Μάνος Χατζιδάκις: Ραντεβού στην Κέρκυρα (1960) - Χαμένα όνειρα (1961)

Το τρίτο μέρος της τετραπλής κασετίνας που εξέδωσε το 1994 η Philips με γενικό τίτλο Ο Μάνος Χατζιδάκις στον ελληνικό κινηματογράφο περιλαμβάνει τη μουσική που συνέθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις για δύο ελληνικές ταινίες της περιόδου 1960-1961, αυτή τη φορά όμως χωρίς την παρουσία της Αλίκης Βουγιουκλάκη στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Πρόκειται για τις ταινίες "Ραντεβού στην Κέρκυρα" και "Χαμένα όνειρα".

Η χαριτωμένη κωμωδία Ραντεβού στην Κέρκυρα γυρίστηκε το 1960 από την Ολύμπια Φιλμ βασισμένη σε σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σκηνοθεσία του Ντίμη Δαδήρα και πρωταγωνιστές τους Τζένη Καρέζη, Αλέκο Αλεξανδράκη, Ελένη Χαλκούση, Λυκούργο Καλλέργη και Βαγγέλη Πλοιό. Η ταινία είχε μέτρια εμπορική αποδοχή κόβοντας 95.664 εισιτήρια στην πρώτη της προβολή και κατετάγη στην 5η θέση σε μια χρονιά που κυριάρχησαν οι ταινίες της Αλίκης "Το ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο" και "Το κλωτσοσκούφι". Αξιοσημείωτο είναι ότι στις επόμενες δύο θέσεις είχαν καταταγεί οι ταινίες "Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος" και "Το νησί των γενναίων", πράγμα που σημαίνει ότι στις πέντε εμπορικότερες ταινίες της χρονιάς τη μουσική υπέγραψε ο ίδιος συνθέτης, δηλαδή ο Μάνος Χατζιδάκις! 

Στην ταινία Ραντεβού στην Κέρκυρα βρίσκουμε τα ίδια μουσικά χαρακτηριστικά του συνθέτη με χαριτωμένα χορευτικά θέματα που παίζουν με τους δημοφιλείς ρυθμούς της εποχής (μάμπο, τσα τσα, φόξτροτ, μπλουζ). Εδώ επίσης ακούγεται και το υπέροχο τραγούδι "Καπου υπάρχει η αγάπη μου" σε στίχους του συνθέτη που την προηγούμενη χρονιά είχε αποσπάσει το πρώτο βραβείο στο πρώτο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού του Ε.Ι.Ρ. με ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη, ενώ στα φωνητικά ακούγεται και ο Γιάννης Βογιατζής.

Το 1961 σε συμπαραγωγή της Φινος Φιλμ με την εταιρεία Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης γυρίστηκε η δραματική ταινία Χαμένα όνειρα σε σενάριο και σκηνοθεσία του Αλέκου Σακελλάριου με πρωταγωνιστές τους Δημήτρη Παπαμιχαήλ, Αντιγόνη Βαλάκου, Λαυρέντη Διανέλλο, Θανάση Βέγγο, Γιώργο Δαμασιώτη και Τζόλυ Γαρμπή. Εδώ ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε ένα από τα πιο τρυφερά και όμορφα soundtrack της καριέρας του με αργές μελωδίες και παραλλαγές εκτελεσμένες από μικρή συμφωνική ορχήστρα και με πρωταγωνιστή το βιολί του Βύρωνα Κολάση. Η αίσθηση της χιμαιρικής και ανεκπλήρωτης προσδοκίας που κυριαρχεί στην ταινία αποδίδεται με εξαιρετικά πειστικό τρόπο μέσα από τα υπέροχα αυτά μικρά adagio του μεγάλου συνθέτη. Το πασίγνωστο ακροτελεύτιο "Βαλς των χαμένων ονείρων" αποζημιώνει τη μάταιη προσδοκία με την ακαταμάχητη καθαρτική του δύναμη! 

Η ταινία δε γνώρισε επιτυχία, αφού έκοψε μόλις 61.469 εισιτήρια καταλαμβάνοντας την 8η θέση σε μια χρονιά πάντως που ο συνθέτης είχε και πάλι κυριαρχήσει με τις μουσικές του για τις τρεις πρώτες ταινίες της σεζόν, δηλαδή την "Αλίκη στο ναυτικό", τη "Μανταλένα" και βέβαια το "Ποτέ την Κυριακή" που έκανε το όνομά του παγκόσμια γνωστό!

Μάνος Χατζιδάκις: Το κλωτσοσκούφι (1960) - Aliki my Love (1962)

Στην ίδια έκδοση της Philips (1994) έχουμε άλλα δύο ενδιαφέροντα κινηματογραφικά soundtrack του Μάνου Χατζιδάκι από τις αρχές της δεκαετίας του '60 γραμμένα για δυο παραγωγές της Finos Film με πρωταγωνίστρια την Αλίκη Βουγιουκλάκη. 

Η πρώτη ταινία είναι το κοσμαγάπητο Κλωτσοσκούφι παραγωγής 1959-1960 σε σενάριο των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου και σκηνοθεσία του Ντίνου Δημόπουλου με συμπρωταγωνιστές της Αλίκης τον Αλέκο Αλεξανδράκη, τον Στέφανο Ληναίο, τον Θανάση Βέγγο, τον Σταύρο Ξενίδη, τη Τζόλυ Γαρμπή, τη Μαρίκα Κρεβατά και την Τασσώ Καββαδία. Η ταινία έκοψε 202.542 στην πρώτη της προβολή και κατετάγη δεύτερη, πίσω από το "Ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο", όπου επίσης πρωταγωνιστούσε η Αλίκη. Ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε και πάλι όμορφα μελωδικά και χορευτικά θέματα κι ανάμεσά τους δυο πολύ γνωστά τραγούδια ("Το κλωτσοσκούφι", "Σπουργιτάκι μου") σε δικούς του στίχους και ερμηνεία πάντα από την Αλίκη συνοδευόμενη από το Τρίο Καντσόνε. Μέρος του soundtrack (τέσσερα οργανικά θέματα) εκδόθηκε το 1960 σε δίκσο 45 στροφών extended από τη Fidelity, ενώ σε απλό 45άρι κυκλοφόρησαν από την ίδια εταιρεία και τα δυο τραγούδια της ταινίας.

Δυο χρόνια αργότερα γυρίστηκε η φιλόδοξη ταινία Aliki my Love με την Αλίκη να συμπρωταγωνιστεί με ξένους ηθοποιούς (Wilfrid Hyde-White, Jess Conrad, Katherine Kath), αλλά και Έλληνες (Πάρις Αλεξάντερ, Βάσος Ανδρονίδης κ.ά.) σε μια προσπάθεια να στήσει μια διεθνή καριέρα. Παρά την παρουσία του διάσημου Αμερικανοπολωνού σκηνοθέτη Rudolph Mate (που είχε πίσω του μια μεγάλη καριέρα στο Χόλιγουντ κυρίως με film noir), η ταινία δε γνώρισε την αναμενόμενη επιτυχία, ενώ στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες έκοψε 235.890 εισιτήρια καταλαμβάνοντας μόλις τη 14η θέση σε μια περίοδο που οι πιο πετυχημένες ταινίες ξεπερνούσαν πλέον το μισό εκατομμύριο εισιτήρια με τα κοσμαγάπητα μιούζικαλ του Δαλιανίδη να μονοπωλούν την κορυφή! Πάντως ο Μάνος Χατζιδάκις υποστήριξε την ταινία με το δικό του πειστικό τρόπο γράφοντας όμορφα μουσικά θέματα και αρκετά τραγούδια σε στίχους μάλιστα του Νίκου Γκάτσου, μεταξύ των οποίων τα εξαιρετικά "Θαλασσοπούλια μου" και "Τραγούδι της Σειρήνας" που στη δισκογραφία πέρασαν με τη φωνή της Μαίρης Λίντα, ενώ το πλήρες soundtrack της ταινίας εκδόθηκε το 1963 από τη Fontana για τη διεθνή αγορά.

Μάνος Χατζιδάκις: Το ξύλο βγήκε απ' τον παράδεισο (1959) - Η Λίζα και η άλλη (1961)

Το 1959 στάθηκε μια εξαιρετικά γόνιμη χρονιά για τον Μάνο Χατζιδάκι με επτά συνολικά ταινίες να έχουν δική του μουσική επένδυση. Ξεχωρίζει το πολεμικό δράμα του Ντίμη Δαδήρα "Το νησί των γενναίων", όπου ακούστηκε το αριστουργηματικό τραγούδι "Μην τον ρωτάς τον ουρανό" από τη φωνή της πρωταγωνίστριας Τζένης Καρέζη.

Την ίδια λοιπόν χρονιά ο συνθέτης έγραψε κι ένα από τα πιο χαριτωμένα του soundtrack για την κλασική κωμωδία της Finos Film Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο σε σενάριο και σκηνοθεσία του Αλέκου Σακελλάριου με πρωταγωνιστές το δημοφιλέστατο δίδυμο Αλίκη Βουγιουκλάκη και Δημήτρη Παπαμιχαήλ μαζί με ένα εντυπωσιακό καστ ηθοποιών, μεταξύ των οποίων ο Ορέστης Μακρής, ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, ο Χρήστος Τσαγανέας, η Μαρίκα Κρεβατά, η Μέλπω Ζαρόκωστα, ο Γιώργος Γαβριηλίδης και ο Θόδωρος Μορίδης. Η ταινία έσπασε τα ταμεία εκείνη τη χρονιά κόβοντας στην πρώτη της προβολή 239.530 εισιτήρια που την κατέταξαν στην πρώτη θέση, μπροστά από τις επίσης πολύ δημοφιλείς ταινίες της ίδιας σεζόν (1959-60) "Το κλωτσοσκούφι" και "Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος" που επίσης είχαν μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Το σύντομο soundrack της ταινίας (διάρκειας 15 λεπτών) περιλαμβάνει πολύ όμορφες μελωδικές στιγμές και δυο τραγούδια ("Έχω ένα μυστικό", "Το γκρίζο γατί") σε στίχους του Αλέκου Σακελλάριου που ερμήνευσε με το δικό της παιδικό μπρίο η πρωταγωνίστρια Αλίκη Βουγιουκλάκη. Με εξαίρεση τα δυο αυτά δημοφιλέστατα τραγουδάκια που εκδόθηκαν αμέσως σε δίσκο 45 στροφών, το soundtrack αυτό παρέμεινε ανέκδοτο μέχρι το 1994, όταν και εκδόθηκε για πρώτη φορά από τη Philips ενταγμένο στην τετραπλή κασετίνα Ο Μάνος Χατζιδάκις στον ελληνικό κινηματογράφο και συνδυασμένο με τη μουσική της ταινίας Η Λίζα και η άλλη.

Η κωμωδία Η Λίζα και η άλλη, παραγωγής 1961, ήταν σκηνοθετημένη από τον Ντίνο Δημόπουλο σε σενάριο του Βαγγέλη Γκούφα, ο οποίος έγραψε και τους στίχους στο εξαιρετικό τραγούδι "Ξημερώνει" που στη δισκογραφία πέρασε με τη φωνή της Μαίρης Λίντα, αλλά η πρώτη του εκτέλεση ανήκει στην πρωταγωνίστρια της ταινίας Αλίκη Βουγιουκλάκη με το μπουζούκι του Γιώργου Ζαμπέτα να δίνει τον τόνο. Μάλιστα το τραγούδι ακούγεται και σε δεύτερη εκδοχή στο φινάλε με τίτλο "Τα δάκρυα της χαράς, βροχή". Αξιοσημείωτο είναι ότι στην ταινία η Αλίκη δεν είχε παρτενέρ τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, αλλά τον Γιώργο Πάντζα στα πρώτα βήματα της καριέρας του και μαζί πολλούς ακόμη αξιόλογους ηθοποιούς, όπως ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, ο Θανάσης Βέγγος, ο Γιώργος Λευτεριώτης, ο Παντελής Ζερβός, ο Λαυρέντης Διανέλλος, η Τζόλυ Γαρμπή και ο Δημήτρης Νικολαΐδης. Η ταινία έκοψε στην πρώτη της προβολή 152.896 εισιτήρια και κατέλαβε τη δεύτερη θέση πίσω από τον "Κατήφορο" του Γιάννη Δαλιανίδη.

Μάνος Χατζιδάκις: Το τελευταίο ψέμα (1958/1990)

Συμπληρώνονται σήμερα 31 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Έλληνα συνθέτη Μάνου Χατζιδάκι (1925-1994), ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι φέτος συμπληρώνονται και τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του ίδιου, αλλά και του μεγάλου συνοδοιπόρου του Μίκη Θεοδωράκη, οπότε αναμένονται πολλά αφιερώματα από πάσης φύσεως μέσα ενημέρωσης ή πολιτιστικούς φορείς και προφανώς και ο Δισκοβόλος δε θα μείνει με σταυρωμένα χέρια!

Ως ένα μικρό αφιέρωμα στη μνήμη του σπουδαίου αυτού δημιουργού θα δούμε μερικά από τα πρώιμα soundtrack που έγραψε για τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο κατά την πιο γόνιμη φάση της δημιουργικής του πορείας (τέλη της δεκαετίας του '50 και αρχές της δεκαετίας του '60), όταν ο κινηματογράφος (και το θέατρο) αποτελούσε το κύριο πεδίο δράσης του κι έγραφε σωρηδόν μουσικές για εμπορικές ταινίες σε ρυθμούς εντατικούς φτάνοντας ακόμη και τα επτά soundtrack το χρόνο! Είχε ξεκινήσει πολύ νωρίς να καταπιάνεται με την κινηματογραφική μουσική, αφού μόλις το 1946, στα 21 του, έγραψε τη μουσική της ταινίας "Αδούλωτοι σκλάβοι" κι έκτοτε είχε αδιάλειπτη παρουσία στο χώρο αυτό σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής του, ενώ η μεγάλη διάκριση ήρθε το 1961 με την κατάκτηση του βραβείου όσκαρ για το τραγούδι "Τα παιδιά του Πειραιά" από την ταινία "Ποτέ την Κυριακή" (1960) του Ζιλ Ντασέν.

Το 1958 ο συνθέτης συνεργάστηκε με τον σημαντικό σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη γράφοντας τη μουσική για τη δραματική ταινία "Το τελευταίο ψέμα" βασισμένη σε σενάριο του σκηνοθέτη με πρωταγωνίστρια την Έλλη Λαμπέτη πλαισιωμένη από μια πληθώρα αξιόλογων ηθοποιών, όπως: Μιχάλης Νικολινάκος, Γιώργος Παππάς, Ελένη Ζαφειρίου, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Αθηνά Μιχαηλίδου, Δέσπω Διαμαντίδου, Μηνάς Χρηστίδης, Νίκος Κούρκουλος, Μαίρη Χρονοπούλου, Ξένια Καλογεροπούλου και Βασιλάκης Καΐλας. Αυτή ήταν η τέταρτη κατά σειρά ταινία του Κακογιάννη μετά το "Κυριακάτικο ξύπνημα" (1954), τη "Στέλλα" (1955) και το "Κορίτσι με τα μαύρα" (1956) και η τρίτη με πρωταγωνίστρια την Έλλη Λαμπέτη, πρώτη φορά όμως χωρίς τον σταθερό της τότε σύντροφο Δημήτρη Χορν. Η ταινία έλαβε μέρος την ίδια χρονιά στο Φεστιβάλ των Καννών, αλλά και σε άλλα διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ.

Ο Μάνος Χατζιδάκις έγραψε ένα εξολοκλήρου οργανικό soundtrack προσαρμοσμένο στο μεγαλοαστικό περιβάλλον της ταινίας με ατμοσφαιρικά θέματα και παραλλαγές. Παρόλα αυτά η συγκεκριμένη μουσική παρέμενε επί δεκαετίες εκτός δισκογραφίας, για να εκδοθεί τελικά από τη Lyra το 1990 με επιμέλεια του Μάκη Δελαπόρτα, ο οποίος σχεδίασε και το εξώφυλλο, ενώ επανεκδόθηκε σε νέα ψηφιακή επεξεργασία το 2008.

Παντελής Θαλασσινός: Απ' την Τήλο ως τη Θράκη (1999)

Ολοκληρώνουμε το μικρό μας αφιέρωμα στην πρώτη δημιουργική περίοδο του Παντελή Θαλασσινού με ένα διπλό άλμπουμ που ήρθε ως επιστέγασμα της πολύ γόνιμης αυτής φάσης της καριέρας του και περιλαμβάνει επιλεγμένο υλικό από ζωντανές ηχογραφήσεις του παρμένες από τις εκατοντάδες συναυλίες που πραγματοποίησε μέσα στη δεκαετία του '90 σε κάθε γωνιά της χώρας, όπως η Τήλος, η Κως, η Νάξος, η Χίος, η Ελούντα, το Ηράκλειο, τα Χανιά, η Αθήνα, η Πάτρα, ο Βόλος και η Ξάνθη. Το άλμπουμ έχει τον τίτλο Απ' την Τήλο ως τη Θράκη και διευκρινιστικό υπότιτλο Διά ζώσης, δηλώνοντας έτσι ευθέως τη φύση του περιεχόμενου υλικού. Όπως μας εξηγεί και ο ίδιος, πρόκειται για ένα δίσκο "που αποτυπώνει στιγμές ζωντανών συναυλιών σαν ντοκουμέντο ή σαν κάτι λευκώματα που γράφουν "ενθύμιον παντοτινής φιλίας". Αυτή τη φορά δεν επιβάλλω μόνο τα δικά μου τραγούδια, αντίθετα τα υποβάλλω για έγκριση...".

Το πλούσιο υλικό της έκδοσης περιλαμβάνει συνολικά 34 τραγούδια, από τα οποία σχεδόν τα μισά δεν είναι δικές του συνθέσεις, αλλά αποτελούν ένα απάνθισμα ελληνικών τραγουδιών που αγαπά ο ίδιος και του αρέσει να τα παίζει στις συναυλίες του, όπως η "Ελισσώ" των Μάνου Λοΐζου και Λευτέρη Παπαδόπουλου, η "Αρζεντίνα" του Αργύρη Μπακιρτζή, το "Χρώμα δεν αλλάζουνε τα μάτια" των Δημήτρη Παπαδημητρίου και Μιχάλη Γκανά, το "Γεια σου χαρά σου Βενετιά" των Σταύρου Ξαρχάκου και Νίκου Γκάτσου και δυο εμβληματικά τραγούδια ("Απόψε λέω να μην κοιμηθούμε", "Δε φταίω εγώ που μεγαλώνω") του φίλου και συνοδοιπόρου του Γιάννη Νικολάου από την εποχή των Λεθρεπιβατών, καθώς και μια σειρά παραδοσιακών τραγουδιών απ' όλη την Ελλάδα. 

Από τις δικές του συνθέσεις ακούγονται εδώ για πρώτη φορά τα τραγούδια "Θαλασσινό" σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου και "Ο πατέρας" σε στίχους Ηλία Κατσούλη. Εκτός από τραγούδια που είχε ερμηνεύσει ο ίδιος σε προσωπικούς του δίσκους, περιλαμβάνονται και κάποιες σκόρπιες συμμετοχές του σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών, όπως: "Για χάρη σου" και "Θέλω απόψε" από το δίσκο Το φίλημα του χρόνου (1992) της Βούλας Σαββίδη, "Στο κάστρο το παλιό" από το δίσκο Γυάλινος δρομέας (1992) του Πέτρου Γαϊτάνου, "Του παραδείσου λεμονιά" από το δίσκο Μυθικά καράβια (1997) του Νίκου Ανδρουλάκη και "Άμα τη δεις" από το δίσκο Μάνα γη (1997) των Apurimac.

Τα τραγούδια ερμηνεύει ο ίδιος ο Παντελής Θαλασσινός, ενώ συμμετέχουν ο Γεράσιμος Ανδρεάτος και η Δέσποινα Ολυμπίου. Τις ενορχηστρώσεις επιμελήθηκε ο Πάρις Περυσινάκης. Ο δίσκος γνώρισε απροσδόκητα μεγάλη εμπορική επιτυχία και έγινε πλατινένιος ξεπερνώντας τις 100.000 πωλήσεις, για να γίνει έτσι η πιο πετυχημένη μέχρι σήμερα εμπορική δουλειά του καλλιτέχνη.

Παντελής Θαλασσινός, Γεράσιμος Ανδρεάτος: Όλα πολύτιμα (2001)

Η είσοδος του νέου αιώνα βρήκε τον Παντελή Θαλασσινό σε πλήρη δημιουργικό οίστρο. Μέσα στο 2001 μας παρουσίασε μαζεμένες δύο ολοκληρωμένες δουλειές, μία για τη δική του φωνή (Ο Άγιος Έρωτας) κι άλλη μία για τη φωνή του καλού λαϊκού ερμηνευτή Γεράσιμου Ανδρεάτου. Μ' αυτή τη δεύτερη, ιδιαίτερα αξιόλογη, δουλειά θα ασχοληθούμε σήμερα.

Ο Γεράσιμος Ανδρεάτος είχε εμφανιστεί ήδη στη δισκογραφία από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας καταφέρνοντας σε σύντομο χρονικό διάστημα να χτίσει ένα υπολογίσιμο όνομα στο χώρο του ελληνικού πενταγράμμου μέσα από αξιόλογες συνεργασίες (Βαγγέλης Κορακάκης, Πέτρος Ταμπούρης, Γιάννης Μαρκόπουλος, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Χρήστος Νικολόπουλος, Γιώργος Ζήκας κ.ά.) που αποτυπώθηκαν σε πάμπολλες σκόρπιες συμμετοχές και τρεις ολοκληρωμένους προσωπικούς δίσκους (Πικρό φιλί, Δέκα χρόνια στου Μπακάκου, Το στοίχημα). 

Το 2001 λοιπόν εκδόθηκε από την ΜΒΙ ο 4ος προσωπικός του δίσκος με τίτλο Όλα πολύτιμα. Τη μουσική έγραψε ο Παντελής Θαλασσινός, με τον οποίο ο Ανδρεάτος είχε ήδη μια συνεργασία στο διπλό ζωντανό άλμπουμ Απ' την Τήλο ως τη Θράκη (1999). Πρόκειται για έναν πολύ ενδιαφέροντα κύκλο τραγουδιών μεγάλης διάρκειας, αφού περιλαμβάνει συνολικά 17 κομμάτια. Από αυτά, τα 14 είναι πρωτότυπα τραγούδια και τα υπόλοιπα τρία είναι οργανικά θέματα. Από τα οργανικά τα δύο είναι ταξίμια για ζεύγη σόλο οργάνων (κλαρίνο-νέι, καβάλι-ούτι), ενώ για επίλογο έχουμε την οργανική εκδοχή του πολύ όμορφου τραγουδιού "Έλα και φίλα με", με το οποίο ξεκινά ο δίσκος.

Ο Παντελής Θαλασσινός εδώ μας έδωσε τραγούδια λαϊκού κυρίως χρώματος με αρκετές ωστόσο λυρικές στιγμές, ανάλογα με το ύφος και τη θεματολογία των στίχων που διακρίνονται για τη μελαγχολική τους διάθεση. Ο Ηλίας Κατσούλης κρατάει πάντα την κύρια ευθύνη του στιχουργικού μέρους με πέντε συνολικά τραγούδια, ενώ δύο έγραψε ο Μιχάλης Γκανάς, άλλα δύο ο Θοδωρής Γκόνης και ο ίδιος ο συνθέτης, ενώ από ένα συνεισέφεραν ο Μάνος Ελευθερίου, ο Βαγγέλης Βελώνιας και η Ευθυμία Πανταζοπούλου. 

Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Ανδρέας Τσεκούρας συνεργαζόμενος με κορυφαίους σολίστες, όπως ο Γιάννης Βασιλόπουλος (κλαρίνο), ο Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), ο Ηρακλής Βαβάτσικας (ακορντεόν), ο Μάνος Αβαράκης (φυσαρμόνικα), ο Σωκράτης Άνθης (τρομπέτα) και ο Σπύρος Καζιάνης (φαγκότο). Συμμετέχει επίσης μικρή μαντολινάτα, ενώ στα φωνητικά συμπράττουν η Σοφία Παπάζογλου, η Δέσποινα Ολυμπίου και ο συνθέτης που ερμηνεύει δύο τραγούδια. Συμμετέχουν επίσης αυτοσχέδια χορωδιακά σχήματα. Απόλυτα εκφραστική η ερμηνεία του Γεράσιμου Ανδρεάτου σε μια από τις καλύτερες στιγμές της καριέρας του.

Παντελής Θαλασσινός, Αν. Μουτσάτσου: Στους Άγιους Τόπους της καρδιάς (1996)

Μετά τη διάλυση των Λαθρεπιβατών (1993) ο Παντελής Θαλασσινός ξεκίνησε τη σόλο καριέρα του ξεδιπλώνοντας με εντυπωσιακό τρόπο το τραγουδοποιητικό του ταλέντο μέσα από μια μεγάλη σειρά προσωπικών δίσκων, αρχής γενομένης το 1995 με το πολύ πετυχημένο εμπορικά άλμπουμ Νύχτας κύματα, το οποίο την επόμενη χρονιά διαδέχθηκε το επίσης πετυχημένο Αστρανάμματα και δυο χρόνια αργότερα το Ένα κρυμμένο αχ (1998) που νομίζω πως υπήρξε το καλύτερο της καριέρας του.

Παράλληλα ο καλός τραγουδοποιός άρχισε να προσφέρει τραγούδια και σε άλλες φωνές. Είχε ξεκινήσει με τρία τραγούδια που έγραψε για τον προσωπικό δίσκο του Πέτρου Γαϊτάνου Γυάλινος δρομέας (1992), ενώ το 1993 είχε γράψει τα μισά τραγούδια του δίσκου Πες μου παραμύθια του Νικόλα Μητσοβολέα. Το 1996 λοιπόν, την ίδια χρονιά που εκδόθηκε από την MBI ο προσωπικός του δίσκος Αστρανάμματα, κυκλοφόρησε από τη Lyra ο δίσκος Στους Άγιους Τόπους της καρδιάς εξολοκλήρου με συνθέσεις του Παντελή Θαλασσινού και αποκλειστική ερμηνεύτρια την Αναστασία Μουτσάτσου, η οποία είχε ξεκινήσει την προσωπική της δισκογραφία το 1992 με το άλμπουμ Κύματα κρύσταλλα και δυο χρόνια αργότερα τα Μυστικά σημάδια. Έτσι λοιπόν η συνεργασία της με τον Θαλασσινό απέφερε τον τρίτο προσωπικό της δίσκο, ο οποίος μάλιστα γνώρισε επιτυχία κι έβγαλε πολλά τραγούδια που ακούστηκαν πολύ στον καιρό τους. 

Ο Ηλίας Κατσούλης καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος στο στιχουργικό μέρος με επτά συνολικά τραγούδια, ενώ δύο υπογράφει ο Μάνος Ελευθερίου κι από ένα η Λίτσα Μπεσκάκη και η Τέτα Τερζάκη. Ξεχωριστή στιγμή του δίσκου πάντως είναι το θαυμάσιο τραγούδι "Στο χωρισμό της" που αποτελεί μελοποίηση ποιήματος του Χιώτη ποιητή Φώτη Αγγουλέ (1911-1964), συμπατριώτη του συνθέτη, ο οποίος άλλωστε την ίδια χρονιά είχε μελοποιήσει άλλο ένα ποίημα του Αγγουλέ ("Όλα με τη γλώσσα της χαράς") για το άλμπουμ Αστρανάμματα.

Η μουσική του Θαλασσινού χαρακτηρίζεται κυρίως από τους ζωντανούς χορευτικούς ρυθμούς νησιώτικου ύφους που είχαν αρχίσει να διαμορφώνουν την προσωπική μουσική του μανιέρα. Η Αναστασία Μουτσάτσου ανταποκρίθηκε άριστα στο ύφος των τραγουδιών και τα διεκπεραίωσε με τον καλύτερο τρόπο καταφέρνοντας μ' αυτή κυρίως τη δουλειά να καταξιωθεί στο χώρο του ελληνικού πενταγράμμου. Την παραγωγή του δίσκου και την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Μιχάλης Νικολούδης, ενώ έλαβαν μέρος αξιόλογοι σολίστες οργάνων, όπως ο Μανώλης Καραντίνης (μπουζούκι, ούτι, τζουρά), ο Πέτρος Ταμπούρης (κανονάκι), ο Μάνος Αχαλινωτόπουλος (κλαρίνο) και ο Μιχάλης Νικολούδης (μαντολίνο, μαντόλα).

Παντελής Θαλασσινός & Λαθρεπιβάτες: Έτσι απλά (1991)

Σαν σήμερα, πριν από 67 χρόνια, στις 11 Ιουνίου 1958 γεννήθηκε ο Παντελής Θαλασσινός, μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση παραγωγικού τραγουδοποιού που ξεκίνησε την προσωπική του καριέρα κατά τη γόνιμη δεκαετία του '90. Είχε πάντως ήδη πίσω του μια αξιόλογη προϋπηρεσία στο ελληνικό τραγούδι από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, όταν συναντήθηκε με τoν επίσης ενδιαφέροντα τραγουδοποιό Γιάννη Νικολάου και μαζί δημιούργησαν το σχήμα Λαθρεπιβάτες, με το οποίο παρουσίασαν κατά το διάστημα 1987-1991 τρία ολοκληρωμένα άλμπουμ (Απόψε λέω να μην κοιμηθούμε, Ταξίδι στ' όνειρο, Έτσι απλά), για να τερματίσουν την κοινή πορεία τους το 1993 και ν' ακολουθήσει πια ο καθένας τον προσωπικό του δρόμο.

Θα σταθώ σήμερα στο τρίτο άλμπουμ του συγκροτήματος που κυκλοφόρησε το 1991 από τη ΜΒΙ με τον τίτλο Έτσι απλά, γιατί εδώ για πρώτη φορά ο Παντελής Θαλασσινός ξεδιπλώνει πιο αναλυτικά το τραγουδοποιητικό του ταλέντο, αφού στα δυο πρώτα άλμπουμ τον πρώτο λόγο είχε ο Γιάννης Νικολάου. Είναι επίσης σημαντικό ότι με το άλμπουμ αυτό ο Θαλασσινός συναντιέται για πρώτη φορά με τον σπουδαίο στιχουργό Ηλία Κατσούλη, με τον οποίο στη συνέχεια θα συμπορευτεί αδιάλειπτα μέχρι το θάνατο του στιχουργού (2008).

Το άλμπουμ είναι μοιρασμένο ισοδύναμα ανάμεσα στους δυο τραγουδοποιούς, καθώς τα πρώτα έξι τραγούδια φέρουν την υπογραφή του Γιάννη Νικολάου, ενώ τα υπόλοιπα έξι του Παντελή Θαλασσινού. Ο ίδιος ο Νικολάου έγραψε τους στίχους σε τέσσερα τραγούδια του, ενώ από ένα έγραψαν ο Οδυσσέας Εισαγγελέας και ο Δημήτρης Τσακαλίας. Ο Θαλασσινός επίσης έγραψε τους στίχους τριών τραγουδιών, ενώ τα άλλα τρία ανήκουν στον Ηλία Κατσούλη. Όμορφες μελωδικές στιγμές, ενίοτε με έντονα νοσταλγικά χρώματα, αλλά και ρυθμικά ποπ ή ρέγκε κομμάτια ή ακόμη και μπλουζ. Ξεχωρίζουν τα τραγούδια: "Τ' Αυγούστου η φωτιά", "Και νά που μεγάλωσα", "Το μπλουζ του χωρισμού", "Είμαι εντάξει" και "Φιλιά και δακρυγόνα". Το τελευταίο ακούστηκε περισσότερο απ' όλα. 

Ο Γιάννης Νικολάου ενορχήστρωσε τα δικά του τραγούδια, ενώ ο Θανάσης Μπίκος τα τραγούδια του Θαλασσινού. Μεταξύ των αξιόλογων μουσικών είναι ο Λάζαρος Κουλαξίζης στο ακορντεόν, ο Θανάσης Μπίκος στις κιθάρες και τη φυσαρμόνικα, ο Γιώργος Μαγκλάρας στο βιολί, ο Θύμιος Παπαδόπουλος στα πνευστά και ο Πλούταρχος Ρεμπούτσικας στο βιολοντσέλο.

Γιάννης Μαρκόπουλος: Δυο δίσκοι 45'' με σατιρικά τραγούδια (1975)

Συμπληρώνονται σήμερα δύο χρόνια από το θάνατο του Γιάννη Μαρκόπουλου (1939-2023), κορυφαίου συνθέτη μας που ανήκει στην πρώτη επιγονική γενιά μετά τους δύο Διόσκουρους του τραγουδιού μας (Μίκη Θεοδωράκη, Μάνο Χατζιδάκι), συνοδοιπόρου μιας λαμπρής γενιάς δημιουργών (Σταύρος Ξαρχάκος, Σταύρος Κουγιουμτζής, Μάνος Λοΐζος, Χρήστος Λεοντής, Δήμος Μούτσης, Γιάννης Σπανός) που έγιναν οι στυλοβάτες του λεγόμενου "έντεχνου" λαϊκού μας τραγουδιού δημιουργώντας μια πολύτιμη παρακαταθήκη ακριβών μελωδικών στιγμών με ανεξίτηλο ήδη το στίγμα τους στον νεότερο πολιτισμό μας.

Μέσα στο ογκώδες και υψηλής αισθητικής ποιότητας έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου υπάρχει κι ένα ιδιαίτερο τμήμα που ίσως δεν του έχουμε δώσει τη δέουσα σημασία. Είναι τα σατιρικά και χιουμοριστικά τραγούδια που έγραψε ο συνθέτης, μερικά μάλιστα από τα οποία γνώρισαν ευρύτατη αποδοχή και τραγουδήθηκαν πολύ από τον κόσμο. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '60 μας είχε δώσει ένα πρώτο δείγμα αυτής της πλευράς του μελοποιώντας ένα σατιρικό στιχάκι του Μποστ ("Οι νεκροθάπται") με ερμηνευτή τον Γιώργο Ζωγράφο. Το 1972 στο δίσκο Διάλειμμα μας έδωσε το περίφημο "Του άντρα του πολλά βαρύ" και την επόμενη χρονιά τον ανεπανάληπτο "Ταρζάν", αμφότερα με τη φωνή του Θέμη Ανδρεάδη, ενώ το 1974 το άλμπουμ Θεσσαλικός Κύκλος ήταν πλημμυρισμένο με ευφάνταστα χιουμοριστικά τραγούδια σε στίχους του Κώστα Βίρβου.

Το 1975 λοιπόν ο συνθέτης ηχογράφησε για τις 45 στροφές δύο ακόμη δισκάκια με ανάλογο περιεχόμενο. Το ένα είχε τα τραγούδια: "Τούμπου τούμπου ζα" και "Κελαηδίσματα", ενώ το δεύτερο τα τραγούδια: "Τρόμπα Μαρίνα αλαλούμ" και "Οι άντρες οι παλιοί", η μελωδία του οποίου αποτέλεσε αργότερα τη βάση του διάσημου μουσικού θέματος της αγγλικής τηλεσειράς Who Pays the Ferryman (1978). Με εξαίρεση τα "Κελαηδίσματα" που υπογράφονται στιχουργικά από τον Κώστα Βίρβο, τα άλλα τρία τραγούδια έχουν στίχους του συνθέτη γραμμένους με μια έντονα σουρεαλιστική και ανατρεπτική διάθεση απέναντι στην περιρρέουσα πραγματικότητα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας και γιαυτό ο ίδιος τα χαρακτηρίζει ως "σοβαρά τραγούδια". Δύο μάλιστα από αυτά ("Τούμπου τούμπου ζα", "Κελαηδίσματα") ενσωματώθηκαν και στον κύκλο τραγουδιών Ανεξάρτητα που εκδόθηκε την ίδια χρονιά.

Τα τραγούδια ερμηνεύει το μάλλον παράταιρο τραγουδιστικό δίδυμο Λάκης Χαλκιάς και Παύλος Σιδηρόπουλος που τότε ανήκε σταθερά στον κύκλο συνεργατών του συνθέτη. Οι δυο τους άλλωστε συμμετείχαν από κοινού σε τρεις μεγάλες δισκογραφικές δουλειές του Μαρκόπουλου: Θεσσαλικός Κύκλος (1974), Ανεξάρτητα (1975), Οροπέδιο (1976). Στην ερμηνεία των τραγουδιών έχει μικρή συμμετοχή και ο ίδιος ο συνθέτης.

Αγίου Πνεύματος σήμερα...

Ανδρέας Μικρούτσικος, Σοφία Βόσσου: Άνοιξη (1991)

Αφού μεσολάβησε το άλμπουμ Έρωτας κεραυνοβόλος (1988), ο Ανδρέας Μικρούτσικος, σταθερά συνοδευόμενος από την υπέροχη Σοφία Βόσσου, μας δίνει τον πιο πετυχημένο δίσκο της καριέρας του με τίτλο Άνοιξη που κυκλοφόρησε το 1991 από τη Sony Columbia με δέκα φρέσκα τραγούδια στο ίδιο πάνω κάτω ύφος με δυναμικές ροκ στιγμές και εσωστρεφείς μελωδικές μπαλάντες. Ο δίσκος έγινε χρυσός και σ' αυτό βοήθησε ασφαλώς η ξεχωριστή πορεία του ομότιτλου τραγουδιού, το οποίο εκπροσώπησε την ίδια χρονιά τη χώρα μας στο διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision, όπου ωστόσο περιορίστηκε στη 13η θέση.

Όλα τα τραγούδια έχουν μουσική και στίχους του Ανδρέα Μικρούτσικου, ο οποίος μοιράζεται ισοδύναμα με τη Σοφία Βόσσου την ερμηνεία τους. Πέρα από το ομώνυμο τραγούδι, χαριτωμένες στιγμές του δίσκου είναι τα τραγουδάκια "Κουτσουράκι" και "Μάτια μου", ξεχώρισε όμως κι ακούστηκε πολύ το λαϊκότροπο (σε ρυθμό χασάπικου) "Δε μετανιώνω" που ερμηνεύει η Σοφία Βόσσου με την Μανώλη Λιδάκη, ενώ μπουζούκι παίζει ο Θανάσης Πολυκανδριώτης. Την ενορχήστρωση υπογράφει ο Χρήστος Λαγός που παίζει και ηλεκτρική κιθάρα και συντονίζει τον προγραμματισμό της ηλεκτρονικής συνοδείας. Την παραγωγή επιμελήθηκε ο Γιώργος Μακράκης.

Ουσιαστικά με το δίσκο αυτό ολοκληρώνεται η αυτόνομη δισκογραφική πορεία του Ανδρέα Μικρούτσικου, αφού στη συνέχεια στράφηκε στο χώρο της τηλεόρασης, για τις ανάγκες της οποίας μάλιστα μετά από δυο χρόνια ηχογράφησε το άλμπουμ Χαμογελάτε είναι μεταδοτικό, ενώ δέκα χρόνια αργότερα επανήλθε για λίγο με καινούργια τραγούδια (Της αγάπης σημάδια), χωρίς όμως καμία συνέχεια.

Ανδρέας Μικρούτσικος: Περνάω με κόκκινο / Το κόλπο (1986-87 / 1992)

Αμέσως μετά το δισκογραφικό του ντεμπούτο με το πετυχημένο άλμπουμ Νάμαστε πάλι εδώ, Αντρέα! (1985), ο Ανδρέας Μικρούτσικος μετακινήθηκε από την Columbia στη CBS, όπου παρουσίασε δύο συνεχόμενες προσωπικές δουλειές που γνώρισαν επίσης καλή υποδοχή από το κοινό και του χάρισαν μερικά σουξέ που ακούστηκαν πολύ εκείνη την εποχή.

Το 1986 λοιπόν εκδόθηκε το άλμπουμ Περνάω με κόκκινο και την επόμενη χρονιά το άλμπουμ Το κόλπο, τα οποία επανεκδόθηκαν ψηφιακά το 1992 σε ενιαίο δίσκο από τη Sony (διάδοχο της CBS) στο πλαίσιο της σειράς 2 LP σε 1 CD. Ο συνδυασμός ήταν απολύτως εύλογος όχι μόνο γιατί και οι δυο δίσκοι εκδόθηκαν από την ίδια εταιρεία, αλλά κυρίως γιατί έχουν πανομοιότυπου ύφους τραγούδια, όλα σε μουσική και στίχους του Ανδρέα Μικρούτσικου με ροκ χρώματα διανθισμένα με λυρικές νησίδες από όμορφες και τρυφερές μπαλάντες. 

Σε ερμηνευτικό επίσης επίπεδο οι δίσκοι είναι απολύτως συγγενικοί, αφού τα τραγούδια ερμηνεύουν ο ίδιος ο συνθέτης και η σταθερή ήδη σύντροφός του Σοφία Βόσσου, η οποία διαθέτοντας εξαιρετικά εκφραστική φωνή αποδίδει κυρίως τις πιο ευαίσθητες στιγμές, όπως τα πολύ όμορφα τραγούδια "Νύχτα μοναξιάς" (με εμφανείς τζαζ πινελιές) και "Τραγούδι του χωρισμού" (για φωνή και πιάνο), μαζί με τα επίσης όμορφα "Μην πυροβολείτε τα νυχτοπούλια" και "Χαμένο αβαντάζ" που ερμηνεύει ο Μικρούτσικος. Τα τραγούδια πάντως που γνώρισαν επιτυχία ήταν τα "Χαμένο νησί", "Το κόλπο" και "Σ' αγαπάω", ενώ σε μια δυνατή ροκ στιγμή ("Θέλω να ζω") συμμετέχει ερμηνευτικά ο Γιάννης Κούτρας. Στο φινάλε κάθε δίσκου κάνει ένα φευγαλέο πέρασμα και ο μικρός γιος του συνθέτη σε μια τρυφερή συνομιλία μαζί του.

Την ενορχήστρωση και των δύο δίσκων επιμελήθηκε ο Στέφανος Κορκολής δίνοντας μια διαυγή και δυναμική ηχητική γραμμή. Στο δεύτερο δίσκο συνεργάστηκε στην ενορχήστρωση και ο συνθέτης, ο οποίος μαζί με τον Κορκολή έχει και τη γενική ευθύνη της παραγωγής.

Ανδρέας Μικρούτσικος: Νάμαστε πάλι εδώ, Αντρέα ! (1985)

Γενέθλια σήμερα του Ανδρέα Μικρούτσικου, ο οποίος γεννήθηκε στην Πάτρα πριν από 73 χρόνια, στις 6 Ιουνίου 1952, πέντε χρόνια μετά τη γέννηση του διάσημου αδελφού του Θάνου Μικρούτσικου, στις πρώιμες δουλειές του οποίου μάλιστα συμμετείχε ως μουσικός. Η πρώτη δισκογραφική του εμφάνιση σημειώθηκε το 1982 σε ρόλο ερμηνευτή στο δίσκο Έρημη πόλη του Γιώργου Σταυριανού, ενώ από το 1985 και για μια δεκαετία περίπου ανέπτυξε έντονη δισκογραφική δραστηριότητα με δικές του συνθέσεις, μέχρι να στραφεί στο χώρο του θεάματος και της μικρής οθόνης, όπου και απέκτησε μιαν ευρύτατη δημοφιλία που διαρκεί μέχρι και σήμερα.

Το 1985 λοιπόν ο Ανδρέας Μικρούτσικος παρουσίασε την πρώτη ολοκληρωμένη προσωπική του δουλειά με τίτλο Νάμαστε πάλι εδώ, Αντρέα!, η οποία εκδόθηκε από την ΕΜΙ. Ουσιαστικά πρόκειται για μια ομαδική εργασία, αφού  ο δημιουργός στηρίχτηκε σε μια μεγάλη παρέα φίλων του από τα παλιά. Τους στίχους έγραψε ο πάντα ευρηματικός Μανώλης Ρασούλης, ο οποίος συμμετέχει και ως ερμηνευτής. Τραγουδούν επίσης η πρώτη σύζυγός του Μαρία Δημητριάδη, αλλά και η αμέσως επόμενη σύντροφος της ζωής του Σοφία Βόσσου, ο στενός του φίλος Σάκης Μπουλάς, ο Κώστας Θωμαΐδης και ο ίδιος. 

Δυναμική και μελωδική γραμμή διακρίνει το ύφος των τραγουδιών που ασφαλώς φανερώνουν ένα αξιόλογο συνθετικό ταλέντο. Το ομότιτλο τραγούδι ακούστηκε περισσότερο απ' όλα, καθώς και το χαριτωμένο "Κυκλωπάκι". Ο ήχος κινείται πιο πολύ στο πεδίο του ροκ και της μπαλάντας, ενώ την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος, εκτός από τα τραγούδια "Γκοστμπάστερ" και "Καλή μου τρίπλα σκλαβωμένη" που ενορχήστρωσε ο Βασίλης Δερτιλής.

Η Κική Δημουλά διαβάζει 30+4 ποιήματά της (2008)

Πριν από 94 χρόνια, στις 6 Ιουνίου 1931, γεννήθηκε στην Αθήνα (με καταγωγή από την Καλαμάτα) η Βασιλική Ράδου που δεν είναι άλλη από την εκλεκτή ποιήτρια Κική Δημουλά (1931-2020), η οποία εργάστηκε για μια εικοσιπενταετία ως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ από τις αρχές τις δεκαετίας του '50 έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο χώρο των γραμμάτων με την αποκηρυγμένη πρωτόλεια ποιητική συλλογή «Ποιήματα». Η επίσημη πρώτη της εμφάνιση έγινε το 1956 με τη συλλογή «Έρεβος», για να ακολουθήσουν δεκάδες άλλες ποιητικές συνθέσεις τα επόμενα χρόνια που την επέβαλαν - έστω και καθυστερημένα - ως κορυφαία δημιουργό της μεταπολεμικής περιόδου επικυρωμένη μάλιστα με πολλές βραβεύσεις εντός κι εκτός συνόρων, όπως το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2009 και το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2010, αλλά και με την εκλογή της στην Ακαδημία Αθηνών.

Στο χώρο της δισκογραφίας η Κική Δημουλά έχει ήδη μια σημαντική παρουσία αρχής γενομένης το 1998 με το άλμπουμ Στην αγκαλιά της άκρης του Θάνου Μικρούτσικου, ενώ ακολούθησαν αρκετές ολοκληρωμένες δουλειές, όπως: Ο πληθυντικός αριθμός (2003) του Νίκου Ξανθούλη, Η γη των απουσιών (2004) του Κυριάκου Σφέτσα, Μικρή σουίτα (2014) του Γιώργου Καζαντζή και Άτιτλο (2021) του Κώστα Γανωτή. Καταγράφονται επίσης και αρκετές σκόρπιες μελοποιήσεις ποιημάτων της με τις υπογραφές των Θανάση Νικόπουλου, Μάρως Βουμβάκη, Κώστα Παρίση, Γιώργου Ανδρέου, Σοφία Καμαγιάννη, Άνεμου και Σταμάτη Κραουνάκη.

Το 2008 κυκλοφόρησε ως ένθετος στο λογοτεχνικό περιοδικό Η Λέξη ένας ψηφιακός δίσκος αποκλειστικά αφιερωμένος στη μεγάλη ποιήτρια. Τίτλος του: Η Κική Δημουλά διαβάζει 30+4 ποιήματά της. Η διπλή αριθμητική ένδειξη του τίτλου δηλώνει ότι η έκδοση περιλαμβάνει 30 ποιήματα ανθολογημένα από το επίσημο ποιητικό corpus της δημιουργού, ενώ έχουν περιληφθεί και 4 ανέκδοτα ποιήματα που δημοσιοποιούνται εδώ για πρώτη φορά. Η βιωματική σχέση της ποιήτριας με το επιλεγμένο υλικό τής επιτρέπει να το αποδίδει με την πλήρη εκφραστικότητα που απαιτεί ο σύνθετος ποιητικός λόγος με τη δυναμική θεματολογία πλημμυρισμένη από υπαρξιακές ανησυχίες και μια επίμονη λογοπλαστική τάση.

Μικρό ταξίδι στο γιαλό...

Καλησπέρα σας από τη Σάμο, πλάι στις ακτές της αρχαίας Ιωνίας.

Είπα να κάνω ένα μικρό διάλειμμα για λίγες ημέρες.

Θα τα ξαναπούμε σύντομα...

Μελίνα Κανά: Σκόρπιες συμμετοχές (1991-2000)

Από τη διάσημη λυρική ερμηνεύτρια Έλενα Σουλιώτη που είδαμε χθες, περνάμε σε μια μεγάλη κυρία της νεότερης γενιάς του ελληνικού τραγουδιού, τη Μελίνα Κανά (Κανατά), η οποία γεννήθηκε σαν σήμερα στις 29 Μαΐου 1966 και από τις αρχές της δεκαετίας του '90 βρίσκεται σταθερά στην κορυφή του ελληνικού πενταγράμμου με πλούσια ήδη προσωπική δισκογραφία μέσα από σημαντικές και πολύ ετερόκλητες συχνά συνεργασίες. 

Η πρώτη ουσιαστικά αξιόλογη δισκογραφική της κατάθεση ήρθε το 1991 ως βασική ερμηνεύτρια του κύκλου τραγουδιών Μυστικά τραγούδια του Νίκου Μαμαγκάκη και του Μιχάλη Γκανά, ενώ ακολούθησαν ως το τέλος της ίδιας δεκαετίας πολύ σημαντικές στιγμές από τη συνεργασία της με τρεις κυρίως συνθέτες, τον Νίκο Ξυδάκη, τον Σωκράτη Μάλαμα και τον Θανάση Παπακωνσταντίνου. Με εντατικούς ρυθμούς συνέχισε και τα επόμενα χρόνια να δίνει αδιαλείπτως το δισκογραφικό της παρών δίπλα σε εκλεκτούς δημιουργούς, όπως ο Ορφέας Περίδης, ο Κώστας Καλδάρας, ο Λουδοβίκος των Ανωγείων, ο Στάμος Σέμσης, ο Παντελής Θαλασσινός, ο Χρήστος Νικολόπουλος και άλλοι.

Συνθέτοντας ένα μικρό πορτρέτο της Μελίνας Κανά προτίμησα να περιοριστώ στην πρώτη και σημαντικότερη δεκαετία της καριέρας της (1991-2000) και μάλιστα αποκλειστικά και μόνο με υλικό από τις σκόρπιες συμμετοχές της σε διάφορους δίσκους εκείνης της περιόδου αποφεύγοντας όλες τις προσωπικές δουλειές της ή και εκείνες όπου συμμετείχε ως βασική ερμηνεύτρια μαζί με άλλους τραγουδιστές, όπως ο δίσκος του Νίκου Μαμαγκάκη που προαναφέραμε. Έχω επιλέξει συνολικά 24 τραγούδια που καλύπτουν σχεδόν ολοκληρωμένα το σκόρπιο αυτό υλικό, το οποίο υπογράφουν οι συνθέτες και τραγουδοποιοί: Σωκράτης Μάλαμας, Νίκος Ξυδάκης, Πέτρος Δουρδουμπάκης, Μιχάλης Χριστοδουλίδης, Σπύρος Χατηνικολάου, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Κώστας Καλδάρας, Ορφέας Περίδης και Λουδοβίκος των Ανωγείων. Ανάμεσά τους και δυο παραδοσιακά τραγούδια της Χαλκιδικής, ιδιαίτερης πατρίδας της ερμηνεύτριας, από το άλμπουμ Ημερολόγιο (1995) του Νίκου Ξυδάκη.

Η Έλενα Σουλιώτη ερμηνεύει Donizetti και Verdi (1967)

Σήμερα είναι η επέτειος της γέννησης μιας κορυφαίας Ελληνίδας λυρικής ερμηνεύτριας που πέρασε από το διεθνές μουσικό στερέωμα ως διάττων αστέρας για λιγότερο από μια δεκαετία (δεκαετία του '60) και στη συνέχεια χάθηκε απότομα, αφού ο υπερβάλλων ζήλος για την τέχνη της είχε οδυνηρές συνέπειες για τη φωνή της. Ο λόγος για την υπέροχη Έλενα Σουλιώτη (1943-2004), διάσημη σοπράνο που στην εποχή της ακμής της συγκρινόταν με τη Μαρία Κάλλας και που μας έχει αφήσει λιγοστές, αλλά εξαιρετικές ηχογραφήσεις με επίκεντρο σχεδόν αποκλειστικά το έργο του Giuseppe Verdi. Τη σημαντικότερη δισκογραφική της κατάθεση αποτελεί η ενσάρκωση της Αμπιγκαΐλε από την όπερα "Ναμπούκο" του Βέρντι δίπλα στον μυθικό βαρύτονο Tito Gobbi που κυκλοφόρησε από τη Decca το 1965 με αρχιμουσικό τον Lamberto Gardelli σε μια ηχογράφηση που παραμένει αξεπέραστη μέχρι και σήμερα.

Από την ίδια πάνω κάτω εποχή η Decca μας έδωσε άλλο ένα σημαντικό ντοκουμέντο των φωνητικών δυνατοτήτων της Έλενας Σουλιώτη που κυκλοφόρησε το 1967 και περιλαμβάνει ένα μικρό ρεσιτάλ της ερμηνεύτριας με συνθέσεις του Gaetano Donizetti (1797-1848) και του Giuseppe Verdi (1813-1901). Ο Ντονιτσέτι, σύγχρονος του Μπελίνι, υπήρξε πολυγραφότατος συνθέτης όπερας του πρώιμου ρομαντισμού. Υπολογίζεται ότι έγραψε πάνω από 80 λυρικά έργα, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν οι δημοφιλείς όπερες: Άννα Μπολένα (1830), Το ελιξίριο του έρωτα (1832), Λουτσία ντι Λαμερμούρ (1835), Λουκρητία Βοργία (1840) και Ντον Πασκουάλε (1843). Ο μέγας Τζιουζέπε Βέρντι βέβαια δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, καθώς δεδομένα κατέχει  την πρωτοκαθεδρία στον κόσμο της όπερας ως ο κορυφαίος δημιουργός της με αθάνατες συνθέσεις που παίζονται ασταμάτητα και ηχογραφούνται συστηματικά απ' όλους τους λυρικούς καλλιτέχνες του πλανήτη. Από τις 28 συνολικά όπερες που μας κληροδότησε ξεχωρίζουν κυρίως οι εξής: Ναμπούκο (1842), Μάκβεθ (1847), Ριγκολέτο (1851), Τροβατόρε (1853), Τραβιάτα (1853), Χορός μεταμφιεσμένων (1859), Η δύναμη του πεπρωμένου (1862), Ντον Κάρλος (1867), Αΐντα (1871), Οθέλος (1887) και Φάλσταφ (1893). 

Στο παρόντα δίσκο η Έλενα Σουλιώτη ερμηνεύει την τελική σκηνή από την όπερα Άννα Μπολένα του Ντονιτσέτι και άριες από τις όπερες Μάκβεθ, Λουίζα Μίλλερ και Χορός μεταμφιεσμένων του Βέρντι. Την Ορχήστρα της Όπερας της Ρώμης διευθύνει ο Ιταλός αρχιμουσικός Oliviero De Fabritiis. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στα Στούντιο της RCA στη Ρώμη τον Σεπτέμβριο του 1966.

Ρίτα Αντωνοπούλου: Μια πόλη για δύο (2011)

Στο χθεσινό μας θέμα είδαμε την πρώτη δισκογραφική εμφάνιση του τραγουδιού "Ρόζα Λούξεμπουργκ" που έγραψε ο Θάνος Μικρούτσικος σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου για τη φωνή της Μαρίας Δημητριάδη σε δίσκο 45 στροφών που κυκλοφόρησε από τη Lyra το 1976 και στη συνέχεια εντάχθηκε στον ολοκληρωμένο κύκλο Τροπάρια για φονιάδες (1977). 35 χρόνια αργότερα το σπουδαίο αυτό τραγούδι γνώρισε μια καινούργια εκτέλεση, αυτή τη φορά με τη φωνή της Ρίτας Αντωνοπούλου, μια σύγχρονη ερμηνεύτρια υψηλών προδιαγραφών που τη γνωρίσαμε μέσα από δύο σημαντικές συνεργασίες της με τον Θάνο Μικρούτσικο, πρώτα με το άλμπουμ Για φωνή και ορχήστρα (2007) κι αμέσως μετά με τον κύκλο τραγουδιών Πάμε ξανά απ' την αρχή (2008). 

Με τις δυο αυτές βαρυσήμαντες δισκογραφικές καταθέσεις στη φαρέτρα της η ερμηνεύτρια μπόρεσε ν' ανοίξει τα φτερά της και σε καινούργιες συνεργασίες που της έδωσαν την ευκαιρία να διευρύνει την ερμηνευτική της ταυτότητα και να μας χαρίσει κάμποσες προσωπικές δουλειές, αλλά και  σκόρπιες συμμετοχές. Η πρώτη χρονικά δουλειά της προς αυτή την κατεύθυνση ήρθε το 2011 με το άλμπουμ Μια πόλη για δύο που εκδόθηκε και πάλι από τη Legend. 

Πρόκειται για μια πολυσυλλεκτική δουλειά με τη σύμπραξη πολλών δημιουργών της νέας γενιάς που έγραψαν τραγούδια για τη φωνή της Ρίτας Αντωνοπούλου, η οποία τα απέδωσε με ξεχωριστό ζήλο δηλώνοντας μάλιστα τον ενθουσιασμό της: «Πάντα πίστευα πως όταν θα ερχόταν η στιγμή που θα έπρεπε να διαλέξω τραγούδια για να πω, θα ήταν πολύ δύσκολο να βρω υλικό να με κερδίσει πραγματικά. Μάλλον είμαι πολύ τυχερή, γιατί βρέθηκα με δεκατέσσερα τραγούδια, τα οποία αγάπησα σχεδόν στο πρώτο άκουσμα». Ο Θέμης Καραμουρατίδης συνεισέφερε τέσσερα τραγούδια, τρία ο Νίκος Ζούδιαρης, δύο ο Χρήστος Θηβαίος και από ένα ο Διονύσης Τσακνής, η Μαρία Παπαγεωργίου και η Αργυρώ Χριστοδουλίδου. Και φυσικά το παρών έδωσε και ο Θάνος Μικρούτσικος με τη "Ρόζα Λούξεμπουργκ" που προαναφέραμε, αλλά και με το καινούργιο τραγούδι "Τέλεια ομορφιά" σε στίχους της Βίλλυς Σανιάνου. Στίχους έγραψαν επίσης η Φωτεινή Λαμπρίδη, ο Σταύρος Σταύρου, ο Οδυσσέας Ιωάννου, ο Νίκος Ζούδιαρης, η Δανάη Αντωνοπούλου και ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος. Οι ίδιοι οι δημιουργοί των τραγουδιών επιμελήθηκαν τις ενορχηστρώσεις με τη σύμπραξη του Άκη Γαβαλά. 

Θάνος Μικρούτσικος, Μαρία Δημητριάδη: Ρόζα Λούξεμπουργκ - Ο εχθρός (1976)

Ολοκληρώνουμε το ευρύ αυτό αφιέρωμα στον μεγάλο συνθέτη Θάνο Μικρούτσικο επιστρέφοντας στο ξεκίνημα της δισκογραφικής του πορείας στα χρόνια του '70 και θυμίζοντας ότι το 1969 και το 1972 με δύο διαδοχικά δισκάκια 45 στροφών έκανε την πρώτη διακριτική δισκογραφική του εμφάνιση. Και τα δυο ήταν βασισμένα σε ποίηση του Κώστα Καρυωτάκη. Στο δισκάκι του 1969 περιέχονταν τα ποιήματα "Μυγδαλιά" και "Ένα σπιτάκι" και τα ερμήνευε η Βάσω Μεσηνέζη, ενώ το 45άρι του 1972 είχε τα ποιήματα "Δον Κιχώτες" και "Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες" με ερμηνεύτρια τη Μαρίζα Κωχ. Πρόσφατα είδαμε κι ένα 45άρι του συνθέτη που κυκλοφόρησε το 1986 με ένα ποίημα του Νίκου Καββαδία ("Καραντί") κι ένα τραγούδι σε στίχους του Ανδρέα Μικρούτσικου με ερμηνευτή τον Κώστα Θωμαΐδη.

Δέκα χρόνια νωρίτερα ωστόσο, το 1976, είχε κυκλοφορήσει ένα ακόμη 45άρι του Θάνου Μικρούτσικου, ο οποίος μόλις την προηγούμενη χρονιά είχε κάνει το επίσημο δισκογραφικό του ντεμπούτο με τον εμβληματικό κύκλο Πολιτικά τραγούδια που είχε για αποκλειστική ερμηνεύτρια την υπέροχη Μαρία Δημητριάδη. Το 1976 ήταν η ίδια χρονιά που ο συνθέτης αξιοποίησε τη σπουδαία ερμηνεύτρια στο διπλό κύκλο τραγουδιών Καντάτα για τη Μακρόνησο και Σπουδή στον Μαγιακόφσκι. Παράλληλα λοιπόν μ' αυτό το άλμπουμ κυκλοφόρησε από τη Lyra και ένα δισκάκι 45 στροφών με τα τραγούδια «Ρόζα Λούξεμπουργκ» σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου και «Ο εχθρός» σε ποίηση Ναζίμ Χικμέτ και ελληνική απόδοση του Γιώργου Παπαλεονάρδου. Το πρώτο τραγούδι εντάχθηκε λίγο αργότερα στον κύκλο Τροπάρια για φονιάδες (1977), αλλά το ποίημα του Χικμέτ περιορίστηκε σ' αυτή μόνο την έκδοση. Ερμηνεύτρια και των δύο η συγκλονιστική Μαρία Δημητριάδη.

Με την ευκαιρία, αξίζει να θυμίσουμε ότι ο συνθέτης είχε αφιερώσει το μισό μέρος του δίσκου Πολιτικά Τραγούδια στην ποίηση του μεγάλου Τούρκου ποιητή, με τον οποίο είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα να καταπιάνεται και μάλιστα δικά του μελοποιημένα ποιήματα αποτελούσαν τη βασική του σκευή στις πρώτες ζωντανές του εμφανίσεις στις πλακιώτικες μπουάτ των αρχών του '70, χωρίς ωστόσο - λόγω του καθεστώτος - να είχε αποτολμήσει να τα δισκογραφήσει, πράγμα που φυσικά έκανε με την πρώτη ευκαιρία που του δόθηκε αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση.

Θάνος Μικρούτσικος: Στην ομίχλη των καιρών (2017)

Το 2017 αποδείχθηκε η τελευταία δημιουργική χρονιά του Θάνου Μικρούτσικου, δύο μόλις χρόνια πριν φύγει από τη ζωή. Εκείνη τη χρονιά ο συνθέτης μας έδωσε δύο πρωτότυπες δουλειές, τον παιδικό δίσκο Λέγε ο ένας, λέγε ο άλλος σε κείμενα της συζύγου του και συγγραφέως παιδικών βιβλίων Μαρίας Παπαγιάννη, και τον κύκλο τραγουδιών Στην ομίχλη των καιρών που εκδόθηκε από τη Spider Music.

Πρόκειται για μια μάλλον άγνωστη, αλλά ιδιαίτερα αξιόλογη δουλειά που μας συστήνει μάλιστα και μια ερμηνεύτρια υψηλών δυνατοτήτων, τη Μαριάννα Πολυχρονίδη (γενν. 1980), απόφοιτο της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου με σπουδές στο κλασικό τραγούδι και συνεργάτιδα κατά καιρούς του Λουδοβίκου των Ανωγείων, του Σωκράτη Μάλαμα και του Νίκου Κυπουργού. 

Ο δίσκος περιλαμβάνει ένδεκα πρωτότυπα τραγούδια κι ένα ακόμη σε δεύτερη εκτέλεση. Επτά από αυτά έχουν στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, ένα του Άλκη Αλκαίου και δύο του Γιάννη Δούκα. Το τραγούδι "Αυτός ο τόπος" έχει στίχους του Μάνου Ελευθερίου και ερμηνεύεται σε δεύτερη εκτέλεση, ενώ η πρώτη ανήκει στη Μαρία Δημητριάδη από το δίσκο Δελτίο καιρού (1980). Στο ωραιότερο τραγούδι του δίσκου ("Ρώτα να σου πουν τα χιόνια") συμμετέχει και ο Γιώργος Νταλάρας. Δύο τραγούδια του δίσκου ("Στην ίδια πόλη υπό βροχήν", "Στην ομίχλη των καιρών") ερμηνεύει ο ίδιος ο συνθέτης.

Στο εσώκλειστο σημείωμά του ο συνθέτης, υπογράφοντας με το προσωνύμιο "Ο Παλιός των Ημερών", μας προσφέρει μια καίρια σκέψη που εκ των πραγμάτων μοιάζει σαν μια παρακαταθήκη της αντίληψής του για την τέχνη: "Με τα τραγούδια μας που εκφράζουν τη δραματική συγκυρία εμψυχώνουμε τον κόσμο και την ίδια στιγμή μας εμψυχώνει κι αυτός. Μέσα στη βαρβαρότητα, στην Ομίχλη των Καιρών, τα νέα παιδιά είναι ό,τι πιο πολύτιμο υπάρχει. Εμείς πορευόμαστε μαζί τους...".

Θάνος Μικρούτσικος, Γιάννης Κότσιρας: Ό,τι θυμάσαι δεν πεθαίνει (2014)

Έξι χρόνια μεσολάβησαν από την προηγούμενη πρωτότυπη δουλειά του Θάνου Μικρούτσικου με απλά τραγούδια, δηλαδή από τον κύκλο τραγουδιών Πάμε ξανά απ' την αρχή (2008) με τη φωνή της Ρίτας Αντωνοπούλου, μέχρι τον καινούργιο που ήρθε το 2014 με το άλμπουμ Ό,τι θυμάσαι δεν πεθαίνει, το οποίο κυκλοφόρησε από τη Minos-EMI και τη Universal το 2014. Κοινό στοιχείο των δύο αυτών κύκλων ο στιχουργός Οδυσσέας Ιωάννου που υπογράφει εξολοκλήρου την τρίτη ολοκληρωμένη του συνεργασία με τον συνθέτη, αν και ένα από τα ένδεκα τραγούδια του δίσκου ("Δος μου μια μέρα αληθινή") έχει κατά το ήμισυ και τη συμμετοχή του Άλκη Αλκαίου.

Άλλη μια συγγένεια με τον προηγούμενο κύκλο τραγουδιών είναι επίσης η παρουσία ενός ερμηνευτή που αποδίδει όλα τα τραγούδια σε μια λογική που παραπέμπει στις παλιότερες εποχές της δισκογραφίας μας. Εδώ ο ερμηνευτής είναι ο Γιάννης Κότσιρας, μια από τις δημοφιλέστερες φωνές της νεότερης γενιάς, δοκιμασμένη με μεγάλη επιτυχία σε ένα ρεπερτόριο ερωτικής μπαλάντας, αν και εδώ βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα υλικό κατά βάση λαϊκό που πάντως καταφέρνει να διεκπεραιώσει με επάρκεια. Ο συνθέτης άλλωστε φαίνεται να ικανοποιήθηκε ιδιαίτερα από το αποτέλεσμα, αφού ο ίδιος μας εξομολογείται: "Αν κάποιοι θελήσουν ν' ακούσουν τη δουλειά 'αλά παλαιά' (δηλαδή πολλές φορές και κατά μόνας), θ' ακούσουν μια μεγάλη φωνή απολύτως εκφραστική, αλλά με πλήρη την αίσθηση του μέτρου που παραπέμπει αυτομάτως στις πηγές των μεγάλων τραγουδιστών του έντεχνου νεοελληνικού τραγουδιού. Ο Οδυσσέας στον οποίο απευθύνθηκα, γιατί τον πιστεύω σαν τον σημαντικότερο εν ενεργεία Έλληνα στιχουργό, μου έδωσε κείμενα που εκφράζουν τη συγκυρία και το κοινό αίσθημα χωρίς ουδεμία παραχώρηση στην εύκολη οργή και στο θυμό που δικαιολογημένα διακατέχει το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου...".

Σημειώνω ότι από τα ένδεκα τραγούδια του δίσκου το ένα ("Θες ένα κόσμο πιο μεγάλο") αποδίδεται σε δεύτερη εκτέλεση, μιας και πρώτος το είχε ερμηνεύσει ο Δημήτρης Μητροπάνος στο δίσκο Στη διαπασών (2008). Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Θάνος Μικρούτσικος, ενώ τη γενικότερη μουσική επιμέλεια είχε ο σταθερός συνεργάτης του Θύμιος Παπαδόπουλος.

Θάνος Μικρούτσικος, Ρίτα Αντωνοπούλου: Πάμε ξανά απ' την αρχή (2008)

Μετά την πρώτη και εξαιρετική συνεργασία του Θάνου Μικρούτσικου και της Ρίτας Αντωνοπούλου το 2007 με το άλμπουμ Για φωνή και ορχήστρα, ήρθε φυσιολογικά και η συνέχεια, και μάλιστα αυτή τη φορά με πρωτότυπο υλικό. Το 2008 λοιπόν από τη Legend κυκλοφόρησε ο πολύ ενδιαφέρων κύκλος τραγουδιών Πάμε ξανά απ' την αρχή με δεκατέσσερα καινούργια τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου ερμηνευμένα αποκλειστικά από τη Ρίτα Αντωνοπούλου. 

Όλα τα τραγούδια του δίσκου έχουν στίχους του Οδυσσέα Ιωάννου, ο οποίος είχε ξεκινήσει τη μουσική του περιπέτεια αρχικά ως ραδιοφωνικός παραγωγός του Μελωδία FM, αλλά ήδη από το 1992 μπήκε δυναμικά και στο χώρο της στιχουργικής με το "Ζεϊμπέκικο της Πατησίων" που μελοποίησε ο Διονύσης Τσακνής και ερμήνευσε η Βούλα Σαββίδη. Ήταν ωστόσο ο Θάνος Μικρούτσικος που του έδωσε την ευκαιρία για την πρώτη ολοκληρωμένη του δουλειά το 1999 με τον κύκλο τραγουδιών Θάλασσα στη σκάλα που ερμήνευσε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Ρωμαλαία στιχουργική γραφή στα χνάρια του Άλκη Αλκαίου με μια πιο καθημερινή θεματολογία γύρω από τα ερωτικά και υπαρξιακά αδιέξοδα των ανθρώπινων σχέσων.

Ο κύκλος Πάμε ξανά απ' την αρχή είναι γραμμένος πάνω στα φωνητικά χαρακτηριστικά της νεαρής ερμηνεύτριας, όπως άλλωστε μας επισημαίνουν με σχετικό σημείωμα που συνυπογράφουν οι δυο δημιουργοί στο εσώκλειστο φυλλάδιο της επιμελημένης έκδοσης: "Καταλύτης εδώ ήταν η φρεσκάδα και η ''μαγκιά'' ενός νέου κοριτσιού, της Ρίτας, που μας γοήτευσε με την πειθαρχία, τις φωνητικές και ερμηνευτικές της ικανότητες, δηλαδή τη συνολική ''χειρονομία'' της. Γράψαμε τραγούδια για εμάς έχοντας στο μυαλό μας εκείνη...". Και παρόλο που η ίδια δείχνει σε κάποιες στιγμές να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του υλικού, σε γενικές πάντως γραμμές το διεκπεραιώνει αποτελεσματικά - ιδιαίτερα στο ομότιτλο τραγούδι - και το τελικό αποτέλεσμα είναι ένας σφριγηλός κύκλος ζουμερών τραγουδιών με εξαιρετικά φροντισμένη ενορχήστρωση που επιμελήθηκε ο συνθέτης με τη σύμπραξη του Θύμιου Παπαδόπουλου. Στα φωνητικά, όπως το συνηθίζει, συμμετέχει κι ο ίδιος ο Μικρούτσικος, καθώς και ο Δημήτρης Υφαντής.

Θάνος Μικρούτσικος, Ρίτα Αντωνοπούλου: Για φωνή και ορχήστρα (2007)

Συνθέτης ανοιχτών οριζόντων ο Θάνος Μικρούτσικος δεν είχε καμία αναστολή να εμπιστεύεται τη δουλειά του σε νέους και άσημους ανθρώπους, οι οποίοι συνήθως κατάφερναν στη συνέχεια να ακολουθήσουν τη δική τους ανεξάρτητη και αξιόλογη καριέρα. Στην κατηγορία αυτή ανήκει ασφαλώς και η Ρίτα Αντωνοπούλου (Αθήνα, 1976), η οποία είχε βέβαια μια προϊστορία στο χώρο του τραγουδιού δίπλα στον Μίμη Πλέσσα και τον Σταμάτη Κραουνάκη, αλλά στη δισκογραφία εμφανίστηκε αρκετά αργά και την ευκαιρία αυτή της την πρόσφερε το 2007 ο Θάνος Μικρούτσικος με τον άλμπουμ Για φωνή και ορχήστρα που στάθηκε το εφαλτήριο για μια αξιόλογη καριέρα στο ελληνικό τραγούδι που μας έδωσε ως τώρα μια σειρά προσωπικών δίσκων (Για φωνή και ορχήστρα, Πάμε ξανά απ' την αρχή, Μία πόλη για δύο, Ζωή μην αργείς, Ρίτα Αντωνοπούλου / Θοδωρής Οικονόμου) μαζί με κάμποσες σκόρπιες συμμετοχές.

Η πρώτη λοιπόν συνάντηση της Ρίτας Αντωνοπούλου και του Θάνου Μικρούτσικου ήρθε με τον κύκλο τραγουδιών Για φωνή και ορχήστρα που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2007 από τη Legend και περιλαμβάνει δεκατέσσερα γνωστά τραγούδια του συνθέτη σε δεύτερη εκτέλεση. Το σημαντικό με τη συγκεκριμένη εκδοχή των τραγουδιών έγκειται στην ορχηστρική τους συνοδεία, καθώς - όπως το υποδηλώνει και ο τίτλος της έκδοσης - η ενορχήστρωση βασίζεται αποκλειστικά σε συμφωνική ορχήστρα εγχόρδων που αποδίδει η σπουδαία Καμεράτα υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Αλέξανδρου Μυράτ. Άλλωστε, όπως μας διευκρινίζει κι ο συνθέτης, ο Μυράτ και η Χαρούλα Αλεξίου ήταν οι άνθρωποι που έδωσαν αυτή την ιδέα της λόγιας μεταμόρφωσης των τραγουδιών και γιαυτό όλη η δουλειά είναι αφιερωμένη σ' αυτούς τους δύο.

Με βάση τη λογική που διατρέχει τη μορφή αυτή των τραγουδιών φυσικό ήταν ο συνθέτης να επιλέξει τραγούδια πιο "έντεχνης" γραμμής και με ποιητικό υπόβαθρο. Γιαυτό και τα περισσότερα αποτελούν μελοποιήσεις ποιητικών κειμένων, όπως του Νίκου Καββαδία, του Bertοlt Brecht, της Τζένης Μαστοράκη και του Άλκη Ακαίου μαζί βέβαια και με τραγούδια που υπογράφονται από απλούς στιχουργούς, όπως ο Μπάμπης Τσικληρόπουλος, ο Κώστας Τριπολίτης, η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Ανδρέας Μικρούτσικος και η Χαρούλα Αλεξίου. Η ερμηνεία της Ρίτας Αντωνοπούλου είναι απόλυτα εναρμονισμένη με το ύφος των τραγουδιών και μοιάζει ήδη ώριμη, παρόλο που είναι μόλις η πρώτη δισκογραφική της παρουσία. Η έκδοση είναι ιδιαίτερα φροντισμένη και καλαίσθητη και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων κι ένα πολύ κατατοπιστικό σημείωμα του έγκυρου μουσικού ερευνητή Γιώργου Μονεμβασίτη.

Θάνος Μικρούτσικος: Πριν από τους 7 Νάνους (2007)

Το άλμπουμ Πριν από τους 7 Νάνους (Legend, 2007) αποτελεί άλλη μια πρωτότυπη μουσική πρόταση του συνθέτη Θάνου Μικρούτσικου που ξεφεύγει από τα στερεότυπα της εμπορικής δισκογραφίας και αφήνει τη μουσική του έμπνευση να ρέει αβίαστα μέσα από τα πλήκτρα του πιάνου που εκείνος γνωρίζει να χειρίζεται με τον πιο μαγικό τρόπο. Ο υπότιτλος της έκδοσης, Αυτοσχεδιασμοί με ηλεκτρικό πιάνο, αποτελεί έναν σαφή οδηγό για το περιεχόμενο του δίσκου που περιλαμβάνει μελωδίες αυτοσχεδιαστικού χαρακτήρα με διάθεση νοσταλγική που ανατρέχει στο προσωπικό του δρομολόγιο ζωής από τα παιδικά του ακόμη χρόνια, όταν μόλις δωδεκάχρονος το καλοκαίρι του 1959 έδινε την πρώτη του συναυλία στα Ψηλά Αλώνια της Πάτρας, ως την εποχή που δημιούργησε τη δική του οικογένεια και μπήκε δυναμικά στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα.

Κι ακριβώς αυτές οι καίριες στιγμές της ζωής του, παιδικά χρόνια στην Πάτρα, τα παιδιά του, η σύντροφος της ζωής του, η γνωριμία με μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Μάνος Χατζιδάκις ή ο Βέλγος σκηνοθέτης Henri Ronse, αποτελούν την επίμονη αναφορά αυτών των ελεύθερων μελωδιών για πιάνο που πηγάζουν από την εμπευσμένη στιγμή ενός διαχρονικού του τραγουδιού, του "7 Νάνοι στο S/S Cyrenia" σε ποίηση του Νίκου Καββαδία, το οποίο γράφτηκε το 1983 κι έκτοτε δεν έπαψε ποτέ να συντροφεύει τον συνθέτη σε κάθε δημόσια εμφάνισή του.

Η έκδοση της Legend καταγράφει εννέα επιλεγμένες στιγμές από τις ζωντανές εμφανίσεις του συνθέτη στο χώρο Σταυρός του Νότου κατά το διάστημα από τις 7 Νοεμβρίου 2006 ως τις 16 Ιανουαρίου 2007. Πρόκειται για εξαιρετικά φροντισμένη έκδοση με πλούσιο ένθετο φυλλάδιο, όπου ο πρόσφατα θανών δημοσιογράφος Γιώργος Χαρωνίτης σε ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο για τον συνθέτη σημειώνει μεταξύ άλλων: "Εννέα μουσικά κομμάτια που το καθένα από αυτά αποτελεί αποτελεί μια διαφορετική ιστορία με μορφική ολοκλήρωση και τελειότητα που δεν υπακούουν σε ιδιωματικές ή στιλιστικές ιδιοτέλειες και δεν ακολουθούν κανόνες πέρα από τους "κλασικούς" της έμπνευσης και της συνθετικής μουσικής τέχνης...".

Θάνος Μικρούτσικος: Λέγε ο ένας, λέγε ο άλλος (2017)

Με αφορμή τη χθεσινή παρουσίαση του παιδικού δίσκου Παράξενο δεν είναι; του Θάνου Μικρούτσικου σε κείμενα της συζύγου του Μαρίας Παπαγιάννη, θα ήθελα να σταθούμε λίγο παραπάνω στην περίπτωση της θαυμάσιας, αν και ελάχιστα προβεβλημένης αυτής συγγραφέως παιδικών βιβλίων. 

Η Μαρία Παπαγιάννη λοιπόν γεννήθηκε στη Λάρισα το 1964 και σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Ξεκίνησε επαγγελματικά ως δημοσιογράφος, αλλά σύντομα την κέρδισε η συγγραφή παιδικών βιβλίων με σημαντικές μάλιστα διακρίσεις και τιμητικούς επαίνους, όπως το βραβείο του λογοτεχνικού περιοδικού Διαβάζω για το βιβλίο της "Ως διά μαγείας". Με τον Θάνο Μικρούτσικο παντρεύτηκε το 1996 και μαζί απέκτησαν δυο παιδιά, τον Στέργιο και την Αλεξάνδρα.

Το 2017 εκδόθηκε από την Cobalt Music μια από τις τελευταίες εν ζωή δισκογραφικές δουλειές του Θάνου Μικρούτσικου βασισμένη σε κείμενα της Μαρίας Παπαγιάννη. Πρόκειται για την έκδοση Λέγε ο ένας, λέγε ο άλλος που κυκλοφόρησε σε μορφή βιβλίου με τρία παραμύθια ("Ο κάπτεν Τζίμης", "Το αίνιγμα του Τρουλ", "Απαγορευμένη λέξη") και μαζί ένα ένθετο ψηφιακό δίσκο με τη μουσική και τα τραγούδια που εικονογραφούν με ήχους τα παραμύθια αυτά. Τους στίχους έγραψε η Μαρία Παπαγιάννη και τραγουδούν ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Κώστας Θωμαΐδης, η Άννα Λινάρδου, ο Ηλίας Μπενέτος και ο ίδιος ο Μικρούτσικος που υποδύεται κιόλας το ρόλο του κάπτεν Τζίμη στο κλασικό τραγούδι του Νίκου Καββαδία που ακούγεται κι εδώ κατάλληλα διασκευασμένο! Την όμορφη εικονογράφηση της έκδοσης επιμελήθηκε ο Πέτρος Χριστούλιας.

Θάνος Μικρούτσικος: Παράξενο δεν είναι; (2007)

Μια διαφορετική, αλλά πάντα ενδιαφέρουσα μουσική πρόταση του πολυσχιδούς συνθέτη Θάνου Μικρούτσικου αποτελεί ο παιδικός δίσκος Παράξενο δεν είναι; που δημιουργήθηκε με αφορφή την ομώνυμη παιδική παράσταση σε κείμενα της συζύγου του Μαρίας Παπαγιάννη και ανέβηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τα Χριστούγεννα του 2007. Η ίδια επίσης μοιράζεται τους στίχους των τραγουδιών με τη Μελίνα Καρακώστα. Το ομότιτλο τραγούδι του δίσκου βασίζεται σε ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, ενώ ανάμεσα στα τραγούδια θα βρούμε και δύο γνωστά παλιότερα του συνθέτη, το "Η πιο όμορφη θάλασσα" σε ποίηση Ναζίμ Χικμέτ και "Το πειρατικό του Captain Jimmy" σε ποίηση Νίκου Καββαδία. Σολίστ η Χαρά Κεφαλά και ο Δημήτρης Πακτσόγλου. Τραγουδούν επίσης: Κόρα Καρβούνη, Δημήτρης Ντάσκας, Χρήστος Μαλάκης και οι κόρες του συνθέτη Κωνσταντίνα και Σεσίλ. Ο Θύμιος Παπαδόπουλος παίζει πνευστά, ενώ ο συνθέτης πιάνο και κρουστά συμμετέχοντας και στα φωνητικά και φυσικά υπογράφοντας την ενορχήστρωση. Παραθέτω το πολύ κατατοπιστικό κείμενο του συνθέτη που συνοδεύει την έκδοση του δίσκου: 

"Η παιδική τέχνη είναι η μοναδική τέχνη που εδώ και καιρό, αλλά και για το ορατό μέλλον, όπως φαίνεται, δεν απειλείται από την κρίση η οποία ταλανίζει πολλές μορφές της τέχνης. Πιστεύω, όμως, ότι η καλή παιδική τέχνη πρέπει ν' αντιμετωπίζεται σοβαρά και χωρίς εκπτώσεις. Είχα διαβάσει πριν από λίγα χρόνια ένα Βιβλίο μουσικής του Μιχάλη Γρηγορίου, που απευθυνόταν στα παιδιά κι είχε τίτλο "Μουσική για παιδιά και για έξυπνους μεγάλους". Συμφωνώ απολύτως. Τα παιδιά έχουν μια δυνατότητα πρόσληψης πολύ μεγαλύτερη απ’ αυτή που πολλοί νομίζουν. Θεωρώ ότι τόσο στο επίπεδο της φόρμας όσο και στο επίπεδο του περιεχομένου δεν υπάρχουν απαγορευμένες περιοχές για τα παιδιά. Όλες οι σοβαρές αλλά και πετυχημένες καλλιτεχνικές εργασίες για τα παιδιά στη λογοτεχνία, στον κινηματογράφο, στη ζωγραφική, στη μουσική κινούνται σ' αυτή την κατεύθυνση. (....) Έχω εμπιστοσύνη στη φαντασιακή δύναμη των παιδιών. Ένα κουμπί γίνεται πολύτιμο διαμάντι, μια κορδέλα ανεμόσκαλα στα αστέρια. Αυτό συμβαίνει και με τα παραδοσιακά παραμύθια όλων των πολιτισμών. Είναι γεμάτα από υπερρεαλιστικές εικόνες, τις οποίες τα παιδιά προσλαμβάνουν με απολύτως φυσικό τρόπο, αφού τα παιδιά έτσι βιώνουν την καθημερινότητα τους, ισορροπώντας στους δυο κόσμους, τον πραγματικό και το φανταστικό. Μ' αυτό το σκεπτικό συνέθεσα τα τραγούδια που υπάρχουν σ' αυτό το CD δουλεύοντας για την παράσταση "Παράξενο δεν είναι;", μια παραγωγή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών για τα Χριστούγεννα του 2007. Οι σολίστ Χαρά Κεφαλά και Δημήτρης Πακσόγλου ερμήνευσαν τα τραγούδια μ' εξαιρετικό τρόπο ξεδιπλώνοντας πολλές από τις πτυχές του μεγάλου ταλέντου τους. Η Κόρα Καρβούνη, ο Δημήτρης Ντάσκας, ο Χρήστος Μαλάκης, η Σεσίλ και η Κωνσταντίνα τραγούδησαν μ' ενθουσιασμό και συγκίνηση. (...) Στο "Παράξενο δεν είναι;" βρέθηκα περικυκλωμένος από αγαπημένα πρόσωπα. Στο κέντρο η Μαρία, όπως πάντα".

Θάνος Μικρούτσικος, Άλκης Αλκαίος: Υπέροχα μονάχοι (2006)

Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν ένας μουσικός ανοιχτών οριζόντων χωρίς προκαταλήψεις και περιορισμούς. Δεν είχε κανένα πρόβλημα και καμία δυσκολία τη μια στιγμή να μας δίνει ένα έργο, όπως το Music Stories που είδαμε χθες, έργο δηλαδή που κινείται στο πεδίο της τζαζ και της λόγιας μουσικής, και ταυτόχρονα να δουλεύει και μας παρουσιάζει έναν κύκλο απλών τραγουδιών, όπως ο δίσκος Υπέροχα μονάχοι που εκδόθηκε το 2006 από τη Legend.

Εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν κύκλο δεκατριών τραγουδιών έντεχνης γραφής και ενορχηστρωτικής γραμμής, τα οποία βασίζονται σε ποιητικούς στίχους του Άλκη Αλκαίου (1949-2012), διαχρονικού συνεργάτη του συνθέτη από το 1978 που πρωτοσυναντήθηκαν στο δίσκο Τραγούδια της λευτεριάς και με σημαντικούς ενδιάμεσους σταθμούς το Δελτίο καιρού (1980), το σπουδαίο Εμπάργκο (1982) και τους κύκλους τραγουδιών Η αγάπη είναι ζάλη (1986), Όσο κρατάει ένας καφές (1989) και Στου αιώνα την παράγκα (1996), μέσα από τους οποίους ξεπήδησαν διαχρονικές επιτυχίες, όπως το "Ερωτικό" ("Πιρόγα") και η "Ρόζα". Ο ίδιος σημειώνει χαρακτηριστικά: "Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το Πράσινο Ακρωτήρι. Και για τον ωκεανό και τη μαγεία της μουσικής σου. Κοντά τρεις δεκαετίες. Σα να 'ταν χθες. Και σε κάθε καινούργιο μπάρκο η ίδια λαχτάρα, το ίδιο δέος, η ίδια ανάταση. Και η αγάπη που άντεξε στις φουρτούνες. Ειναι ευλογία όλα αυτά. Να ' σαι καλά, Θάνο...".

Βασικός ερμηνευτής του δίσκου είναι ο εξαίρετος Μανώλης Μητσιάς, ένας δοκιμασμένος και διαχρονικός ερμηνευτής με πλούσιες περγαμηνές στο ενεργητικό του από τη μακροχρόνια διαδρομή του στο ελληνικό τραγούδι και τη συμπόρευσή του με όλους τους μεγάλους δημιουργούς (Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Μαρκόπουλος, Δήμος Μούτσης, Γιάννης Σπανός, Ελένη Καραΐνδρου, Λουκιανός Κηλαηδόνης, Χρήστος Λεοντής, Γιώργος Χατζηνάσιος, Νότης Μαυρουδής κ.ά.). Δυο τραγούδια του δίσκου (ανάμεσά τους το συνταρακτικό "Σιντάρτα") αποδίδει ο ίδιος ο συνθέτης, ενώ άλλα δύο ερμηνεύει ο τραγουδοποιός Χρήστος Θηβαίος. Στα φωνητικά συμμετέχει και η Μαρία Σπυροπούλου. Την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο συνθέτης.

Θάνος Μικρούτσικος, Gary Burton: Music Stories (2003)

Music stories, μουσικές ιστορίες. Φαντασία και αυτοσχεδιασμός. Τουλάχιστον σε πρώτο επίπεδο. Γιατί η μουσική παιδεία του Θάνου Μικρούτσικου απαιτεί πολλαπλές αναγνώσεις στις "σοβαρές" του συνθέσεις. Η φόρμα αποτελεί σταθερή πυξίδα στη μουσική του δημιουργία. Πίσω από ένα υλικό που μοιάζει κάπως χύμα, κρύβεται μια αγωνιώδης προσήλωση στους κανόνες ανάπτυξης μιας μουσικής ιδέας κατά τα πρότυπα της δυτικής λόγιας μουσικής παράδοσης.

Ο δίσκος Music Stories περιλαμβάνει δύο σημαντικά έργα του συνθέτη. Το πρώτο φέρει τον τίτλο "Music Stories" που έδωσε και το γενικό τίτλο της έκδοσης και αποτελεί μια σπουδαία συνάντηση δύο δημιουργών: Του Θάνου Μικρούτσικου με την ιδιότητα του συνθέτη τζαζ και λόγιας μουσικής, και του διάσημου αμερικανού βιμπραφωνίστα Gary Burton (1943-), ξεχωριστής μορφής στο χώρο της διεθνούς τζαζ σκηνής ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '60. Το συγκεκριμένο έργο έχει τη φόρμα σύνθεσης τύπου concertante με ορχήστρα εγχόρδων και δύο σόλο όργανα: Το βιμπράφωνο και το κλαρινέτο. Την ορχήστρα συμπληρώνει και μια ομάδα κρουστών. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Φίλων της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 2001. Την Καμεράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής διευθύνει ο Αλέξανδρος Μυράτ. Στα σόλο μέρη είναι ο Gary Burton (vibe), ο Νίκος Γκίνος (κλαρινέτο) και ο Δημήτρης Δεσύλλας (κρουστά). Ο Burton σημειώνει χαρακτηριστικά γι' αυτή τη συνεργασία: "Για έναν βιμπραφωνίστα της τζαζ η εκτέλεση και η ηχογράφηση του έργου Music Stories ήταν σαν μια επίσκεψη σε άλλον κόσμο, έναν κόσμο που είχα παρατηρήσει σαν να ήμουν πίσω από ένα τζάμι για πολλά χρόνια. Τώρα ήμουν από την άλλη πλευρά και όχι σαν απλός παρατηρητής, αλλά μέσα στο κέντρο της δράσης φτιάχνοντας αυτή τη μουσική μαζί με μερικούς από τους καλύτερους μουσικούς του κόσμου...".

Το δεύτερο έργο του δίσκου έχει τον τίτλο "Duo" και είναι γραμμένο για δύο σόλο όργανα: Άλτο σαξόφωνο και ηλεκτρικό μπάσο. Το τριμερές αυτό έργο με πιο ακραιφνή τζαζ χαρακτήρα είναι παλιότερο και ηχογραφήθηκε το 1985. Το ερμηνεύουν οι σπουδαίοι σολίστες David Lynch (alto sax) και Γιώργος Φακανάς (ηλεκτρικό μπάσο). Η συγκεκριμένη ηχογράφηση εκδόθηκε για πρώτη φορά στο δίσκο Duo For Alto Sax / Opera For One (1986), ενώ αργότερα συμπεριλήφθηκε και στο άλμπουμ Music For Two (1992).

Οι Κυρίες του κυρίου Θάνου Μικρούτσικου (2001)

Με αφορμή τη χθεσινή παρουσίαση της δυσεύρετης αυτής έκδοσης του 1986 με τον Κώστα Θωμαΐδη σε δύο άγνωστες ηχογραφήσεις τραγουδιών του Θάνου Μικρούτσικου, λέω να ανοίξουμε άλλο ένα αφιέρωμα στον σπουδαίο συνθέτη με τα παραλειπόμενα της πλούσιας δισκογραφίας του από την όψιμη δημιουργική του φάση, δηλαδή με εκδόσεις που κυκλοφόρησαν μετά την έλευση του νέου αιώνα.

Για αρχή επιλέγω ένα δίσκο χωρίς πρωτότυπο υλικό με τίτλο Οι Κυρίες του κυρίου Θάνου Μικρούτσικου που εκδόθηκε από την ΕΜΙ το 2001. Ο τίτλος της έκδοσης υποδηλώνει και το περιεχόμενό της που αποτελεί μια ευρεία συλλογή 18 ερωτικών κατά βάση τραγουδιών του συνθέτη αποκλειστικά με γυναίκες ερμηνεύτριες σε πρώτη ή δεύτερη εκτέλεση. Όλα είναι κορυφαία τραγούδια κι έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στο χώρο του ελληνικού πενταγράμμου μέσα στην 25ετία που είχε προηγηθεί, μιας και τα δυο παλιότερα ("Αν η μισή μου καρδιά", "Η πιο όμορφη θάλασσα") ανατρέχουν στα μέσα της δεκαετίας του '70 και συγκεκριμένα στον κύκλο Πολιτικά τραγούδια (1975) που αποτέλεσε και την επίσημη αρχή της δισκογραφικής περιπέτειας του μεγάλου δημιουργού. Έχουμε λοιπόν μαζεμένες εδώ έξι σημαντικές ερμηνεύτριες, τέσσερις Ελληνίδες, τη Μαρία Δημητριάδη, τη Χαρούλα Αλεξίου, τη Δήμητρα Γαλάνη και την Ελευθερία Αρβανιτάκη, καθώς και δύο ξένες, την μεγάλη Ιταλίδα ντίβα Μilva και την Τουρκάλα Sezen Aksu. 

Τα τραγούδια έχουν επιλεγεί από τους δίσκους: Πολιτικά τραγούδια (1975), Τραγούδια της λευτεριάς (1978), Η αγάπη είναι ζάλη (1986), Κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια (1999), Για πιάνο και φωνή (1990), Volpe d' Amore (1994), Ανάσα η τέχνη της καρδιάς (1995) και Ψάξε στ' όνειρό μας (1997). Η Τουρκάλα ερμηνεύτρια αποδίδει υπέροχα σε δεύτερη εκτέλεση το τραγούδι "Her Şeyi Yak" ("Μια πίστα από φώσφορο") από τον προσωπικό της δίσκο Gülümse (1991). Ποίηση και στίχοι υπογράφονται από τους: Ναζίμ Χικμέτ, Μπέρτολτ Μπρεχτ, Μανόλη Αναγνωστάκη, Κώστα Λαχά, Άλκη Αλκαίο, Λίνα Νικολακοπούλου, Μπάμπη Τσικληρόπουλο, Λάκη Λαζόπουλο και Ανδρέα Μικρούτσικο.