Σταμάτης Κραουνάκης: Δεν έχω ιδέα (1989)

Με το δίσκο Δεν έχω ιδέα ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου μας συστήνουν ένα νέο τραγουδιστή, ο οποίος με την πρώτη κιόλας αυτή δουλειά του θα καθιερωθεί ως μια σημαντική καινούργια δύναμη στο χώρο. Πρόκειται για τον Κώστα Μακεδόνα, επί σειρά ετών στενό συνεργάτη του συνθέτη. Το τραγούδι που περισσότερο βοήθησε προς αυτή την κατεύθυνση είναι το ρεμβαστικό "Κόκκινα γυαλιά", ερμηνευμένο από κοινού με τον συνθέτη, ένα από τα ωραιότερα που έγραψε ποτέ ο Κραουνάκης, ο οποίος μάλιστα υπογράφει και τους στίχους.

Ο δίσκος πάντως έχει κι άλλα ενδιαφέροντα πράγματα: Την απροσδόκητη παρουσία της Αρλέτας στη χαμηλόφωνη μπαλάντα "Τι τα θες", της Αλίκης Βουγιουκλάκη στο αυτοσαρκαστικό "Τραγούδι της Αλίκης" και της Βίκυς Μοσχολιού στο σοφιστικέ τσιφτετέλι "Σήκω παιδί μου" που αποτέλεσε την συνέχεια της παλιότερης συνεργασίας της την με τον συνθέτη, αλλά και τον ενδιάμεσο σταθμό μιας ενδιαφέρουσας συνέχειας. Τον τρυφερό διάλογο του Σταμάτη και της Λίνας στο νοσταλγικό βαλσάκι "Αγάπη μου, λατρεία μου". Το ζεϊμπέκικο "Η βέρα της Ευτυχίας" σε στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, μελοποιημένης για δεύτερη φορά από τον Κραουνάκη μετά τη διονυσιακή "Μαλάμω" από το Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ (1985). Τέλος, την πετυχημένη συνθετική απόπειρα της Λίνας με το ωραιότατο "Ανεβάσαμε" που ερμηνεύει μάλιστα η ίδια! 

Ο Σταμάτης Κραουνάκης σε μεγάλα κέφια συνεπικουρούμενος άψογα από τη λειτουργική ενορχήστρωση του Νίκου Κούρου. Απολαυστικός δίσκος!

Ο Μανώλης Μητσιάς τραγουδάει Δερβενιώτη και Κραουνάκη (1984)

Μετά τη μεγαλειώδη πορεία του μέσα στη δεκαετία του '70 ο Μανώλης Μητσιάς ανέκοψε ρυθμούς και μέσα σ' ολόκληρη τη δεκαετία του '80 δεν μας έδωσε παρά μόνο τρεις αξιόλογους προσωπικούς δίσκους: Στου καιρού τα ρέματα (1982), Εξ αδιαιρέτου (1984) και Χειμωνιάτικος ήλιος (1986). Η κάμψη του ελληνικού τραγουδιού έτσι κι αλλιώς εκείνη την περίοδο δεν μπορούσε να μην επηρεάσει και καλλιτέχνες ενός τόσο υψηλού διαμετρήματος.

Ο δίσκος Εξ αδιαιρέτου, όπως υπαινίσσεται κι ο τίτλος, είναι αποτέλεσμα της συνύπαρξης δύο εντελώς ετερόκλητων δημιουργών ή μάλλον δύο δημιουργικών δίδυμων που έχουν ήδη γράψει μεγάλη ιστορία στο ελληνικό τραγούδι. Το ένα δίδυμο αποτελούν ο λαϊκός συνθέτης Θόδωρος Δερβενιώτης και ο λαϊκός στιχουργός Κώστας Βίρβος, αμφότεροι με μεγάλες περγαμηνές από τη μακρόχρονη θητεία τους στο καθαρό λαϊκό τραγούδι του παρελθόντος. Το άλλο δίδυμο, ο Σταμάτης Κραουνάκης και η Λίνα Νικολακοπούλου, αποτελούν τις νέες δυνάμεις του χώρου, οι οποίες εκείνη την εποχή βρίσκονταν σε ραγδαία ανοδική πορεία.

Το πρώτο μισό του δίσκου καλύπτεται με έξι λαϊκά τραγούδια των Δερβενιώτη - Βίρβου, από τα οποία προέκυψε η μεγάλη επιτυχία "Σου 'χω έτοιμη συγνώμη", ένα καλογραμμένο ορθόδοξο ζεϊμπέκικο βγαλμένο απ' τον παλιό καλό καιρό. Το υπόλοιπο μέρος του δίσκου περιλαμβάνει επτά τραγούδια των Κραουνάκη - Νικολακοπούλου σε ύφος μπαλάντας, αλλά και με ισχυρές δόσεις λαϊκού χρώματος και ρυθμών. Δύο τραγούδια ξεχώρισαν εδώ, τα αισθαντικά "Ποτέ" και "Επέτειος". Ο Μανώλης Μητσιάς προσαρμόζεται με μεγάλη άνεση και ευκολία στο ετερόκλητο ύφος των τραγουδιών και τα ερμηνεύει υποδειγματικά.

Σταμάτης Κραουνάκης, Τάνια Τσανακλίδου: Μαμά γερνάω (1988)

Ο Σταμάτης Κραουνάκης έχτισε την προσωπική του καριέρα με μια σειρά θαυμάσιων κύκλων τραγουδιών κατά τη δεκαετία του '80 συνεργαζόμενος με κορυφαία ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, όπως η Βίκυ Μοσχολιού, η Χριστιάνα, ο Γιώργος Μαρίνος, ο Μανώλης Μητσιάς, η Δήμητρα Γαλάνη, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη και η Τάνια Τσανακλίδου. Μετά το δίσκο Μόνον άντρες (1983) ακολούθησε η συμμετοχή του συνθέτη στον προσωπικό δίσκο του Μανώλη Μητσιά Εξ αδιαιρέτου (1984) και την ίδια χρονιά η συνάντησή του με τη Δήμητρα Γαλάνη που απέφερε τον όμορφο δίσκο Κανονικά. Το 1985 μας έδωσε το άλμπουμ Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη που υπήρξε η πρώτη μεγάλη εμπορική επιτυχία του. 

Κι έτσι φτάνουμε στα 1988 και στο δίσκο Μαμά γερνάω που αποτελεί μία από τις δισκογραφικές κορυφώσεις του συνθέτη. Πρόκειται για ένα άλμπουμ με ετερόκλητο μουσικό υλικό, όπου συνυπάρχουν τραγούδια εξωστρεφή με διονυσιακούς ρυθμούς, αλλά και γοητευτικές μελωδικές στιγμές που έδωσαν την ευκαιρία στην υπέροχη Τάνια Τσανακλίδου, αποκλειστική ερμηνεύτρια του δίσκου, να μας δώσει μία από τις πλέον εκφραστικές ερμηνευτικές στιγμές της καριέρας της. Η Λίνα Νικολακοπούλου έγραψε τους στίχους επιστρατεύοντας τη γνωστή ευρηματική της θεματολογία, στην οποία ανταποκρίθηκε απόλυτα ο συνθέτης. Το διονυσιακό "Η σουλτάνα η Φωφώ" θυμίζει πολύ το ανάλογης αισθητικής τραγούδι "Μαλάμω" από το Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ. Το ομότιτλο τραγούδι αποτελεί μια ακριβή μελωδική στιγμή, όπου η ερμηνεύτρια καταθέτει μια απόλυτα συγκινητική ερμηνεία, καθώς το τραγούδι πατούσε άμεσα και στα προσωπικά της βιώματα. Το τραγούδι ακούγεται σε διπλή εκτέλεση και μάλιστα στη δεύτερη έχει αποτυπωθεί ο αυθόρμητος λυγμός της ερμηνεύτριας που λίγο καιρό νωρίτερα είχε χάσει τη μητέρα της. Υπέροχες επίσης οι τρυφερές στιγμές "Πάμε κάπου" και "Πάτωμα", αλλά και το δυνατό ζεϊμπέκικο "Οι μοίρες".   

Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Νίκος Κούρος με τη σύμπραξη του συνθέτη, ενώ τον προγραμματισμό στο συνθεσάιζερ έκανε ο Κώστας Χαριτωδιπλωμένος.

Σταμάτης Κραουνάκης, Γιώργος Μαρίνος: Μόνον άντρες (1983)

Με την είσοδο της δεκαετίας του '80 ξεκινά η πιο γόνιμη φάση της καριέρας του Σταμάτη Κραουνάκη με μια σειρά εξαιρετικών κύκλων τραγουδιών που επέβαλαν άμεσα την παρουσία του στο ελληνικό πεντάγραμμο. Η πρώτη δουλειά ευρείας αποδοχής ήρθε το 1981 με το άλμπουμ Σκουριασμένα χείλια που ερμήνευσε η Βίκυ Μοσχολιού, ενώ την επόμενη χρονιά ήρθε το υπέροχο Σαριμπιντάμ με τη Χριστιάνα. Κι έτσι φτάσαμε στα 1983 και στο δίσκο Μόνο άντρες με αποκλειστικό ερμηνευτή τον Γιώργο Μαρίνο.

Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό και τολμηρό κύκλο τραγουδιών, όπου για πρώτη φορά έχουμε σε πλήρη ανάπτυξη μια θεματολογία τραγουδιών με επίκεντρο την ομοφυλοφιλία, πράγμα που επιθυμούσε διακαώς ο ερμηνευτής κι έκανε πράξη ο νεαρός Κραουνάκης αξιοποιώντας στίχους του Γιώργου Παυριανού, του Γιώργου Ευσταθίου και της Λίνας Νικολακοπούλου, στίχους άλλοτε υπαινικτικούς και μελαγχολικούς κι άλλοτε με μιαν αποκαλυπτική ελευθεροστομία διανθισμένη με λεπτό χιούμορ και υπονομευτική σάτιρα. 

Ο Γιώργος Μαρίνος (γενν. 1939), ηθοποιός, σόουμαν και τραγουδιστής ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60, είχε στο ενεργητικό του μια σειρά προσωπικών δίσκων από τη δεκαετία του '70 (Μια ζωντανή παράσταση, Ροζ προκηρύξεις, Γιώργος Μαρίνος), ενώ μόλις το 1982 είχε παρουσιάσει την πιο πρόσφατη δουλειά του με τίτλο Ό,τι ανεβαίνει κατεβαίνει, για να φτάσουμε έτσι στη συνεργασία του με τον Κραουνάκη που ήταν η πρώτη των δύο καλλιτεχνών, ενώ ακολούθησαν κι άλλες συνεργασίες τα επόμενα χρόνια (Στον αστερισμό της Μέδουσας, Αυτός ο Γιώργος). Ο ερμηνευτής, έχοντας κάνει γνωστή την ιδιαίτερη σεξουαλική του επιλογή, φάνηκε να κινείται με απόλυτη άνεση στο υλικό αυτού του δίσκου και να το διεκπεραιώνει με τον καλύτερο τρόπο και εν γνώσει του ότι θα σοκάριζε το συντηρητικό κοινό της εποχής.

Την ενορχήστρωση του δίσκου έκανε ο Νίκος Δανίκας, παλιός συνεργάτης του Γιώργου Μαρίνου. Ξεχωρίζει το τρυφερό "Ξενοδοχείον Κέκρωψ", αφιερωμένο στις μητέρες των δύο καλλιτεχνών, το οποίο αργότερα ερμήνευσε σε δεύτερη εκτέλεση και η Άλκηστις Πρωτοψάλτη που το έκανε ευρύτερα γνωστό. 

Σταμάτης Κραουνάκης: Το σπίτι του Αγαμέμνονα (1978)

Λέω σήμερα να περάσουμε σε έναν από τους πιο χαρισματικούς τραγουδοποιούς και συνθέτες της νεότερης γενιάς που ανέδειξε η στείρα δεκαετία του '80, ο οποίος συνεχίζει ακούραστος μέχρι σήμερα να γράφει μουσική και να την παρουσιάζει συχνά ο ίδιος σε ποικίλες μορφές σκηνικών δρώμενων, είτε στη θεατρική σκηνή, είτε και στη μεγάλη οθόνη.

Ο λόγος για τον εβδομηντάρη πια Σταμάτη Καραουνάκη (γενν. 1955). Η πρώτη του δισκογραφική στιγμή ήρθε το 1978 με το τραγούδι "Επεισόδιο" που έγραψε για τον πρώτο προσωπικό δίσκο της Τάνιας Τσανακλίδου Τσάρλυ Τσάπλιν. Την ίδια χρονιά παρουσίασε και τη δική του πρωτόλεια ολοκληρωμένη δουλειά με τίτλο Το σπίτι του Αγαμέμνονα που κυκλοφόρησε από τη Zodiac και είναι ένας κύκλος θεατρικών τραγουδιών που βασίζονται στις ποιητικές συλλογές "Ανάμεσα στα φίδια και στ' αηδόνια" και "Διαφάνεια" του ποιητή Πέτρου Χρονά. Πρόκειται για καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Μελλόπουλου, ιδιοκτήτη της γνωστής σοκολατοποιίας Μέλλο, ο οποίος μας έχει δώσει ήδη σημαντικό λογοτεχνικό έργο (ποίηση, πεζογραφία, παιδική λογοτεχνία).

Αν και πρωτόλεια εργασία ο Κραουνάκης δείχνει από την πρώτη του κιόλας εμφάνιση τα μουσικά του χαρίσματα που στη συνέχεια θα δώσουν εκλεκτούς καρπούς. Απλές κι ευφάνταστες μελωδίες με στοιχεία ποπ και μπαλάντας ντύνουν λειτουργικά τους στίχους που δείχνουν τη θεατρική τους δομή μέσα από παράδοξους αναχρονισμούς και αναφορές στο μυθικό ήρωα, αλλά και στη φόρμα της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Το πρωταγωνιστικό ερμηνευτικό ρόλο αποδίδει ο Γιάννης Σαμσιάρης. Στο ρόλο της Κασσάνδρας η Πηνελόπη Πατσούκη και του ψάλτη και φρουρού ο Χρήστος Καρακώστας. Αφηγητής ο Σταμάτης Κραουνάκης. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Νέστωρ Δάνας έχοντας ως βασικό ορχηστρικό εργαλείο το συνθεσάιζερ του Κώστα Γανωσέλλη.

Σημειώνω ότι η πρώτη ψηφιακή έκδοση του δίσκου συνδυάστηκε με το αλμπουμ Το όνειρο του Βασίλη (1980) και γιαυτό κυκλοφόρησε με τον τίτλο Τα δυο πρώτα νούμερα.

Χριστόδουλος Χάλαρης: Τα παιδικά (1974)

Ο δίσκος Τα παιδικά είναι ο τρίτος χρονικά δίσκος του Χριστόδουλου Χάλαρη και κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά με τον κύκλο τραγουδιών Ακολουθία (1974). Είχε προηγηθεί ο Τροπικός της Παρθένου (1973), ενώ το 1975 κυκλοφόρησαν οι Δροσουλίτες, η κορυφαία δισκογραφική κατάθεση του συνθέτη, με την οποία ωστόσο έκλεισε τον σύντομο αυτό κύκλο με πρωτότυπα τραγούδια και στράφηκε οριστικά στην παραδοσιακή μουσική ξεκινώντας με μια σημαντική δουλειά πάνω στον Ερωτόκριτο (1976) .

Τα παιδικά αποτελούν μια συλλογή "παιδικών" τραγουδιών, αν και ο χαρακτηρισμός αυτός ανταποκρίνεται μόνο εν μέρει στο περιεχόμενο του δίσκου. Πράγματι οι στίχοι έχουν μια παιδική αφέλεια και η θεματολογία τους παραπέμπει ευθέως στα παλιά αναγνωστικά του Δημοτικού, εκείνα τα κλασικά με τα χοντρά εξώφυλλα που τα είδαμε να επανακυκλοφορούν τα τελευταία χρόνια μέσω εφημερίδων. Γράφτηκαν από τον πολυμήχανο και ευρηματικό Γιάννη Λογοθέτη, που εκείνη την εποχή είχε έντονη δραστηριότητα στα δισκογραφικά πράγματα, είτε ως στιχουργός (με Μούτση, Χατζηνάσιο, Κιουρτσόγλου, Ανδρεάδη), είτε ακόμη και ως συνθέτης και τραγουδιστής. Τα στιχάκια του έχουν εμφανή εικονογραφική διάθεση, πράγμα που προδίδει την κύρια ιδιότητά του, αυτή του σκιτσογράφου, αν και το σχέδιο του εξωφύλλου ανήκει στη δεκάχρονη Εύη Μήτση.

Από την άλλη, τα τραγούδια αυτά έχουν έντονη τη μουσική σφραγίδα του Χάλαρη. Η σύνθεση της ορχήστρας είναι ίδια μ΄αυτήν που ξέρουμε από τις άλλες δημιουργίες του, χωρίς καμιά διάθεση προσαρμογής στην ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων στίχων. Και οι τραγουδιστές λειτουργούν επίσης με την ίδια λογική. Eρμηνεύει η Δήμητρα Γαλάνη και μαζί της ο Θέμης Ανδρεάδης και ο Χρύσανθος. Πάντως, αναξάρτητα αν τα τραγούδια ονομάζονται παιδικά χωρίς να έχουν ακουστεί από παιδιά, δεν παύουν να είναι ωραία τραγούδια και να ακούγονται ευχάριστα.

Συμμετέχουν οι μουσικοί: Ποντιακή λύρα: Κωστίκος Τσακαλίδης, μπουζούκι: Γιάννης Βάρλας, σαντούρι: Τάσος Διακογιώργης, κρουστά: Μηνάς Χάλαρης, κλαρίνο: Δημήτρης Γκόγκιας, βιολί: Πολυχρόνης Χαλκιάς, τζουράς, 12/χορδη κιθάρα: Χριστόδουλος Χάλαρης. 

Χριστόδουλος Χάλαρης: Τροπικός της Παρθένου (1973)

Σαν σήμερα πριν από έξι χρόνια, στις 30 Ιανουαρίου 2019, έφυγε από τη ζωή ένας πολύ ξεχωριστός άνθρωπος της ελληνικής μουσικής, ο συνθέτης, ερευνητής και παιδαγωγός Χριστόδουλος Χάλαρης (1946-2019), μια σημαντική προσωπικότητα που λάμπρυνε το λεγόμενο "έντεχνο" τραγούδι με μια σειρά εκλεκτών κύκλων τραγουδιών στα μέσα της δεκαετίας του '70 (Τροπικός της Παρθένου, Ακολουθία, Τα παιδικά, Δροσουλίτες), πέρασε ευδόκιμα και και από το χώρο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, αλλά κυρίως αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη μελέτη και καταγραφή της αρχαίας και βυζαντινής μουσικής με δεκάδες δισκογραφικές εργασίες υψηλής επιστημονικής εγκυρότητας μέσω της δισκογραφικής εταιρείας Orata που ο ίδιος ίδρυσε, αλλά και μέσω του Μουσείου αρχαίων και βυζαντινών Οργάνων που δημιούργησε στη Θεσσαλονίκη, ενώ μας άφησε και το τρίτομο μουσικολογικό έργο "Η ιστορία της αρχαίας ελληνικής και βυζαντινής μουσικής" (2018).

Η πρώτη δισκογραφική κατάθεση του Χριστόδουλου Χάλαρη ήρθε το 1973 με τον κύκλο τραγουδιών Τροπικός της Παρθένου που εκδόθηκε από την Columbia σε μια δύσκολη εποχή, αφού υπέστη τον έλεγχο της προληπτικής λογοκρισίας, η οποία δεν επέτρεπε την κυκλοφορία έργων που δεν εκπληρούσαν κάποιες ειδικές προδιαγραφές που όριζε αυθαίρετα εκείνη. Ο δίσκος περιλαμβάνει δέκα μέρη, από τα οποία το ένα είναι ορχηστρικό, ενώ τα υπόλοιπα βασίζονται σε ποίηση του Γιάννη Κακουλίδη (1946-2015), παλιού φίλου του συνθέτη, με τον οποίο επρόκειτο στη συνέχεια να γράψουν το σημαντικό έργο Ακολουθία (1974). Οι στίχοι του Κακουλίδη εδώ είναι απόλυτα εναρμονισμένοι με τα μουσικά χρώματα της ιδιόμορφης ορχήστρας του συνθέτη. Θεματολογία δημώδους αφετηρίας και γραφή παραδοσιακή με πρωτότυπες μελωδίες ενορχηστρωμένες πάνω στη γραμμή του διεθνούς φολκ κινήματος σε μια ισορροπημένη μίξη με στοιχεία ψυχεδέλειας. 

Ο Νίκος Ξυλούρης είναι ο βασικός ερμηνευτής του έργου παρά τις παρασκηνιακές αντιρρήσεις του συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου που διεκδικούσε την αποκλειστικότητα του ερμηνευτή. Ο μεγάλος βάρδος καταθέτει άλλη μια αξεπέραστη ερμηνεία. Πάντως το γνωστότερο και πιο όμορφο τραγούδι του δίσκου με τίτλο "Πάνω στ' αργυρό σκαμνί" το ερμήνευσε ο ίδιος ο συνθέτης, αν και στη συνέχεια το ερμήνευσε και ο Νίκος Ξυλούρης στο δίσκο Συλλογή (1974) και το έκανε ευρύτερα γνωστό. Τραγουδά επίσης η Δάφνη Ζούνη.

Βασίλης Τσιτσάνης: Γεια σου ζωή μου όμορφη (2003)

Ολοκληρώνουμε σήμερα το αφιέρωμά μας στον Βασίλη Τσιτσάνη με ένα άλμπουμ που επικυρώνει την ακαταμάχητη υστεροφημία του. Τίτλος του άλμπουμ: Γεια σου ζωή μου όμορφη. Νέοι τραγουδιστές τιμούν τον συνθέτη ερμηνεύοντας παλιά τραγούδια του, μερικά μάλιστα από αυτά ανέκδοτα επί δεκαετίες.

Η έκδοση φέρει την υπογραφή του Κώστα Χατζηδουλή, του εκλεκτικού αυτού ρέκτη και παραγωγού του αυθεντικού λαϊκού τραγουδιού που έχει στο ενεργητικό του μπόλικες πρωτότυπες δουλειές στο πεδίο αυτό και πάντα με μια διάθεση να ανακαλύπτει κρυμμένους θησαυρούς και να φωτίζει τις λιγότερο γνωστές σελίδες του. Φυσικά και δε θα μπορούσε να μείνει έξω από τα ενδιαφέροντά του ο Βασίλης Τσιτσάνης και είδαμε ήδη μια ενδιαφέρουσα δική του παραγωγή για τον μεγάλο συνθέτη που κυκλοφόρησε το 1992 με τίτλο Η Ελλάδα του Τσιτσάνη. Μερικά χρόνια νωρίτερα πάντως και λίγο μετά το θάνατο του συνθέτη ο Χατζηδουλής είχε αρχίσει να σχεδιάζει σε συνεργασία με τη χήρα του Τσιτσάνη μια ιδιαίτερη έκδοση με τραγούδια που θα επέλεγε εκείνη. Πράγματι το σχέδιο μπήκε αμέσως σε εφαρμογή και οι πέντε πρώτες επιλογές της ήταν τα τραγούδια: "Τρελή που θέλεις να με στεφανώσεις", "Κάθε βράδυ πάντα λυπημένη", "Όσο με μαλώνεις", "Πειραιά και Μοσχάτο", καθώς κι ένα ανέκδοτο εμβατηριακό τραγούδι με τίτλο "Αιώνες πέρασαν" που είχε γραφτεί στα χρόνια της Κατοχής, χωρίς ποτέ να δισκογραφηθεί. 

Μ' αυτή την πραμάτεια στις αποσκευές του ο Χατζηδουλής προχώρησε το 2003 στην έκδοση του διπλού άλμπουμ Γεια σου ζωή μου όμορφη που περιλαμβάνει ένδεκα συνολικά τραγούδια, από τα οποία τα πέντε ήταν ανέκδοτα. Ο δεύτερος δίσκος της έκδοσης μάλιστα καλύπτεται με τις οργανικές αποδόσεις των τραγουδιών αυτών που ερμηνεύει η ορχήστρα του Σπύρου Ιωαννίδη. Η έκδοση περιλαμβάνει και μια μοναδική μαρτυρία του Τσιτσάνη από πρόχειρη εγγραφή του 1979 σε κασέτα, όπου ο συνθέτης παίζει ένα αυτοσχέδιο θέμα, πάνω στο οποίο ο Μανώλης Ρασούλης έγραψε πρωτότυπους στίχους, για να διαμορφωθεί το ολοκληρωμένο τραγούδι "Να μη λεν Τσιτσάνη" αποκλειστικά για τη συγκεκριμένη έκδοση!

Στην εκτέλεση των τραγουδιών συμμετέχει η Χορωδία του Δήμου Μοσχάτου, ενώ τραγουδούν ο Νίκος Κουρουπάκης, ο Μιχάλης Δημητριάδης, ο Χρήστος Κυριαζής, ο Δημήτρης Υφαντής, ο Στέλιος Βαμβακάρης, ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Μάριος, η Εβελίνα και μέλη της Αθηναϊκής Κομπανίας. Η έκδοση είναι πολύ προσεγμένη και περιέχει πλούσιο ένθετο με πληροφοριακό υλικό και εικονογράφηση των τραγουδιών από τον Στάθη. 

Ο Βασίλης Τσιτσάνης συναντά τον Μίκη Θεοδωράκη (1985)

Είδαμε χθες μια ιστορική δισκογραφική συνάντηση του Βασίλη Τσιτσάνη με τον Μίκη Θεοδωράκη από την αποχαιρετιστήρια (όπως αποδείχθηκε) συναυλία του μεγάλου λαϊκού δημιουργού στο Κατράκειο της Νίκαιας τον Αύγουστο του 1983. Μισό χρόνο αργότερα ήταν γραφτό να φύγει από τη ζωή ο Τσιτσάνης κι αυτό αποτέλεσε ένα ισχυρό κίνητρο για τον Μίκη Θεοδωράκη να τιμήσει εκ νέου τον λαϊκό συνθέτη με ένα άλμπουμ που εκδόθηκε τελικά το 1985 από τη Minos με τον άτυπο τίτλο Συνάντηση που δηλώνει τη μεταθανάτια αυτή συνεργασία των δύο δημιουργών σε ένα άλμπουμ με υλικό που υπογράφουν και οι δύο.

Συγκεκριμένα, το πρώτο μισό του δίσκου καλύπτεται από τον μικρό κύκλο τραγουδιών "Το παλιό τελωνείο" και περιλαμβάνει πέντε καινούργια τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη γραμμένα το 1983 σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, τα οποία ερμηνεύει ο Σταμάτης Κόκοτας. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει πέντε ανέκδοτα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη που ερμηνεύει και πάλι ο Σταμάτης Κόκοτας, ο οποίος είχε ήδη μια ενδιαφέρουσα προϋπηρεσία στο παρελθόν με τραγούδια του μεγάλου συνθέτη ("Το παιδί απ' το λιμάνι", "Ψιλή βροχή στα μάτια σου", "Ζητιάνος της αγάπης", "Το γράμμα", "Ζαΐρα"), ενώ ο ίδιος ο Τσιτσάνης συμμετέχει στην ερμηνεία του τραγουδιού "Με παρέσυρε εκείνη". Στο φινάλε του δίσκου ακούγεται σε δεύτερη εκτέλεση το λυρικό τραγούδι του Μίκη "Δάκρυσαν τα σεντόνια μου" σε στίχους της Αγγελικής Ελευθερίου. Το τραγούδι προέρχεται από τον κύκλο Φαίδρα - Τραγούδια αγάπης που είχε κυκλοφορήσει λίγο νωρίτερα μέσα στην ίδια χρονιά.

Στα μπουζούκια είναι οι σπουδαίοι σολίστες Κώστας Παπαδόπουλος και Λάκης Καρνέζης, ενώ την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας υπογράφει ο Μίκης Θεοδωράκης. Δυστυχώς παρά το ιστορικό του ενδιαφέρον ο δίσκος πέρασε εντελώς απαρατήρητος κι ελάχιστοι γνωρίζουν την ύπαρξή του, ενώ η δισκογραφική εταιρεία δεν έκανε ούτε τα στοιχειώδη για την προβολή του, παρόλο που τα τραγούδια είναι καλογραμμένα και σίγουρα τους άξιζε καλύτερη τύχη.

Βασίλης Τσιτσάνης: Ανέκδοτος και ολοζώντανος (2013)

Ένα σπάνιο ντοκουμέντο που καταγράφει την τελευταία ζωντανή εμφάνιση του Βασίλη Τσιτσάνη εκδόθηκε και διανεμήθηκε μέσω του εκδοτικού ομίλου Δημοκρατικός Τύπος Α.Ε. το 2013 με τίτλο Ανέκδοτος και ολοζώντανος. Πρόκειται για το υλικό μιας ιδιαίτερης συναυλίας που οργανώθηκε προς τιμή του κορυφαίου λαϊκού δημιουργού με πρωτοβουλία του Μίκη Θεοδωράκη από τους δήμους Νίκαιας, Κερατσινίου, Δραπετσώνας και Κορυδαλλού στον Κόκκινο Βράχο (Κατράκειο) της Νίκαιας τον Αύγουστο του 1983, μισό χρόνο δηλαδή πριν φύγει από τη ζωή. Έτσι η συγκεκριμένη έκδοση αποκτά ιστορική αξία, αφού διασώζει εν πλήρει δράσει τις τελευταίες μουσικές στιγμές του κοσμαγάπητου συνθέτη και συγχρόνως αποτυπώνει τη συνάντηση δύο ιερών τεράτων της μουσικής μας, καθώς ο Μίκης Θεοδωράκης δε δίσταζε να αποθεώνει τον Τσιτσάνη σε κάθε ευκαιρία που του δινόταν. Στην έκδοση μάλιστα ακούγεται ο Μίκης να χαιρετίζει επί σκηνής τον Τσιτσάνη με ένα θερμό κείμενο που αποτελεί έναν πραγματικό ύμνο για τον λαϊκό δημιουργό, ενώ τραγουδά κιόλας μαζί του το εμβληματικό "Κάποια μάνα αναστενάζει".

Ο δίσκος περιλαμβάνει δεκαεννέα συνολικά τραγούδια του Τσιτσάνη, ανάμεσά τους και δύο οργανικά θέματα, παρμένα από το σύνολο του έργου του. Τα περισσότερα τραγούδια προέρχονται από τη χρυσή δεκαπενταετία 1941-1955 με παλιότερο το χασαποσέρβικο "Μπαξέ Τσιφλίκι", γραμμένο το 1941 στη Θεσσαλονίκη, και νεότερο το δυνατό ζεϊμπέκικο "Το βαπόρι απ' την Περσία" που ηχογραφήθηκε το 1977 με ερμηνευτή τον ίδιο συνοδευόμενο από τη Λιζέτα Νικολάου. Ο δίσκος κλείνει με μια ακόμη επανεκτέλεση της αγέραστης "Συννεφιασμένης Κυριακής" που γράφτηκε κι αυτή στη Θεσσαλονίκη στα μαύρα χρόνια της Κατοχής (1943).

Μπουζούκι παίζει ο ίδιος ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο οποίος επίσης τραγουδά με τη συνοδεία της Ελένης Γεράνη, την οποία ο ίδιος έφερε στο τραγούδι με το δίσκο 12 Νέες Λαϊκές Δημιουργίες (1978) κι έκτοτε συντρόφευε σταθερά τον συνθέτη στις εμφανίσεις του στο ιστορικό νυχτερινό κέντρο Το Χάραμα στην Καισαριανή. Το ένθετο της έκδοσης είναι ιδιαίτερα φροντισμένο με πλούσιο πληροφοριακό υλικό για τα τραγούδια μαζί με το προλογικό κείμενο του Μίκη Θεοδωράκη, καθώς και μια πρωτότυπη εικονογραφία της "Συννεφιασμένης Κυριακής" από τον Στάθη.

Βασίλης Τσιτσάνης: 12 Νέες λαϊκές δημιουργίες (1978)

Με τίτλο 12 Νέες Λαϊκές Δημιουργίες εκδόθηκε το 1978 ο τελευταίος προσωπικός δίσκος του Βασίλη Τσιτσάνη με καινούργια τραγούδια, αυτή τη φορά για λογαριασμό της δισκογραφικής εταιρείας CBS (μετέπειτα Sony) με την επιμέλεια της παραγωγής από τον Στέλιο Ελληνιάδη. Ο δίσκος περιλαμβάνει δώδεκα ορθόδοξα λαϊκά τραγούδια στο γνώριμο ύφος του συνθέτη, όλα σε δική του μουσική και στίχους, από τα οποία γνώρισε επιτυχία το εναρκτήριο "Δηλητήριο στη φλέβα".

Αξίζει πάντως να σταθούμε στο τραγούδι "Ο μπλόκος" ("Βγήκανε νωρίς τ' αστέρια"), το μοναδικό τραγούδι του άλμπουμ που δεν ήταν καινούργιο, αφού είχε γραφτεί στα χρόνια της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη, εμπνευσμένο από το γερμανικό μπλόκο στην περιοχή της Καλαμαριάς το 1944 που κατέληξε στην εκτέλεση 11 αγωνιστών του ΕΑΜ. Το τραγούδι ωστόσο παρέμεινε ανέκδοτο, ώσπου βρήκε εδώ το χώρο, για να ακουστεί για πρώτη φορά από το ευρύτερο κοινό.

Τα τραγούδια του δίσκου ερμηνεύει ο ίδιος ο Βασίλης Τσιτσάνης με την ιδιόμορφη φωνή του, ενώ πλαισιώνεται από τρεις καινούργιες λαϊκές φωνές που έκαναν εδώ το δικσογραφικό τους ντεμπούτο, δηλαδή την Ανθή Αγγελίδου, τον Ηλία Μακρή και την Ελένη Γεράνη. Η τελευταία συνδέθηκε στενά με τον συνθέτη τα επόμενα χρόνια και ήταν μαζί του ως το τέλος της ενεργού του παρουσίας στις εμφανίσεις του στο νυχτερινό μαγαζί Το Χάραμα. Ο Βασίλης Τσιτσάνης παίζει μπαγλαμά και μπουζούκι, ενώ τον συνοδεύουν με τα μπουζούκια τους οι Γιάννης Παλαιολόγου, Χρήστος Ψαρρός και Σάκης Τσιβγούλης.

Βασίλης Τσιτσάνης: Σκοπευτήριο (1975)

Πέρα από τους αμέτρητους δίσκους 78 και 45 στροφών που κατέγραψαν επί δεκαετίες τις πρωτότυπες συνθέσεις του Βασίλη Τσιτσάνη, αλλά και τους δεκάδες δίσκους 33 στροφών με συλλογές, ανθολογίες και επανεκτελέσεις από το κολοσσιαίο έργο του, η προσωπική του δισκογραφία κοσμείται και από κάμποσους δίσκους μεγάλης διάρκειας (33 στροφών) με πρωτότυπες συνθέσεις που κυκλοφόρησαν κατά τις δεκαετίας του '60 και '70. 

Από τους δίσκους αυτούς ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το άλμπουμ Σκοπευτήριο που εκδόθηκε το 1975 από την Columbia και (εικάζω ότι) πήρε το όνομά του από το ιστορικό Σκοπευτήριο της Καισαριανής, δίπλα στο οποίο βρισκόταν το περίφημο νυχτερινό κέντρο διασκέδασης Χάραμα, όπου είχε την έδρα του ο Βασίλης Τσιτσάνης επί μία σχεδόν εικοσαετία (1964-1983). 

Το άλμπουμ περιλαμβάνει δώδεκα καινούργια λαϊκά τραγούδια, από τα οποία τα μισά έχουν στίχους του Κώστα Βίρβου και τα υπόλοιπα του ίδιου του Τσιτσάνη. Στο ξεκίνημα του δίσκου δεσπόζει το εμβληματικό ζεϊμπέκικο "Της γερακίνας γιος", μια μεγάλη στιγμή του λαϊκού μας τραγουδιού με βιωματικά στοιχεία από τη δύσκολη εμπειρία του Βίρβου στα μπουντρούμια της φυλακής στα χρόνια της γερμανικής Κατοχής. Ο ίδιος ο Τσιτσάνης αποφάσισε να ερμηνεύσει το μεγάλο αυτό τραγούδι έχοντας δίπλα του την καινούργια τότε ερμηνεύτρια Λιζέττα Νικολάου, την οποία ο ίδιος είχε πρωτοβγάλει στη δισκογραφία με το δίσκο Τα ωραία του Τσιτσάνη (1973), πριν απογειώσει την καριέρα της ο Γιάννης Μαρκόπουλος. 

Τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου αποδίδουν οι κορυφαίες ερμηνεύτριες Βίκυ Μοσχολιού και Δήμητρα Γαλάνη, αμφότερες με ευδόκιμη προϋπηρεσία δίπλα στον Τσιτσάνη κατά το παρελθόν. Από τις πιο ευαίσθητες και λυρικές στιγμές του δίσκου είναι οι όμορφες λαϊκές μπαλάντες "Η σκιά μου κι εγώ" και "Νοσταλγία" που ερμηνεύει πολύ εκφραστικά η Δήμητρα Γαλάνη, πειστικά δείγματα της προσαρμοστικότητας του συνθέτη στις μεταλλάξεις του ελληνικού τραγουδιού.

Βασίλης Τσιτσάνης: Τα κινηματογραφικά (2006)

Κοινός τόπος των παλιών ελληνικών ταινιών, ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του '60, ήταν το ξεφάντωμα των πρωταγωνιστών σε κάποιο κέντρο διασκέδασης, συνήθως με λαϊκά τραγούδια, τα λεγόμενα "μπουζούκια". Γιαυτό και μας είναι ιδιαίτερα οικείες εκείνες οι εικόνες στα λαϊκά πάλκα, όπου εμφανίζονταν συνήθως τα μεγάλα ονόματα της εποχής παίζοντας και τραγουδώντας τα μεγάλα τους σουξέ. Δύο ήταν οι "κινηματογραφικοί" διασκεδαστές της εποχής που έχουν καταγραφεί στη μεγάλη οθόνη, μέχρι τα μέσα του '60 ο Μανώλης Χιώτης με τη Μαίρη Λίντα, ενώ στο δεύτερο μισό της ίδιας δεκαετίας η εμβληματική φιγούρα του Γιώργου Ζαμπέτα.

Ο Βασίλης Τσιτσάνης δεν ανήκει ασφαλώς στους "κινηματογραφικούς" καλλιτέχνες, αλλά πάντως είχε μια αξιοσημείωτη κινηματογραφική παρουσία μέσα σε ταινίες της περιόδου 1950-1972, αρχής γενομένης με το μελόδραμα "Αμάρτησα για το παιδί μου" (1950) και καταλήγοντας στο ερωτικό δράμα "Στη θύελλα μιας μεγάλης αγάπης" (1972). Συνήθως εμφανιζόταν ο ίδιος με το μπουζούκι του πλαισιωμένος από γνωστούς τραγουδιστές, όπως η Μαρίκα Νίνου, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο Πάνος Γαβαλάς, η Καίτη Γκρέυ, η Λάουρα, η Πόλυ Πάνου, η Χαρούλα Λαμπράκη, ο Χρηστάκης, η Ρίτα Σακελλαρίου και άλλοι. Μια πολύ χαρακτηριστική τέτοια στιγμή έχει αποθανατιστεί στην ταινία "Φεύγω με πίκρα στα ξένα" (1964) του Ερρίκου Θαλασσινού, όπου ο συνθέτης απευθυνόμενος προς την ορχήστρα του εμφανίζεται να προλογίζει ένα πολύ συγκινητικό τραγούδι για την Κύπρο που το ερμηνεύει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Η συλλογή με Τα Κινηματογραφικά τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη που επιμελήθηκε ο Μάκης Δελαπόρτας και κυκλοφόρησε από την Columbia το 2006 περιλαμβάνει δέκα τραγούδια που ακούστηκαν στις εξής ταινίες: "Για το ψωμί και τον έρωτα" (1959) και "Ο αλήτης του λιμανιού" ή "Το σπίτι της ηδονής" (1961) του Γιώργου Ζερβουλάκου,  "Μάνα κάνε κουράγιο" (1962) του Παναγιώτη Κωνσταντίνου, "Σε ποιον να πω τον πόνο μου" (1964) του Φίλιππα Φυλακτού, "Κατάρα είν' ο χωρισμός" (1967) του Ερρίκου Θαλασσινού και "Ζητούνται γαμπροί με προίκα" (1970) του Απόστολου Τεγόπουλου. Τα τραγούδια αυτά δε γράφτηκαν για τις παραπάνω ταινίες, αλλά απλώς ακούγονταν σ' αυτές, ενώ παράλληλα κυκλοφορούσαν σε δίσκους 45 στροφών της εποχής. Τραγουδούν: Βασίλης Τσιτσάνης, Πόλυ Πάνου, Λάουρα, Γρηγόρης Μπιθικώτσης και Χαρούλα Λαμπράκη.

Βασίλης Τσιτσάνης: Η Ελλάδα του Τσιτσάνη (1992)

Άλλη μια πολύ ενδιαφέρουσα συλλογή με τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη εκδόθηκε το 1992 από Minos-EMI σε συμπαραγωγή με την Ελληνική Τηλεόραση. Τίτλος του: Η Ελλάδα του Τσιτσάνη. Ένα χορταστικό άλμπουμ που στην αναλογική του έκδοση απλώνονταν σε δύο δίσκους βινυλίου με 29 συνολικά τραγούδια, τα οποία στην ψηφιακή επανέκδοση περιορίστηκαν στα 23.

Το υλικό της έκδοσης μοιράζεται σε δύο άτυπες ενότητες, μία με τραγούδια της εποχής των 78 στροφών, γραμμένα δηλαδή κατά το διάστημα 1938-1960, κι άλλη μία με ηχογραφήσεις της μετέπειτα εποχής (1960-1980), μονοφωνικές ή στερεοφωνικές από δίσκους 45 ή 33 στροφών, σχεδόν όλα σε πρώτη εκτέλεση. Τα τραγούδια της πρώτης περιόδου ερμηνεύουν οι: Στράτος Παγιουμτζής, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Στελλάκης Περπινιάδης, Ιωάννα Γεωργακοπούλου, Μαρίκα Νίνου, Σωτηρία Μπέλλου, Τάκης Μπίνης, Μάρκος Βαμβακάρης, Γιάννης Παπαϊωάννου, Απόστολος Χατζηχρήστος, Στελλα Χασκίλ, Σταύρος Τζουανάκος, Φώτης Πολυμέρης και ο ίδιος ο Τσιτσάνης. Τις νεότερες ηχογραφήσεις ερμηνεύουν οι: Στέλιος Καζαντζίδης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Πόλυ Πάνου, Καίτη Γκρέυ, Στράτος Διονυσίου, Βίκυ Μοσχολιού, Σταμάτης Κόκοτας, Γιώργος Νταλάρας, Δήμητρα Γαλάνη και Λιζέτα Νικολάου.

Από τα τραγούδια του δίσκου παλιότερο είναι το "Τάγμα τηλεγραφητών", γραμμένο το 1938, όταν ο Τσιτσάνης υπηρετούσε στρατιώτης στη Θεσσαλονίκη. Αξίζει επίσης να αναφέρουμε την επανεκτέλεση από τον Καζαντζίδη του εμβληματικού ζεϊμπέκικου "Συννεφιασμένη Κυριακή" που γράφτηκε το 1943 στη Θεσσαλονίκη και ηχογραφήθηκε σε πρώτη εκτέλεση το 1948 από τον Πρόδρομο Τσαουσάκη και τη Σωτηρία Μπέλλου, ενώ το 1954 το ερμήνευσε σε δεύτερη εκτέλεση και η Μαρίκα Νίνου. Η εκτέλεση του Καζαντζίδη (μαζί με τη Γιώτα Λύδια) πραγματοποιήθηκε το 1960 με τον ίδιο τον Τσιτσάνη να παίζει την κλασική οργανική εισαγωγή που επί χρόνια υπήρξε το σήμα των ραδιοφωνικών εκπομπών της Columbia. Τέλος, επισημαίνω το τραγούδι "Της κοινωνίας η διαφορά" που γράφτηκε το 1951, αλλά παρέμεινε ανέκδοτο μέχρι τη συγκεκριμένη εκτέλεση από τον Γιώργο Νταλάρα που περιλήφθηκε στο δίσκο Ρεμπέτικα της Κατοχής (1980).

Στον πρόλογο της έκδοσης υπάρχει ένα ηχογραφημένο σχόλιο του συνθέτη που αναφέρεται στο έργο του και τις πηγές έμπνευσής του. Η παραγωγή του δίσκου έγινε από τον εκλεκτικό παραγωγό Κώστα Χατζηδουλή στο πλαίσιο μιας μεγάλης σειράς εκδόσεων αφιερωμένων στο αυθεντικό λαϊκό τραγούδι που κυκλοφόρησαν κατά τις δεκαετίες του '90 και '00.

Ο Στέλιος Καζαντζίδης τραγουδά Βασίλη Τσιτσάνη (1984)

Το 1984, με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του Βασίλη Τσιτσάνη, η Columbia εξέδωσε ένα αφιερωματικό άλμπουμ στον συνθέτη με τίτλο Ο Στέλιος Καζαντζίδης τραγουδά Βασίλη Τσιτσάνη που περιλαμβάνει δεκαέξι αυθεντικές ηχογραφήσεις από τις 78 και 45 στροφές που πραγματοποιήθηκαν κατά το διάστημα 1956-1963. 

Ο Στέλιος Καζαντζίδης (1931-2001) στα μέσα της δεκαετίας του '50 ήταν ήδη το πρώτο όνομα στο λαϊκό πεντάγραμμο έχοντας πρωτοεμφανιστεί στη δισκογραφία το 1952 με το τραγούδι του Απόστολου Καλδάρα "Για μπάνιο πάω". Η συνεργασία του με τον Βασίλη Τσιτσάνη μοιράζεται σε δύο μικρές περιόδους, η πρώτη κατά το διάστημα 1956-1958 απέφερε συνολικά 14 τραγούδια, όλα για δίσκους γραμμοφώνου στις 78 στροφές. Η αρχή έγινε το 1956 με το κλασικό "Άσπρο πουκάμισο". Η επόμενη χρονιά (1957) μάλιστα στάθηκε η πιο παραγωγική αυτής της συνεργασίας με οκτώ συνολικά τραγούδια, για να κλείσει ο πρώτος αυτός κύκλος το 1958 με άλλες τρεις ηχογραφήσεις, μεταξύ των οποίων και το πολυτραγουδισμένο "Ίσως αύριο". 

Το 1963 είχαμε μια δεύτερη συνάντηση των δύο καλλιτεχνών με ένα δισκάκι 45 στροφών που περιλάμβανε τα τραγούδια "Το 'ξερα" (μεγάλη επιτυχία) και "Κλάψε σήμερα καρδιά μου". Στο μεσοδιάστημα των δύο αυτών περιόδων πάντως ο Καζαντζίδης ερμήνευσε κι άλλα τραγούδια του συνθέτη, αλλά σε δεύτερη εκτέλεση, όπως: "Συννεφιασμένη Κυριακή", "Τα καβουράκια", "Παίξε Χρήστο". Οι στίχοι στα περισσότερα τραγούδια ανήκουν στον Τσιτσάνη, ενώ μερικά υπογράφονται από τους στιχουργούς Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, Κώστα Μάνεση, Δημήτρη Γκούτη, Φώτη Μιχαλάτο και Νίκο Λούπα. Μπουζούκι, εκτός από τον συνθέτη, παίζουν και άλλοι σπουδαιοι δεξιοτέχνες της εποχής, όπως ο Γιάννης Σταματίου, ο Μανώλης Χιώτης, ο Στέλιος Μακρυδάκης και ο Λάκης Καρνέζης.

Στον πρόλογο του δίσκου ακούγεται ο συνθέτης σε ηχογράφηση του 1978 να εξαπολύει τους μύδρους του κατά των συναδέλφων του που στο παρελθόν είχαν εμπλακεί στη φάμπρικα της μεταφοράς ινδικών τραγουδιών στην ελληνική δισκογραφία, κάτι που ίδιος θεωρούσε μεγάλο πλήγμα για το ελληνικό τραγούδι. Η έκδοση περιορίζεται στα δεκαέξι αυτά τραγούδια, ακριβώς επειδή είναι το σύνολο των πρώτων εκτελέσεων τραγουδιών του Τσιτσάνη από τον μεγάλο βάρδο. Σημειώνω επίσης ότι η ψηφιακή επανέκδοση του δίσκου το 2014 είναι εμπλουτισμένη με πολύ ενδιαφέρον φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό και διανθίζεται με σκίτσα του Σπύρου Ορνεράκη.

Βασίλης Τσιτσάνης: Τα προπολεμικά του Τσιτσάνη (2010)

Το 2010 σε παραγωγή των εκδόσεων των Αδελφών Φαληρέα κυκλοφόρησε ένα ψηφιακό άλμπουμ με τίτλο Τα προπολεμικά του Τσιτσάνη που περιλαμβάνει 18 συνολικά αυθεντικές ηχογραφήσεις τραγουδιών του Βασίλη Τσιτσάνη από τις 78 στροφές που χρονολογούνται στο διάστημα 1935-1941, μια περίοδο μοιρασμένη μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης, όπου τον βρήκε και ο πόλεμος που τον ανάγκασε να παρατείνει την εκεί παραμονή του ως το 1946. 

Το άλμπουμ περιλαμβάνει κυρίως λιγότερο γνωστά τραγούδια του συνθέτη, αλλά και μερικά πασίγνωστα, όπως: "Βάρκα γιαλό", "Της μαστούρας ο σκοπός", "Δε με στεφανώνεις", "Αθηναίισσα", "Μια νύχτα στο Πασαλιμάνι", "Μ' ένα πικρό αναστεναγμό". Ανάμεσα στα τραγούδια περιλαμβάνεται και το επίμαχο "Μάγκας βγήκε για σεργιάνι", το οποίο προκάλεσε μια μεγάλη διαμάχη του συνθέτη με τον Απόστολο Καλδάρα σχετικά με την πατρότητά του που τελικά πιστώθηκε επίσημα στον Καλδάρα.

Όλα τα τραγούδια ερμηνεύει ο μεγάλος λαϊκός ερμηνευτής του ρεμπέτικου Στράτος Παγιουμτζής (1904-1971) συνοδευόμενος από τον Στελλάκη Περπινιάδη ή τον ίδιο τον συνθέτη. Ένα τραγούδι ("Δε με στεφανώνεις") ερμηνεύει η Ιωάννα Γεωργακοπούλου μαζί με τον Στελλάκη, ενώ περιλαμβάνεται και ένα οργανικό κομμάτι με τίτλο "Ατέλειωτο" (κάτι σαν moto perpetuo) με τον Τσιτσάνη στο μπουζούκι. 

Το υλικό του δίσκου επέλεξε ο παραγωγός Γρηγόρης Φαληρέας, ενώ ο δίσκος διανεμήθηκε μέσω του μουσικού περιοδικού Ο Ήχος. Πάντως η έκδοση παρουσιάζει κάποια προβλήματα τόσο στην απρόσεκτη καταγραφή κάποιων τίτλων ή ονομάτων, όσο κυρίως στη χρονολόγηση κάποιων τραγουδιών που στηρίζεται στη λανθασμένη καταγραφή τους από τον ποιητή και μελετητή του ρεμπέτικου Ντίνο Χριστιανόπουλο.

Καίτη Γκρέυ: Αξέχαστες επιτυχίες (1982)

Έφυγε χθες από τη ζωή η μεγάλη λαϊκή ερμηνεύτρια Καίτη Γκρέυ (1924-2025), πλήρης ημερών έχοντας ήδη υπερβεί τον ένα αιώνα ζωής. Γεννήθηκε στο χωριό Μυτιληνιοί της Σάμου και το πατρικό της επώνυμο ήταν Αγγελική Γκιζίλη, ενώ αργότερα πήρε το επώνυμο Καλαϊτζή από τον θετό της πατέρα. Στην πολυτάραχη ζωή της βρέθηκε να εργάζεται ως ηθοποιός σε περιφερόμενα θεατρικά μπουλούκια της εποχής, ενώ το 1950 ανέβηκε για πρώτη φορά στο πάλκο, όπου και παρέμεινε από το 1953 και μετά επί πολλές δεκαετίες. Στη ζωή της συνδέθηκε στενά με πολλούς γνωστούς καλλιτέχνες, πρώτα με τον Στέλιο Καζαντζίδη και στη συνέχεια με τον Ανδρέα Μπάρκουλη και τον Κώστα Καρρά.  

Πάντως η πρώτη επαφή της με το τραγούδι ήταν στο χώρο του "ελαφρού" ρεπερτορίου δίπλα στον συνθέτη Γιάννη Βέλλα, πριν την ανακαλύψει ο Γιώργος Μητσάκης και της δώσει το διαχρονικό "Να 'χεις χάρη που σε αγαπώ" (1953), το οποίο αποτέλεσε και την παρθενική της επαφή με τη δισκογραφία, όπου στη συνέχεια θα μεγαλουργήσει ηχογραφώντας δεκάδες επιτυχίες στις 78 στροφές συνεργαζόμενη με όλους τους μεγάλους λαϊκούς δημιουργούς της μεταρεμπέτικης περιόδου (Βαμβακάρης, Παπαϊωάννου, Τσιτσάνης, Μητσάκης, Καλδάρας, Δερβενιώτης, Μπακάλης, Ζαμπέτας κ.ά.). Η σχέση της στη ζωή και στο πάλκο με τον Στέλιο Καζαντζίδη για μια πενταετία σημάδεψε το ελληνικό πεντάγραμμο και, παρόλο που δεν είχε ευτυχή κατάληξη, μας άφησε μια σημαντική κληρονομιά ιστορικών ηχογραφήσεων από τα μέσα της δεκαετίας του '50. Η τελευταία δισκογραφική της εμφάνιση σημειώθηκε το 1997 με το προσωπικό άλμπουμ Σήκω χόρεψε για μένα.

Το 1982 η EMI Columbia, στο πλαίσιο της μεγάλης αφιερωματικής σειράς Αξέχαστες επιτυχίες, κυκλοφόρησε ένα διπλό άλμπουμ με είκοσι επιλεγμένες στιγμές από τη μεγάλη καριέρα της ερμηνεύτριας. Ο Βασίλης Τσιτσάνης που υπογράφει το ωραιότερο τραγούδι της καριέρας της ("Τα ξένα χέρια") κατέχει τη μερίδα του λέοντος με μερικά σπουδαία τραγούδια ("Στρώσε μου να κοιμηθώ", "Απόψε κάνεις μπαμ", "Για κοίτα κόσμε", "Σε τούτο το παλιόσπιτο", "Για τα μάτια που αγαπώ"). Περιλαμβάνεται επίσης το κλασικό "Το βουνό" του Λουκά Νταράλα που επίσης ήταν μια από τις μεγάλες στιγμές της καριέρας της, καθώς και τραγούδια των Μανώλη Χιώτη, Μπάμπη Μπακάλη, Δημήτρη Γκόγκου-Μπαγιαντέρα, Γεράσιμου Κλουβάτου, Στέλιου Χρυσίνη, Βασίλη Καραπατάκη, Αντώνη Κατινάρη και Αντώνη Ρεπάνη.

Βασίλης Τσιτσάνης: Όμορφη Θεσσαλονίκη (2013)

Από την εκδοτική επιχείρηση Δημοκρατικός Τύπος Α.Ε. κυκλοφόρησε το 2013 ένας ψηφιακός δίσκος με δεκαέξι τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη στις αυθεντικές ηχογραφήσεις τους από την εποχή του γραμμοφώνου και των 78 στροφών. Το υλικό του δίσκου παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, πρώτα πρώτα για την αυθεντικότητα των ηχογραφήσεων που χρονολογούνται κατά το διάστημα 1938-1948 και δεύτερον γιατί αποτυπώνει μια σημαντική δημιουργική περίοδο του συνθέτη, η οποία ήταν επικεντρωμένη στη Θεσσαλονίκη κατά το διάστημα της εκεί παραμονής του (1938-1946), αρχικά πριν ξεσπάσει ο πόλεμος ως στρατιώτης στο τάγμα τηλεγραφητών (1938-1940) και στη συνέχεια ως ενεργός μουσικός στα μαύρα χρόνια της Κατοχής σε διάφορα μαγαζιά, όπως τα περίφημα Κούτσουρα του Δαλαμάγκα, αλλά και ως ιδιοκτήτης του ιστορικού Ουζερί Τσιτσάνης στο κέντρο της Θεσσαλονίκης (Οδός Παύλου Μελά) από το 1942 ως το 1946, όταν και επέστρεψε οριστικά στην Αθήνα.

Η περίοδος της παραμονής του συνθέτη στη Θεσσαλονίκη, παρά τις αντίξοες συνθήκες, υπήρξε εξαιρετικά γόνιμη, αφού τότε γεννήθηκαν μερικά από τα μεγαλύτερα αριστουργήματά του (Συννεφιασμένη Κυριακή, Αρχόντισσα, Ο Σακαφλιάς, Ό,τι κι αν πω δε σε ξεχνώ, Μπαξέ Τσιφλίκι, Αχάριστη, Αραπίνες, Δροσούλα), τα οποία ηχογραφούσε με τις διαθέσιμες φωνές της εποχής, συχνά συνοδοιπόρους του συνθέτες, όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Γιάννης Παπαϊωάννου, ο Στέλιος Κερομύτης, ο Απόστολος Χατζηχρήστος, αλλά και σπουδαίοι ερμηνευτές, όπως ο Στράτος Παγιουμτζής, ο Στελλάκης Περπινιάδης, ο Πρόδρομος Τσαουσάκης, ο Φώτης Πολυμέρης, η Ιωάννα Γεωργακοπούλου, η Σωτηρία Μπέλλου και άλλοι, ενώ συνήθως συμμετείχε και ο ίδιος ως δεύτερη φωνή και φυσικά έπαιζε μπουζούκι. Πάντως τα τραγούδια της Θεσσαλονίκης που γράφτηκαν στα χρόνια της Κατοχής έμειναν για αρκετό καιρό στα συρτάρια του λόγω των συνθηκών και ηχογραφήθηκαν μετά τον πόλεμο.

Το τραγούδι πάντως που έδωσε τον τίτλο στο δίσκο ("Όμορφη Θεσσαλονίκη") γράφτηκε το 1948, όταν πια ο συνθέτης ζούσε στην Αθήνα, και αποτελεί ένα είδος τρυφερής ανάμνησης των παλιότερων χρόνων του στη συμπρωτεύουσα.

Η Μαρίκα Νίνου τραγουδά Βασίλη Τσιτσάνη (1954/1966)

18 Ιανουαρίου σήμερα κι αυτή είναι μια ξεχωριστή επέτειος για το ελληνικό τραγούδι, αφού η μοίρα το θέλησε τη μέρα αυτή να έρθει στη ζωή, αλλά και να φύγει από αυτήν ο μεγαλύτερος δημιουργός του λαϊκού μας τραγουδιού, ο Βασίλης Τσιτσάνης (1915-1984). Γιαυτό και θ' ανοίξουμε σήμερα ένα τιμητικό αφιέρωμα στον εμβληματικό δημιουργό προσπαθώντας να καλύψουμε ενδεικτικά ένα κολοσσιαίο έργο είτε με αυθεντικές ηχογραφήσεις από την εποχή του γραμμοφώνου (δηλαδή τραγούδια της περιόδου 1936-1960), είτε νεότερες ηχογραφήσεις με πρωτότυπες ή και "δεύτερες", αλλά απόλυτα έγκυρες εκτελέσεις των τραγουδιών του από κορυφαίους ερμηνευτές.

Θα ξεκινήσω με ένα άλμπουμ που είναι το πιο αγαπημένο μου από το πεδίο του ρεμπέτικου τραγουδιού. Φέρει τον απλό τίτλο: Μαρίκα Νίνου - Βασίλης Τσιτσάνης. Είναι ένα ιστορικό άλμπουμ που τα έχει όλα στον υπερθετικό βαθμό: Μερικά από τα γνωστότερα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη. Ερμηνεία από τη μεγαλύτερη φωνή που ανέδειξε το ελληνικό λαϊκό πεντάγραμμο, τη Μαρίκα Νίνου. Εξαιρετικά διαυγής ήχος για τα στάνταρ της εποχής, μιας και πρόκειται για ηχογράφηση του 1954 που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα "Παρνασσός" από γαλλικό συνεργείο σε μια εποχή που ακόμη κυριαρχούσε το γραμμόφωνο και οι 78 στροφές, το βινύλιο ξεκίναγε δειλά δειλά την εμφάνισή του στο χώρο της δισκογραφίας και η στερεοφωνία βρισκόταν ακόμη σε δοκιμαστικό στάδιο.

Η Μαρίκα Νίνου (πραγματικό όνομα Ευαγγελία Αταμιάν ή Νικολαΐδου) ήταν αρμενικής καταγωγής και γεννήθηκε το 1918 (ή κατ' άλλους το 1922). Μετά τα γεγονότα του 1922 στη Μικρασία βρέθηκε στην Αθήνα κι από μικρή ηλικία εργαζόταν ως ακροβάτισσα. Στο τραγούδι πρωτοεμφανίστηκε πλάι στον Γιώργο Μητσάκη, τον Στελλάκη Περπινιάδη και τον Μανώλη Χιώτη. Ο τελευταίος ήταν αυτός που τής έγραψε τα πρώτα τραγούδια που ηχογράφησε το 1948. Ένα χρόνο αργότερα έγινε η μοιραία συνάντηση με τον Βασίλη Τσιτσάνη και μαζί ξεκίνησαν στο περίφημο κέντρο στου Τζίμη του Χοντρού μια ιστορική συνεργασία, η οποία σφράγισε ανεξίτηλα την καριέρα τους (και την προσωπική τους ζωή), αλλά και την πορεία γενικότερα του λαϊκού μας τραγουδιού. Έφυγε από τη ζωή πολύ πρόωρα, στις 23 Φεβρουαρίου 1957.

Ο συγκεκριμένος δίσκος περιέχει οκτώ μεγάλα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη σε δεύτερη εκτέλεση με τη φωνή της Μαρίκας Νίνου και μαζί τέσσερα οργανικά κομμάτια με πρωταγωνιστή φυσικά το μπουζούκι. Ανάμεσά τους τα εμβληματικά "Συννεφιασμένη Κυριακή", "Γεννήθηκα" (αξεπέραστη η σπαρακτική ερμηνεία της Νίκου) και "Τα καβουράκια". Παρόλο που οι στίχοι όλων των τραγουδιών αποδίδονται στον ίδιο τον Τσιτσάνη, είναι βέβαιο ότι δεν είναι όλοι δικοί του, τουλάχιστον στην αρχική τους γραφή, την οποία συνήθιζε ο συνθέτης να τροποποιεί και να κατοχυρώνει στο όνομά του. Ιδού λοιπόν ποιοι είναι οι αρχικοί στιχουργοί κάποιων από τα τραγούδια του δίσκου: "Συννεφιασμένη Κυριακή" ο Αλέκος Γκούβερης, "Γεννήθηκα" και "Ζαΐρα" ο Κώστας Βίρβος, "Τα καβουράκια" η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, "Έλα όπως είσαι" ο Γεράσιμος Τσάκαλος, "Βόλτα στην Ελλάδα" (Χασαποσέρβικοι χοροί) ο Χρήστος Κολοκοτρώνης, "Απόψε κάνει μπαμ" ο Νίκος Ρούτσος.

Μάριος Τόκας, Κατερίνα Κούκα: Δε σκοτώνουν την αγάπη... (1995)

Η εξαιρετικά παραγωγική η δεκαετία του '90 για τον συνθέτη Μάριο Τόκα με αλλεπάλληλους προσωπικούς δίσκους, καμιά φορά ακόμη και περισσότερους του ενός μέσα στην ίδια χρονιά, χτίστηκε πάνω σε ηχηρές συνεργασίες με πρωτοκλασάτα ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, όπως ο Γιάννης Πάριος (Πάντα ερωτευμένος) και ο Δημήτρης μητροπάνος (Η εθνική μας μοναξιά, Παρέα μ' έναν ήλιο, Εντελβάις), χωρίς να λείπουν και οι λιγότερο εμπορικές συναντήσεις, όπως αυτή με την Αλέκα Κανελλίδου (Δίδυμα φεγγάρια) και την Κατερίνα Κούκα (Δε σκοτώνουν την αγάπη...), παράλληλα με κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες μη εμπορικές συνθέσεις (Ψυχή τε και σώματι, Θεογεννήτωρ Μαρία, Φωνή πατρίδας). Όλες αυτές οι δουλειές αναδεικνύουν έναν ανήσυχο και πολυπρόσωπο δημιουργό που πιθανότατα ακόμη δεν έχει αποκαλυφθεί ολοκληρωμένα στο φιλόμουσο κοινό.

Θα κλείσουμε σήμερα αυτό το αφιέρωμα στην προσωπική δισκογραφία του Μάριου Τόκα με το δίσκο Δε σκοτώνουν την αγάπη με την πρώτη αφορμή που κυκλοφόρησε το 1995 με αποκλειστική ερμηνεύτρια την Κατερίνα Κούκα, μια λαϊκή τραγουδίστρια που είχε ήδη δώσει το προσωπικό της στίγμα τα προηγούμενα χρόνια με τραγούδια του Γιάννη Σπανού και του Χρήστου Νικολόπουλου και διήνυε τότε την καλύτερη φάση της καριέρας της. 

Ο Τόκας εδώ κατάφερε χωρίς δυσκολία να προσαρμόσει τη γραφή του στο ερμηνευτικό ύφος της τραγουδίστριας και μας έδωσε ένα κύκλο δέκα λαϊκών τραγουδιών που κινούνται από τους ορθόδοξους λαϊκούς δρόμους ως τους χορευτικούς και τους νησιώτικους σκοπούς με ανάλογης ποικιλίας στιχουργική θεματολογία που υπογράφει ο Φίλιππος Γράψας (στα επτά τραγούδια του δίσκου), ένας καλός στιχουργός που πάντως έχει μια ροπή προς ένα τύπο στυλιζαρισμένης μεγαλοστομίας. Δύο τραγούδια του δίσκου έχουν στίχους του Κώστα Φασουλά κι άλλο ένα της Άννας Αργυρού. Ο Νίκος Κούρος επιμελήθηκε την ενορχήστρωση συνταιριάζοντας ακουστικά και ηλεκτρικά όργανα για το εύηχο αποτέλεσμα.

Μάριος Τόκας, Γιάννης Πάριος: Πάντα ερωτευμένος (1993)

Η πενταετία 1989-1994 υπήρξε σίγουρα η πιο πετυχημένη εμπορικά περίοδος στην καριέρα του συνθέτη Μάριου Τόκα χάρις στις πολύ δυνατές συνεργασίες του με δυο κορυφαίους ερμηνευτές της εποχής, πρώτα με τον Γιάννη Πάριο με τα χρυσοφόρα άλμπουμ Σαν τρελό φορτηγό (1989) και Πάντα ερωτευμένος (1993), ενώ σχεδόν παράλληλα ήρθε και η συνάντησή του με τον Δημήτρη Μητροπάνο με τα άλμπουμ Η εθνική μας μοναξιά (1952) και Παρέα μ' έναν ήλιο (1994).

Η δεύτερη λοιπόν ολοκληρωμένη συνεργασία του Μάριου Τόκα με τον Γιάννη Πάριο ήρθε το 1993 με το δίσκο Πάντα ερωτευμένος, πάντα για λογαριασμό της Minos. Δεν κομίζει κάτι καινούργιο ο δίσκος αυτός ούτε στο έργο συνθέτη, ούτε βέβαια στο ρεπερτόριο του ερμηνευτή που ήδη είχε πίσω του μια κολοσσιαία καριέρα. Απλώς απέφερε άλλο ένα πλατινένιο δίσκο και μερικά μεγάλα σουξέ, όπως τα πολυτραγουδισμένα "Άσ' το να πάει" και "Απόψε όλα μού τα επιτρέπω", αν και η ωραιότερη στιγμή του δίσκου είναι το τρυφερό ομότιτλο τραγούδι. 

Ο συνθέτης επιστράτευσε και πάλι όλο το σταθερό επιτελείο των στιχουργών του, δηλαδή τον Σαράντη Αλιβιζάτο, τον Ανδρέα Νεοφυτίδη, τον Κώστα Φασουλά, τον Φίλιππο Γράψα και φυσικά τον ίδιο τον Γιάννη Πάριο που πάντα συνήθιζε να γράφει συμπαθητικούς ερωτικούς στίχους. Υπάρχει επίσης κι ένα τραγούδι σε στίχους της Άννας Αργυρού. Σταθερά δίπλα στον συνθέτη και ο Νίκος Κούρος που επιμελήθηκε και πάλι την ενορχήστρωση, ενώ στα φωνητικά ακούμε τη Νάντια Καραγιάννη (αδελφή του τραγουδιστή Μπάμπη Τσέρτου), καθώς και μικρό χορωδιακό σχήμα, όπου συμμετέχει η άγνωστη ακόμη τότε Δέσποινα Βανδή.

Μάριος Τόκας, Γιάννης Πάριος: Σαν τρελό φορτηγό (1989)

Με τον Γιάννη Πάριο ο συνθέτης Μάριος Τόκας είχε πολλαπλές συνεργασίες ευρείας μάλιστα εμπορικής απήχησης. Η αρχή έγινε το 1987 με τους δίσκους Στη λεωφόρο της αγάπης και Τραγούδια για την Κωνσταντίνα. Ακολούθησαν δύο προωπικοί δίσκοι, ο πρώτος το 1989 με τίτλο Σαν τρελό φορτηγό κι ο δεύτερος το 1993 με τίτλο Πάντα ερωτευμένος.

Το πρώτο από τα δυο αυτά άλμπουμ με τίτλο Σαν τρελό φορτηγό υπήρξε η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του συνθέτη, αφού οι πωλήσεις του έφτασαν τις 200.000, αριθμό μυθικό βέβαια για τα σημερινά δισκογραφικά δεδομένα. Το ομώνυμο τραγούδι (σε στίχους του Γιάννη Πάριου) αποτέλεσε τη ναυαρχίδα του δίσκου, αλλά και πολλά από τα υπόλοιπα τραγούδια ακούστηκαν πολύ εκείνα τα χρόνια, ξεπερνώντας μάλιστα ακόμη και τα ελληνικά σύνορα καθώς έγιναν παμβαλκανικά και τουρκο-αραβικά σουξέ! Αξιοσημείωτο είναι ότι στο δίσκο περιέχεται και το πολυτραγουδισμένο "Σημάδι" σε στίχους του Σαράντη Αλιβιζάτου, το οποίο αποδίδεται σε δεύτερη εκτέλεση, με την οποία έγινε και μεγάλη επιτυχία, ενώ η πρώτη του εκτέλεση από την Κωνσταντίνα δεν πολυακούστηκε.  

Πέρα από τον Γιάννη Πάριο, ο οποίος μάλιστα έγραψε και τη μουσική στο τελευταίο τραγούδι του δίσκου ("Απόψε"), και τον Σαράντη Αλιβιζάτο, στίχους στο δίσκο έγραψε και ο Ανδρέας Νεοφυτίδης, ενώ την ενορχήστρωση υπογράφει και πάλι ο Νίκος Κούρος. Πρέπει πάντως να επισημάνω ότι, ενώ η αναλογική έκδοση του δίσκου (LP) περιέχει αναλυτικές πληροφορίες για τους συντελεστές της έκδοσης, η αντίστοιχη ψηφιακή περιορίζεται μόνο στους τίτλους των τραγουδιών και τους στιχουργούς, όπως άλλωστε ήταν ο κανόνας για τις φτωχές πρώτες ψηφιακές εκδόσεις της δεκαετίας του '90.

Μάριος Τόκας: Τραγούδια για την Κωνσταντίνα (1987)

Παράλληλα με τον πολύ πετυχημένο εμπορικά δίσκο Στη λεωφόρο της αγάπης (1987) ο Μάριος Τόκας παρουσίασε άλλη μια ολοκληρωμένη δουλειά που δε γνώρισε την ίδια επιτυχία, παρόλο που περιέχει δύο τουλάχιστον τραγούδια που αποτέλεσαν ετεροχρονισμένα τεράστιες εμπορικές επιτυχίες.

Ο λόγος για τη συνεργασία με τη συμπατριώτισσα του συνθέτη ερμηνεύτρια Κωνσταντίνα, πλήρες όνομα Κωνσταντίνα Κωνσταντίνου, η οποία από το 1977 ήδη ήταν μόνομα εγκατεστημένη στην Αθήνα κι έκανε τα πρώτα της μουσικά βήματα, ενώ στη δισκογραφία πρωτοεμφανίστηκε το 1984 με τον πολυσυμμετοχικό δίσκο Όσα φέρνει το τραγούδι, το 1986 συμμετείχε στο δίσκο του Γιώργου Κριμιζάκη Αύριο θα 'ναι Κυριακή, για να φτάσουμε έτσι στα 1987 και στη συνάντησή της με τον Μάριο Τόκα. 

Ο δίσκος κυκλοφόρησε από τη Lyra, όπου στεγαζόταν ήδη η τραγουδίστρια, και πήρε τον απλό τίτλο Τραγούδια για την Κωνσταντίνα. Περιέχει δέκα τραγούδια, όλα σε στίχους του Σαράντη Αλιβιζάτου, ερωτικής φυσικά θεματολογίας με το ίδιο μελωδικό χρώμα που χαρακτηρίζει τη δουλειά του συνθέτη, ο οποίος μάλιστα εδώ ανέλαβε και την ενορχήστρωση. 

Το τραγούδι που ξεχώρισε αμέσως και συνέβαλε στην καθιέρωση της ερμηνεύτριας ήταν το πολυακουσμένο "Άγγελέ μου και φονιά", αλλά είναι αξιοπρόσεκτο ότι εδώ βρίσκουμε την πρώτη εκτέλεση δύο τραγουδιών του συνθέτη ("Θάλασσες", "Το σημάδι"), τα οποία αργότερα αποτέλεσαν δύο από τις μεγαλύτερες εμπορικές του επιτυχίες με ερμηνευτές τον Δημήτρη Μητροπάνο και τον Γιάννη Πάριο αντίστοιχα. Χαρακτηριστικό μάλιστα είναι ότι ο Γιάννης Πάριος συνοδεύει ως δεύτερη φωνή την Κωνσταντίνα σε κάποια τραγούδια, μεταξύ των οποίων και το "Σημάδι" πριν το ερμηνεύσει στη συνέχεια μόνος του στο δίσκο Σαν τρελό φορτηγό (1989)!

Μάριος Τόκας: Στη λεωφόρο της αγάπης (1987)

Δέκα χρόνια περίπου μετά την πρώτη του εμφάνιση στο ελληνικό τραγούδι ο Μάριος Τόκας ευτύχησε να υλοποιήσει ένα παλιό του όνειρο με το δίσκο Στη λεωφόρο της αγάπης, δηλαδή τη συνεύρεση στον ίδιο δίσκο των τριών κορυφαίων ερωτικών τραγουδιστών του καιρού, του Γιάννη Πάριου, της Χαρούλας Αλεξίου και της Δήμητρας Γαλάνη. Μαζί τους προστέθηκε και ο αισθαντικότατος νέος τραγουδιστής (δυστυχώς μακαρίτης πια) Διονύσης Θεοδόσης, που έδεσε ιδανικά με τις φωνές των τριών μεγάλων ερμηνευτών. Σημειώνω επίσης ότι στα φωνητικά έχουμε και τη σκιώδη παρουσία μιας άγνωστης (τότε) τραγουδίστριας με το όνομα ...Καίτη Γαρμπή!

Ο δίσκος έχει στίχους του Κύπριου ποιητή και στιχουργού Ανδρέα Νεοφυτίδη, με τον οποίο συνεργάστηκε και στη συνέχεια ο Τόκας με μεγάλη επιτυχία. Το ενδιαφέρον μάλιστα των στίχων αυτών είναι ότι αντλούν την έμπνευσή τους από την ερωτική ποίηση του σπουδαίου Γάλλου ποιητή Louis Aragon (1897-1982), πρωτεργάτη του ντανταϊσμού και στη συνέχεια του υπερρεαλισμού στη Γαλλία. 

Ο Τόκας έγραψε 10 απλά ρυθμικά και μελωδικά τραγούδια που γνώρισαν ευρύτατη εμπορική αποδοχή και συνέβαλαν αποφασιστικά στην καθιέρωσή του ως μεγάλης δύναμης στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού, πράγμα που επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά από την πλατιά απήχηση της κατοπινής δισκογραφικής του παραγωγής. Η μελωδική φλέβα του συνθέτη είναι εμφανής και σ' αυτή τη δουλειά, που πάντως έχει έναν ήχο μάλλον ξεπερασμένο, κυρίως λόγω της ενορχήστρωσης του Νίκου Κούρου. Προσπερνώντας τα μεγάλα σουξέ ("Ζηλεύω", "Λεηλάτησέ με", "Κι όλο εγώ περίμενα", "Όποιο δρόμο και να πάρω", "Εξαρτάται") θα στεκόμουν με περισσότερη συμπάθεια στα τραγούδια: "Φοβάμαι" (για την εκφραστικότητα της Δήμητρας Γαλάνη), "Τριαντάφυλλο" (για την τρυφερή ερμηνεία του Θεοδόση) και "Ξεχασμένη αποσκευή" (μια όμορφη ερμηνευτική στιγμή της Χαρούλας).

Μάριος Τόκας, Αντώνης Καλογιάννης: Μικρά ερωτικά (1984)

Η δεκαετία του '80 ήταν η χρυσή δεκαετία του Μάριου Τόκα. Ό,τι έγραφε τότε, γνώριζε ευρύτατη εμπορική απήχηση καταγράφοντας υψηλότατα νούμερα πωλήσεων έχοντας βέβαια και το προνόμιο της συνεργασίας με κορυφαία ονόματα του πενταγράμμου, όπως ο Γιάννης Πάριος, η Χαρούλα Αλεξίου ή ο Αντώνης Καλογιάννης. 

Μετά την πετυχημένη πρώτη συνάντηση του συνθέτη με τον στιχουργό Σαράντη Αλιβιζάτο στο άλμπουμ Τα βοριαδάκια ήρθε σύντομα και μια δεύτερη συνεργασία με το δίσκο Μικρά Ερωτικά που κυκλοφόρησε το 1984 από την Polydor (Philips). Ο δίσκος υπήρξε η πρώτη ευρείας αποδοχής εμπορική δουλειά του συνθέτη, καθώς ξεπέρασε τις 50.000 αντίτυπα κι έγινε "χρυσός" με τα υψηλά ποσοτικά στάνταρ εκείνης της εποχής. Το τραγούδι που έσυρε το όχημα ήταν κυρίως η κοσμαγάπητη "Αννούλα του χιονιά", αλλά και άλλα τραγούδια του δίσκου ακούστηκαν πολύ, όπως το "Σ' αγαπώ" σε ντουέτο του τραγουδιστή με τη Μαρινέλλα.

Ο Σαράντης Αλιβιζάτος έγραψε τους στίχους στα οκτώ από τα δέκα τραγούδια του δίσκου, καθώς περιλαμβάνεται (σε δεύτερη εκτέλεση) και το μελοποιημένο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου "Δεν κλαίω" που ερμήνευσε πρώτος ο Λάκης Χαλκιάς στο δίσκο Πικραμένη μου γενιά (1981). Το περίεργο είναι ότι περιλαμβάνεται κι ένα ...αδέσποτο τραγούδι ("Σε περιμένω") στο φινάλε του δίσκου που έχει μουσική και στίχους του Δημήτρη Λάγιου! Θυμίζω πάντως ότι ένα χρόνο νωρίτερα ο Αντώνης Καλογιάννης είχε συνεργαστεί με τον Δημήτρη Λάγιο σε ένα ολόκληρο άλμπουμ με τίτλο Εδώ που γεννηθήκαμε (σε στίχους του Φώντα Λάδη) κι έτσι το "αδέσποτο" αυτό τραγούδι μοιάζει σαν απόηχος εκείνης της συνεργασίας.

Μάριος Τόκας: Τα βοριαδάκια (1982)

Μετά το αφιέρωμά μας στον Νότη Μαυρουδή λέω να επιστρέψουμε στον ευαίσθητο Κύπριο συνθέτη Μάριο Τόκα (1954-2008), ο οποίος έφυγε νωρίς από κοντά μας, αφού πρόλαβε ωστόσο να κοσμίσει την ελληνική δισκογραφία με ατέλεωτες μελωδικές στιγμές, αλλά και τεράστιες εμπορικές επιτυχίες. Πρωτοσυστήθηκε στο ελληνικό κοινό το 1978 με διπλή δισκογραφική κατάθεση, τον παιδικό δίσκο Άρες μάρες κουκουνάρες και τον κύκλο τραγουδιών Τραγούδια της παρέας με αποκλειστικό ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσιά, ενώ στη συνέχεια μας έδωσε έναν κύκλο μελοποιημένης ποίησης του Γιάννη Ρίτσου με τίτλο Πικραμένη μου γενιά (1981) που ερμήνευσε ο Λάκης Χαλκιάς, για να φτάσουμε στα 1982 και στον πρώτο μεγάλο σταθμό της δισκογραφικής του πορείας.

Πρόκειται για τον όμορφο κύκλο τραγουδιών Τα βοριαδάκια που κυκλοφόρησε από την Columbia κι έκανε αμέσως γνωστό τον συνθέτη στο πανελλήνιο χαρίζοντάς του τις πρώτες του εμπορικές επιτυχίες. Ο συνθέτης εδώ συνεργάστηκε με τον νεοφώτιστο στο χώρο στιχουργό (και ποιητή) Σαράντη Αλιβιζάτο, ο οποίος είχε πρωτοεμφανιστεί δυο χρόνια νωρίτερα με το δίσκο Ξημερώνει σε μουσικής του Αντώνη Βαρδή και ερμηνεία της Χαρούλας Αλεξίου. Η συνεργασία αυτή έμελλε να έχει μεγάλη συνέχεια τα επόμενα χρόνια στους περισσότερους δίσκους τραγουδιών του συνθέτη. Πάντως από την πρώτη κιόλας συνάντησή τους προέκυψαν μερικά πανέμορφα τραγούδια που ακούστηκαν πολύ στην εποχή τους και ίσως ακόμη να μην έχουν χάσει τη γοητεία τους, κυρίως το γλυκύτατο "Η νύχτα μυρίζει γιασεμί", αλλά και πολλά άλλα, όπως: "Θα 'μαστε μαζί", "Τ' άστρο που πέφτει", "Μόνος γυρίζω", "Φαντάρος", "Φυσαρμόνικα".

Τα τραγούδια ερμηνεύουν ο Νίκος Νομικός, ένας παλιός ερμηνευτής που είχε απουσιάσει για χρόνια από τη δισκογραφία μέχρι την οριστική επιστροφή του το 1976 με το δίσκο Τα σήμαντρα του Απόστολου Καλδάρα, ο Θέμης Αδαμαντίδης που μόλις το 1980 είχε κάνει το δισκογραφικό του ντεμπούτο με το άλμπουμ Αγάπησέ με, και η πρωτόβγαλτη Γιάννα Κομνηνού. Την καλοδουλεμένη ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Δημήτρης Μηλιός χρησιμοποιώντας ακόμη και ξύλινα πνευστά με ηχοχρώματα των Άνδεων που δίνουν ένα ξεχωριστό χρωματισμό σε κάποια τραγούδια.

Νότης Μαυρουδής: Ξαφνικοί επισκέπτες (2020)

Η τελευταία φάση της ζωής του Νότη Μαυρουδή στάθηκε ιδιαίτερα γόνιμη, αφού στο διάστημα 2019-2022 μας έδωσε συνολικά τρεις ολοκληρωμένους κύκλους τραγουδιών, και συγκεκριμένα τους κύκλους: Άγρυπνο φεγγάρι (2019), Ξαφνικοί επισκέπτες (2020) και Οχτώ κρυφές μπαλάντες (2022). Έχουμε ήδη εξετάσει τους δύο από αυτούς, οπότε θα κλείσουμε αυτό το αφιέρωμα στην όψιμη δισκογραφία του συνθέτη με τον κύκλο Ξαφνικοί επισκέπτες που κυκλοφόρησε το 2020 σε μορφή βιβλίου με ένθετο τον ψηφιακό δίσκο από τις εκδόσεις Άπαρσις.

Ο συγκεκριμένος κύκλος αποτελεί άλλο ένα πειστικό τεκμήριο της αστείρευτης έμπνευσης του δημιουργού, ο οποίος ήδη συμπλήρωνε τα 75 χρόνια ζωής και τα 56 χρόνια από την πρώτη εμφάνισή του στη δισκογραφία! Ταυτόχρονα αποτελεί κι ένα αδιάψευστο τεκμήριο της γενναιοδωρίας του προς τους νέους καλλιτέχνες, αφού εδώ αποφάσισε να ντύσει με τις μελωδίες του στίχους αποκλειστικά νέων και άγνωστων στιχουργών από το φυτώριο που εκκολάπτεται μέσα από το ίδρυμα «Μικρό Πολυτεχνείο» και ειδικότερα από το τμήμα «Στιχοποίηση» που εποπτεύει ο γνωστός στιχουργός Κώστας Φασουλάς. Πρόκειται για τους:   Δήμητρα Κουντουριώτη, Ιωάννα Κολλινιάτη, Κέλλυ Αλεφάντου, Ειρήνη Παπαδοπούλου, Παναγιώτη Στράκαρη, Λυσάνδρα Αναστασοπούλου, Νάνσυ Φωτοπούλου, Μιχάλη Δήμα, Ανδρομάχη Δαμαλά, Βίβιαν Ματσούκα, Αντιγόνη Κολοβέντζου και Νίκη Ρουσοπούλου-Παππά. 

Προφανώς η απροσδόκητη αυτή συνεργασία δικαιολογεί και τον τίτλο της έκδοσης που περιλαμβάνει συνολικά 13 όμορφα τραγούδια λυρικής φόρτισης με λιτή ενορχήστρωση βασισμένη, όπως πάντα, σε ακουστικά όργανα με την κιθάρα φυσικά σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι όμορφες ερμηνείες συμβάλλουν ασφαλώς στο ευφρόσυνο αποτέλεσμα. Ερμηνεύουν οι: Γεράσιμος Ανδρεάτος, Ηλίας Λιούγκος, Βασίλης Λέκκας, Δώρος Δημοσθένους, Μόρφω Τσαϊρέλη και Ειρήνη Τουμπάκη.

Νότης Μαυρουδής: Στου χρόνου τις καταπακτές (2011)

Με το ξεκίνημα του νέου αιώνα κι έχοντας επικεντρώσει πλέον το κύριο ενδιαφέρον του στην εξαιρετική κιθαριστική σειρά Cafe de l' art μαζί με τον κιθαριστή Παναγιώτη Μάργαρη, ο Νότης Μαυρουδής είχε πλέον αραιώσει πολύ την παρουσίαση καινούργιου τραγουδιστικού υλικού. Όπως έχουμε ήδη δει, το 2002 μας έδωσε τον κύκλο Στην ηχώ του έρωτα κι αμέσως μετά τον παιδικό κύκλο Μουσικό Ανθολόγιο (2003), για να επανέλθει το 2006 με καινούργιο υλικό (Carte postale) και στη συνέχεια να μεσολαβήσει ένα μακρύ διάστημα πέντε χρόνων, ως το 2011 που επανήλθε με καινούργια τραγούδια με γενικό τίτλο Στου χρόνου τις καταπακτές.

Κι αυτή η δουλειά είναι πανέμορφη και αποδεικνύει ότι ο συνθέτης δεν βιαζόταν να δίνει το δισκογραφικό παρών, αν δεν είχε κάτι καινούργιο να πει με τη μουσική του. Η αλήθεια είναι ότι ο δίσκος μοιάζει "εκτός κλίματος" για την εποχή που κυκλοφόρησε μέσα σε μια γενικευμένη παρακμή του τραγουδιού μας. Δυστυχώς είχαμε ήδη περάσει σε μια στείρα εποχή, όπου δε βγαίναν πλέον τέτοιοι δίσκοι που να ακούγονται με το ίδιο ενδιαφέρον από την αρχή ίσαμε το τέλος. Ο Μαυρουδής δε διστάζει να επιστρέφει στις παλιές φόρμες και ν' αναζητά καινούργια ηχοχρώματα, πάντα ανοιχτός σε συνεργασίες και γενναιόδωρος με τους νεότερους καλλιτέχνες. 

Το άλμπουμ είναι πολυσυμμετοχικό. Πρώτα πρώτα έχουμε μια σειρά αξιόλογους στιχουργούς, παλαιούς και νεότερους, που συμπράττουν στη διαμόρφωση του υλικού, όπως: Άκος Δασκαλόπουλος, Άλκης Χριστοφέλλης, Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος, Γιώργος Κορδέλλας, Λίνα Δημοπούλου, Μάρθα Βεντρή και Μαίρη Φασουλάκη. Κι όπως τον "παλιό καλό καιρό", ο συνθέτης περιστοιχίζεται από μια μεγάλη ομάδα ερμηνευτών που αποδίδουν άρτια το υλικό του δίσκου. Ιδού τα ονόματα: Γιάννης Χαρούλης, Γιώτα Νέγκα, Μίλτος Πασχαλίδης, Μπάμπης Τσέρτος, Μελίνα Ασλανίδου, Διονύσης Τσακνής, Χρήστος Κωνσταντόπουλος, Σαββέρια Μαργιολά και Αμαλία Τάτση! Συμπράττουν επίσης η Χορωδία Kodaly, η Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων Πάτρας υπό τον Θανάση Τσιπινάκη, αλλά και η Παιδική Χορωδία του Σπύρου Λάμπρου. 

Οι μελωδίες του συνθέτη διατρέχουν μια μεγάλη ποικιλία μουσικών εκφράσεων, από το ορθόδοξο λαϊκό, μέχρι τη μπαλάντα, το ροκ ή τον αυτοσχεδιασμό. Ο ίδιος μας εξηγεί σχετικά: "Τα τραγούδια αυτού του δίσκου περιέχουν ποικίλα είδη. Η μπαλάντα, οι αναφορές σε μουσικές που καθόρισαν τη συλλογικότητά μας: Λαϊκά και λόγια ιδιώματα, απρόσμενα ...ροκ μαζί με βαλς και tango, ό,τι το παρελθόν και το παρόν μού "προτείνει" να σκέφτομαι και να δημιουργώ (...) Τα τραγούδια αυτού του δίσκου φιλοδοξούν να τοποθετηθούν στις αισθητικές-στιλιστικές ανακατατάξεις της εποχής. Κι εγώ με όποια πείρα διαθέτω από το 1964, όταν πρωτομπήκα στον κήπο της δισκογραφίας, αναζητώ για άλλη μια φορά χώρο έκφρασης...". Η ενορχήστρωση έχει μια διάθεση νοσταλγική που τονίζεται από την έντονη παρουσία του ακορντεόν, της κιθάρας, του πιάνου και του μαντολίνου. Στο φινάλε του δίσκου ακούμε ένα θαυμάσιο οργανικό θέμα αγνώστου συνθέτη ερμηνευμένο από δύο κλασικές κιθάρες που αποδίδουν ο συνθέτης και ο κιθαριστής Γιώργος Τοσικιάν.

Νότης Μαυρουδής: Carte postale (2006)

Συνεχίζοντας την όμορφη πορεία του στο ελληνικό τραγούδι ο Νότης Μαυρουδής μας έδωσε το 2006, συμπληρώνοντας πια τα 60 του χρόνια, τον αξιολογότερο κύκλο τραγουδιών της ώριμης φάσης του με τίτλο Carte Postale βασισμένο εξολοκλήρου σε ποιητικούς στίχους του Ηλία Κατσούλη. Ο ίδιος μας εξηγεί σχετικά: ''Τα τραγούδια του Carte postale είναι κομμάτια πάνω σε ιδιαίτερες και σημαντικές προσωπικότητες, κοινής αποδοχής, στον κοινό βίο. Είναι μνήμες που καταγράφηκαν στη συνείδηση και μεταμορφώθηκαν σε μουσική και διάφανη ύλη. Είναι αισθήματα που δεν μπόρεσα να πω με δικά μου λόγια, άλλα χρειάστηκα τους στίχους του Ηλία Κατσούλη για να ''μιλήσω'' με τη μουσική μου, σε αυτόν τον κύκλο τραγουδιών, αποτελούν σελίδες της κοινής ιστορίας μας, που θέλησα να πλησιάσω με μία μουσική, ίσως πολύ προσωπική. Εκ βαθέων...".

Αυτό ακριβώς είναι η ουσία του υπέροχου αυτού άλμπουμ. Μια σειρά μουσικοποιητικών πορτρέτων "καλτ" μορφών αλήστου μνήμης που κοσμούν τον ελληνικό και διεθνή λαϊκό πολιτισμό, κυρίως ανθρώπων του τραγουδιού που ο καθένας τους έχει χτίσει τον προσωπικό του μύθο. Ιδού τα πρόσωπα: Carlos Garnel (1890-1935), μυθικός Αργεντίνος χορευτής του tango, Amalia Rodrigues (1920-1999), ιέρεια του πορτογαλικού fado, Edith Piaf (1915-1963), το θρυλικό σπουργιτάκι του Παρισού, μια σειρά μυθικές Ελληνίδες ερμηνεύτριες του ελαφρού και ρεμπέτικου τραγουδιού (Ρόζα Εσκενάζη, Σοφία Βέμπο, Μαρίκα Νίνου, Στέλλα Χασκίλ, Σωτηρία Μπέλλου) και μαζί τους ο Αττίκ, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και η Φλέρυ Νταντωνάκη, αλλά και η εμβληματική ηθοποιός Σαπφώ Νοταρά, καθώς και οι ποιητές Γεώργιος Βιζυηνός και Κωνσταντίνος Καβάφης! Ο Ηλίας Κατσούλης εμπνεύτηκε από χαρακτηριστικές στιγμές της ζωής αυτών των θρυλικών μορφών και μας έδωσε πολύ περιεκτικά, αλλά απόλυτα λυρικά πορτρέτα δίνοντας την ευκαιρία στον συνθέτη να τα ντύσει με πολύ όμορφες μουσικές που καταφέρνουν με μια εντυπωσιακή προσαρμοστικότητα και εναλλαγή ύφους να αναδείξουν την ιδιαιτερότητα της καταγωγής, αλλά και του έργου όλων αυτών των μύθων. 

Τα τραγούδια ερμηνεύουν οι: Μαρία Φαραντούρη, Νίκος Δημητράτος, Σόνια Θεοδωρίδου, Μαριώ, Δήμητρα Παπίου, Σταμάτης Κραουνάκης, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Διονύσης Τσακνής, Καλλιόπη Βέττα και Μόρφω Τσαϊρέλη. Η Ζωή Τηγανούρια συμμετέχει με το ακορντεόν της. Την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας επωμίστηκε ο Γιάννη Ιωάννου. Εξαιρετικά επιμελημένη η όλη έκδοση για λογαριασμό της ετικέτας Corifeo της Eros Music, με πολυσέλιδο ένθετο βιβλιαράκι.

Νότης Μαυρουδής: Στην ηχώ του έρωτα (2002)

Είδαμε τις τελευταίες ημέρες μια σειρά δισκογραφικών συνεργασιών του Νότη Μαυρουδή με γυναικείες φωνές (Μαίρη Έσπερ, Julie Ziavras, Θεοδοσία Στίγκα), οι οποίες καθόλου τυχαία δεν συνέβησαν, αφού ο εκλεκτός τραγουδοποιός έχει δηλώσει χωρίς περιστροφές την προτίμησή του στις γυναικείες φωνές, οι οποίες "καταφέρνουν να πολλαπλασιάσουν τις οδούς και τα μονοπάτια της τραγουδιστικής ερμηνείας προσφέροντας στην τραγουδιστική τέχνη δημιουργικότητα, γοητεία και περισσότερους ηχοχρωματικούς χυμούς... Νιώθω πως οι γυναικείες φωνές ενδύθηκαν τον μανδύα της αρχέγονης της Μεγάλης Θεάς, η οποία συνδύαζε τη ζωοφόρο δύναμη της μάνας με τον ερωτισμό της νεαρής γυναίκας και τη σοφία της γερόντισσας".

Έχοντας λοιπόν αυτή την ερμηνευτική προτίμηση δε δίστασε ο συνθέτης να προχωρήσει σε ένα ολοκληρωμένο άλμπουμ αποκλειστικά με γυναικείες ερμηνείες επιλέγοντας μερικές από τις πλέον καταξιωμένες στο χώρο και συγκεκριμένα τη Χαρούλα Αλεξίου, την Ελένη Βιτάλη, τη Γλυκερία, την Ελευθερία Αρβανιτάκη, την Έλλη Πασπαλά και τη Λιζέτα Καλημέρη. Το άλμπουμ έχει τίτλο Στην ηχώ του έρωτα κι εκδόθηκε το 2002 από την ετικέτα Corifeo της Eros Music, την οποία εκείνη την εποχή διηύθυνε ο συνθέτης. 

Το θαυμάσιο αυτό άλμπουμ περιλαμβάνει σχεδόν αποκλειστικά πρωτότυπες συνθέσεις, συνολικά δώδεκα τραγούδια σε στίχους των Γιώργου Κορδέλλα, Σμαρώς Παπαδοπούλου, Άρη Δαβαράκη, Τάσου Σαμαρτζή, Τατιάνας Λύγαρη, Αγαθής Δημητρούκα και Μαρίας Θάνογλου, όλα ερωτικής θεματολογίας ντυμένα με τρυφερές μελωδίες και λιτή ακουστική ενορχήστρωση. Πέρα από τα δώδεκα τραγούδια έχουμε κι ένα σύντομο θέμα ("Μνήμη του ανέμου") που αποδίδεται από χορωδιακό βοκαλισμό, καθώς κι ένα οργανικό φινάλε ("Λυρικό") σε μορφή για κλασική κιθάρα και ορχήστρα με σολίστ τον συνθέτη.