Ηλίας Ανδριόπουλος: Ωδαί του Κάλβου & Μουσική για Σαντούρι (2007)

Το 2003 είχε κυκλοφορήσει η πρώτη εγγραφή των "Ωδών" σε ποίηση Ανδρέα Κάλβου και μουσική του Ηλία Ανδριόπουλου στη φόρμα σουίτας για φωνή και πιάνο. Το σημαντικό αυτό έργο γνώρισε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια, καθώς ένα χρόνο αργότερα παρουσιάστηκε ζωντανά σε συναυλία του συνθέτη στο Ηρώδειο, ενώ το καλοκαίρι του 2005 παρουσιάστηκε εκ νέου σε συναυλία που δόθηκε στην Αρχαία Ολυμπία. 

Στις ζωντανές αυτές παρουσιάσεις το έργο εκτελέστηκε σε αναμορφωμένη εκδοχή, καθώς πλέον το συνοδευτικό πιάνο έδωσε τη θέση του σε πλήρη συμφωνική ορχήστρα. Τα φωνητικά μέρη απέδωσε με τη στιβαρή ερμηνευτική του εκφραστικότητα ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο διακεκριμένος λόγιος συνθέτης Μιχάλης Τραυλός. Συμμετείχε η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και η Χορωδία Νέων του Δήμου Κηφισιάς. Την ορχήστρα διηύθυνε ο αρχιμουσικός Ανδρέας Πυλαρινός.

Η ηχογράφηση της ζωντανής αυτής παρουσίασης του έργου στην Αρχαία Ολυμπία εκδόθηκε σε δίσκο το 2007 από την ΜΒΙ. Συμπληρωματικά στην έκδοση περιλαμβάνονται σε ζωντανή ηχογράφηση από την ίδια συναυλία και δύο από τα τρία μέρη (2ο και 3ο) του παλιότερου ορχηστρικού συνθέματος του Ηλία Ανδριόπουλου με τίτλο "Μουσική για σαντούρι και ορχήστρα" με σολίστ στο σαντούρι την Αγγελίνα Τκάτσεβα και ενορχήστρωση του Νίκου Φυλακτού. Η πλήρης μορφή του έργου είχε κυκλοφορήσει το 1978 με τίτλο "Κοντσέρτο για σαντούρι και ορχήστρα".

Ο συνθέτης σημειώνει για το περιεχόμενο της έκδοσης: "Οι Ωδές ως μουσικό πια έργο που θεμελιώνεται στην ποίηση του Ανδρέα Κάλβου ανήκουν στην περιοχή του λυρικού νοσταλγικού ρομαντσιμού. Καλύπτουν με λόγο και με ήχο ευγενικά αισθήματα που άνθισαν σε μια αναγεννησιακή περίοδο για την Ελλάδα, όπου παράλληλα με την εξέγερση της φυλής ξεπρόβαλαν και τα πρώτα πνευματικά σκιρτήματα στο χώρο της ποίησης και της μουσικής με τον Σολωμό, τον Κάλβο και τον Μάντζαρο. Ελληνικό γνώρισμα καθετί το μεγάλο να το φυσάει το αεράκι της τέχνης (...) Από την ακρόαση του έργου θα δούμε την κύρια μελωδική γραμμή της φωνής να κινείται χωρίς ακροβασίες στα όρια της ανθρώπινης ανάσας (...) Ως γενικό άκουσμα οι Ωδές αναδίνουν κάτι σαν προσευχή, σαν δέηση μέσα στην απόλυτη σιγή της νύχτας, τότε που οι άνθρωποι νιώθουν τα πιο βαθιά πράγματα".

Ο Ηλίας Ανδριόπουλος μελοποιεί Ανδρέα Κάλβο & Μίκη Θεοδωράκη: Ωδαί (2003)

Το 2003 ο συνθέτης Ηλίας Ανδριόπουλος μας έδωσε την τρίτη ολοκληρωμένη εργασία του βασισμένη σε κείμενα μεγάλων μας ποιητών, μετά τον Κύκλο Σεφέρη (1976) σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη και τους Προσανατολισμούς (1984) σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη. Αυτή τη φορά επέλεξε τον Επτανήσιο ποιητή Ανδρέα Κάλβο, σύγχρονο και συντοπίτη του Διονυσίου Σολωμού.

Ο Ανδρέας Κάλβος (1792-1867) γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, αλλά έζησε πολλά χρόνια στο εξωτερικό και στην Κέρκυρα. Το έργο του περιορίζεται σε 20 μόλις ποιήματα υπό το γενικό τίτλο "Ωδαί". Όπως γράφει ο καθηγητής Γιώργος Κεχαγιόγλου, πρόκειται για ποίηση εμπνευσμένη από την Επανάσταση του 1821, όπου όμως εκφράζονται τα "κινήματα της ψυχής" μιας ώριμης και έντονης καλλιτεχνικής προσωπικότητας. Η γλώσσα του, ιδιόρρυθμη, βασίζεται στη μίξη της κοινής ομιλούμενης του καιρού του και του μαχητικού κοραϊκού ιδιώματος με στοιχεία αρχαϊκά και λαϊκά και μια ιδότυπη χρήση του παραδοσιακού 15σύλλαβου και 11σύλλαβου.

Ο Ανδριόπουλος συνέθεσε ένα έργο που ο ίδιος ονόμασε σουίτα για φωνή και πιάνο ακολουθώντας την κλασική φόρμα του γερμανικού lied (φωνή και πιάνο). Περιλαμβάνει ένα πρελούδιο, επτά μελοποιημένα ποιήματα σε λυρικό ύφος και δύο ιντερμέδια για σόλο πιάνο.

Ο δίσκος περιλαμβάνει και μια δεύτερη ενότητα που είναι αφιερωμένη στην ποιητική σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη "Ο Ήλιος και ο Χρόνος", την οποία έγραψε κατά τη διάρκεια της απομόνωσής του στα μπουντρούμια της Οδού Μπουμπουλίνας στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1967. Όπως ξέρουμε, ο ίδιος ο Μίκης μελοποίησε τα περισσότερα απ' αυτά τα ποιήματα, τα οποία εκδόθηκαν σε δίσκο αρχικά στη Γαλλία το 1972. Ο Ηλίας Ανδριόπουλος μελοποίησε πέντε από τα αμελοποίητα ποιήματα της συλλογής ακολουθώντας και πάλι την ίδια φόρμα που είχε δώσει και στις Ωδές του Κάλβου, ένα ύφος δηλαδή πολύ διαφορετικό από αυτό που ακολούθησε ο Μίκης στη δική του σύνθεση.

Τα τραγούδια ερμηνεύει με συναρπαστική εκφραστικότητα η μεσόφωνος Ιωάννα Φόρτη, γνωστή από άλλες ερμηνείες της σε έργα του Μίκη Θεοδωράκη και Χρήστου Λεοντή. Στο πιάνο είναι ο Θοδωρής Οικονόμου που υπηρετεί τις συνθέσεις με γνώση και ευαισθησία. Σε ένα κομμάτι συμμετέχει απαγγέλλοντας στίχους του ο Μίκης Θεοδωράκης.

Ανδρέας Κάλβος: Μελοποιημένα ποιήματα και αναγνώσεις (συλλογή)

Σαν σήμερα, στις 3 Νοεμβρίου 1869, έφυγε από τη ζωή ο σημαντικός ζακυνθινός ποιητής Ανδρέας Κάλβος (1792-1869), σύγχρονος σχεδόν του μεγάλου συντοπίτη του Διονυσίου Σολωμού, μαζί με τον οποίο αποτελούν τις ακρώρειες της λεγόμενης Επτανησιακής Σχολής, η οποία γνώρισε μεγάλη άνθιση κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, σε μια εποχή που τα Επτάνησα δεν είχαν ακόμη ενσωματωθεί στο επίσημο ελληνικό κράτος και τελούσαν υπό ξένη κατοχή με εναλλασσόμενους επικυριάρχους (Βενετοί, Γάλλοι, Άγγλοι). Έζησε πολλά χρόνια στο εξωτερικό (Ιταλία, Αγγλία, Γαλλία, Ελβετία), αλλά το σύνολο σχεδόν του σωζόμενου ποιητικού του έργου είναι αφιερωμένο στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων κατά των Οθωμανών με την Επανάσταση του 1821. Η συγκεντρωτική έκδοση του ποιητικού του corpus φέρει τον τίτλο Ωδαί, όπου έχουν ενσωματωθεί δύο επιμέρους ποιητικές συλλογές που είχε εκδόσει ο ίδιος με τίτλους "Η Λύρα" και "Τα λυρικά". Το ύφος του είναι εμποτισμένο από το ευρωπαϊκό νεοκλασικιστικό πνεύμα της προρρομαντικής εποχής, ενώ η γλώσσα του αποτελεί μίγμα στοιχείων της λόγιας (καθαρεύουσας) και λαϊκής (δημοτικής) ελληνικής γλώσσας του καιρού του.

Ο κάπως δύσκαμπτος τεχνικά στίχος του ποιητή δεν επέτρεψε να καταπιαστούν πολλοί μουσικοί με το έργο του κι έτσι οι μελοποιήσεις ποιημάτων του είναι περιορισμένες. Πρώτος ο Μίκης Θεοδωράκης μας έδωσε το 1969 τον μικρό κύκλο "Αρκαδία IV" με τρία μελοποιημένα ποιήματα που στη συνέχεια συμπεριλήφθηκαν στον ευρύτερο κύκλο Τραγούδια του Αγώνα (1974). Μεμονωμένα ποιήματα μελοποίησαν στη συνέχεια ο Σίμος Βενάρδος, ο Τίμος Αρβανιτάκης και οι Χάνομαι Γιατί Ρεμβάζω, ενώ πιο πρόσφατα ο Ηλίας Ανδριόπουλος καταπιάστηκε πιο συστηματικά με τον ποιητή και μας έδωσε δυο ολοκληρωμένους κύκλους με τίτλο Ωδαί, τον πρώτο το 2003 σε φόρμα για φωνή και πιάνο και τον δεύτερο το 2007 με συνοδεία ορχήστρας. 

Κατά καιρούς επίσης κυκλοφόρησαν και κάποιες ηχογραφήσεις με απαγγελίες ποιημάτων του Ανδρέα Κάλβου, από τις οποίες ξεχωρίζουν τρεις: Η Άννα Συνοδινού διαβάζει Κάλβο, Φεραίο, Σολωμό, Μακρυγιάννη (1972), Δέκα Ωδές (2006) με τον Βασίλη Παπαβασιλείου και Ανδρέας Κάλβος (2014), έκδοση της εφημερίδας Καθημερινή με απαγγελίες από τους ηθοποιούς Δημήτρη Καταλειφό και Ευριπίδη Γαραντούδη.

Σάκης Τσιλίκης: 20 Χρόνια Θέατρο (1994)

Ο συνθέτης Σάκης Τσιλίκης καταγράφει ήδη μισόν αιώνα παρουσίας στα μουσικά μας πράγματα με πλούσια παραγωγή από τα τέλη του '70 με μουσικές και τραγούδια κυρίως για παιδιά, αλλά και τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και το θέατρο. Η σχέση του μάλιστα με το θέατρο είναι συνεχής από τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης μέσα από ποικίλες συνεργασίες, ιδιαίτερα στο χώρο της επιθεώρησης. 

Το 1994 λοιπόν από την MBI εκδόθηκε ένα αντιπροσωπευτικό απάνθισμα αυτής της ευδόκιμης παρουσίας του συνθέτη στο σκηνικό χώρο με ένα συγκεντρωτικό άλμπουμ που φέρει τον τίτλο 20 Χρόνια Θέατρο. Τραγούδια και μουσικά θέματα για επιθεωρήσεις, μουσικές κωμωδίες ή διασκευασμένα ξένα θεατρικά έργα και μιούζικαλ, όπως: "Η Ελλάδα ποτέ δεν μαθαίνει", "Πες αλεύρι ...τον Νοέμβρη", "Τσιρκολοκατάσταση", "Μας πρήξανε τα ούμπαλα", "Ο τρελός του λούνα παρκ", "Πίσω έχει η Ελλάντα την ουρά", "Αγαπάς τη ...Γελάδα; Απόδειξη". Έχουμε επίσης μουσικά θέματα και από ξένες παραστάσεις, όπως μεταφέρθηκαν στην ελληνική σκηνή: "Ρομαντσέρο", "Διπλή αποδημία", "Ω! Καλκούτα" κ.ά.

Στην εικοσάχρονη αυτή διαδρομή ο συνθέτης συνεργάστηκε με εκλεκτούς ανθρώπους του θεάτρου, όπως ο Γιάννης Ξανθούλης, ο Λάκης Μιχαηλίδης, ο Δημήτρης Ποταμίτης, ο Γιώργος Λαζαρίδης, ο Γιάννης Καλαμίτσης και ο Κώστας Νικολαΐδης. Πληθώρα τραγουδιών προέκυψε μέσα από τις συνεργασίες αυτές, τα οποία ερμήνευαν κατά κανόνα οι ηθοποιοί των παραστάσεων, μεταξύ των οποίων και οι: Ντίνος Ηλιόπουλος, Θανάσης Βέγγος, Κώστας Βουτσάς, Νίκος Ρίζος, Ρένα Βλαχοπούλου, Βάσια Τριφύλλη, Δημήτρης Ποταμίτης, Δημήτρης Πιατάς, Παύλος Χαϊκάλης, Πάνος Χατζηκουτσέλης, Παύλος Κοντογιαννίδης. Πρόκειται για σκηνικά τραγούδια λειτουργικού χαρακτήρα που δύσκολα μπορούν να σταθούν αυτόνομα. Εξαίρεση αποτελούν δυο τρυφερές μελωδικές νησίδες από την παράσταση "Ρομανσέρο" που ερμηνεύουν η Ζωή Φυτούση και ο Γιώργος Μούτσιος. Ευχάριστα ακούγονται και τα τραγούδια της κλασικής παράστασης "Ο τρελός του λούνα παρκ" με την Ελένη Δήμου.

Σάκης Τσιλίκης: Το τζιτζίκι και η παρέα του (1980)

Ο Σάκης Τσιλίκης μπήκε με φούρια στο χώρο της δισκογραφίας το 1980 με τέσσερις μαζεμένους παιδικούς δίσκους (Ο μικρός πρίγκιπας, Ένα τρόλεϋ, Φραουλί-φράουλο, Το τζιτζίκι και η παρέα του), καθώς κι έναν κύκλο τραγουδιών (Τσιμεντένια πόλη), παρόλο που η μουσική του δραστηριότητα είχε ήδη ξεκινήσει από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης, όταν άρχισε να καταπιάνεται συστηματικά με τη σκηνική μουσική που θα αποτελέσει και την κύρια μουσική του ενασχόληση καθ' όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Το άλμπουμ Το τζιτζίκι και η παρέα του είναι ένα παιδικό μουσικό παραμύθι που ανέβηκε στη σκηνή το 1980 βασισμένο σε κείμενα και στίχους του Γιάννη Καλαμίτση (1939-2013), ενώ την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε και σε δίσκο από την Columbia. Ο Σάκης Τσιλίκης έγραψε τα τραγούδια και επιμελήθηκε την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας. Τους ρόλους και τα τραγούδια ερμήνευσαν οι ηθοποιοί: Χριστίνα Δελαβίνια (τζιτζίκι), Ελένη Λουκάδη (γουρούνι), Βασίλης Πελλίδης (λιοντάρι), Ελένη Τζωρτζή (αλεπού), Γιώργος Μαλταμπές (γαϊδούρι), Κόννη Σοφιάδου (καρακάξα), Κώστας Παγώνης (σκύλος), Φωκίων Ζαρίκος (κόρακας), Θανάσης Θεολόγης (ελέφαντας). Ο δίσκος κλείνει με το τραγούδι "Τα ραφτικά της γιαγιάς" σε στίχους του Λάζαρου Μπίκα, το οποίο ερμηνεύει η Άννα Βίσση, την ίδια χρονιά που τραγουδούσε τη "Μεθυσμένη πολιτεία" και λίγο πριν στραφεί σε άλλους πιο εμπορικούς δρόμους γυρνώντας οριστικά την πλάτη της στο "έντεχνο" παρελθόν της! Την εικαστική φροντίδα της έκδοσης υπογράφει ο Σπύρος Ορνεράκης.