Albeniz. Στην εισαγωγή του δίσκου ακούμε μια θεσπέσια παραδοσιακή μελωδία από την Αγγλία (γνωστό ως "Greensleeves") μεταμορφωμένη σε ...συρτάκι, ενώ ο δίσκος κλείνει με ένα μελωδικό ηλιοβασίλεμα στην Ακρόπολη ντυμένο με τη μαγική μελωδία του περίφημου Adagio του Albinoni. Μαζι με τον συνθέτη συμπράττει το οργανικό σύνολο The Cyclopes με επικεφαλής τον μεγάλο δεξιοτέχνη του μπουζουκιού Στέλιο Ζαφειρίου.

Η φροντισμένη ψηφιακή επανέκδοση του δίσκου το 1997 συνοδεύεται από επεξηγηματικά κείμενα του συνθέτη και της συζύγου του Λουκίλας Καρρέρ-Πλέσσα. Ατυχώς οι αναφορές στα πρωτότυπα έργα περιέχουν κάμποσες αδικαιολόγητες ανακρίβειες. Για παράδειγμα, ο "Μακάβριος χορός" του Saint-Saens μπερδεύεται με τη σύνθεση του Mussorgky "Νύχτα στο φαλακρό βουνό", η προέλευση του θέματος "Ο χορός της Ανίτρας" ανάγεται σε μια σουίτα ονόματι "Άστρο μαύρο" του Edvard Grieg αντί του αγαπημένου σκηνικού έργου "Peer Gynt", ενώ το περίφημο πιανιστικό κομμάτι "Alla Turca" του Mozart (μέρος της Σονάτας για Πιάνο αρ.11, Κ.331) παρουσιάζεται ως απόσπασμα της όπερας "Απαγωγή από το σεράι". 

Μίμης Πλέσσας: Φεγγάρια της βροχής (1997)

Συνεχίζουμε το αφιέρωμά μας στη δισκογραφία του Μίμη Πλέσσα περνώντας σε μια σειρά εκδόσεων ορχηστρικής μουσικής που κινείται εν πολλοίς στο χώρο της jazz, με βασική διαφορά ότι υποχωρεί σημαντικά το αυτοσχεδιαστικό στοιχείο και η βαρύτητα δίνεται στη μελωδική γραμμή διαμορφώνοντας έτσι πιο ατμοσφαιρικά και ποιητικά πεδία με έντονα λυρική και συναισθηματική διάθεση. Ο πιο χαρακτηριστικός ίσως δίσκος του συνθέτη που εμπίπτει σ' αυτήν την κατηγορία κυκλοφόρησε το 1997 από την PolyGram με τον εξόχως ποιητικό τίτλο Φεγγάρια της βροχής.

Πρόκειται για ένα πολύ όμορφο άλμπουμ με δέκα ορχηστρικές στιγμές βασισμένες σε μελωδίες τραγουδιών του συνθέτη από την περίοδο 1959-1973 με κοινό θεματικό άξονα το συνδυασμό του φεγγαρόφωτου με τη μελαγχολία της φθινοπωρινής βροχής που επενεργεί βαθιά στον ανθρώπινο ψυχισμό αναζωπυρώνοντας το ερωτικό συναίσθημα. Το πρώτο θέμα ("Με την πρώτη σταγόνα") βασισμένο σε στίχους του αρχιμάστορα του στίχου και διαχρονικού συνεργάτη του συνθέτη Λευτέρη Παπαδόπουλου μοιάζει να πηγάζει κατευθείαν από την ποιητική ενός Οδυσσέα Ελύτη, ενώ και τα υπόλοιπα τραγούδια αντλούν την ατμοσφαιρική τους δύναμη από την ίδια εικόνα. 

Ο συνθέτης επεξεργάστηκε με γνώση και ευαισθησία την έτσι κι αλλιώς σπουδαία πρώτη ύλη που είχε στα χέρια του και με την αναμφισβήτητη ενορχηστρωτική του μαεστρία μας έδωσε μικρές ερωτικές ελεγείες με το πιάνο να κατευθύνει αλάθευτα όλο το σώμα της μικρής ορχήστρας που απαρτίζουν ο Johnny Zorbas στο τενόρο σαξόφωνο, ο Γιώργος Φακανάς στο ηλεκτρικό μπάσο και ο Αντώνης Πλέσσας στα κρουστά με τον Μίμη Πλέσσα φυσικά στο πιάνο. Μια σχεδόν άγνωστη, αλλά εξαιρετική δουλειά του πολυγραφότατου συνθέτη που ίσως ήρθε η ώρα να την ανακαλύψουμε...

Μίμης Πλέσσας: 40 Χρόνια Jazz (1981)

Ολοκληρώνουμε σήμερα την καθαρόαιμη τζαζ δισκογραφία του Μίμη Πλέσσα με μια σημαντική έκδοση σε διπλό αναλογικό δίσκο που κυκλοφόρησε το 1981 από την ΕΜΙ με τίτλο 40 Χρόνια Jazz. Η έκδοση περιλαμβάνει την πρώτη ζωντανή ηχογράφηση jazz εν Ελλάδι, μιας μουσικής που φαίνεται να λειτουργεί πολύ πιο ουσιαστικά με τη μέθεξη του κοινού. Η πρόσθετη αξία της συγκεκριμένης έκδοσης έγκειται στο γεγονός ότι έχει καταφέρει να ενώσει επί σκηνής τους αξιολογότερους εν ενεργεία εκείνη την εποχή Έλληνες σολίστ διαφόρων οργάνων που είχαν έτσι την ευκαιρία να αναδείξουν με τον πιο άμεσο τρόπο την αυτοσχεδιαστική τους δεξιοτεχνία, ενώ μεγάλο μέρος του προγράμματος ήταν αφιερωμένο στις πιο εξελιγμένες σύγχρονες εκδοχές της jazz.

Η ιστορική αυτή συναυλία πραγματοποιήθηκε το 1981 ατο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Έκφραση '80-'81 με τη γενική επιμέλεια του Μίμη Πλέσσα, ο οποίος είχε δηλώσει σχετικά: "Η ζωντανή ηχογράφηση είναι ντοκουμέντο και μαρτυράει την αποδοχή αλλά και τα μεγέθη του κοινού. Ενα γεμάτο θέατρο έχει έντονη παρουσία όταν εκφράζει τον ενθουσιασμό του. Και είναι αλήθεια παρήγορο για μένα που σήμερα το κοινό αυτό μετριέται με χιλιάδες κι όχι με δεκάδες όπως στην εποχή μου. Μήπως τα χρόνια που προσπαθούσαμε με το κουαρτέτο δεν πήγαν χαμένα; Χάρη στην ΕΜΙ οι δίσκοι αυτοί υπάρχουν και εσείς θα το αποδείξετε". Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονταν συνθέσεις Ελλήνων (Μίμης Πλέσσας, Μηνάς Αλεξιάδης) και ξένων (Dizzy Gillespie, John Lewis, Cole Porter, Bernie Miller, McRay, N. Anderley, B. Howard, Duke Ellington, Irving Berlin) jazz δημιουργών. 

Έλαβαν μέρος: Κουαρτέτο του Μίμη Πλέσσα (Μίμης Πλέσας: πιάνο, Τίτος Καλλίρης: κιθάρα, Νίκος Τσεσμελής: μπάσο, Γιώργος Λαβράνος: τύμπανα), Τρίο Μανώλη Μικέλη (Μανώλης Μικέλης: πιάνο, Νίκος Πωγωνάτος: τύμπανα, Νίκος Τσεσμελής: μπάσο), Τρίο Ίωνα Αλεξιάδη (Ίων Αλεξιάδης: κιθάρα, Αντώνης Τεκτονίδης: μπάσο, Αντώνης Πλέσσας: τύμπανα, Στέλιος Καλαθόπουλος: φωνητικά), Τρίο ΑΤΠ '81 (Μηνάς Αλεξιάδης: ηλεκτρικό πιάνο, Αντώνης Τεκτονίδης: ηλεκτρικό μπάσο, Αντώνης Πλέσσας: τύμπανα), καθώς και οι σολίστ: Γιάννης Θεοδωρίδης (τρομπέτα), Άρης Καραντάνης (άλτο σαξόφωνο), Στέλιος Βήχος (τενόρο σαξόφωνο), Τάσος Κλαβανίδης (τρομπόνι) και Κώστας Γανωσέλης (συνθεσάιζερ).

Μίμης Πλέσσας: Το Κουαρτέτο του Πλέσσα + 6 Σολίστες (1985)

Μετά την καλή υποδοχή του δίσκου Το Κουαρτέτο του Μίμη Πλέσσα που κυκλοφόρησε το 1981 αναβιώνοντας τις λαμπρές ημέρες του ιστορικού αυτού τζαζ σχήματος, με το οποίο ο Μίμης Πλέσσας έκανε τα πρώτα επαγγελματικά του βήματα στο χώρο της μουσικής, ήρθε η φυσική του συνέχεια τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν το 1985 κυκλοφόρησε από τη Minos το άλμπουμ Το Κουαρτέτο του Μίμη Πλέσσα + 6 Σολίστες.

Πρόκειται για ένα άλμπουμ που κινείται φυσικά στην ίδια λογική με το προηγούμενο, αν και εδώ παρατηρείται μια μικρή απόκλιση από το καθαρόαιμο τζαζ ύφος, κυρίως με τα δυο θέματα του Μάνου Χατζιδάκι ("Ήταν καμάρι της αυγής", "Θάλασσα πλατιά"). Ο Πλέσσας και πάλι αξιοποίησε θέματα γνωστών τραγουδιών από το χώρο της "ελαφράς" μουσικής εξασφαλίζοντας μάλιστα και τη συμμετοχή των ίδιων των δημιουργών τους σε κάποιες περιπτώσεις, όπως στο εναρκτήριο "Εγώ θα σ' αγαπώ και μη σε νοιάζει" του Γιώργου Μουζάκη με τον ίδιο σολίστ στην τρομπέτα, αλλά και το "Χαρά μου" του Τάκη Μωράκη, ο οποίος συμμετέχει με το βιολί του. Οι μελωδίες του ίδιου του Πλέσσα προέρχονται κυρίως από γνωστά τραγούδια του που ακούστηκαν κατά τη δεκαετία του '60 από τις φωνές της Τζένης Βάνου και του Γιάννη Πουλόπουλου, ενώ περιλαμβάνονται και δυο νεότερες συνθέσεις του γιου του συνθέτη Αντώνη Πλέσσα.

Ο τίτλος του δίσκου δικαιολογείται από την παρουσία πολλών σολίστ πέρα από τα βασικά μέλη του Κουαρτέτου. Εκτός από τους Γιώργο Μουζάκη και Τάκη Μωράκη που προαναφέραμε, συμμετέχουν ο πιανίστας Μανώλης Μικέλης, οι σαξοφωνίστες Φίλιππος Τσεμπερούλης και Στέλιος Βήχος, ο μπασίστας Γιάννης Σαρόγλου, το σταθερό μέλος του σχήματος Τίτος Καλλίρης στην ηλεκτρική κιθάρα και φυσικά ο Μίμης Πλέσσας στο πιάνο με τη γενική ευθύνη της ενορχήστρωσης και διεύθυνσης του οργανικού συνόλου. Στο εξώφυλλο της έκδοσης φιγουράρει ένα αριθμητικό λογοπαίγνιο (4+6) με μια προφανή δισημία που παραπέμπει στον τίτλο του δίσκου, αλλά και στο μακρινό 1946, έτος ίδρυσης του ιστορικού Κουαρτέτου.

Μίμης Πλέσσας: Το Κουαρτέτο του Μίμη Πλέσσα (1981)

Σήμερα, 12 Οκτωβρίου, συμπληρώνονται ακριβώς 100 χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου Έλληνα συνθέτη, πιανίστα και μαέστρου Μίμη Πλέσσα που έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών μόλις την προηγούμενη εβδομάδα. Με αφορμή λοιπόν αυτή την επέτειο θα ξεκινήσουμε σήμερα ένα εκτενές αφιέρωμα στα παραλειπόμενα της τεράστιας δισκογραφίας του συνθέτη, συμπληρωματικά βέβαια στην επίσημη δισκογραφία του με τους μεγάλους κύκλους τραγουδιών που έχουμε ήδη παρουσιάσει.

Η πρώτη επαφή του Μίμη Πλέσσα με τον κόσμο της μουσικής εκδηλώθηκε αμέσως μετά τον πόλεμο. Αν και αυτοδίδακτος, ήταν ήδη άριστος δεξιοτέχνης του πιάνου και μ' αυτή την ιδιότητα έκανε τα πρώτα του μουσικά βήματα στο πεδίο της τζαζ, όπου θα διαπρέψει για πολλά χρόνια και μάλιστα ένα διάστημα (1949-1951) και στην Αμερική. Το 1946 σχημάτισε το πρώτο του τζαζ Κουαρτέτο πλαισιωμένος από τους Μιχάλη Οικονόμου, Κώστα Σεϊτανίδη και Ίγκορ Ράνιετς με πολλές ζωντανές εμφανίσεις και συμμετοχές σε ραδιοφωνικές εκπομπές. 

Μετά την επιστροφή του από την Αμερική το Κουαρτέτο επανενεργοποιήθηκε με τη συμμετοχή νέων μελών, όπως ο Τίτος Καλλίρης (κιθάρα), ο Νίκος Τσεσμελής (τύμπανα) και ο Ανδρέας Ροδουσάκης (μπάσο). Με τη νέα αυτή σύνθεση το Κουαρτέτο ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα συνεργαζόμενο με πολλές καινούργιες δυνάμεις του ελληνικού τραγουδιού που στη συνέχεια έκαναν μεγάλη καριέρα, όπως η Ζωή Κουρούκλη, η Νάνα Μούσχουρη, ο Τζίμης Μακούλης, ο Γιάννης Βογιατζής, ο Λέανδρος και άλλοι. Η δραστηριότητα του Κουαρτέτου σταδιακά ατόνισε κατά τη δεκαετία του '60, όταν πια ο Πλέσσας διεύρυνε τα μουσικά του ενδιαφέροντα και μέσω του κινηματογράφου γνώρισε τη μεγάλη καταξίωση με τα μεγάλα τραγούδια που άρχισε να ηχογραφεί σε εντατικούς ρυθμούς.

Το 1981 η Minos έδωσε την ευκαιρία στον συνθέτη να αναβιώσει για λίγο το ιστορικό του Κουαρτέτο και να παρουσιάσει ένα άλμπουμ με τίτλο Το Κουαρτέτο του Μίμη Πλέσσα, το οποίο μαζί με τους παλιούς Νίκο Τσεσμελή (μπάσο) και Τίτο Καλλίρη (κιθάρα) είχε συμπληρωματικά μέλη τον Νίκο Λαβράνο (κρουστά) και σε κάποια κομμάτια τον Στέλιο Βήχο (φλάουτο, σαξόφωνο, κλαρινέτο). Επικεφαλής τους φυσικά ο Μίμης Πλέσσας με το πιάνο του. Το μουσικό υλικό του δίσκου ήταν βασισμένο σε γνωστές μελωδίες από την εποχή του "ελαφρού" τραγουδιού. Επτά συνθέσεις ανήκουν στον Μίμη Πλέσσα, ενώ τα υπόλοιπα θέματα αντλήθηκαν από τραγούδια του Κώστα Γιαννίδη, του Κώστα Καπνίση, του Λυκούργου Μαρκέα, του Γιάννη Σπάρτακου και του Ηρακλή Θεοφανίδη.

Στέλιος Ζαφειρίου: Λουλούδια απ' την Ελλάδα (1967)

Μετά τον εξαίρετο μπουζουξή Ισίδωρο Παπαδάμου περνάμε σε μια εμβληματική μορφή του συγκεκριμένου οργάνου που έχει αφήσει βαθύ το αποτύπωμά της στο ελληνικό τραγούδι και μάλιστα στη χρυσή του εποχή. Κι αυτός δεν είναι άλλος από τον Στέλιο Ζαφειρίου (1937-2015), ο οποίος υπήρξε μεταξύ άλλων και ο βασικός μπουζουξής του Μίμη Πλέσσα κατά τη γόνιμη περίοδο του συνθέτη στη Lyra σφραγίζοντας με τον υπέροχο ήχο του τα εμβληματικά εκείνα τραγούδια του "Δρόμου" και των άλλων ξεχωριστών στιγμών του αιωνόβιου δημιουργού. 

Ως προπομπό λοιπόν του μεγάλου αφιερώματος στον πρόσφατα θανόντα συνθέτη που θα ξεκινήσουμε αύριο, ανήμερα των εκατοστών γενεθλίων του, θέλω να παρουσιάσω σήμερα έναν ακόμη χαρακτηριστικό δίσκο του Στέλιου Ζαφειρίου από τη δεκαετία του '60, μέσα από τον οποίο αναδεικνύεται ανάγλυφα η απαράμιλλη τέχνη του. Ο δίσκος κυκλοφόρησε από τη Lyra το 1967 με τίτλο Λουλούδια απ' την Ελλάδα και υπότιτλο τη λιτή επισήμανση: "Τραγούδια και μπουζούκια", ενώ μια δεύτερη επισήμανση κάτω από τη λίστα των τραγουδιών αναφέρει: Παίζουν τα μπουζούκια του Στέλιου Ζαφειρίου.

Ο δίσκος είναι μοιρασμένος εξ ημισείας σε οργανικά κομμάτια και γνωστά τραγούδια της εποχής, όπως τα κλασικά: Δημήτρη μου Δημήτρη μου, Σήκω χόρεψε συρτάκι, Στ' Αποστόλη το κουτούκι, Μια φορά μονάχα φτάνει, Κι αν περπατώ, Στη Φρεατύδα και στα Σεπόλια. Ο Γιάννης Σπανός έχει τη μερίδα του λέοντος με επτά συνθέσεις, δύο ανήκουν στον Γιώργο Ζαμπέτα κι από μία στους Απόστολο Καλδάρα, Σταύρο Κουγιουμτζή και Στέλιο Ζαφειρίου. Τραγουδούν: Γιάννης Πουλόπουλος, Πετρή Σαλπέα, Ελένη Κλάδη και Γιάννης Ζανιώτης. Επισημαίνω ότι στη θέση της Πετρής Σαλπέα λανθασμένα σε κάποιους δισκογραφικούς καταλόγους αναφέρεται το όνομα της Πόπης Αστεριάδη!

Ισίδωρος Παπαδάμου: Μόλις βραδιάσει (1997)

Ο προσωπικός δρόμος που είχε ήδη αρχίσει να βαδίζει από το 1994 με τον πρώτο εξολοκλήρου δικό του κύκλο τραγουδιών ο μπουζουξής των Χειμερινών Κολυμβητών Ισίδωρος Παπαδάμου έφτασε στο δεύτερο σταθμό του τρία χρόνια αργότερα, όταν και πάλι από την AnoKato Records εκδόθηκε ο νέος κύκλος τραγουδιών του με τίτλο Μόλις βραδιάσει.

Το άλμπουμ περιλαμβάνει 13 ιδιότυπα λαϊκά τραγούδια με εντελώς προσωπικό ύφος τόσο στο μελωδικό, όσο και στο στιχουργικό και ερμηνευτικό επίπεδο. Η θεματολογία των τραγουδιών επικεντρώνεται κυρίως στο ερωτικό στοιχείο, αλλά και σε πεδία στοχαστικής και διανοητικής αναζήτησης. Το ομότιτλο τραγούδι το έκανε πιο γνωστό με μια δική του δεύτερη εκτέλεση ο Γιώργος Νταλάρας. 

Δεν είναι εύκολα τα τραγούδια του Παπαδάμου που μοιάζουν να ξεπηδούν από τις μακρινές αυθεντικές ρίζες του ρεμπέτικου. Απαιτείται αρκετή επιμονή και εξοικείωση με το ύφος του, για να τα αποδεχθεί κανείς. Ωστόσο μπορώ να πω ότι μετά από κάμποσα ακούσματα, ο ήχος αυτός αποκτά μιαν ανεξήγητη οικειότητα! Εν τέλει τα τραγούδια σε αιχμαλωτίζουν και δεν μπορείς εύκολα να ξεφύγεις από την κρυφή τους γοητεία. 

Μαζί με τον Παπαδάμου στη διεκπεραίωση του έργου συμπράττουν σημαντικοί μουσικοί, όπως ο Μιχάλης Σιγανίδης (κοντραμπάσο), ο Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), ο Γιώργος Τακματζόγλου (κιθάρα), ο Τάκης Κανέλλος (κρουστά) και τα δυο παιδιά του Ανδρέας (μπουζούκι) και Αναστασία (πιάνο). Η όλη έκδοση έχει χαρακτηριστικά χειροποίητης κατασκευής με μπόλικο μεράκι και γνήσιο ερασιτεχνισμό. Θυμάμαι μάλιστα πως όταν πρωτοβγήκε, ο συνθέτης παρότρυνε τους φίλους του να τού ζητήσουν τηλεφωνικά ή γραπτά να τους στείλει δωρεάν το CD! Ακόμη και σήμερα ο δημιουργός διαθέτει δωρεάν τη δουλειά του μέσω της ιστοσελίδας https://www.trixordo.com/el/information/discography. Ασυνήθιστη και αξιέπαινη χειρονομία, όπως και να το κάνουμε!

Ισίδωρος Παπαδάμου: Δεν σ' έχει αρνηθεί (1994)

Με το αφιέρωμά μας στη δισκογραφία των Χειμερινών Κολυμβητών είχαμε την ευκαιρία να μνημονεύσουμε πολλές φορές το όνομα του ανθρώπου που βρισκόταν σταθερά δίπλα στον Αργύρη Μπακιρτζή, με τον οποίο συνδιαμόρφωνε τον ήχο και τη γενικότερη δραστηριότητα του συγκροτήματος. 

Ο λόγος βέβαια για τον Ισίδωρο Παπαδάμου, γέννημα θρέμμα της Θεσσαλονίκης, όπου γεννήθηκε άλλωστε το 1950 και πήρε το πτυχίο της φιλοσοφικής σχολής, ενώ παράλληλα είχε αρχίσει να παίζει μπουζούκι και να σκαρώνουν μαζί με τον Μπακιρτζή τα πρώτα τους τραγούδια που θα τελικά θα οδηγήσουν στους Χειμερινούς Κολυμβητές με τη γνωστή στη συνέχεια εξέλιξη. Η σχέση του με το μπουζούκι και το λαϊκό ήχο δεν ήταν ποτέ μια τυπική επαγγελματική ενασχόληση, αλλά είχε χαρακτηριστικά ασκητικής προσήλωσης δικαιώνοντας απολύτως την έννοια του γνήσιου ερασιτέχνη. Άλλωστε ο ίδιος κάποια στιγμή, παράλληλα με τους Χειμερινούς Κολυμβητές, και μαζί με τα δυο παιδιά του δημιούργησαν εργαστήριο κατασκευής λαϊκών οργάνων και μια ανεξάρτητη ετειρεία παραγωγής με τον απίθανο τίτλο «Σε δισκάδικα δεν μπαίνουν, ούτε κέρδη τα μαραίνουν Records» μοιράζοντας δωρεάν τις παραγωγές τους!

Πριν από αυτή τη φάση της ιδιωτικής του δραστηριότητας πάντως ο Ισίδωρος Παπαδάμου, στο περιθώριο της έντονης δραστηριότητας των Χειμερινών Κολυμβητών, είχε παρουσιάσει τις πρώτες προσωπικές του δουλειές με την ετικέτα της ANOKATO Records, όπου είχε την ευκαιρία να αναδείξει το πιο προσωπικό του ύφος σε επίπεδο σύνθεσης και ερμηνείας. Ο πρώτος από τους δύο αυτούς σημαντικούς δίσκους έχει τίτλο Δε σ' έχει αρνηθεί και κυκλοφόρησε το 1994 με ένδεκα συνθέσεις που πατούν στέρεα πάνω στους λαϊκούς δρόμους και στους ήχους της Ανατολής με έντονο το αυτοσχεδιαστικό στοιχείο (ταξίμι). Η μουσική του ρέει αβίαστα και νωχελικά με μιαν ακατέργαστη ομορφιά και αυθεντικότητα που παραπέμπουν στις απαρχές του γνήσιου λαίκού τραγουδιού, ενώ ο στίχος του είναι εμπνευσμένος από τη σύγχρονη ζωή δοσμένος ωστόσο με μια ηθελημένη απλοϊκότητα, ώστε να αποφύγει τις παγίδες της έντεχνης επίφασης. 

Ο ίδιος μας δίνει τις δικές του απλές εξηγήσεις για τα τραγούδια του: «...εξισορροπούν οι μουσικές και στοχαστικές τάσεις που με διακατέχουν. Οι τάσεις αυτές μπορούν να αποτυπωθούν μέσα στο τρίπτυχο: "Ζόρικα, αμανέδες και ευγενικά". Εκεί κινούνται τα τραγούδια μου. Ακολουθώ δηλαδή την ελληνική μουσική στα διάφορα στιλ της και τρυγώ ανάλογα με τις συναισθηματικές μου ανάγκες αυτό που κάθε φορά μου ταιριάζει και με εκφράζει».

Χειμερινοί Κολυμβητές: 23 Κόκκινα φώτα (2009)

Ολοκληρώνουμε σήμερα το αφιέρωμά μας στη δισκογραφία των Χειμερινών Κολυμβητών με την όγδοη και τελευταία ως τώρα δουλειά τους που κυκλοφόρησε το 2009 έχοντας ήδη συμπληρώσει 28 χρόνια δισκογραφικής παρουσίας από το 1981 που πρωτοεμφανίστηκαν επίσημα. Τίτλος του δίσκου: 23 Κόκκινα φώτα που προέρχεται από τον τίτλο παλιού τραγουδιού του Αργύρη Μπακιρτζή, αλλά συγχρόνως αναφέρεται και στα 23 τραγούδια του δίσκου, ένα χορταστικό δηλαδή υλικό που ξεπερνάει σε διάρκεια τη μία ώρα και μοιάζει έτσι σαν μια γενναιόδωρη παρακαταθήκη του συγκροτήματος προς τους φίλους τους, ικανή να δικαιολογήσει τη μακροχρόνια έκτοτε σιωπή τους, η οποία δε γνωρίζουμε αν είναι προσωρινή ή οριστική.

Πάντως το άλμπουμ είναι πολύ ενδιαφέρον από πολλές απόψεις. Εδώ κάνει την πρώτη του σύμπραξη με το συγκρότημα ο σημαντικός κιθαρίστας Δημήτρης Μυστακίδης, ενώ επανακάμπτει ο παλιός τους συνεργάτης Θοδωρής Ρέλλος (κλαρίνο). Επίσης στη μουσική των τραγουδιών αυτή τη φορά βρίσκουμε κι άλλες υπογραφές πλην του Αργύρη Μπακιρτζή, όπως του Χάρη Παπαδόπουλου σε δυο τραγούδια, αλλά και των Μιχάλη Σιγανίδη, Θεόδωρου Ανανιάδη, Βασίλη Γαντζία, Κυριάκου Στεργίου και Σταύρου Καραμανιώλα με ένα τραγούδι ο καθένας. Όλες οι ενορχηστρώσεις έγιναν από τα μέλη του συγκροτήματος. 

Οι στίχοι αντλούν τη θεματολογία τους από το φαντασμαγορικό ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο που μας έχει συνηθίσει το συγκρότημα: Γυναίκες, έρωτες, συμπεθέρες και ζωντοχήρες, ποδόσφαιρο, τσομπάνηδες κι αγρότες, δικαστές, υποχόνδρια καθαριότητα, αεροπορικές καταρρίψεις στελθ και επιστημονική φαντασία στήνουν ένα πολύχρωμο πανηγύρι, χωρίς καμία παραχώρηση σε συμβατικές σεμνοτυφίες! Για την πειστικότερη μάλιστα ερμηνεία κάποιων ιδιαίτερων τέτοιων θεμάτων έχουν επιστρατευτεί ακόμη και ποδοσφαιρικές χορωδίες, όπως: Φίλοι του ΠΑΟΚ, Φίλοι της ΑΕΚ! Και μαζί τους οι Αθηναίοι Φίλοι, καθώς και η αξιόλογη Μικτή Χορωδία Δήμου Γλυκών Νερών υπό τη διεύθυνση του Γιάννη Βρυζάκη, όπου μεταξύ των χορωδών συμμετέχει και ο Φοίβος Δεληβοριάς.

Χειμερινοί Κολυμβητές: Το πέρασμά σου (2007)

Ο δίσκος Το πέρασμά σου των Χειμερινών Κολυμβητών, παρά το λαϊκό χρώμα των περισσότερων τραγουδιών, μπορεί ασφαλώς να χαρακτηριστεί ο πιο έντεχνος και "λόγιος" κύκλος τραγουδιών που μας έδωσε μέχρι τώρα το αξιόλογο συγκρότημα της Θεσσαλονίκης στην πολύχρονη παρουσία του μέσα στο ελληνικό τραγούδι. Είναι ένας δίσκος που περιλαμβάνει υλικό βασισμένο σε μελοποιημένη ποίηση, ανθολογημένο από ένα ευρύτατο φάσμα της ποιητικής δημιουργίας, ελληνικής και ξένης, ξεκινώντας από το "Άσμα Ασμάτων" του Σολομώντα και καταλήγοντας στον 20ο αιώνα. 

Πιο συγκεκριμένα: Το ομότιτλο τραγούδι βασίζεται στο γνωστό ποίημα του Κώστα Βάρναλη, που στο παρελθόν είχε ήδη γνωρίσει αρκετές μελοποιήσεις (Ντίνος Μανωλόπουλος, Γιάννης Σπανός, Τερψιχόρη Παπαστεφάνου, Γιώργος Γεωργιάδης, Σωτήρης Ρεμπάπης). Έχουμε επίσης ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη ("Ερωτικός λόγος"), του Οδυσσέα Ελύτη ("Η τρελή ροδιά"), του Ντίνου Χριστιανόπουλου ("Το φιλί"), του Νίκου Καββαδία ("Παραλληλισμοί"), του Γιάννη Βαρβέρη ("Σαν εξομολόγηση"), αλλά και των Τούρκων ποιητών Ναζίμ Χικμέτ και Ασίζ Νεζίν και άλλων. Ξεχωρίζει η μεγάλη μεσαία ενότητα του δίσκου που είναι αφιερωμένη αποκλειστικά στην ποίηση του Σέξπιρ από τη δόκιμη ελληνική απόδοση του Βασίλη Ρώτα.

Με εξαίρεση ένα τραγούδι ("Σαν εξομολόγηση") που έγραψε ο Χάρης Παπαδόπουλος, η μουσική όλων των τραγουδιών ανήκει στον Αργύρη Μπακιρτζή που είναι και ο βασικός ερμηνευτής τους. Μαζί του και άλλα μέλη του συγκροτήματος, κυρίως ο Κώστας Σιδέρης, ενώ συμμετέχει και η Ελευθερία Αρβανιτάκη σε τρία τραγούδια. Συμμετέχουν επίσης η Μικτή Χορωδία του Δήμου Γλυκών Νερών και η Χορωδία Φίλων. Η πολύ προσεγμένη ενορχήστρωση και η ιδιαίτερα φροντισμένη έκδοση συμπληρώνουν με τον καλύτερο τρόπο μια πολύ αξιόλογη δουλειά.

Χειμερινοί Κολυμβητές: Η μαστοράντζα του Ερντεμπίλ (2005)

Ο νέος αιώνας βρήκε τους Χειμερινούς Κολυμβητές σε πλήρη ακμή κι έντονη δισκογραφική δραστηριότητα, αφού μέσα σε μια τετραετία (2005-2009) μας χάρισαν τρεις καινούργιους κύκλους τραγουδιών (Η μαστοράντζα του Ερντεμπίλ, Το πέρασμά σου, 23 κόκκινα φώτα) που ωστόσο έμελλε να είναι και οι τελευταίοι τους (μέχρι σήμερα). 

Ο πρώτος από τους τρεις αυτούς κύκλους κυκλοφόρησε το 2005 με τον περίεργο τίτλο Η Μαστοράντζα του Ερντεμπίλ. Περιλαμβάνει  14 "ιστορικά" (όπως χαρακτηρίζονται) τραγούδια βασισμένα σε στίχους και πρωτόλειες μελωδίες του Ευάγγελου Ζάχου-Παπαζαχαρίου (1938-2024), σημαντικού Μικρασιάτη λαογράφου και μαθητή του Σίμωνα Καρά, ο οποίος επί χρόνια καταπιάστηκε με τον εθνογραφικό κινηματογράφο και το θέατρο με πλούσιο έργο που χαρακτηρίζεται από επίμονες αναφορές στις μικρασιατικές και βαλκανικές ιστορικές μνήμες. 

Οι Χειμερινοί Κολυμβητές διασκεύασαν κατάλληλα το ακατέργαστο μελωδικό υλικό προσαρμόζοντάς το στη δική τους μουσική μανιέρα και το αποτέλεσμα είναι άκρως ενδιαφέρον με τραγούδια που αποπνέουν έντονα τα αρώματα της Ανατολής και της βαλκανικής χερσονήσου. Τραγούδια σαν μικρές ποιητικές τοιχογραφίες πλημμυρισμένες από πρόσωπα και εικόνες που αποδεσμεύονται από τον ιστορικό τους χρόνο και αναδύονται ολοζώντανα στο παρόν. Όλοι οι Χειμερινοί Κολυμβητές είναι παρόντες με τον Αργύρη Μπακιρτζή πάντα στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ ο ίδιος ο Παπαζαχαρίου ερμηνεύει το μοιρολόι "Η Μίρκα η σκλάβα" σε πρόχειρη ερασιτεχνική ηχογράφηση. Συμμετέχουν επίσης οι Ροξ ως μικρό αυτοσχέδιο χορωδιακό σύνολο, ενώ κάποια κομμάτια είναι παρμένα από ζωντανές ηχογραφήσεις του συγκροτήματος. Σημειώνω επίσης ότι οι μελωδίες δύο τραγουδιών ("Ο γιος του τυφλού", "Η νεκρανάσταση του Αλή") ανήκουν στον Λάμπρο Τσίγγα.

Μίμης Πλέσσας: 16 Σπάνιες ηχογραφήσεις (1996)

Έφυγε σήμερα από τη ζωή ο χαλκέντερος δημιουργός - συνθέτης, πιανίστας, μαέστρος, ενορχηστρωτής - Μίμης Πλέσσας σε ηλικία 100 χρόνων! Για την ακρίβεια, χρειαζόταν μόλις μία εβδομάδα ως τις 12 Οκτωβρίου, για να κλείσει τον ένα αιώνα ζωής γεμάτης μουσική και τεράστιες επιτυχίες με κορυφαία στιγμή τον αγαπημένο κύκλο τραγουδιών Ο δρόμος (1969) που έχει αναδειχθεί μακράν στον εμπορικότερο ελληνικό δίσκο από καταβολής δισκογραφίας και δικαιωματικά - κατά τη γνώμη μου - σε έναν από τους δέκα σημαντικότερους δίσκους τραγουδιών του ελληνικού ρεπερτορίου.

Η περίπτωση του Μίμη Πλέσσα είναι εντυπωσιακή από κάθε άποψη, αφού με τη χαρισματική του προσωπικότητα έκανε χρυσάφι ό,τι έπιαναν τα χέρια του! Ξεκίνησε ως επιστήμονας χημικός και μ' αυτή την ιδιότητα έχει τιμηθεί ως επίτιμος διδάκτορας σε ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια. Η πιανιστική του δεινότητα τον έφερε στον κόσμο της τζαζ, όπου μας άφησε μια σπουδαία κληρονομιά με ποικίλες συνεργασίες εντός κι εκτός συνόρων. Στα μέσα της δεκαετίας του '50 μπήκε αποφασιστικά στο χώρο του τραγουδιού, όπου βέβαια μεγαλούργησε υπηρετώντας την τραγουδιστική φόρμα σε όλες της τις εκδοχές, ελαφρό, ελαφρολαϊκό, κινηματογραφικό, λαϊκό ή έντεχνο λαϊκό ύφος. Κατά τη δεκαετία του '60 κορυφώθηκε ο δημιουργικός του οίστρος μέσα από τα κοσμαγάπητα μιούζικαλ της Finos Film, ενώ υπολογίζονται σε πάνω από εκατό οι ταινίες με δική του μουσική επένδυση. Εξίσου παραγωγικός ήταν και στο θέατρο, ενώ κατά τη δεκαετία του '70 μας έδωσε μια θαυμάσια σειρά κύκλων τραγουδιών, όπως: Μέρες του καλοκαιριού (1970), Το πανόραμα (1971), Ζει; (1971), Για μια σταγόνα αλάτι (1973), Θάλασσα πικροθάλασσα (1973), Μίλα μου για τη Λευτεριά (1974), Σταθμός 0 (1974), Εκείνη τη νύχτα (1974), Τα χαμένα χρόνια (1977).

Τις επόμενες μέρες θα ανοίξω ένα μεγάλο αφιέρωμα στα παραλειπόμενα της ογκώδους δισκογραφίας του σπουδαίου συνθέτη και γιαυτό σήμερα θα περιοριστώ σε ένα μικρό άλμπουμ με 16 Σπάνιες Ηχογραφήσεις του που πραγματοποιήθηκαν κατά το διάστημα 1960-1985 και κυκλοφόρησαν σε ενιαίο δίσκο το 1996 από τη Mercury. Περιλαμβάνονται ηχογραφήσεις σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση γνωστών ή και λιγότερο γνωστών έως αγνώστων τραγουδιών από το χώρο του ελαφρού και ελαφρολαϊκού ρεπερτορίου και του κινηματογράφου. Τα ερμηνεύουν οι: Τζένη Βάνου, Γιάννης Βογιατζής, Ζωίτσα Κουρούκλη, Τζίμης Μακούλης, Γιοβάννα, Καίτη Χρυσολωρά, Μαρινέλλα, Δημήτρης Μητροπάνος, Λίτσα Σακελλαρίου, Χριστιάνα, Βέτα Προέδρου και Δώρα Μόραλη.

Χειμερινοί Κολυμβητές: Όχι λάθη, πάντα λάθη (1997)

Ο δεύτερος κύκλος τραγουδιών που εξέδωσαν οι Χειμερινοί Κολυμβητές μέσα στη δεκαετία του '90, έξι χρόνια μετά τους Δακοκτόνους (1991), ήταν το διπλό άλμπουμ Όχι λάθη, πάντα λάθη που κυκλοφόρησε από τη Lyra το 1997 και περιλαμβάνει εξολοκλήρου ζωντανές ηχογραφήσεις με παλιά και καινούργια τραγούδια τους, όπως παρουσιάστηκαν σε συναυλία τους στο Λυκαβηττό τον Σεπτέμβρη του 1995. Μάλιστα στον υπότιτλο της έκδοσης αναφέρεται η Μπάντα της Φλώρινας και Συνεργάτες, καθώς η έκδοση μοιάζει με ένα είδος τέλους εποχής, όπου ο Αργύρης Μπακιρτζής και μόνιμοι συνεργάτες του θέλησαν να κάνουν ένα συγκεντρωτικό αφιέρωμα στην ως τότε διαδρομή τους έχοντας μαζί τους και όσους εξωτερικούς συνεργάτες συνάντησαν σ' αυτή την πορεία.

Η έκδοση είναι μοιρασμένη σε δύο άνισης διάρκειας άλμπουμ. Το πρώτο, με συνολική διάρκεια 74 λεπτών, περιέχει το βασικό υλικό της έκδοσης, κυρίως τραγούδια του Αργύρη Μπακιρτζή, μαζί με υλικό ποικίλης προέλευσης, όπως ένα παραδοσιακό τραγούδι από το Λιτόχωρο Πιερίας ή ένα σμυρνέικο που είχε διασκευάσει ο Μάρκος Βαμβακάρης, αλλά κι ένα μελοποιημένο ποίημα του Βίκτωρα Ουγκό από τον Σταμάτη Χονδρογιάννη, καθώς και ποιήματα του Σέξπιρ από τη δόκιμη ελληνική απόδοση του Βασίλη Ρώτα. Περιέχονται επίσης και στιγμές από τη συνάντηση των Χειμερινών Κολυμβητών με τη Μπάντα της Φλώρινας, τον εκ Θάσου λαϊκό τραγουδοποιό Σταύρο Καραμανιώλα (1910-2014) και τον παλιό ρεμπέτη Γιώργο Κατσαρό-Θεολογίτη (1888-1997), ο οποίος πέθανε υπεραιωνόβιος τη χρονιά που εκδόθηκε αυτός ο δίσκος, ο οποίος είναι αφιερωμένος στη μνήμη του.

Η έκδοση περιέχει συμπληρωματικά κι ένα σύντομης διάρκειας δεύτερο δίσκο με δύο μέρη: Το πρώτο περιέχει ένα χαριτωμένο αυτοβιογραφικό ποίημα-ποταμό του Σταύρου Καραμανιώλα με τίτλο "Ο βίος μου" που απαγγέλλουν εναλλάξ ο ίδιος και ο Αργύρης Μπακιρτζής, ενώ το δεύτερο είναι πλημμυρισμένο από τα χάλκινα ηχοχρώματα της Μπάντας της Φλώρινας με το χορευτικό "Χασάπικο του κυρ Τάσου".