Γιώργος Χατζηνάσιος, Δήμητρα Γαλάνη: Παιχνίδι για δύο (1986)

Αφού προηγήθηκαν οι δύο πολύ πετυχημένοι εμπορικά κύκλοι τραγουδιών "Για σένα τον άγνωστο" (1983) με τη Μαρινέλλα και "Η ενδεκάτη εντολή" (1985) με τη Νάνα Μούσχουρη, το 1986 ο Γιώργος Χατζηνάσιος επανήλθε σε μια παλιά συνοδοιπόρο του, με την οποία είχε ήδη πολύχρονη συνεργασία. Μιλώ φυσικά για τη Δήμητρα Γαλάνη, με την οποία ο συνθέτης μέσα στη δεκαετία του '70 είχε συναντηθεί σε πέντε προσωπικούς του δίσκους: "4.5.3" (1972), "Έχει ο Θεός" (1973), "Διαδρομή" (1973), "Λεύκωμα" (1976) και "Εικόνες" (1979). 

Η έκτη και τελευταία τους συνεργασία ήρθε με τον κύκλο τραγουδιών "Παιχνίδι για δύο" που κυκλοφόρησε από τη Minos το 1986 και περιλαμβάνει δέκα τραγούδια σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου με αποκλειστική ερμηνεύτρια τη σπουδαία Δήμητρα Γαλάνη. Ο έμπειρος συνθέτης έγραψε τραγούδια απόλυτα ταιριαστά στα φωνητικά χαρακτηριστικά της ερμηνεύτριας, η οποία και τα υπηρετεί με απόλυτη εκφραστική επάρκεια. Ξεχώρισαν κυρίως τα τραγούδια "Μ' αυτόν τον έρωτα" και "Σ' όποιον αρέσουμε", αλλά νομίζω πως υπάρχουν άλλες στιγμές του δίσκου που έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όπως το τρυφερό "Έτσι όπως τα λες", η μελωδία του οποίου αποτελεί και τον οργανικό επίλογο του δίσκου, αλλά και το νοσταλγικό "Για σένα εγώ" με το χαρακτηριστικό ηχόχρωμα του μαντολίνου να αποπνέει μιαν υπέροχη διάθεση αναπόλησης. 

Στο ομότιτλο τραγούδι την ερμηνεύτρια συνοδεύει ο Γιάννης Πάριος, στο "Ταμπού" μαζί της είναι η Τάνια Τσανακλίδου και ο συνθέτης, ενώ το "Για σένα εγώ" το μοιράζεται με την ευαίσθητο ερμηνευτή Διονύση Θεοδόση. Την ορχήστρα διευθύνει ο συνθέτης.

Γιώργος Χατζηνάσιος, Μαρινέλλα: Για σένα τον άγνωστο (1983)

Πολυγραφότατος ο συνθέτης Γιώργος Χατζηνάσιος, εμφανίστηκε στη δισκογραφία το 1970, σχετικά αργά δηλαδή, με τα πρώτα τραγούδια του να τα έχει ερμηνεύσει η Μαρινέλλα, ενώ από το 1972 άρχισε να παρουσιάζει ολοκληρωμένες προσωπικές δουλειές, οι οποίες κυκλοφορούσαν με εντατικούς ρυθμούς ως τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, όταν και σταδιακά ανέκοψε το ρυθμό αυτό κι άρχισε να περιορίζεται στη σύνθεση μουσικής για σκηνικές ανάγκες. 

Χαρακτηριστικό πάντως της προσωπικής δισκογραφίας του συνθέτη είναι ότι στο πρώτο διάστημα (1972-1977) οι δουλειές του στο χώρο του τραγουδιού ήταν πολυσυμμετοχικές ως προς τους ερμηνευτές ("4.5.3", "Έχει ο Θεός", "Διαδρομή", "Άσπρο μαύρο", "Αντιθέσεις", "Λεύκωμα", "Μάθημα σολφέζ"), ενώ στη συνέχεια και ως τις αρχές της δεκαετίας του '90 όλες οι δουλειές του πλέον ήταν γραμμένες για τη φωνή ενός ερμηνευτή ("Η Μαρινέλλα του σήμερα...", "Θα σου χρωστώ", "Χωρίς ταυτότητα", "Εικόνες", "Συναξάρια", "Πίσω απ' τη βιτρίνα", "Για σένα τον άγνωστο", "Η ενδεκάτη εντολή", "Παιχνίδι για δύο", "Μικρές επαναστάσεις", "Επίθεση αγάπης", "Κεκλεισμένων των θυρών").

Από τη δεύτερη αυτή ενότητα των δίσκων του ενός ερμηνευτή ήδη έχουμε παρουσιάσει μια πρώτη σειρά με ερμηνευτές τη Μαρινέλλα, τον Σταμάτη Κόκοτα, την Τάνια Τσανακλίδου, τη Δήμητρα Γαλάνη, τον Δημήτρη Μητροπάνο, τον Γιάννη Κούτρα και τη Νάνα Μούσχουρη. Απομένει λοιπόν να δούμε και τους υπόλοιπους δίσκους του συνθέτη που κυκλοφόρησαν κατά το διάστημα 1983-1994 αρχίζοντας με τον κύκλο τραγουδιών "Για σένα τον άγνωστο" που κυκλοφόρησε το 1983 από την Philips (PolyGram) με αποκλειστική ερμηνεύτρια τη Μαρινέλλα στη δεύτερη ολοκληρωμένη συνεργασία της με τον συνθέτη μετά το πολύ πετυχημένο άλμπουμ "Η Μαρινέλλα του σήμερα..." (1978).

Πρόκειται για ένα κύκλο με ένδεκα καινούργια τραγούδια κι έναν οργανικό επίλογο, όλα σε στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη, ο οποίος εκείνη την εποχή διήνυε την πιο παραγωγική του φάση κυρίως με τις πολύ πετυχημένες συνεργασίες του με τον Ηλία Ανδριόπουλο. Καλογραμμένοι στίχοι με στιβαρό ελληνικό λόγο και ερωτική θεματολογία με συχνές κοινωνικές αναφορές. Ο συνθέτης κατέθεσε και πάλι μια σειρά εμπνευσμένων μελωδιών που μορφοποιήθηκαν σε ωραία τραγούδια ("Είσαι ποτάμι", "Μη με ρωτάς", "Έρωτας ανατολίτης", "Ένας άνθρωπος ζεστός") με κορυφαία στιγμή το πολύ αισθαντικό "Καμιά φορά" που απογειώνει με τη συγκλονιστική της ερμηνεία η Μαρινέλλα. Δε λείπουν βέβαια και τα δυναμικά ρυθμικά κομμάτια που συνήθιζε ο συνθέτης, όπως τα: "Έχω ψυχή" και "Τα σήματα". Στο θέμα του δεύτερου μάλιστα στηρίζεται το οργανικό φινάλε του δίσκου.

Γιώργος Χατζηνάσιος: Το Χρονικόν της Αλώσεως (2009)

Η σημερινή ημέρα θεωρείται η πιο αποφράδα ημέρα της ελληνικής ιστορίας, καθώς συνδέεται με την πιο τραγική της σελίδα, την άλωση της Κωνσταντινούπολης και την έναρξη της πολύχρονης υποταγής του ελληνισμού κάτω από τον τούρκικο ζυγό. Για τη θλιβερή λοιπόν αυτή επέτειο διάλεξα ένα μουσικό έργο που καταγράφει ακριβώς αυτό το συγκλονιστικό ιστορικό γεγονός, το περίφημο Χρονικόν της Αλώσεως του ιστορικού Γεωργίου Φραντζή μελοποιημένο από τον δημοφιλή συνθέτη Γιώργο Χατζηνάσιο.

Δοκιμασμένος και ιδιαίτερα πετυχημένος εμπορικά ο συνθέτης και πιανίστας Γιώργος Χατζηνάσιος (γενν. 1942) έχει αναλώσει το μεγαλύτερο κομμάτι της μουσικής του δραστηριότητας σε συνθέσεις ελαφρολαϊκού ύφους, οι οποίες για μεγάλο χρονικό διάστημα (δεκαετίες '70 και '80) παράγονταν με καταιγιστικούς ρυθμούς κι έμοιαζαν αυτοσκοπός για τον ίδιο. Από τις αρχές πάντως της δεκαετίας του '90 και μέχρι σήμερα έδειξε να κάνει μια σοβαρή στροφή στα ενδιαφέροντά του και σταδιακά να αποσύρεται από το άμεσο προσκήνιο παρουσιάζοντας κατά καιρούς νέες δημιουργίες κυρίως για σκηνικές ανάγκες (θέατρο, κινηματογράφο, τηλεόραση). Σ' αυτή λοιπόν την πιο εσωστρεφή του φάση ωρίμασε και υλοποιήθηκε ένα πολύ φιλόδοξο σχέδιο που μοιάζει σαν μια στιβαρή παρακαταθήκη για την ίδια την υστεροφημία του. Κι αυτό δεν ήταν άλλο από το έργο "Το Χρονικόν της Αλώσεως", μια μεγάλης διάρκειας σύνθεση σε φόρμα ορατορίου βασισμένη στο ομότιτλο υστεροβυζαντινό ιστορικό κείμενο του Γεώργιου Φραντζή.

Ο Γεώργιος Φραντζής ή Σφραντζής (1401-1480) υπήρξε προσωπικός χρονικογράφος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Στην ιστορία έχει μείνει ως "ο ιστορικός της Αλώσεως" με το περίφημο "Χρονικόν" του που μας παραδόθηκε σε δέκα βιβλία. Ο λόγος του είναι πεζός και η γλώσσα του αρχαΐζουσα, ενώ οι περιγραφές του χαρακτηρίζονται αντικειμενικές, χωρίς διάθεση πατριωτικών ή εθνικιστικών υπερβολών. Ο συνθέτης προσπάθησε να προσαρμόσει τη μουσική του γραφή στα χρώματα της βυζαντινής υμνογραφίας και της δημοτικής μας παράδοσης επιστρατεύοντας συγχρόνως και τα όπλα της λόγιας δυτικής μουσικής, ακολουθώντας έτσι τη διαδρομή της μεταλαμπάδευσης του ελληνοβυζαντινού πνεύματος στη Δύση με τη φυγή των βυζαντινών λογίων μετά την άλωση της Πόλης.

Το έργο στην τελική του μορφή πήρε χαρακτήρα σκηνικής παράστασης, την οποία επεξεργάστηκε δραματουργικά και σκηνοθέτησε ο Βασίλης Νικολαΐδης σε κείμενα πεζά ή έμμετρα του Τάσου Ρούσου και χορογραφίες της Έφης Καρακώστα. Στην ερμηνεία του έργου έλαβαν μέρος οι: Γρηγόρης Βαλτινός (ως Κωνσταντίνος Παλιολόγος), Γιάννης Χριστόπουλος (ως Μωάμεθ ο Πορθητής), Άγγελος Αντωνόπουλος (ως συγγραφέας), Χρήστος Τσιαμούλης και Ανδρέας Σκάνδαλος (ως τροβαδούροι). Έλαβαν μέρος επίσης η Χορωδία Μακεδονίας υπό τη διεύθυνση του Αντώνη Κοντογεωργίου, η Χορωδία Δήμου Αργυρούπολης και το φωνητικό σύνολο Εν φωναίς. Ο Γιώργος Χατζηνάσιος ενορχήστρωσε το έργο και διηύθυνε την Ορχήστρα της Κρατικής Όπερας της Σόφιας.

Αντώνης Πελεκάνος: Ορχηστρικά (1998;)

Ολοκληρώνουμε σήμερα την παρουσίαση της δυσεύρετης δισκογραφίας του συνθέτη και κλασικού κιθαριστή Αντώνη Πελεκάνου με μια ακόμη απολύτως προσωπική του δουλειά που εκδόθηκε ψηφιακά στο τέλος της δεκαετίας του '90 παράλληλα με τον κύκλο τραγουδιών "Άσε μας να τραγουδάμε", του οποίου άλλωστε μοιάζει ως φυσική προέκταση.

Ο δίσκος φέρει το λιτό τίτλο "Ορχηστρικά" που αποδίδει άμεσα και το περιεχόμενό του: Οκτώ ορχηστρικές συνθέσεις βασισμένες σε μελωδίες τραγουδιών του που είχαν εκδοθεί νωρίτερα σε δικές του παραγωγές. Δύο από αυτές τις συνθέσεις ("Όσο μπορείς", "Το ξέρω") περιέχονταν αυτούσιες και στον κύκλο "Άσε μας να τραγουδάμε" (1998), ενώ από τον ίδιο κύκλο έχουμε άλλες τρεις οργανικές μελωδίες βασισμένες στα τραγούδια: "Φιλώ μια ξένη", "Αγάπη αληθινή", "Παράγγειλα της μοίρας μου". 

Ο δίσκος συμπληρώνεται με τρία ακόμη θέματα. Από την πρώτη δισκογραφική δουλειά του συνθέτη ("Μελοποιημένα ποιήματα Παλαμά & Καρυωτάκη", 1985) προέρχεται η μελωδία "Περδικόστηθη τσιγγάνα" κι από τη δεύτερη ("Η κιθάρα, Παιχνίδια τ' ουρανού και του νερού", 1987) η μελωδία "Πελώρια ματόκλαδα". Τέλος, υπάρχει και το θέμα "Δείξε μου το σώμα σου" που δεν το βρίσκουμε σε καμία από τις προηγούμενες δουλειές του, αλλά αποκλειστικά στη συγκεκριμένη συλλογή.

Όλα τα ορχηστρικά αυτά θέματα κρατούν απείραχτες τις αρχικές ενορχηστρώσεις των αντίστοιχων τραγουδιών που επιμελήθηκε ο ίδιος ο συνθέτης επιλέγοντας απλούς οργανικούς συνδυασμούς και ακουστικά όργανα. Η λιτή αυτή εκδοχή των τραγουδιών του Αντώνη Πελεκάνου αποκαλύπτει πιο καθαρά το μελωδικό πλούτο των τραγουδιών του και είναι κρίμα που ο συνθέτης παραμένει άγνωστος για το ευρύτερο μουσικόφιλο κοινό.

Αντώνης Πελεκάνος: Άσε μας να τραγουδάμε (1998;)

Ο Αντώνης Πελεκάνος ξεκίνησε τα πρώτα του βήματα στο τραγούδι παίζοντας κιθάρα στη μπουάτ Εσπερίδες δίπλα στον Γιάννη Αργύρη, όπου είχε την ευκαιρία να γνωριστεί με τους κυριότερους νεοκυματικούς τραγουδιστές. Σύμφωνα μάλιστα με προσωπική του μαρτυρία, η Καίτη Χωματά του είχε εκφράσει την επιθυμία της να κάνει μαζί του μια ολοκληρωμένη δουλειά, η οποία δυστυχώς δεν ευτύχησε ποτέ, παρόλο που οι μελωδίες και οι μπαλάντες του συνθέτη μοιάζει να ταίριαζαν πολύ στο ερμηνευτικό ύφος της υπέροχης νεοκυματικής ερμηνεύτριας. 

Ωστόσο ο συνθέτης πολύ αργότερα, στο κλείσιμο της δεκαετίας του '90, παρουσίασε ένα ψηφιακό δίσκο με τίτλο "Άσε μας να τραγουδάμε" σε δική του παραγωγή, όπου μπόρεσε να αξιοποιήσει, έστω και ετεροχρονισμένα, τις φωνές τριών νεοκυματικών ερμηνευτών, του Γιώργου Ζωγράφου, της Καίτης Χωματά και του Μιχάλη Βιολάρη. Πρόκειται για έναν ετερόκλητο κύκλο 16 τραγουδιών σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση. Τέσσερα τραγούδια ("Πελώρια ματόκλαδα", "Κι αν έσβησε σαν ίσκιος", "Χρώματα", "Έρημος γυμνός") που προέρχονται από τις δύο πρώτες δισκογραφικές καταθέσεις του συνθέτη ("Μελοποιημένα ποιήματα Παλαμά & Καρυωτάκη", "Η κιθάρα & Παιχνίδια τ' ουρανού και του νερού"), εδώ αποδίδονται σε δεύτερη εκτέλεση από τους τρεις αυτούς αγαπημένους ερμηνευτές. Τα υπόλοιπα είναι πρωτότυπες συνθέσεις βασισμένες σε στίχους του Φώντα Λάδη, του Θεόδωρου Γραμμένου, της Δέσποινας Σημάκη, της Νίκης Παπουλάκου και του ίδιου του συνθέτη, ο οποίος μάλιστα ερμηνεύει και έξι τραγούδια. Στο υλικό του δίσκου περιλαμβάνονται και τρία μελοποιημένα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου (καινούργιο είναι μόνο ένα: "Το ξέρω"), τα οποία ερμηνεύει με το στιβαρό του ύφος ο Γιώργος Ζωγράφος από μια παλιότερη ερασιτεχνική ηχογράφηση.

Ο δίσκος συμπληρώνεται και με δύο ορχηστρικά θέματα ("Το ξέρω", "Όσο μπορείς αγάπε με"), ενώ πρέπει να επισημάνω ότι ο συνθέτης φρόντισε να εκδώσει σε ανεξάρτητη συλλογή όλες τις ορχηστρικές του συνθέσεις, συνολικά οκτώ, βασισμένες σε μελωδίες τραγουδιών του.

Αντώνης Πελεκάνος: Μπαλάντες ''Θυμάμαι" (1987)

Αφού πρώτα μας έδωσε δύο ολοκληρωμένες δουλειές αποκλειστικά με μελοποιημένη ποίηση (Μελοποιημένα ποιήματα Παλαμά & Καρυωτάκη", 1985, "Η κιθάρα - Παιχνίδια τ' ουρανού και του νερού", 1987), ο συνθέτης και κλασικός κιθαριστής Αντώνης Πελεκάνος προχώρησε και σε μια τρίτη δισκογραφική δουλειά, την πιο προσωπική του απ' όλες, αφού εδώ πλέον έχει αποκλειστικά ο ίδιος την ευθύνη σε όλα τα επίπεδα, μουσική, στίχους, ερμηνεία και εκτέλεση. 

Πρόκειται για τον κύκλο τραγουδιών "Θυμάμαι" που εκδόθηκε το 1987 σε ανεξάρτητη πάλι παραγωγή υπό την ετικέτα Απόλλων που ανέλαβε την εμπορική του διάθεση. Στον τίτλο του δίσκου υπάρχει συμπληρωματικά και η επισήμανση "Μπαλάντες" που υποδηλώνει καθαρά το είδος και το ύφος των τραγουδιών που είναι δέκα απλές λυρικές μπαλάντες χαμηλών τόνων με ευαίσθητη ερμηνεία αρμονικά δεμένη με τον ήχο της κιθάρας που εκτελεί ο ίδιος ο δημιουργός μαζί με ελάχιστα ακουστικά όργανα που την πλαισιώνουν. Είναι τραγούδια, όπως λέει κι ο ίδιος, σαν μικρές αληθινές ιστοριούλες βγαλμένες από προσωπικά βιώματα με ερωτική θεματολογία κι έντονη νοσταλγική διάθεση για τα χρόνια της παιδικής αθωότητας. 

Χωρίς να θέλω να υποδυθώ τον ειδήμονα ή τον μουσικό παραγωγό, θα έλεγα ότι τα τραγούδια αυτά κρύβουν μικρούς μελωδικούς θησαυρούς και θα μπορούσαν να είχαν περάσει σ' ένα ευρύτερο κοινό, αν τα ερμήνευε μια πιο αναγνωρίσιμη φωνή. Δυστυχώς χάθηκαν μέσα στην πορεία του αδυσώπητου χρόνου κι ο δίσκος πια είναι απολύτως δυσεύρετος, ώστε να ελπίζει κανείς σε μια μελλοντική τους δικαίωση. Ανακαλύψτε τα.

Αντώνης Πελεκάνος: Η κιθάρα - Παιχνίδια τ' ουρανού και του νερού (1987)

Η δεύτερη προσωπική δισκογραφική εργασία του συνθέτη Αντώνη Πελεκάνου ήρθε το 1987, δυο χρόνια μετά τον κύκλο "Μελοποιημένα ποιήματα Κωστή Παλαμά και Κώστα Καρυωτάκη". Και πάλι βασίζεται στον ποιητικό λόγο επιλέγοντας αυτή τη φορά τον μεγάλο Ισπανό ποιητή και θεατρικό συγγραφέα Federico Garcia Lorca (1898-1936) και τον ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσο (1909-1990). 

Ο τίτλος του δίσκου είναι διπλός: "Η κιθάρα & Παιχνίδια τ' ουρανού και του νερού". Ο μικρός κύκλος "Η κιθάρα" καλύπτει τη μία πλευρά του αναλογικού δίσκου με έξι μελοποιημένα ποιήματα του Λόρκα σε ελληνική απόδοση του Μάριου Λαέρτη από μια παλιότερη έκδοση του 1964 με μεταφράσεις των θεατρικών έργων "Ο έρωτας του Δον Περλιμπλίν με τη Μπελίζα στον κήπο του" (1933), "Γέρμα" (1934) και "Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα" (1936). Όμορφες λυρικές μελωδίες του συνθέτη ντύνουν πολύ ταιριαστά τον ποιητικό λόγο. Ξεχωρίζει το ομότιτλο τραγούδι, το οποίο είχε μελοποιήσει πολύ παλιότερα και ο Μάνος Λοΐζος.

Η δεύτερη πλευρά του δίσκου καλύπτεται με μελοποιημένα μέρη από την ποιητική συλλογή "Παιχνίδια τ' ουρανού και του νερού" του Γιάννη Ρίτσου που εκδόθηκε το 1964 και περιλαμβάνει 40 "παιδικά" ποιήματα αφιερωμένα σε δυο παιδιά (το Φώτη και την κόρη του Έρη), εννιά χρόνια μετά το "Πρωινό άστρο", έργο επίσης με παιδικό περιεχόμενο. Η μουσική κι εδώ έχει ανάλογα χαρακτηριστικά με τα ποιήματα του Λόρκα καταφέρνοντας με πειστικό τρόπο να μας περιγράψει μουσικά την ξέχειλη ευαισθησία του ποιητή. Η μελοποίηση του Αντώνη Πελεκάνου ήταν η πρώτη χρονικά για το συγκεκριμένο έργο του ποιητή, ενώ το 2000 εκδόθηκε και μια δεύτερη εκτενέστερη μελοποίηση από τον Σωτήρη Σακελλαρόπουλο.

Τα τραγούδια αποδίδει πολύ εκφραστικά η Κύπρια ερμηνεύτρια Μαρία Αριστοφάνους στην πρώτη της δισκογραφική εμφάνιση. Δυο τραγούδια επίσης αποδίδει ο ίδιος ο συνθέτης, ο οποίος έχει επιμεληθεί και την ενορχήστρωση βασισμένος στην κυριαρχία του κιθαριστικού ηχοχρώματος με την προσθήκη ακουστικών οργάνων, κυρίως του φλάουτου.

Αντώνης Πελεκάνος: Μελοποιημένα ποιήματα Παλαμά & Καρυωτάκη (1985)

Περνάμε σήμερα στη δυσεύρετη δισκογραφία του συνθέτη Αντώνη Πελεκάνου (γενν. 1949), ενός σεμνού και πολυσχιδούς εργάτη της μουσικής τέχνης, κλασικού κιθαριστή, παιδαγωγού και καθηγητή ανώτερων θεωρητικών, ιδιοκτήτη της μουσικής σχολής Ιαμβικό Ωδείο, αλλά και ενεργού εικαστικού καλλιτέχνη. 

Στο χώρο του τραγουδιού ξεκίνησε από τις πλακιώτικες μπουάτ, όπου συνεργάστηκε με πολλούς νεοκυματικούς τραγουδιστές, με τους οποίους άλλωστε ξανασυναντήθηκε πολύ αργότερα για την ηχογράφηση ενός κύκλου δικών του τραγουδιών. Κατά τη δεκαετία του '80 παρουσίασε μια πολύ ενδιαφέρουσα τριλογία δίσκων, όπου για πρώτη φορά αποκάλυψε επίσημα το τραγουδοποιητικό του ταλέντο που χαρακτηρίζεται από έντονη μελωδικότητα και λυρική διάθεση και μάλιστα αξιοποιώντας τον ποιητικό λόγο ως βάση των τραγουδιών του.

Η πρώτη δισκογραφική κατάθεση του Αντώνη Πελεκάνου ήρθε το 1985 με τον κύκλο "Μελοποιημένα ποιήματα Κωστή Παλαμά & Κώστα Καρυωτάκη" που κυκλοφόρησε σε ανεξάρτητη παραγωγή υπό την ετικέτα Ορφεύς. Ο δίσκος μοιράζεται εμφανώς δε δύο ενότητες αφιερωμένες αντίστοιχα στους δύο μεγάλους μας ποιητές, τον Κωστή Παλαμά (1859-1943) και τον Κώστα Καρυωτάκη (1896-1928). Γνωστά (και ξαναμελοποιημένα) ή λιγότερο γνωστά ποιήματα των δύο αυτών ποιητών έχουν μελοποιηθεί με ιδιαίτερη ευαισθησία από τον συνθέτη.

Η ενότητα του Παλαμά έχει υπόγειες επιρροές από το θεοδωρακικό ύφος, κυρίως στην επιγονική του εκδοχή, όπως διαμορφώθηκε στη μεταπολιτευτική περίοδο. Δύο τραγούδια ξεχωρίζω εδώ, το Βαριόμοιρη και το Είχε έναν πατέρα, στα οποία δίνει έναν πολύ μελωδικό χρωματισμό το βιολί, που πρωταγωνιστεί στην ορχηστρική συνοδεία. Τα υπόλοιπα τραγούδια έχουν ένα μάλλον συναυλιακό ύφος και τα βρίσκω λιγότερο ενδιαφέροντα.

Το δεύτερο μέρος, η ενότητα Καρυωτάκη, έχει μουσικά μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Καλογραμμένες μελωδίες, ταιριαστές με τον ποιητικό λόγο που υπηρετούν. Η Μυγδαλιά, η Κυριακή και ο Δρόμος είναι τα τραγούδια που ξεχωρίζω. Σημειώνω επίσης την πολλοστή μελοποίηση του ποιήματος Κι αν έσβησε σαν ίσκιος, που χωρίς αμφιβολία έχει γίνει το "σουξέ" του ποιητή μέσα στην ελληνική δισκογραφία με τουλάχιστον δώδεκα μελοποιήσεις (με χρονολογική σειρά: Λουκάς Θάνος, Μίκης Θεοδωράκης, Αντώνης Πελεκάνος, Κώστας Τελάκης, Χαΐνηδες, Γιάννης Παντελής, Λεονάρδος Βάλενσταϊν, Καλειδοσκόπιο, Antonio Chincoa, Διάφανα Κρίνα, Βαγγέλης Κοντόπουλος, Νίκος Γρηγοριάδης)!

Τα τραγούδια ερμηνεύουν η Μαρία Κανελλοπούλου και η Φωτεινή (Φαίη) Μάτσου, αμφότερες σε πρώτη δισκογραφική εμφάνιση, ενώ συμμετέχει και ο ίδιος ο Αντώνης Πελεκάνος. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο συνθέτης και συμμετέχουν οι μουσικοί: Κώστας Σκορδίλης (πιάνο), Νίκος Καραγιάννης (βιολί), Λάζαρος Μουζίδης (μπουζούκι), Χρήστος Λιακόπουλος (μπάσο), Δημήτρης Ξενάκης (ακουστική κιθάρα), Αντώνης Πελεκάνος (κλασική κιθάρα), Νώντας Μανωλάκος (κρουστά). 

Βίκυ Μοσχολιού: Μικρό πορτρέτο (1964-1977)

Πριν από τρεις ημέρες είχαμε τα γενέθλια της Μαρινέλλας (γενν. 20/5/1938). Σήμερα είναι η γενέθλια ημέρα της άλλης μεγάλης κυρίας του ελληνικού τραγουδιού, της Βίκυς Μοσχολιού που γεννήθηκε στις 23 Μαΐου 1943 κι έφυγε νωρίς από τη ζωή, μόλις στα 62 της χρόνια, στις 16 Αυγούστου 2005. Οι δυο αυτές "κυρίες" αποτελούν αναμφίβολα το κορυφαίο γυναικείο ερμηνευτικό δίδυμο που ανέδειξε η δεκαετία του '60 στο χώρο του λαϊκού τραγουδιού και δε νομίζω πως τις ξεπέρασε καμιά άλλη από τις ουκ ολίγες σημαντικές ερμηνεύτριες που εμφανίστηκαν στα κατοπινά χρόνια (Δήμητρα Γαλάνη, Χάρις Αλεξίου, Ελένη Βιτάλη, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Τάνια Τσανακλίδου). Προφανώς δεν υπολογίζω στο ίδιο πεδίο ερμηνεύτριες, όπως η Μαρία Φαραντούρη, η Φλέρυ Νταντωνάκη ή η Μαρία Δημητριάδη.

Πάντως μια άτυπη "κόντρα" μεταξύ Μαρινέλλας και Μοσχολιού διατρέχει εδώ και δεκαετίες τη σκέψη πολλών μουσικόφιλων, εν πλήρη αγνοία βέβαια των ιδίων: Ποια από τις δυο ήταν η κορυφαία! Κάτι ανάλογο δηλαδή με τη σύγκριση μεταξύ Καζαντζίδη και Μπιθικώτση. Τι να απαντήσω τώρα εγώ; Σε καθαρά φωνητικό επίπεδο δε νομίζω πως μπορεί κανείς εύκολα να κάνει τέτοιου είδους αξιολόγηση. Ωστόσο σε επίπεδο ρεπερτορίου, θα έλεγα ότι η Βίκυ Μοσχολιού έχει σαφές προβάδισμα, γιατί ευτύχησε από το ξεκίνημα της καριέρας της να συμπορευτεί με τους κορυφαίους συνθέτες της εποχής της και να ηχογραφήσει αμέτρητα διαμάντια διαχρονικής ομορφιάς, κάτι που στην περίπτωση της Μαρινέλλας δεν συνέβη στον ίδιο βαθμό. 

Ξεκίνησε το 1961 ερμηνεύοντας καθαρόαιμα λαϊκά τραγούδια μικρού ενδιαφέροντος, ώσπου το 1964 ο Σταύρος Ξαρχάκος της έδωσε τη μεγάλη ευκαιρία επιλέγοντάς την για την ερμηνεία της εξαίσιας λαϊκής μπαλάντας "Χάθηκε το φεγγάρι" για την ταινία "Λόλα". Η συνέχεια ήταν λαμπρή, πρώτα με τραγούδια του Ξαρχάκου ("Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι", "Τα τρένα που φύγαν", "Λευτέρης") κι αμέσως μετά με μια σειρά αριστουργηματικά τραγούδια του Γιώργου Ζαμπέτα ("Χωρισμός", "Ξημερώματα", "Τα δειλινά") και του Απόστολου Καλδάρα ("Μην τα φιλάς τα μάτια μου", "Ένα αστέρι πέφτει πέφτει", "Πήρα απ' τη νιότη χρώματα"), καθώς και με μια φευγαλέα συνεργασία με τον Μίκη Θεοδωράκη ("Θαλασσινά φεγγάρια"). Ακολούθησαν τα τραγούδια του Δήμου Μούτση ("Σ' έβλεπα στα μάτια", "Φαρμάκι τα γεράματα", "Πού να 'βρω ταχυδρόμο"), του Άκη Πάνου ("Δεν κλαίω για τώρα"), του Γιάννη Σπανού ("Τι σου 'φταιξαν τα νιάτα μου", "Τα χέρια", "Ξύπνησε η πόλη") και του Λουκιανού Κηλαηδόνη ("Η πόλη μας"). Η λαμπρή αυτή πορεία συνεχίστηκε με αμείωτο ενδιαφέρον και στη δεκαετία του '70, πρώτα με ένα νέο κύκλο συνεργασίας με τον Γιώργο Ζαμπέτα ("Αλήτης", "Αδιέξοδο") και ύστερα με τον Άκη Πάνου ("Πρέπει"), τον Δήμο Μούτση ("Σα λυγαριά σε φύτεψα", "Η κορδέλα", "Άσπρα κόκκινα κίτρινα μπλε", "Στους μπαξέδες"), τον Γιάννη Μαρκόπουλο ("Θεσσαλικός κύκλος", "Μετανάστες") και τον Σταύρο Ξαρχάκο ("Νυν και αεί"), έπειτα με μια σύμπραξη με τη Δήμητρα Γαλάνη σε τραγούδια του Γιώργου Χατζηνάσιου ("Λεύκωμα"), για να κορυφωθεί αυτή η διαδρομή το 1977 με το δίσκο "Η Βίκυ Μοσχολιού τραγουδά Γιάννη Σπανό", απ' όπου ξεπήδησε το τελευταίο της αριστούργημα ("Κάτω απ' τη μαρκίζα"). 

Αν και σ' αυτό το σημείο (1977) θεωρώ ότι ολοκληρώθηκε η ανοδική πορεία αυτής της λαμπρής διαδρομής, η Μοσχολιού δε σταμάτησε ασφαλώς εκεί, αλλά συνέχισε με πολλές ακόμη ενδιαφέρουσες συνεργασίες, πρώτα με τον Σταύρο Κουγιουμτζή, στη συνέχεια με τον Σταμάτη Κραουνάκη, κάποια στιγμή ξανασυνάντησε τον Γιάννη Μαρκόπουλο, αλλά και κάποιους νεότερους τραγουδοποιούς παραμένοντας στο προσκήνιο ως το τέλος της ζωής της, παρόλο που η μαύρη αλήθεια είναι ότι στα τελευταία της χρόνια η φωνή της είχε πλέον χάσει την παλιότερη εκφραστική της γλυκύτητα.

Από τη μυθική λοιπόν αυτή πορεία της Βίκυς Μοσχολιού στο ελληνικό πεντάγραμμo σταχυολόγησα 26 μεγάλες στιγμές της που ηχογραφήθηκαν κατά τη γόνιμη περίοδο 1964-1977, αφήνοντας βέβαια αναγκαστικά απέξω πληθώρα άλλων επίσης σπουδαίων τραγουδιών της. Με μια λογική αντιπροσωπευτικής παρουσίας των σπουδαιότερων δημιουργών που τροφοδότησαν σ' αυτό το διάστημα το ρεπερτόριό της δίνουν το παρών οι εξής συνθέτες: Σταύρος Ξαρχάκος, Γιώργος Ζαμπέτας, Απόστολος Καλδάρας, Γιάννης Μαρκόπουλος, Βαγγέλης Πιτσιλαδής, Δήμος Μούτσης, Άκης Πάνου, Γιάννης Σπανός, Γιώργος Χατζηνάσιος και George Moustaki. Τραγούδια μνημειώδη και εμβληματικά που όλοι κάποτε σιγοτραγουδήσαμε και που ποτέ δεν έχασαν την πρώτη τους γοητεία και δεν έπαψαν να αποτελούν σημείο αναφοράς ακόμη και στο ρεπερτόριο πολλών νεότερων ερμηνευτών.

Κώστας Χατζής, Μαρινέλλα: Το ταμ ταμ (1980)

Μετά το παράτολμο, αλλά άκρως πετυχημένο πείραμα της κοινής σκηνικής παρουσίας του Κώστα Χατζή και της Μαρινέλλας που απέφερε την τεράστια εμπορική επιτυχία του "Ρεσιτάλ" (1976) κι αφού αμέσως μετά ο ιδιόμορφος τραγουδοποιός έκανε ένα ακόμη τολμηρό βήμα συνεργαζόμενος με τους ποπ τραγουδιστές Ελπίδα και Δάκη, αποφάσισε να δώσει μια συνέχεια στο "Ρεσιτάλ" με μια καινούργια ζωντανή εμφάνιση από κοινού με τη Μαρινέλλα κι έτσι φτάσαμε στο διπλό άλμπουμ "Το ταμ ταμ" που κυκλοφόρησε το 1980 πάντα από τη Philips. Για την ιστορία πάντως να προσθέσω ότι η συνεργασία αυτή δεν έκλεισε εκεί τον κύκλο της, αφού οι δυο καλλιτέχνες θα ξαναβρεθούν μαζί και για τρίτη φορά με το δίσκο "Συνάντηση" (1987).

Το άλμπουμ "Το ταμ ταμ" έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το "Ρεσιτάλ". Και πάλι σε ζωντανή ηχογράφηση παρουσιάζεται ένα πρόγραμμα με 29 συνολικά τραγούδια του Κώστα Χατζή βασισμένα σε στίχους του Ξενοφώντα Φιλέρη, της Σώτιας Τσώτου, του Γιώργου Οικονομίδη και της Ούρσουλας Γιόρντη (συζύγου του Χατζή). Το υλικό είναι μοιρασμένο σε τέσσερις ενότητες που ερμηνεύονται κατά σειρά από τον Κώστα Χατζή, τη Μαρινέλλα, ξανά τον Κώστα Χατζή και τελικά από κοινού τον Χατζή και τη Μαρινέλλα. Η έμπνευση του τραγουδοποιού και πάλι αποδίδει καρπούς με μερικές πολύ ξεχωριστές στιγμές που αναδείχθηκαν από το δίσκο, όπως: "Μια χαμένη Κυριακή", "Δε θέλω γράμμα", "Το γυφτάκι" και κυρίως το διαμάντι "Πάρε ένα κοχύλι απ' το Αιγαίο". Το ομότιτλο τραγούδι-ποταμός που ακούγεται στην εισαγωγή είναι ένα εντυπωσιακό κομμάτι που περιδιαβαίνει καταπιεσμένους λαούς και φυλές του κόσμου. Ξεχωριστό είναι επίσης και το σατιρικό κομμάτι "Ο Σουρής και η εποχή μας", όπου ο ερμηνευτής διαλέγεται με τον Γεώργιο Σουρή συγκρίνοντας τη σύγχρονη εποχή με την εποχή του ποιητή, για να καταλήξει στην πικρή διαπίστωση ότι έναν αιώνα μετά εξακολουθούν να υφίστανται οι ίδιες κοινωνικές παθογένειες! Ακολουθεί μάλιστα το εύθυμο τραγούδι "Καραγκιοζιλίκια", βασισμένο εν μέρει σε ποίηση του Σουρή, αλλά και σε γνωστά στυλιζαρισμένα στιγμιότυπα από τον κόσμο του Καραγκιόζη.

Σόλο κιθαριστική συνοδεία φυσικά από τον ίδιο τον Κώστα Χατζή, ενώ τα ενορχηστρωμένα μέρη επιμελήθηκε και διηύθυνε και πάλι ο μαέστρος Κώστας Κλάβας.

Κώστας Χατζής, Μαρινέλλα: Ρεσιτάλ (1976)

Το έτος 1976 στάθηκε οριακό για τη μακροχρόνια καριέρα δύο κορυφαίων, αν και φαινομενικά εντελώς ετερόκλητων μεταξύ τους, καλλιτεχνών. Ο ένας ήταν ο Κώστας Χατζής που είχε εμφανιστεί στο προσκήνιο από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας και είχε χτίσει αργά και μεθοδικά μια ισχυρή παρουσία στο χώρο του ζωντανού θεάματος, πάντα βέβαια σε μικρούς χώρους στην περιοχή της Πλάκας, αλλά και της δισκογραφίας, αρχικά δίπλα στους μεγάλους συνθέτες της εποχής (Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Ξαρχάκος, Μαρκόπουλος, Λεοντής, Πλέσσας) και στη συνέχεια με τις δικές του ευαίσθητες μπαλάντες ερωτικού και κοινωνικού προσανατολισμού. Η άλλη ήταν η Μαρινέλλα, η μεγάλη κυρία του ελληνικού τραγουδιού και των μεγάλων κοσμικών κέντρων που είχε ξεκινήσει στα τέλη της δεκαετίας του '50 δίπλα στον Στέλιο Καζαντζίδη, αλλά από τα μέσα της δεκαετίας του '60 είχε αρχίσει να θεμελιώνει ένα πολύ στιβαρό προσωπικό ρεπερτόριο δίπλα σε συνθέτες, όπως ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιώργος Ζαμπέτας και ο Μίμης Πλέσσας.

Δυο τόσο διαφορετικοί λοιπόν καλλιτέχνες με πολύ διακριτό ύφος ο καθένας έμοιαζε μάλλον παράτολμο να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να εμφανιστούν μαζί ζωντανά μπροστά στο κοινό. Κι όμως, αυτό που έμοιαζε απονενοημένο σχεδόν διάβημα, αποδείχθηκε μια πολύ πετυχημένη κίνηση που σημάδεψε την καριέρα και των δύο. Ήδη από το φθινόπωρο λοιπόν του 1975 ο Κώστας Χατζής και η Μαρινέλλα είχαν ξεκινήσει εντατικές πρόβες πάνω σε παλιότερο και καινούργιο υλικό που είχε ετοιμάσει ο πρώτος με σκοπό να παρουσιαστεί ζωντανά σε μία και μόνο συναυλία μπροστά στο κοινό, η οποία τελικά πραγματοποιήθηκε στις 28 Μαρτίου 1976 στην πλακιώτικη μπουάτ «Σκορπιός», ένα χώρο εντελώς έξω από τα ως τότε γούστα της Μαρινέλλας. Ούτε λίγο, ούτε πολύ στην ιστορική εκείνη βραδιά παρουσιάστηκε ένα χορταστικό πρόγραμμα με 50 συνολικά τραγούδια, τα οποία ερμήνευσαν εναλλάξ ή από κοινού οι δυο καλλιτέχνες με συνοδεία πότε μιας σόλο κιθάρας και πότε ολόκληρης ορχήστρας που διηύθυνε ο Κώστας Κλάβας. Το πείραμα πέτυχε απόλυτα και το κοινό αποθέωσε τους δυο καλλιτέχνες, ιδιαίτερα σε κάποιες πολύ ξεχωριστές μελωδικές στιγμές, όπως: Δεν είμ' εγώ, Σπουδαίοι άνθρωποι αλλά..., Ήταν για όλους αδελφός, Νεκρό μου όνειρο, Όλος ο κόσμος είσ' εσύ, Σ' αγαπώ, Σ' απαρνήθηκα τρις, Κι ύστερα, Σύνορα η αγάπη δε γνωρίζει, Η αγάπη όλα τα υπομένει, Η τελευταία σελίδα, Μονολογούμε, Η συνείδηση, Καλόβολη ετούτη η βραδιά, Πώς να φύγεις.
Η στιχουργός Σώτια Τσώτου που ακολουθούσε τον Κώστα Χατζή από τα πρώτα του βήματα, έχει περιγράψει ως εξής αυτή την απροσδόκητη συνάντηση:

«Εκείνος μελαχρινός βάρδος, εκφραστής της πίκρας και της αγανάκτησης των λούμπεν, των αδικημένων και μιας νεολαίας που ονειρευόταν ένα καλύτερο αύριο το οποίο δεν ήρθε ποτέ. Εκείνη ξανθή αισθαντική ερμηνεύτρια του ερωτικού και του έντεχνου λαϊκού, η αγαπημένη του κατεστημένου και των σαλονιών. Γάμος αταίριαστος με όλη τη σημασία της λέξης. Κι όμως επιτεύχθηκε εκείνη η θαυμάσια χημεία που φέρνει την ευτυχία ή την επιτυχία. Ο ένας διείσδυσε στον κόσμο του άλλου (...). Ακούσαμε μια καταπληκτική Μαρινέλλα να κατεβάζει στον δρόμο και να βάζει στον κόσμο τραγούδια κοινωνικού προβληματισμού και έναν ερωτικό Χατζή να κρατάει συντροφιά στο πικ απ σε μοναχικούς και ονειροπόλους. Κανείς από τους δύο δεν πρόδωσε τον εαυτό του, απλώς και οι δύο είχαν κάνει ένα βήμα ο ένας στον κόσμο του άλλου. Εκεί έγινε η μεγάλη συνάντηση που έφερε την επιτυχία, που ο απόηχός της θα ηχεί ίσως και 20 χρόνια μετά από σήμερα».

Η υπέροχη εκείνη βραδιά ωστόσο ηχογραφήθηκε και πέρασε σε τριπλό βινύλιο (που αργότερα έγινε διπλός ψηφιακός δίσκος), για να κυκλοφορήσει με τον τίτλο "Ρεσιτάλ". Τα τραγούδια είναι χωρισμένα σε μικρές ενότητες, ανάλογα με τον ερμηνευτή κάθε φορά, με δέσμες τραγουδιών σε συνεχή ροή. Η Σώτια Τσώτου υπογράφει τους στίχους σε 23 τραγούδια, ενώ έχουμε και στίχους πολλών άλλων σταθερών συνεργατών του Κώστα Χατζή, όπως: Ηλίας Λυμπερόπουλος, Δημήτρης Χριστοδούλου, Μάνος Κουφιανάκης, Γιάννης Παύλου, Γιάννης Λογοθέτης, Αργυρώ Καλιγά (Δανάη) και Ούρσουλα Γιορντή. Ο δίσκος έσπασε ταμεία και υπολογίζεται ήδη να έχει ξεπεράσει σε πωλήσεις το μισό εκατομμύριο αντίτυπα!

Μαρινέλλα: Μικρό πορτρέτο (1964-1978)

Στις 20 Μαΐου 1938, πριν από 86 ακριβώς χρόνια, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη η Μαρινέλλα, κατά κόσμον Κυριακή Παπαδοπούλου, η οποία αναδείχθηκε στη "μεγάλη κυρία" του ελληνικού τραγουδιού με μια μυθική καριέρα που κρατάει ήδη πάνω από έξι δεκαετίες, αφού ουσιαστικά ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί! Στη μακρά αυτή διαδρομή η μεγάλη ερμηνεύτρια πέρασε από χίλια κύματα μέχρι να καταφέρει να εδραιώσει την παρουσία της στο χώρο, μιας και στα πρώτα χρόνια της, από το 1957 που βρέθηκε δίπλα στον Στέλιο Καζαντζίδη και συμπορεύτηκε μαζί του ως τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, ήταν αναγκασμένη να παραμένει στη σκιά του μεγάλου βάρδου ως δεύτερη φωνή. Η καλύτερη στιγμή αυτής της πρώιμης φάσης ήταν η συμμετοχή της στα τραγούδια της "Πολιτείας" (1960-61) του Μίκη Θεοδωράκη, του οποίου μάλιστα μερικά χρόνια αργότερα ευτύχησε να ερμηνεύσει σε δεύτερη εκτέλεση ολόκληρο τον κύκλο "Λιποτάκτες". 

Μόλις το 1964 με τον εμβληματικό κύκλο "Καταχνιά" ο Χρήστος Λεοντής της έδωσε την ευκαιρία να ερμηνεύσει τα πρώτα σόλο τραγούδια της, ενώ από το 1966 που χώρισαν οι δρόμοι της από τον Καζαντζίδη άνοιξε πλέον διάπλατα η λεωφόρος της προσωπικής της καριέρας με τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα, του Μπάμπη Μπακάλη, του Γιώργου Κατσαρού, του Χρήστου Λεοντή, του Γιάννη Μαρκόπουλου, του Μίμη Πλέσσα και του Άγγελου Σέμπου. Αμέσως μετά η συνάντησή της με τον Γιώργο Ζαμπέτα αποτέλεσε τον πρώτο μεγάλο σταθμό της καριέρας της και απέφερε τον πρώτο προσωπικό της δίσκο με τίτλο "Σταλιά σταλιά" (1968) με το ομώνυμο τραγούδι να της χαρίζει μια τεράστια επιτυχία και να την εδραιώνει πλέον οριστικά στην κορυφή του ελληνικού πενταγράμμου.

Η συνέχεια ήταν θριαμβευτική με αλλεπάλληλες επιτυχίες στο ενεργητικό της μέσα από μια ευρεία γκάμα συνεργασιών, όπως: Γιώργος Ζαμπέτας, Μίμης Πλέσσας, Νάκης Πετρίδης, Γιώργος Κατσαρός, Θόδωρος Δερβενιώτης, Γιάννης Σπανός, Άκης Πάνου, Τόλης Βοσκόπουλος και άλλοι. Το 1974 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην πρώτη της συμμετοχή στο διεθνή διαγωνισμό της Eurovision με το τραγούδι του Γιώργου Κατσαρού "Κρασί, θάλασσα και τ' αγόρι μου", ενώ το 1976 υπήρξε το αποκορύφωμα ολόκληρης της καριέρας της με τη συμμετοχή της στο "Ρεσιτάλ" πλάι στον Κώστα Χατζή, μια ζωντανή εμφάνιση στη μπουάτ Σκορπιός της Πλάκας που αποτυπώθηκε στο βινύλιο, για να προκύψει έτσι μία από τις εμπορικότερες δισκογραφικές εκδόσεις από καταβολής ελληνικής δισκογραφίας! Ακολούθησε μια πολύ πετυχημένη επίσης συνεργασία με τον Γιώργο Χατζηνάσιο ("Η Μαρινέλλα του σήμερα...", 1978) και φυσικά πάμπολλες άλλες επιτυχίες τα επόμενα χρόνια με ποικίλες συνεργασίες (Κώστας Χατζής, Γιώργος Χατζηνάσιος, Αντώνης Στεφανίδης, Αλέξης Παπαδημητρίου, Τάκης Μουσαφίρης, Χρήστος Νικολόπουλος, Σπύρος Παπαβασιλείου, Βασίλης Δημητρίου, Σταμάτης Κραουνάκης, Στέφανος Κορκολής, Νίκος Αντύπας, Γιώργος Θεοφάνους κ.ά.), παράλληλα με τις εντυπωσιακές ζωντανές της εμφανίσεις σε μεγάλους μουσικούς χώρους που δεν έπαψε να παρουσιάζει ακόμη και μέχρι πρόσφατα.

Προφανώς και είναι εξαιρετικά δύσκολο να κλείσει κανείς σε μια ανθολογία όλη αυτή τη μνημειώδη καριέρα, οπότε αναγκαστικά περιορίζεται σε κάποιες στιγμές που ίσως ξεχωρίζουν λίγο παραπάνω επιστρατεύοντας αναπόφευκτα και το υποκειμενικό του κριτήριο. Μ' αυτή τη λογική λοιπόν συνέθεσα ένα "Μικρό πορτρέτο" της μεγάλης ερμηνεύτριας με 24 χαρακτηριστικές στιγμές της καριέρας της εντοπίζοντας το ενδιαφέρον μου στη γόνιμη περίοδο 1964-1978, όταν και ηχογράφησε το πιο ποιοτικό της ρεπερτόριο. Η επιλογή των συγκεκριμένων τραγουδιών, παρά το υποκειμενικό της κριτήριο, είχε ως βασική αρχή την αντιπροσωπευτική παρουσία των βασικότερων συνθετών που τροφοδότησαν αυτό το ρεπερτόριο. Έτσι λοιπόν έχουν επιλεγεί τραγούδια των Χρήστου Λεοντή, Γιώργου Κατσαρού, Γιώργου Ζαμπέτα, Μίμη Πλέσσα, Νάκη Πετρίδη, Βαγγέλη Πιτσιλαδή, Άκη Πάνου, Γιάννη Σπανού, Κώστα Χατζή και Γιώργου Χατζηνάσιου, όλα αγαπημένα και διαχρονικά.

Μόρφω Τσαϊρέλη: Πες μου ψυχή (1999)

Μέσα στην ίδια χρονιά (1999) ο Κώστας Καλδάρας παρουσίασε έναν ολοκληρωμένο προσωπικό δίσκο ("Στην αυλή του φεγγαριού") με αποκλειστική ερμηνεύτρια την Ειρήνη Χαρίδου και συγχρόνως συμμετείχε κατά το ήμισυ στον πρώτο προσωπικό δίσκο της νέας ερμηνεύτριας Μόρφως Τσαϊρέλη, η οποία είχε πρωτοεμφανιστεί μόλις το 1996 με μικρή συμμετοχή στους δίσκους "Κωμοπόλεις" του Ηλία Λιούγκου και "Μικρή πατρίδα" του Γιώργου Ανδρέου.

Πρόκειται για το δίσκο "Πες μου ψυχή" που κυκλοφόρησε από την FM Records και περιλαμβάνει δώδεκα συνολικά τραγούδια, έξι του Κώστα Καλδάρα και άλλα έξι του Ηρακλή Βαβάτσικα, εξαίρετου δεξιοτέχνη του ακορντεόν, συζύγου της Μόρφως Τσαϊρέλη και σταθερού συνεργάτη και ενορχηστρωτή του Καλδάρα. Καλογραμμένα τραγούδια με μια ποικιλία μελωδικών και ρυθμικών θεμάτων που παίζουν μεταξύ λαϊκού ήχου, μπαλάντας και λάτιν ηχοχρωμάτων. Το τελευταίο ισχύει κυρίως για τα τραγούδια του Βαβάτσικα που δείχνουν εμφανείς επιρροές ακόμη κι από τον μεγάλο Πιατσόλα, αρχιμάστορα άλλωστε του μπαντονεόν (συγγενικού οργάνου προς το ακορντεόν). Εμφανείς είναι οι επιρροές και από τον κυρίαρχο τότε ήχο των τραγουδοποιών του '90 και κυρίως του Θανάση Παπακωνσταντίνου, τον πρώτο που μπορεί εύκολα κανείς να φέρει στο μυαλό του ακούγοντας το πρώτο κιόλας τραγούδι του δίσκου ("Γιορτής παραμονές"). 

Οι στίχοι των τραγουδιών υπογράφονται από τους Μιχάλη Μπουρμπούλη, Αγαθή Δημητρούκα, Αλέξανδρο Στεφόπουλο, Χριστίνα Πούλου, Ευγενία Κωνσταντινίδου και φυσικά από τον ίδιο τον Κώστα Καλδάρα, ο οποίος μ' αυτή τη δουλειά ολοκληρώνει το σύντομο πέρασμά του από την ελληνική δισκογραφία, για να επανέλθει προσωρινά μετά από 20 χρόνια με τον παιδικό δίσκο "Τα θέλω όλα" και στη συνέχεια να χαθεί και πάλι από το προσκήνιο. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Ηρακλής Βαβάτσικας.

Κώστας Καλδάρας, Ειρήνη Χαρίδου: Στην αυλή του φεγγαριού (1999)

Το 1999 στάθηκε οριακή χρονιά για την πορεία του Κώστα Καλδάρα στο ελληνικό τραγούδι, καθώς ήταν η χρονιά που αποφάσισε να αποσυρθεί από το μουσικό προσκήνιο και να αφιερώσει το χρόνο του στα εικαστικά του ενδιαφέροντα. Ήταν ωστόσο και η πιο παραγωγική, αφού μέσα στην ίδια χρονιά παρουσίασε δύο δισκογραφικές δουλειές, μία εντελώς προσωπική, αυτή που θα δούμε σήμερα, κι άλλη μία ("Πες μου ψυχή") μοιρασμένη εξ ημισείας με τον στενό συνεργάτη του Ηρακλή Βαβάτσικα για τη φωνή της Μόρφως Τσαϊρέλη.

Ο πέμπτος λοιπόν κατά σειρά προσωπικός δίσκος του Κώστα Καλδάρα με τον ποιητικό τίτλο "Στην αυλή του φεγγαριού" εκδόθηκε από τη Warner/Wea και περιλαμβάνει δώδεκα τραγούδια σε ανάλογο με την προηγούμενη δουλειά του ύφος πάνω σε στίχους δικούς του, αλλά και της Χριστίνας Πούλου, του Λευτέρη Χαλαράκη, της Λιζέτας Καλημέρη και του Αλέξανδρου Στεφόπουλου. Και πάλι η μουσική απλώνεται σε ποικίλα πεδία ενσωματώνοντας λαϊκά, ανατολίτικα και χορευτικά στοιχεία με μελωδικές χαμηλόφωνες μπαλάντες, όλα ενορχηστρωμένα με ευαισθησία από τον Ηρακλή Βαβάτσικα και πάλι. Θα ξεχώριζα τα τραγούδια: "Μια νύχτα σαν κι αυτή", "Η πόλη μου", "Ρίχνω τη σκέψη μου στο μέλλον". Περισσότερο πάντως ακούστηκε η χαριτωμένη επτανησιακού ύφους σερενάτα "Ένα καράβι έπαιζε".

Όλα τα τραγούδια ερμηνεύει η Ειρήνη Χαρίδου, η οποία είχε πρωτοεμφανιστεί το 1997 με το δίσκο "Ψίθυροι καρδιάς" του Χρήστου Νικολόπουλου, αργότερα ερμήνευσε και κάποια τραγούδια του Μιχάλη Κουμπιού, αλλά ουσιαστικά δεν κατάφερε ποτέ να εδραιώσει την παρουσία της στο ελληνικό πεντάγραμμο.

Κώστας Καλδάρας: Τραγούδια από το παράθυρο (1998)

Μετά από ένα διάλειμμα διάρκειας πέντε χρόνων που μεσολάβησε από την προηγούμενη δουλειά του ("Καθρέφτες", 1993) κι αφού άλλαξε πλέον δισκογραφική εταιρεία και βρέθηκε στη Lyra, το 1998 ο Κώστας Καλδάρας επανήλθε στη δισκογραφία καταθέτοντας τον τέταρτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο "Τραγούδια από το παράθυρο" με μουσική και στίχους εξολοκλήρου δικούς του και πάλι. 

Πρόκειται για δώδεκα καλογραμμένα τραγούδια χαμηλών τόνων με μια πολυμορφία ρυθμών που ενσωματώνει στοιχεία λαϊκά, νησιώτικα, ανατολίτικα και κανταδόρικα με έντονη μελωδική διάθεση, μέσα από την οποία αναβλύζει μια αίσθηση νοσταλγικής αναπόλησης. Είναι σαν τα αδέσποτα τραγουδάκια που ακούγονταν απ' τα ραδιόφωνα της παλιάς γειτονιάς και έμπαιναν σαν δροσερό αεράκι σ' όλα τα σπίτια απ' τ' ανοιχτά παράθυρα.

Βέβαια τέτοια τραγούδια δύσκολα περνάνε στο ευρύ κοινό και γιαυτό ο δίσκος δεν πολυακούστηκε, πράγμα που καταφανώς τον αδικεί, γιατί διαθέτει στέρεο μουσικό υλικό άριστα ενορχηστρωμένο από τον Ηρακλή Βαβάτσικα με τρόπο που να αναδεικνύονται ανάγλυφα οι μελωδικές του καμπύλες. Θαυμάσια και η ερμηνεία των τραγουδιών από τον Θεσσαλονικιό τραγουδιστή Μιχάλη Παπαζήση, ο οποίος είχε κάνει το δισκογραφικό του ντεμπούτο 1990 με τις "Μπαλάντες του περιθωρίου", το κύκνειο άσμα του Απόστολου Καλδάρα, πατέρα του Κώστα, ενώ συμμετείχε και στον αναμνηστικό δίσκο "Αφιέρωμα στον Απόστολο Καλδάρα" που επίσης κυκλοφόρησε το 1990 στη μνήμη του πρόσφατα θανόντος μεγάλου λαϊκού δημιουργού. Ξεχωρίζουν τα τραγούδια: 'Όνειρο", "Καραβοκάναβο", "Τραγούδια απ' το παράθυρο" και (κυρίως) "Απ' τα κρυμμένα να σωθείς". Το τελευταίο ακούστηκε αρκετά και είναι ένα από τα δύο τραγούδια που ερμηνεύει η Μελίνα Κανά στο δίσκο.

Κώστας Καλδάρας, Ελένη Τσαλιγοπούλου: Καθρέφτες (1993)

Συνεχίζοντας την προσωπική του διαδρομή στο ελληνικό πεντάγραμμο ο τραγουδοποιός Κώστας Καλδάρας μας δίνει το 1993 την τρίτη ολοκληρωμένη του δουλειά με τίτλο "Καθρέφτες", δυο χρόνια μετά το "Γεια σας... Πού πέφτουν τα σύνορα;" (1991) και πέντε χρόνια μετά την πρωτόλεια "Νυχτερινή κυβέρνηση" (1988). Ο δίσκος είναι εξολοκλήρου δικός του σε μουσική και στίχους, ενώ αυτή τη φορά διάλεξε μια νέα ανερχόμενη φωνή ως αποκλειστική ερμηνεύτρια των ένδεκα τραγουδιών του, την Ελένη Τσαλιγοπούλου, με την οποία είχε ήδη μια μικρή συνεργασία στην προηγούμενη δουλειά του, ενώ στη δική της δισκογραφία αυτός λογίζεται ως ο τέταρτος προσωπικός δίσκος έχοντας προηγηθεί το "Σώπα κι άκουσε" (1987) του Γιώργου Ζήκα, το "Κορίτσι και γυναίκα" (1989) του Γιώργου Ανδρέου και ο κύκλος επανεκτελέσεων παλιών λαϊκών τραγουδιών "Μισό φεγγάρι" (1991), όλοι με σημαντική απήχηση στο κοινό που βοήθησαν αποφαστικά στη γρήγορη καθιέρωσή της.

Ο συγκεκριμένος δίσκος στάθηκε ίσως ο πιο δημοφιλής από το σύνολο της δουλειάς του συνθέτη κι έβγαλε κάμποσα σουξέ, όπως το ομότιτλο τραγούδι, αλλά και το ασθματικό τσιφτετέλι "Άγιο τσιπουράκι". Πίσω από αυτά ωστόσο κρύβονται κι άλλα όμορφα τραγούδια, όπως το εναρκτήριο "Στόμα και φιλί" με τη λάγνα ερμηνεία της Τσαλιγοπούλου, οι μπαλάντες "Το μυστικό" και "Απόψε θέλω να 'μαι μοναχή" και το παραμυθένιο "Η ιστορία του Έρωτα και της Μουσικής" με τα αναγεννησιακά του ηχοχρώματα που κλείνει όμορφα το δίσκο. Ο Ηρακλής Βαβάτσικας και ο Θύμιος Παπαδόπουλος ανέλαβαν την ευθύνη της ενορχήστρωσης έχοντας μαζί τους σπουδαίους μουσικούς, όπως ο Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), ο Βαγγέλης Καρύπης (κρουστά), ο πολυπράγμων Μανώλης Πάππος (μπουζούκι, τζουρά, μπαγλαμά, μαντολίνο), ο Αντώνης Απέργης (ούτι) και ο Θόδωρος Κοτεπάνος (πιάνο). Ο Ηρακλής Βαβάτσικας έπαιξε ακορντεόν και μπαντονεόν, ενώ ο Θύμιος Παπαδόπουλος κιθάρα και πνευστά.

Κώστας Καλδάρας: Γεια σας... Πού πέφτουν τα σύνορα; (1991)

Έχοντας εδραιώσει την παρουσία του στο ελληνικό πεντάγραμμο με την πετυχημένη πρώτη του δουλειά ("Νυχτερινή κυβέρνηση") ο τραγουδοποιός Κώστας Καλδάρας μπαίνει δυναμικά στη δεκαετία του '90 με τον δεύτερο και ίσως τον πιο ενδιαφέροντα δίσκο της καριέρας του που κυκλοφόρησε το 1991 από την ΑΚΤΗ με τίτλο: "Γεια σας... Πού πέφτουν τα σύνορα;", τίτλο που σηματοδοτεί μια διάθεση φυγής και μια επίμονη αναζήτηση του δημιουργού για το καινούργιο και το διαφορετικό. 

Και όντως, αυτή η δουλειά διαφέρει αισθητά στο ύφος από την προηγούμενη. Το καθαρώς λαϊκό στοιχείο υποχωρεί δίνοντας το προβάδισμα σε πιο "έντεχνα" ηχοχρώματα με μια γκριζωπή διάθεση που επιτείνεται από τη θεματολογία των στίχων που έγραψε ο Γιώργος Κρητικός, εκτός από τρία τραγούδια που έχουν στίχους του συνθέτη. 

Δε λείπουν βέβαια και οι ορθόδοξοι λαϊκοί σκοποί, όπως τα ζεϊμπέκικα "Έλα ρε" και "Πες μου λοιπόν". Άλλωστε η παρουσία της στιβαρής (αν και φωνητικά γερασμένης πλέον) Σωτηρίας Μπέλλου σε δυο τραγούδια (ξεχωρίζει το "Αναμέτρηση") τονίζει εμφατικά τη λαϊκή πλευρά του δίσκου, χωρίς ωστόσο αυτή η πλευρά να είναι και η επικρατέστερη. Ο δίσκος ξεκινάει με ένα σύντομο οργανικό βαλσάκι κι ακολουθούν αρκετά όμορφα τραγούδια λυρικής διάθεσης, όπως το "Πρώτο πλάνο" με τη Βίκυ Μοσχολιού, το "Κόκκινο καράβι" με τον Βασίλη Λέκκα, η "Ανάμνηση" με την Ελένη Βιτάλη, αλλά και το "Ζαφείρι" με την Ελένη Τσαλιγοπούλου και το "Δεν έχω τον καιρό" με την Αφροδίτη Μάνου.

Άξιοι διεκπεραιωτές του ενδιαφέροντος αυτού υλικού στάθηκαν οι εκλεκτοί μουσικοί που συμμετέχουν, όπως ο Κώστας Παπαδόπουλος (μπουζούκι), ο Μανώλης Πάππος (μπουζούκι, μπαγλαμά, κιθάρα, ούτι), ο Γιάννης Ζευγώλης (βιολί), οι Βασίλης Σαλέας και Νίκος Γκίνος (κλαρίνο), ο Πλούταρχος Ρεμπόυτσικας (βιολοντσέλο), ο Ηρακλής Βαβάτσικας (ακορντεόν), ο Σωκράτης Άνθης (τρομπέτα) και ο Μανώλης Γαλιάτσος (πιάνο). Ο τελευταίος επιμελήθηκε και την ενορχήστρωση.

Κώστας Καλδάρας: Νυχτερινή κυβέρνηση (1988)

Ξεκινούμε σήμερα ένα αφιέρωμα στην προσωπική δισκογραφία του καλού τραγουδοποιού Κώστα Καλδάρα, γιου του κορυφαίου λαϊκού δημιουργού Απόστολου Καλδάρα, ο οποίος διέγραψε ένα σύντομο δημιουργικό κύκλο κατά το διάστημα 1988-1999, στη συνέχεια χάθηκε απ' το μουσικό προσκήνιο, για να κάνει μια φευγαλέα επανεμφάνιση το 2019 με ένα μικρό κύκλο παιδικών τραγουδιών ("Τα θέλω όλα") που διανεμήθηκε από εφημερίδα, καθώς και άλλα δυο ανεξάρτητα τραγούδια το 2021, κι αμέσως μετά να επανέλθει και πάλι στα προσωπικά του ενδιαφέροντα. Ουσιαστικά λοιπόν μια γεμάτη δεκαετία ορίζει ολόκληρη τη δισκογραφική παρουσία του Κώστα Καλδάρα, ο οποίος έχοντας ευρύτερα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα (λογοτεχνία, ζωγραφική) εμφανίστηκε καθυστερημένα στη μουσική, όταν ήδη βρισκόνταν στα τριάντα του, αλλά με υλικό που έδειχνε μιαν απροσδόκητη ωριμότητα για πρωτόλεια παραγωγή.

Η ιστορία ξεκινάει ένα χρόνο νωρίτερα, όταν ο Γιώργος Νταλάρας τραγούδησε στο μουσικό χώρο του Σείριου το πρώτο τραγούδι του Κώστα Καλδάρα με τίτλο "Η εκτέλεση", το οποίο και συμπεριλήφθηκε (σε νέα εκτέλεση) την επόμενη χρονιά στο δίσκο "Νυχτερινή κυβέρνηση" που εκδόθηκε το 1988 από τη Minos. Η πρώτη αυτή ολοκληρωμένη προσωπική δουλειά του Κώστα Καλδάρα είναι ένας ενδιαφέρων κύκλος δώδεκα τραγουδιών, τα πέντε από τα οποία έχουν δικούς του στίχους, ενώ τα υπόλοιπα γράφτηκαν από τη Λίνα Νικολακοπούλου και τη Μανίνα Ζουμπουλάκη. Κυριαρχεί το λαϊκό χρώμα με μελωδίες και ρυθμούς που παίζουν ανάμεσα στον ανατολίτικο αισθησιασμό και την "έντεχνη" ερωτική μπαλάντα. 

Ο Γιώργος Νταλάρας είναι ο βασικός ερμηνευτής, ενώ συμμετέχουν η Μαρία Φωτίου και ο Κώστας Χατζημιχάλης, καθώς και η Δήμητρα Γαλάνη που αποδίδει πολύ εκφραστικά το τραγούδι "Όλα μου φταίνε". Πέρα από την "Εκτέλεση" που αναδείχθηκε το "σουξέ" του δίσκου, ξεχωρίζει ασφαλώς και το όμορφο "Η ωραία Ελένη" με τη φωνή της Μαρίας Φωτίου. Την εξαιρετική ενορχήστρωση έκανε ο Νίκος Κυπουργός.

Σπύρος Βλασσόπουλος, Βλάσης Μπονάτσος: Επικίνδυνη ισορροπία (1976)

Η υπέροχη συμπόρευση του δίδυμου Σπύρος και Λήδα, αφού μας χάρισε δυο εξαιρετικά άλμπουμ ("Ηλεκτρικός αποσπερίτης", "Χαμένο τίποτα δεν πάει") κατά το διάστημα 1972-1974, ολοκλήρωσε τον κύκλο της στα μέσα της δεκαετίας του '70, για να ακολουθήσει μια ιδιαίτερα παραγωγική δεκαετία (1976-1986) αυτόνομης πλέον συνθετικής δραστηριότητας του Σπύρου Βλασσόπουλου που απέφερε τέσσερις προσωπικούς δίσκους ("Επικίνδυνη ισορροπία", "Και σ' αγαπώ", "Σήμερα και πάντα", "Σαπφώ"), καθώς και αρκετά σκόρπια τραγούδια σε δίσκους διαφόρων τραγουδιστών (Άννα Βίσση, Γιάννης Πάριος, Ελπίδα, Γιώργος Πολυχρονιάδης, Δάκης, Ρένα Πάντα, Λήδα Χαλκιαδάκη, Γιάννης Κατέβας, Μίλλη Καραλή).

Ο πρώτος λοιπόν καθαρά προσωπικός δίσκος του Σπύρου Βλασσόπουλου με τίτλο "Επικίνδυνη ισορροπία" κυκλοφόρησε το 1976 από τη Lyra και ήταν συγχρόνως και πρώτος προσωπικός δίσκος του Βλάση Μπονάτσου (1948-2004) που ερμηνεύει όλα τα τραγούδια με την ιδιαίτερα εκφραστική ερμηνευτική του ικανότητα. Θυμίζω ότι ο Μπονάτσος είχε κάνει τα πρώτα μουσικά του βήματα ως μέλος του νεανικού σχήματος Πελόμα Μποκιού, ενώ είχε ήδη λάβει μέρος ως ανεξάρτητος ερμηνευτής σε κάμποσους δίσκους ("Εκείνη τη νύχτα", "Καινούργια μέρα", "Τρωικός πόλεμος"), πριν του δοθεί η ευκαιρία από τον Βλασσόπουλο να παρουσιάσει την πρώτη ολοκληρωμένη του δουλειά.

Εδώ πλέον ο συνθέτης έχει αναπροσαρμόσει ριζικά το ύφος του αφήνοντας οριστικά πίσω του τα φολκ χρώματα της προηγούμενης εποχής και υιοθετώντας μια πιο καθαρή ροκ γραμμή με ψυχεδελικές πινελιές. Η μόνη σχέση με το παρελθόν είναι η παρουσία και πάλι του ποιητή-στιχουργού Ανδρέα Αγγελάκη που έγραψε τους στίχους όλων των τραγουδιών με θεματολογία ανάλογου προσανατολισμού. Χαρακτηριστικό είναι το ευρηματικό τραγούδι "Ο ΖΞΨ το ρομποτάκι" που ακούστηκε περισσότερο από το δίσκο, αν και προσωπικά ξεχωρίζω την τρυφερή μπαλάντα "Ερωτικό", όπου ο Βλάσης Μπονάτσος μοιράζεται την ερμηνεία με την Αιμιλία Σαρρή στην πρώτη δισκογραφική της εμφάνιση. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο πιανίστας και συνθέτης Σαράντης Κασσάρας.

Σπύρος Βλασσόπουλος: Τραγούδια 1972-1986

Έφυγε χθες από τη ζωή ο παλιός τραγουδοποιός Σπύρος Βλασσόπουλος (1945-2024), ο οποίος πρωτοεμφανίστηκε στα μουσικά μας πράγματα μαζί με τη σύζυγό του Λήδα Χαλκιαδάκη στις αρχές της δεκαετίας του '70 με δυο υπέροχους κύκλους τραγουδιών ("Ηλεκτρικός αποσπερίτης" 1972, "Χαμένο τίποτα δεν πάει" 1974) ως δίδυμο Λήδα-Σπύρος.

Από τα μέσα της ίδιας δεκαετίας, όταν πια χώρισαν οι καλλιτεχνικοί δρόμοι του δίδυμου, ο Σπύρος ανέπτυξε για μια δεκαετία περίπου μια πολύ ενδιαφέρουσα συνθετική δραστηριότητα είτε με προσωπικούς δίσκους ("Επικίνδυνη ισορροπία" 1976, "Και σ' αγαπώ" 1982, "Σήμερα και πάντα" 1984, "Σαπφώ" 1986), είτε με συμμετοχές σε προσωπικούς δίσκους τραγουδιστών και κυρίως της Άννας Βίσση ("Ας κάνουμε απόψε μιαν αρχή" 1977, "Κίτρινο γαλάζιο" 1979) και της Λήδας Χαλκιαδάκη ("Θα σε πάρω ταξίδι", 1980). Δυστυχώς μετά την τελευταία δισκογραφική του παρουσία με το δίσκο "Σαπφώ" (1986) ο Σπύρος Βλασσόπουλος αποσύρθηκε από την ενεργό μουσική δραστηριότητα και αφιέρωσε το χρόνο του στο ιδιόκτητο εστιατόριό του.

Η μουσική του Σπύρου Βλασσόπουλο κουβαλούσε φρέσκες ιδέες με έντονα φολκλορικά χρώματα στην αρχή και στη συνέχεια με όμορφες μελωδικές και ροκ ή ποπ πινελιές, χωρίς να λείπουν ακόμη και ψυχεδελικές στιγμές. Πέρα από τον ίδιο και τη Λήδα Χαλκιαδάκη, τραγούδια του ερμήνευσαν ο Βλάσης Μπονάτσος, η Άννα Βίσση, η Αιμιλία Σαρρή, η Ρένα Πάντα, η Γιάννα Κομνηνού, η Μπέσσυ Αργυράκη, η Αλέκα Κανελλίδου και αρκετοί άλλοι. Κορυφαία στιγμή και δυστυχώς κύκνειο άσμα του στάθηκε ο κύκλος μελοποιημένης ποίησης "Σαπφώ" (1986) με ερμηνεύτρια την Αλέκα Κανελλίδου σε νεοελληνική απόδοση των σπαραγμάτων της μεγάλης αρχαϊκής ποιήτριας από τον Σωτήρη Κακίση. 

Αιμίλιος Ριάδης: Έργα Μουσικής Δωματίου (1994)

Ο λόγιος συνθέτης Αιμίλιος Ριάδης (1880-1935) αποτελεί κορυφαία μορφή της Εθνικής Σχολής μας, κατά πολλούς ισάξιος ίσως ενός Μανόλη Καλομοίρη, παρόλο που παραμένει ένας μεγάλος "άγνωστος" για το μουσικόφιλο κοινό. Το όνομά του προήλθε από συντόμευση του καλλιτεχνικού του ψευδωνύμου Ελευθεριάδης, καθώς το πραγματικό το όνομα ήταν Κου (ή Χου), ενώ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη από πατέρα Αυστροουγγρικής καταγωγής και Ελληνίδα μητέρα. Ο συνθέτης Δημήτρης Λάλας υπήρξε ο πρώτος του δάσκαλος μουσικής, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Βασιλική Ακαδημία του Μονάχου. Διετέλεσε καθηγητής πιάνου στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης συνθέτοντας παράλληλα πληθώρα έργων, πολλά από τα οποία δυστυχώς θεωρούνται χαμένα, ενώ έχει γίνει συστηματική προσπάθεια αποκατάστασης πολλών από αυτά. Έγραψε μεγάλο αριθμό σκηνικών έργων ("Γαλάτεια", "Ο πράσινος δρόμος", "Σαλώμη", "Ο Ρικές με το τσουλούφι"), πλούσια μουσική δωματίου (Κουαρτέτα εγχόρδων, Σονάτες κ.ά.), ορχηστρικές και χορωδιακές συνθέσεις, καθώς και τραγούδια και μουσική για πιάνο.

Με την επιμέλεια του βιολοντσελίστα και αρχιμουσικού Βύρωνα Φιδετζή έκδόθηκε από τη Lyra μια σειρά ψηφικών δίσκων με συνθέσεις του Αιμίλιου Ριάδη. Ο πρώτος δίσκος της σειράς με τίτλο "Έργα Ι" περιλαμβάνει αποκλειστικά συνθέσεις μουσικής δωματίου. Ειδικότερα, έχουμε τα έργα:

Κουαρτέτο Εγχόρδων, αρ.1, αποκατεστημένο από τον αρχιμουσικό Νίκο Χριστοδούλου, σύνθεση για δύο βιολιά, βιόλα και βιλοντσέλο με την τυπική τετραμερή ανάπτυξη: Allegro di molto - Variations - Scherzo - Presto giocando.

Κουαρτέτο για Πιάνο, αρ.1 (ή Sonate a quarte), σύνθεση πιθανόν της περιόδου 1928-1935 απακατεστημένη επίσης από τον Νίκο Χριστοδούλου με διμερή ανάπτυξη: Allegretto - Vivace appassionato.

Νανούρισμα για Βιολί και Πιάνο, σύνθεση του 1908 σε ένα μέρος.

Μακεδονικές Σκιές για δύο Πιάνα, έργο γραμμένο στο Παρίσι το 1912 με τριμερή ανάπτυξη: Allegro molto patetico - Andante cantabile e malinconico - Allegro.

Στην εκτέλεση των έργων συμμετέχουν εκλεκτοί μουσικοί: Γιώργος Δεμερτζής (βιολί), Δόμνα Ευνουχίδου (πιάνο), Πάρις Αναστασιάδης (βιόλα), Βύρων Φιδετζής (βιολοντσέλο), Δημήτρης Χανδράκης (β' βιολί), Μαρία Αστεριάδου (β' πιάνο). Η έκδοση είναι ιδιαίτερα επιμελημένη με αναλυτική παρουσίαση των έργων από τον έγκυρο μουσικολόγο Γιώργο Λεωτσάκο.

Γιάννης Κωνσταντινίδης: Έργα για Ορχήστρα (1985)

Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης (1903-1984), γνωστός περισσότερο με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Κώστας Γιαννίδης, με το οποίο υπέγραφε ως συνθέτης του "ελαφρού" τραγουδιού, είναι ένας από τους επιφανέστερους δημιουργούς της λεγόμενης "Εθνικής Μουσικής Σχολής", με αξιολογότατο έργο στον τομέα της λόγιας μουσικής. Γεννήθηκε στη Σμύρνη από εύπορη αστική οικογένεια. Από πολύ μικρή ηλικία ξεκίνησε μαθήματα μουσικής στην πατρίδα του, ενώ αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία, όπου παρέμεινε μέχρι το 1930 και ήρθε σε επαφή με σημαντικούς ανθρώπους της μουσικής. Μεταξύ αυτών ο Κουρτ Βάιλ, αλλά και ο δικός μας Νίκος Σκαλκώτας, με τον οποίο ανέπτυξε στενή φιλική σχέση. 

Το 1931 ο Κωνσταντινίδης εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου και για λόγους βιοπορισμού επιδόθηκε στη σύνθεση μουσικής για το μουσικό θέατρο. Και είναι αλήθεια ότι η δημοφιλία της "ελαφράς" μουσικής του επισκίασε σχεδόν ολοκληρωτικά το "σοβαρό" του έργο, το οποίο συνέχισε αθόρυβα και με ιδιαίτερο ζήλο να παράγει. Στήριξε το έργο αυτό κυρίως πάνω στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι, το οποίο μελέτησε συστηματικά και γνώριζε σε βάθος. Σεμνός, ακριβής και λακωνικός στην έκφρασή του, βρίσκεται στον αντίποδα της πληθωρικότητας του Μανόλη Καλομοίρη και άλλων συνθετών. Χαρακτηριστικό του επίσης είναι ότι συχνά δε δίσταζε να χρησιμοποιήσει αυτούσιες λαϊκές μελωδίες, τις οποίες όμως επεξεργαζόταν με μεγάλη ευχέρεια στην αρμονική τους ανάπτυξη.

Πέρα από άφθονη μουσική για πιάνο, ο Γιάννης Κωνσταντινίδης μας κληροδότησε μια σειρά από ενδιαφέροντα ορχηστρικά έργα, τα οποία περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση. Ανάμεσά τους δεσπόζουν οι δύο Δωδεκανησιακές Σουίτες (1948-49), οι Τρεις Ελληνικοί Χοροί (1950) και το αριστούργημά του, η Μικρασιατική Ραψωδία (1950-65). Η ορχηστρική γραφή του συνθέτη διακρίνεται για την εξαιρετική της λεπτότητα, βασισμένη στην αρχή της ηχοχρωματικής ποικιλίας, πάνω στην οποία στηρίζεται η τεχνική της λεγόμενης "αέναης παραλλαγής". Σε όλα του τα έργα έχουν ενσωματωθεί πασίγνωστες μελωδίες και σ' αυτό ακριβώς το στοιχείο ο ίδιος εντόπιζε την εμφανέστερη διαφορά των δικών του "χορών" από τους "χορούς" του Νίκου Σκαλκώτα, ο οποίος απέφευγε να χρησιμοποιήσει γνωστές και αναγνωρίσιμες μελωδίες.

Η συγκεκριμένη ολοκληρωμένη ηχογράφηση των ορχηστρικών έργων του Γιάννη Κωνσταντινίδη φέρει τις υπογραφές του αρχιμουσικού Βύρωνα Φιδετζή, ο οποίος διευθύνει τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βουλγαρικής Ραδιοφωνίας, και του μουσικολόγου Λάμπρου Λιάβα, ο οποίος επιμελήθηκε την ιδιαίτερα προσεγμένη αυτή έκδοση της Lyra.

Κωνσταντίνος Κυδωνιάτης: Σουίτες για Όμποε, Κλαρινέτο & Φαγκότο (1978)

Έχω μια ξεχωριστή αδυναμία στη μουσική για μικρά οργανικά σύνολα. Από τον αστείρευτο ωκεανό της λόγιας μουσικής προτιμώ περισσότερο τη λεγόμενη μουσική δωματίου. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς; Τα μεσαία Κουαρτέτα Εγχόρδων και τις τρεις πρώτες Σονάτες για Βιολοντσέλο, αλλά και μερικές σονάτες για Βιολί ("Άνοιξη", "Κρόιτσερ") του Beethoven, τα τρία τελευταία Κουαρτέτα του Schubert μαζί με το ασυναγώνιστο Κουιντέτο Εγχόρδων του ή το Κουιντέτο της "Πέστροφας", τα Κουιντέτα για Έγχορδα ή Κλαρινέτο του Mozart, τα Κουαρτέτα Οp.76 του Haydn, το Οκτέτο για Έγχορδα του Mendelssohn, το "Αμερικάνικο" Κουαρτέτο του Dvorak, τα Κουιντέτα για Κλαρινέτο ή Πιάνο του Brahms, το Κουιντέτο για Πιάνο του Schumann, καθώς κι αυτό του Shostakovich, για να σταθώ μόνο σε μερικές ακρώρειες;

Εύλογα λοιπόν αντιλαμβάνεστε γιατί μου αρέσει πολύ αυτός εδώ ο δίσκος του δικού μας Κωνσταντίνου Κυδωνιάτη (1908-1996), σημαντικού συνθέτη και πιανίστα, μαθητή του Μάριου Βάρβογλη με σπουδές στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες, επί σειρά ετών μόνιμου πιανίστα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, αλλά και διευθυντή του ΕΙΡ για πάνω από μια εικοσαετία. Εδώ έχουμε τρία έργα του στη φόρμα της σουίτας χορών γραμμένα για τρία πνευστά όργανα της κατηγορίας των ξύλινων, που είναι και τα πιο μελωδικά όργανα μέσα σε μια ορχήστρα: Όμποε, Κλαρινέτο και Φαγκότο. Εξαιρετικός συδυασμός για τη δημιουργία γοητευτικών ηχοχρωμάτων και μελωδικών σχημάτων για πολλαπλές κατ’ ιδίαν ακροάσεις.

Πρόκειται για τρεις Σουίτες χορών, από τις οποίες οι δύο πρώτες χαρακτηρίζονται «Ελληνικές», καθώς βασίζονται σε μελωδίες και σκοπούς από την ελληνική παράδοση διαφόρων τόπων του ελληνισμού, όπως: Μακεδονία, Κρήτη, Πελοπόννησος, Δωδεκάνησα, Κέρκυρα, Μικρά Ασία. Η 3η Σουίτα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «Ευρωπαϊκή», όπως φαίνεται κι από τους τίτλους των 5 μερών που την απαρτίζουν: March, Blues, Carillon, Nocturne, Polka.

Τα έργα ερμηνεύουν έξοχα τρεις σημαντικοί Έλληνες σολίστες: Ο Χρήστος Αργυρόπουλος (όμποε), ο Ηλίας Κολοβός (κλαρινέτο) και ο Μιλτιάδης Οικονόμου (φαγκότο). Ο δίσκος πρωτοκυκλοφόρησε το 1978 από τη Seagull κι επανεκδόθηκε ψηφιακά το 1998 από τη Legend. 

Μίκης Θεοδωράκης: Τρίο & Σονατίνα αρ.2 (1986)

Είναι αλήθεια ότι το έργο του Μίκη Θεοδωράκη στην κατηγορία της λόγιας μουσικής είναι ελάχιστα γνωστό στον τόπο μας. Και είναι επίσης αλήθεια ότι το έργο αυτό συχνά υποτιμήθηκε και παραμερίστηκε, είτε γιατί επισκιάστηκε από την ασυναγώνιστη δημοφιλία του λαϊκού του έργου, είτε γιατί, έτσι κι αλλιώς, τα μουσικά κριτήρια του μέσου ακροατή είναι καθαρά εμπειρικά και λειτουργούν μόνο με συναισθηματικά αντανακλαστικά. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οφείλω να εκφράσω την προσωπική μου θερμή συνηγορία υπέρ της σιωπηλής εκείνης μειοψηφίας που εκτιμά το λόγιο έργο του μεγάλου μας συνθέτη, μια εκτίμηση βέβαια που είναι πολύ μεγαλύτερη από το διεθνές κοινό, όπου συχνά εμφανίζονται δισκογραφικές εκδόσεις με έργα του, τα οποία πάντα γίνονται δεκτά με ενθουσιασμό.

Ο παρών δίσκος μας δίνει ένα πειστικό δείγμα της λόγιας συνθετικής πλευράς του Μίκη Θεοδωράκη που εκδόθηκε το 1986 από τη Motivo, ενώ το 1998 στην ψηφιακή του μορφή υπό το γενικό τίτλο "Chamber Music" (Μουσική Δωματίου) πέρασε στον κατάλογο της γερμανικής εταιρείας Intuition και είχε έτσι την ευκαιρία για μια διεθνή πορεία. Πρόκειται για δύο έργα μουσικής δωματίου, αμφότερα σε τετραμερή ανάπτυξη, γραμμένα στο διάστημα 1947-1958, κατά τη δεκαετία δηλαδή της πιο εντατικής ενασχόλησης του συνθέτη με τη λόγια μουσική, πριν στραφεί σε λαϊκούς δρόμους.

Το Τρίο για Βιολί, Βιολοντσέλο και Πιάνο είναι το παλιότερο και γράφτηκε το 1947, όταν ο συνθέτης ήταν μόλις 22 χρονών. Είναι αφιερωμένο στον βιολονίστα Τάτση Αποστολίδη. Η πρώτη του εκτέλεση έγινε το 1952 στο Θέατρον Κεντρικόν της Αθήνας με σολίστ τους Βύρωνα Κολάση (βιολί), Κώστα Κυδωνιάτη (πιάνο) και Χρήστο Γαρουφαλιά (βιολοντσέλο). Ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1986 από το Τρίο Αθηνών και είναι η ηχογράφηση που ακούμε σ' αυτόν εδώ το δίσκο. Τα τέσσερα μέρη του έργου είναι: 1. Adagio, ii. Allegro vivace, iii. Andante mosso, iv. Allegro vivace.

Η 2η Σονατίνα για Βιολί και Πιάνο γράφτηκε το 1958, έξι χρόνια μετά την 1η Σονατίνα που είδαμε χθες. Πρωτοπαίχτηκε στην Αίθουσα Λέσχης Βόλου το 1959 από τους Σπύρο και Χαρά Τόμπρα, οι οποίοι μάλιστα το 1960 ηχογράφησαν το έργο για την Columbia. Το έργο είχε την ατυχία να γραφτεί σε μια δυσμενή συγκυρία, καθώς την ίδια χρονιά με τον "Επιτάφιο" σημειώθηκε η ιστορική στροφή του συνθέτη προς τα μεγάλα λαϊκά έργα που μοιραία θα επισκιάσουν μια τόσο αξιόλογη λόγια σύνθεση. Το δεύτερο μέρος του έργου (Allegretto grazioso) μάλιστα είναι από τα πιο γοητευτικά κομμάτια που έγραψε ποτέ ο Μίκης Θεοδωράκης, με υπέροχη μελωδική και ρυθμική ανάπτυξη. Τα μέρη του έργου: i. Andante cantabile, ii. Allegretto grazioso, iii. Andante con moto, iv. Allegro con brio.

Στην παρούσα ηχογράφηση συμμετέχουν οι εξαιρετικοί σολίστ: Χάρης Χατζηγεωργίου (βιολί), Βίκυ Στυλιανού (πιάνο) και Ντάνα Χατζηγεωργίου (βιολοντσέλο). Οι τρεις αυτοί εκλεκτοί μουσικοί αποτελούν το νεότερο Τρίο Αθηνών που δημιουργήθηκε το 1982 και υπηρέτησε επί σειρά ετών με συνέπεια την ελληνική λόγια μουσική.

Κουνάδης, Δραγατάκης, Παπαϊωάννου, Θεοδωράκης: Έργα για Βιολί & Πιάνο (1983)

Η μικρή δισκογραφική εταιρεία Motivo που ίδρυσε στις αρχές της δεκαετίας του '79 στο Παρίσι ο Νίκος Μωραΐτης με σκοπό να στεγάσει δισκογραφικές δουλειές Ελλήνων δημιουργών που είχαν απαγορευτεί από το χουντικό καθεστώς, εξελίχθηκε με τον καιρό στη βασική στέγη της εγχώριας λόγιας μουσικής δημιουργίας, αφού με τη δική της υποστήριξη, ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του '80, εκδόθηκαν αρκετές δισκογραφικές δουλειές υπό το γενικό τίτλο Έργα Ελλήνων Συνθετών.

Στο πλαίσιο της πολυσήμαντης αυτής εκδοτικής σειράς κυκλοφόρησε το 1983 ένας εξαιρετικός δίσκος με έργα για Βιολί και Πιάνο γραμμένα κατά τη δεκαετία του '50 από τέσσερις εκλεκτούς μας λόγιους συνθέτες, τον Γιάννη Α. Παπαϊωάννου, τον Δημήτρη Δραγατάκη, τον Αργύρη Κουνάδη και τον Μίκη Θεοδωράκη. Ειδικότερα, περιλαμβάνονται τα έργα:

Μουσικές Στιγμές για Βιολί και Πιάνο του Αργύρη Κουνάδη (1924-2011), σύνθεση του 1949-50 εμπνευσμένη από το ύφος του ρεμπέτικου τραγουδιού λίγο μετά την ιστορική ομιλία του Μάνου Χατζιδάκι στο Θέατρο Τέχνης, για την οποία παραδόξως ο Κουνάδης είχε εκφράσει τις αντιρρήσεις του! Το έργο είναι αφιερωμένο στον βιολονίστα Τάτση Αποστολίδη και περιλαμβάνει τα μέρη: Ρεμπέτικο - Πολύ γρήγορο - Σαραμπάντα - Σαν χορός. Η θεσπέσια μελωδία της Σαραμπάντας αποτελεί σίγουρα μια από τις ωραιότερες στιγμές της λόγιας μουσικής μας!

Σονάτα αρ. 1 για Βιολί και Πιάνο του Δημήτρη Δραγατάκη (1914-2001), βιολονίστα και σημαντικού συνθέτη και μαθητή του Μανόλη Καλομοίρη. Το έργο γράφτηκε το 1958 και αναπτύσσεται σε τρία μέρη: Allegro moderato - Andantino - Allegro vivo.

Σουίτα γα Βιολί και Πιάνο του Γιάννη Α. Παπαϊωάννου (1910-1988), εμβληματικής μουσικής προσωπικότητας με σπουδές στο Παρίσι, όπου συνεργάστηκε και με τον σημαντικό Ελβετό συνθέτη Arthur Honegger με συνθέσεις που συνήθως ακολουθούσαν τα ρεύματα της ατονικότητας και του δωδεκαφθογγισμού. Το έργο γράφτηκε το 1954 και περιλαμβάνει επτά μέρη: Preludio - Romanza - Scherzando - Arioso - Danza - Portreto - Finale Rondo.

Σονατίνα αρ. 1 για Βιολί και Πιάνο του Μίκη Θεοδωράκη (1925-2021), η επιλεγόμενη και "Κρητική", σύνθεση του 1952 που πρωτοεκτελέστηκε στις 10 Απριλίου 1953 με τον Τάτση Αποστολίδη στο βιολί αποσπώντας τα πολύ εγκωμιαστικά σχόλια του συνθέτη Πέτρου Πετρίδη. Αναπτύσσεται σε τρία μέρη: Vivo - Largo - Allegro.

Τα έργα ευτύχησαν να ερμηνευτούν από δύο κορυφαίους Έλληνες σολίστες, τον Τάτση Αποστολίδη (1928-2009) στο βιολί και τον Άρη Γαρουφαλή (1942-2013) στο πιάνο.

Σκαλκώτας, Βάρβογλης, Πετρίδης: Έργα για ορχήστρα εγχόρδων (1984)

Έχουμε ασχοληθεί ξανά με τον σπουδαίο Μικρασιάτη συνθέτη Πέτρο Πετρίδη (1892-1977), τον κοσμοπολίτη εκπρόσωπο της "εθνικής σχολής" της λόγιας μουσικής μας, ο οποίος, αν και ουσιαστικά αυτοδίδακτος, μας έδωσε ένα στιβαρό έργο που περιλαμβάνει πέντε συμφωνίες, κάμποσα κοντσέρτα για διάφορα όργανα, έργα μουσικής δωματίου, αρκετά τραγούδια, μουσική για το αρχαίο δράμα και βεβαίως τα δύο Χορικά με Παραλλαγές που περιέχονται στο σημερινό μας δίσκο. Τα "Χορικά" είναι συνθέσεις για ορχήστρα εγχόρδων με θεματική αφετηρία δύο πασίγνωστους κι αγαπημένους βυζαντινούς ύμνους. Το πρώτο έργο ονομάζεται Χορικό και Παραλλαγές πάνω στο βυζαντινό θέμα "Κύριε των Δυνάμεων". Γράφτηκε το 1940 και αποτελείται από πέντε μέρη: Θέμα, τρεις παραλλαγές και το φινάλε. Η εναρμόνιση των μερών αυτών είναι λιτή, αλλά το αποτέλεσμα ηχεί πολύ υποβλητικό και άκρως συναρπαστικό. Τα ίδια χαρακτηριστικά έχει και η δεύτερη σύνθεση με τίτλο Χορικό και Παραλλαγές πάνω στο βυζαντινό θέμα "Χριστός Ανέστη", το οποίο γράφτηκε το 1939 και περιλαμβάνει το εισαγωγικό χορικό και τέσσερις παραλλαγές, από τις οποίες η τελευταία αναπτύσσεται σε μορφή φούγκας.

Η έκδοση ωστόσο περιλαμβάνει και εκλεκτές συνθέσεις τριών άλλων σημαντικών συνθετών μας, δύο επίσης της "εθνικής σχολής" κι ενός αυτόνομου δημιουργού που υπηρέτησε τις πιο πρωτοποριακές τάσεις της ευρωπαϊκής μουσικής. Ο τελευταίος δεν είναι άλλος από τον μέγιστο Νίκο Σκαλκώτα (1904-1949), μαθητή του εμβληματικού αυστριακού συνθέτη Arnold Schoenberg που εισήγαγε στη μουσική το "δωδεκαφθογγικό" σύστημα. Από τον κύκλο των περίφημων "36 Ελληνικών Χορών" που έγραψε ο Σκαλκώτας κατά τη "γερμανική περίοδο" (1927-1938) παρουσιάζεται αυτονομημένος ένας μικρότερος κύκλος "Πέντε Ελληνικών Χορών" (Ηπειρώτικος, Κρητικός, Τσάμικος, Αρκαδικός, Κλέφτικος) που αποτελεί και το δημοφιλέστερο έργο του με αποκορύφωμα τον πανέμορφο "Κλέφτικο χορό", ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα συμφωνικά θέματα της ελληνικής λόγιας μουσικής που το έκανε διάσημο πρώτος ο αρχιμουσικός Δημήτρης Μητρόπουλος σε μια παλιά έκδοση του 1956 με τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης.

Στο δίσκο έχουμε επίσης το σημαντικό έργο "Ποιμενική Σουίτα" που έγραψε το 1912 ο συνθέτης Μάριος Βάρβογλης (1883-1967), σύνθεση για ορχήστρα εγχόρδων σε τρία μέρη (Allegro religioso-Andantino - Andante tranquillo-Poco piu messo-Tempo I - Danse: Allegro moderato), καθώς και την ολιγόλεπτη σύνθεση "Βυζαντινή Μελωδία" για ορχήστρα εγχόρδων του Κεφαλλονίτη συνθέτη Αντίοχου Ευαγγελάτου (1902-1981), πατέρα του θεατρικού σκηνοθέτη Σπύρου Ευαγγελάτου και επί σειρά ετών αρχιμουσικού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Όλα τα έργα της εξαιρετικής αυτής έκδοσης, η οποία κυκλοφόρησε το 1984 από την εταιρεία Motivo σε παραγωγή του Πνευματικού Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Γλυφάδας, αποδίδονται από την Ορχήστρα Δωματίου της Σόφιας υπό την άξια διεύθυνση του Έλληνα βιολοντσελίστα και δραστήριου αρχιμουσικού Βύρωνα Φιδετζή. Το εξώφυλλο κοσμείται από το περίφημο πορτρέτο του Μάριου Βάρβογλη που φιλοτέχνησε το 1919 στο Παρίσι ο διάσημος Ιταλός ζωγράφος Amedeo Modigliani.